|
2000
|
|
|
taldearenezaugarri ezberdin enpirikoak nortasunaren oinarriak dira; baina oinarri horien gaineannortasuna eraiki beharra dago. Berdin gertatzen da
|
talde
etnikoekin. Ildo honetan, F.
|
|
|
Ildo honetan, F. Letamendiak2 une bi bereizten ditu
|
talde
etnikoen sorkuntzan. Lehenengo unea,, izaera etnikoa?
|
|
|
|
Talde
etnikoen bigarren unea. Letamendiaren aburuz, berriro? –nortasunetnikoak?
|
|
|
Alde batetik, nazio estatuen ezarpenetik eratortzen dirennazio nortasunen kasua dugu: nahiz eta askotan
|
talde
etniko bat beste batzuen gaineanaltxatu eta bere kultura eta definizio propioak ezartzen dituen, ezagutzen ditugunestatu nazio gehienak etnia anitzekoak izateak hauxe erakusten digu: estatu nazioak ezdira, besterik gabe, nortasun etniko nagusitu baten garapen politikoaren emaitza.
|
|
|
Mundu garaikide honetan, gutxiengoen azterketak ondoko bi arazoak planteiatzen ditu: alde batetik, giza eskubideei dagokienez, talde horiekiko diskriminazioa eta opresioa,
|
talde
etniko batekiko taldekidetzagatik. Bestetik, estatu mailaridagokionez, eta bereziki integrazio nazionala lortu ez duten estatuei dagokienez, sezesioaren eta askatasunaren aldeko mobilizazioak.
|
|
|
Laugarren konfigurazioak estatu baten mugen barneko konzentrazio handia islatzen du, baina kopuru aldetik ezdira nagusiak, eta beste estatuetan ere agertzen dira (1D irudia; e.b., KurdoakIraqen, Turkian eta Iranen). Azkenik,
|
talde
etniko desberdinez osaturiko estatuaagertuko litzateke, haiek estatuaren mugen barnean daudelarik. (1E irudia; e.b., Kanada, Suitza).
|
|
|
Esate baterako, gutxiengo egoeran dagoen taldearen eta estatuaren artekomugak berberak direnean, elkarren arteko gatazka minimora hel daiteke, elkarrenarteko interes komuna dagoelako, estatuaren interdependentzia eta subiranotasunadirela eta. Estatua beste
|
talde
etnikoz maneiatuta dagoenean, edo gutxiengo egoeran dagoen taldea estatu desberdinetan barreiatuta dagoenean, aldiz, gatazka aukera handiagoa izango da.
|
|
|
Halaber, ustiaketa jasaten duen subjektua, herri? osoa da,
|
talde
etnikoa, ez klase sozial batbakarrik edo sexu bat bakarrik. Subjektu ustiatzailea, ustiaketa nazionalaren subjektueragile edo antolatzailea, Estatua da.
|
|
2001
|
|
|
1 Subjektuaren etnizitateak arrazoietan eragin dezake, 2Hrekiko interesa lagunduz.
|
Talde
etniko bateko partaide izateak talde horretako beste kideekin hizkuntza komun bat, ohiturak, baloreak eta bizimodua konpartitzeainplikatzen du. Komunitate handi baten barruan talde etnikoko kideek bestetaldeetako kideekiko jarrerak eta jokabideak ere baldintza ditzakete (Giles, Bourhis eta Taylor, 1977; Tajfel, 1974).
|
|
|
Talde etniko bateko partaide izateak talde horretako beste kideekin hizkuntza komun bat, ohiturak, baloreak eta bizimodua konpartitzeainplikatzen du. Komunitate handi baten barruan
|
talde
etnikoko kideek bestetaldeetako kideekiko jarrerak eta jokabideak ere baldintza ditzakete (Giles, Bourhis eta Taylor, 1977; Tajfel, 1974). Gutxiengoaren taldeko kideentzat, gehiengoaren taldeko hizkuntza ikasteak beste taldean asimilatua bihurtzeko esanahia izan dezake.
