|
2000
|
|
|
Alde batetik oso ona da, beste lekuetako antzerkigintzarekin parekatzeko aukera ematen baitu. Eta ezin ukatuko da euskal
|
taldeen
maila bikaina dela, jasotako sariak eta ikusle kopuruari begira, Estatu mailan puntan dagoela. Baina honek badu alde txarrik ere, euskarazkoak gehienetan espainierazkoen bertsio baizik ez izatea, batzuetan laguntzetara iristeko aitzakia baino ez.
|
|
2008
|
|
|
Aniztasuna onartzeak hauxe esan nahi du: Katalunian bizi diren eta lan egiten duten pertsona guztiek, edozein kultura edo erlijio dutela ere, aniztasuna onartu beharra daukate bere agerpen mota guztietan oinarrizko balio gisa (dela balio aniztasuna dela kulturen aniztasuna, dela adierazpide indibidualean dela
|
talde
mailakoan).
|
|
2020
|
|
|
Euren proposamenen arabera, elkarrekikotasun indartsua erakutsi duten taldeek jokaera horiek garatu ez dituzten taldeak ordezkatu dituzte; horri esker, jokaera prosoziala sustatzen duten faktoreak izan dira aukeratuak eta, denboraren poderioz, espezie osora zabaldu dira.
|
Taldeen
mailako hautespena, batez ere, taldeen arteko desberdintasun kulturaletan oinarritzen da. Talde mailako hautespenaren aurkako kritiken arazoa gainditu dute esanez taldeak lorpen kulturala direla eta ez osaera genetiko baten emaitza; beraz, ez dute zertan isolatuta egon jokaera desberdinak garatzeko eta egonkortzeko.
|
|
|
Taldeen mailako hautespena, batez ere, taldeen arteko desberdintasun kulturaletan oinarritzen da.
|
Talde
mailako hautespenaren aurkako kritiken arazoa gainditu dute esanez taldeak lorpen kulturala direla eta ez osaera genetiko baten emaitza; beraz, ez dute zertan isolatuta egon jokaera desberdinak garatzeko eta egonkortzeko. Ondorioz, kultur osagaien transmisio soziala oso garrantzitsua da, bai horizontala kideen artean, bai bertikala edo belaunaldi batetik bestera dagoena, eta kultur erkidegoek garrantzi handia dute prozesu hori azaltzeko.
|
|
|
Gene mailako hautespenaren alde egin izan da organismo zelulaniztunen ugalketan, organismoek ez dituztelako euren gene denak transmititzen, erdiak baizik. Baina eztabaida hasi zen goi mailako hautespena dela-eta, galdera izanik ea
|
talde
mailako hautespena egon daitekeen. Hori altruismoaren arazoarekin lotu zen.
|
|
|
Batzuen ustez, talde hautespenean dago azalpena: indibiduoarentzat garestia den arren (bere egokitasunerako), taldeari onura egingo dio, eta
|
talde
mailako hautespenean talde kooperatiboek abantaila dute talde egoistekin lehian sartzen badira. Argudio hori Darwinek berak eskaini zuen The Descent of Man liburuan, bere iradokizuna izanik taldeen arteko hautespenari esker eboluzionatu duela altruismoak.4
|
|
|
Alabaina,
|
talde
mailako hautespenaren historia eztabaidagarria izan da. Neodarwinismoaren aitzindariek (Fisher, Haldane eta Wright) 5 ulertzen zuten mekanismo horrek ahalbidetu dezakeela altruismoaren eboluzioa, baina ez zuten aintzat hartu.
|
|
|
Bere ustez, altruismoa eta kooperazioa ez dira sortu talde edo espezie altruistak euren lehiakide egoistak baino hobeto moldatuta daudelako, maila esanguratsua indibiduala delako. Hortaz, taldearentzat altruismoa ona balitz ere, 6 luke saihestu barne aldaera mutante berekoi baten arrakasta taldearen baitan(" barne subertsioa"), eta, ondorioz,
|
talde
mailako ezaugarri altruista galtzea. Taldearen azpiko mailan dagoen banakoen arteko lehiak, bere ustez, beti gailenduko luke taldearen joera altruista.
|
|
|
Hortaz, taldearentzat altruismoa ona balitz ere, 6 luke saihestu barne aldaera mutante berekoi baten arrakasta taldearen baitan(" barne subertsioa"), eta, ondorioz, talde mailako ezaugarri altruista galtzea.
|
Taldearen azpiko
mailan dagoen banakoen arteko lehiak, bere ustez, beti gailenduko luke taldearen joera altruista. Izan ere, egon daitezkeen aukerak aztertzeko prestaturiko eredu matematikoek aurreikusten dutenaren arabera, jarrera altruistak ezin litezke egonkortu taldeen arteko desberdintasun genetiko handiak ez badira mantentzen; baina oso zaila da desberdintasun handiak egotea, taldeen artean banakoak mugitzen direlako eta isolamendu genetikorik ez dagoelako.
|
|
|
Baina portaera altruistak edo altruista itxura dutenakazaltzeko lanak aurrera segitu zuen, eta aipatzekoak dira, besteak beste, beste hiru mekanismo nagusi: ahaide egokitasuna, elkarrekikotasuna eta maila anitzeko hautespena (edo
|
talde
mailako hautespena).
|
|
|
Teoria horren intuizio oinarrizkoak dio, gene egoistak egokitzapen altuena baldin badu ere, posible dela altruismoa ez zigortzea, ekintza altruista, ez edozeinen onurarako, baizik eta bakarrik ahaiderenerako baldin bada. Kontuan hartuta geneak ahaideekin partekatzen direla, neurri batean behintzat genetikoki berdinak direlako, kalkuluek posible egiten dute altruismoa salbatzea
|
talde
mailan, era berean egoismoa egonik maila genetikoan. Horren ondorioz, portaera altruista hautespen naturalaren bitartez mantendu eta areagotu daiteke, eta azal daiteke altruismoa talde hautespenari heldu gabe.
|
|
|
Orduan,
|
talde
mailako hautespena bertan behera geratu da azkenaldiko eboluzioaren teorian. Esan bezala, ezaugarri altruistak ‘taldearen onerako’ direla zioen argudioak ospe ona galdu zuen, baina, era berean, altruismoak nola eboluzionatu duen ikertzeko egon diren ahaleginak gene mailako hautespen bakarraren kritikoak dira.
|
|
|
31). Funtsezkoa da prozesu hori banakako gisa garatzea, eta, aldi berean, espazioari eutsi behar zaio prozesua
|
talde
mailan aurrera eraman ahal izateko, egitasmo partekatu baten inguruan. Esan bezala, komeni da aniztasuna, tresna edo parte hartzaile desberdinak izatea.
|