|
|
|
2 Etnizitateari dagozkion orientazioen desberdintasunak talde etnikokokideen salientziari dagokionez ere alda daitezke. Giles, Bourhis eta Taylor-i (1977) jarraiki,
|
talde
etniko bateko hizkuntzak soilik har dezake salientziaidentitate etnikoko marka bezala beste talde etnikoekiko kontrastea azpimarratuz. Kasu horretan, beraz, komunitatearen osaketa kulturala interesgarrigerta daitekeen inguruneko faktore garrantzitsua izan daiteke.
|
|
|
2 Etnizitateari dagozkion orientazioen desberdintasunak talde etnikokokideen salientziari dagokionez ere alda daitezke. Giles, Bourhis eta Taylor-i (1977) jarraiki, talde etniko bateko hizkuntzak soilik har dezake salientziaidentitate etnikoko marka bezala beste
|
talde
etnikoekiko kontrastea azpimarratuz. Kasu horretan, beraz, komunitatearen osaketa kulturala interesgarrigerta daitekeen inguruneko faktore garrantzitsua izan daiteke.
|
|
|
Kasu horretan, beraz, komunitatearen osaketa kulturala interesgarrigerta daitekeen inguruneko faktore garrantzitsua izan daiteke. Espero daitekeena da ingurune kulturbakarretan agertzen diren taldearteko desberdintasun orientazionalak ingurune kulturanitzetan argiagoak bihurtzea, kontaktuak
|
talde
etnikoen estatus erlatiboa ikusgarriago egin baitezake.
|
|
|
Laburtuz, Clement eta Kruidener ek (1985) integratibitatean sartzen diren biaspektu garrantzitsu azpimarratzen dituzte: afektu positiboa eta dagoeneko Gardner eta Lambert-ek (1972) aipatutako identifikazio desioa; eta autore horiek diotenaren arabera, badaude zenbait kasu, zeinetan biak ez dira elkarrekin agertzen.Beren ustetan, orientazio integratiboa beste
|
talde
etnikoarekin kontaktuan egon etaberen kultura mehatxatua ikusten ez duten taldeetan bakarrik agertzen da; baldintza horietatik kanpo, zaila da gertatzea. Hori, orokorrean, hizkuntza menperatzaileeta maioritarioa duten taldeen kasua da.
|
|
|
Bizitasun etnolinguistiko objektiboa altua denean hizkuntza batean, taldeetnikoko kideekin hitz egiteko aukera handiagoa egongo da. Era berean, alderantziz ere,
|
talde
etnikoko kideekin egindako kontaktuek eragina izango dute bizitasun etnolinguistiko subjektiboan. Allard eta Landry rentzat sare soziala bizitasunetnolinguistiko subjektiboaren (maila psikologikoa) eta objektiboaren (maila soziologikoa) arteko lotura da.
|
|
|
Tradizio psikosozialean eta psikosoziolinguistikoan, Tajfel eta bere kolaboratzaileek, Bristolen eskolan, identitate sozialaren teoria (IST) sortu zutenetik (Tajfel, 1978, 1982, 1984 [1981]; Turner, Hogg, Oakes, Reicher eta Wetherell, 1987), identitate etnolinguistikoa() identitate sozial mota bat bezala ulertzenda, kategoria etnikoetan oinarritzen den identitate soziala, alegia; adibidez, taldeetnikoen hizkuntza (Giles, 1977; Giles eta Johnson, 1981, 1987). Teoria horretatikgehien ikertu diren taldearteko testuinguruak,
|
talde
etnikoen eta sexuen artekoharremanak izan dira. Ordura arte sexuen arteko harremanak gizabanakoartekoikuspegitik ikertzen ziren, taldearteko mailari garrantzirik eman gabe.
|
|
|
sortu ziren, (pakistaniarrak, haitiarrakedo beste batzuk, eta frankofonoak Quebecen, turkiarrak eta alemaniarrak edo belgikarrak Europan, eta abar); 3) Gaur egun etnien arteko ukipenak (bai tradizionalak edo 60.eko hamarkadan gertatzen zirenak eta baita berriak 90.eko hamarkadangertatzen direnak ere) ugariak dira (Azurmendi, 1999). Testuinguru horretan, ukipen egoeran dauden
|
talde
etnikoen ezaugarrietako bat (hizkuntza, adibidez) identitate sozialaren ikerkuntza identitate etnikoarena edota etnolinguistikoarenabihurtzen da, talde kategoria garrantzitsua denean. Ondoren, identitate etnolinguistikoaren alderdi batzuk azpimarratuko dira:
|
|
|
1) Endotaldearen ikuspegitik, talde kohesioa (Hogg, 1992); horrela, Hogg ek, iraupenluzeko taldeak? (
|
talde
etnikoak, adibidez); kasu horietan kohesioa osogarrantzitsua eta iraunkorra da eta gainerakoetatik (talde kohesio ahulagoaeta laburragoa daukatenetatik) bereizten ditu; 2) Kategoria etniko gehienakikusgaiak direnez, gizabanakoen kategorizazioa eta taldekatzea beharrezkoa gertatzen da askotan, eta ez hautazkoa, ISTan gertatzen den bezala (Bourhis, Gagnon eta Moise, 1996); kasu horietan:... a) taldearteko muga irekiak urriagoak dira, hau da, desabantailan dagoen taldeko partaideek taldesozialez aldatzeko aukera gutxi dauzkate, b) hala ere, desabantailan dagoentaldeak errazago lortzen du deskategorizazioa, berkategorizazioa edo aldaketa soziala.
|
|
|
proposatuz; eredu horrenoinarri teorikoak orokorragoak dira, analisi eta aplikazio maila zabalagoaizanik; era horretan, eredua etnien arteko ukipen egoeretan aplikagarriagoada, bai inmigrazioaren ondorioz mundu garatuan gertatzen diren ukipen egoeretan (Alemania, adibidez), bai ukipen egoera tradizionaletan ere (bertakoak eta hispanoak, adibidez) eta baita egoera mistoetan ere (aipatutako bi egoerak nahasten direnean, Quebec, Euskal Herria etaKalaluniaren kasuak, adibidez). Eredu horretan, boterearen teorietan oinarrituz,
|
talde
etnikoen egoera (menperatzailea/ menperatua) azpimarratzenda. Eredu horren beste berrikuntza bat bere planteamendu teorikoa da, identitate etnosozialaren (taldearteko ukipen egoeran dauden talde etnikoenidentitate soziala) garrantzia azpimarratzen baitute (Azurmendi, 1995; Romay, Arratibel, Azurmendi, Espi, Garcia, Garcia Mira eta Gonzalez, 1995). Eredu horretan, ondorengo identitate etnosozial motak ager daitezkeelaaurreikusten da; menperatua den talde etnikoari dagokionez, hauek diramaiztasun gehien azaltzen duten identitate motak:
|
|
|
Eredu horretan, boterearen teorietan oinarrituz, talde etnikoen egoera (menperatzailea/ menperatua) azpimarratzenda. Eredu horren beste berrikuntza bat bere planteamendu teorikoa da, identitate etnosozialaren (taldearteko ukipen egoeran dauden talde etnikoenidentitate soziala) garrantzia azpimarratzen baitute (Azurmendi, 1995; Romay, Arratibel, Azurmendi, Espi, Garcia, Garcia Mira eta Gonzalez, 1995). Eredu horretan, ondorengo identitate etnosozial motak ager daitezkeelaaurreikusten da; menperatua den
|
talde
etnikoari dagokionez, hauek diramaiztasun gehien azaltzen duten identitate motak: kulturbiduna (integrazioestrategia erabiltzen denean), exokulturala (asimilazio estrategiaren bitartez), endokulturala (segregazio eta banantze estrategiak) eta akulturazioa (esklusioa eta anomia).
|
|
|
1) Lurraldetasuna, 2) Konpartitutako kultura, 3) Komunalitate genealogikoaren oroitzapen historikoa, eta 4) Kelman ek (1983) esango lukeen bezela, estatu nazio edo nazio estatuaren existentzia. Salazar-ek, Montero-k (1996) bezalaxe, Tajfel, Turner eta besteek garatutako identitatesozialaren teoriari ez dio garrantzi pragmatikoa ematen; autore horien arabera, identitate sozialaren teoriak balio psikologiko indibiduala dauka eta ez sozietala.Ikuspegi horretatik identitate nazionala identitate sozial modura ulertzen da; horrela,
|
talde
etnikoa definitzeko, kategoria objektiboak erabiltzen dira, bainaprozesu horretan objektiboak ez diren kategoriek ere parte hartzen dute. Fishman-ek (1966, 1972, 1989) etnien arteko harremanak ikertzeko etnizitatearen, hizkuntzaren, identitatearen eta nazionalismoaren arteko interakzio teoriko enpirikoaproposatzen du, bertan, etnizitatea?
|
|
|
ondorengo elementuek osatzen dutelarik: a) aitatasuna, belaunaldiz belaunaldi transmititutako kategoria historikoak, b) ondarea,
|
talde
etnikoak definitu eta mugatzen dituzten ezaugarriak, bai aitatasunak historikoki ematen dituenak eta baita eskuratu daitezkeenak ere, eta d) fenomenologia, etnien arteko ukipen egoeran gertatzen diren taldearteko eta taldebarneko esperientziak. Etnizitatea ulertzeko, neurri batean, beharrezkoa da despertsonalizaziofenomenoa; despertsonalizazioaren bitartez talde etnikoetako kideek bat egitendute, ez bakarrik orainaldian taldea osatzen duten kideekin, baizik eta iraganeaneta etorkizunean taldea osatuko dutenekin ere.
|
|
|
a) aitatasuna, belaunaldiz belaunaldi transmititutako kategoria historikoak, b) ondarea, talde etnikoak definitu eta mugatzen dituzten ezaugarriak, bai aitatasunak historikoki ematen dituenak eta baita eskuratu daitezkeenak ere, eta d) fenomenologia, etnien arteko ukipen egoeran gertatzen diren taldearteko eta taldebarneko esperientziak. Etnizitatea ulertzeko, neurri batean, beharrezkoa da despertsonalizaziofenomenoa; despertsonalizazioaren bitartez
|
talde
etnikoetako kideek bat egitendute, ez bakarrik orainaldian taldea osatzen duten kideekin, baizik eta iraganeaneta etorkizunean taldea osatuko dutenekin ere. Euskal identitateari buruz egindakoikerketa gehienetan (Azurmendi, J., 1995, 1998; Intxausti, 1998; Azurmendi, 1999) Fishman-en ikuspegia erabiltzen da.
|
|
|
Izan ere, Allard eta Landry k (1986, 1994; Landry eta Allard, 1994) hizkuntza baten ezagutzaeta erabilera azaltzeko ez dute bizitasun etnolinguistikoa eta identitate etnolinguistikoa bakarrik kontuan hartzen, autore horientzat askoz garrantzitsuagoak dirapertsonarteko kontaktu linguistikoak. Bizitasun etnolinguistiko objektiboak eragina du gizabanakoek beren
|
talde
etnikoko jendearekin izango dituzten kontaktuetan. Bizitasun etnolinguistiko objektiboa altua denean hizkuntza batean, taldeetnikoko kideekin hitz egiteko aukera handiagoa egongo da.
|
|
|
1) Ipar Amerikako tradizioan, talde txikietan edo talde txikienartean gertatzen da batez ere, eta ikuspegi aplikatua erabiliz: industrian etaerakundeetan, nazioarteko harremanetan, hezkuntzan, eta abar; 2) Europako tradizioan, berriz, talde handietan eta beren artean gertatzen diren:, large scale intergroup relations?,, large scale social processes and events, edo, large scale collective phenomena?, aztertzen direnak bereziki; hauenartean, gehienbat, emakumezko/ gizonezko taldeak eta
|
talde
etnikoak dira, ia hasieratik Bristol eskolan (Tajfel, Turner, Giles, Abrams eta Hogg, Bourhis, eta beste askok) eta orain ere aztertzen direnak. Horien artean kokatzendira, hain zuzen, ukipen egoerako taldeak eta talde etnolinguistikoak.
|
|
|
izeneko azpikapituluan, bigarren hizkuntzen jabekuntza prozesua eta erabilera prozesua nola uler daitezkeen adierazten saiatzen dena. Bi lan horiek ondo laburtzen dute
|
talde
etnikoen arteko ukipen egoeran dauden hizkuntzen jabekuntza eta erabilera orain arte nola ulertu diren.Bi lan horien artean, ezberdintasun garrantzitsua dago: Gardner eta Clement (1990) ikerlarien lana hizkuntzen jabekuntza eremu teorikoan gehien zentratu denada; Clement eta Noels (1996), berriz, taldearteko komunikazio eremu eta taldearteko ukipen egoerako hizkuntzen jabekuntza eremu teorikoen arteko lotura egitensaiatu dira.
|
|
2002
|
|
|
Beste irrati alternatibo batek oso paper garrantzitsua jokatu zuen Algeriako independentzia gerran, urtealdian, La Voix de l. Algérie libre izenekoa, alegia. Kontzientzia antikolonialista sortzeko eta
|
talde
etnikoen arteko harremana errazteko funtzioa bete zuen FLNk1sortutako emisora hark (Ibidem: 11).
|
|
|
Estereotipo etnikoa.
|
Talde
etniko batzuk ezabatuak izan dira telebistatik; edo agertzen direnean, irudi estereotipatuaren bidez agertzen dira. Har dezagun, esate baterako, fikzioa:
|
|
|
erakundetze bat, indar administratiboa eta fisikoa erabiltzeko zilegitasunez hornitua dena, lur espazio baten barruko bizimodu kolektiboa arautzeko, zaintzeko eta fiskalizatzeko; Europako nazio estatua, hain zuzen ere. Estatu eredu hori, teorian, kohesio handiko
|
talde
etniko bati lotuta dago, nahiz eta kasurik gehienetan hori horrela izan ez, zeren estatu moderno europarra izaera desberdineko gizataldeen eta kolektibitateen gainetik ezarria baita; normalean, hala ere, talde horietako bat suertatzen da hegemonikoa erakundetze prozesuetan, baita ondoren ere, eta talde horrek berak hartzen du bere gain ezarritako administrazioaren etnotasun kohesionatuaren zilegi...
|
|
2006
|
|
|
– Gehiengoa ez den
|
talde
etniko bateko partaide izatea.
|
|
|
Saxoiak:
|
Talde
etnikoa dugu, germaniarra; Bigarren Migrazio barbaroetan (V. mendearen bigarren erdialdetik aurrera) modu jarraituan Mendebaldeko Europan sartu zena, hain zuzen ere. Germania iparraldean kokaturik, VI. menderako Saxonia historikoan ezartzeko prozesuari ekin zioten.
|
|
|
Bavieran, Turingian edota Alamanian
|
talde
etniko baten printzeak hartzen zuen kargu hori, eta erregearekin basailutza harremana zuen. Lurralde horietan dukea zen kondearen botere guztiak hartzen zituena, garrantzitsuena justizia izaki.
|
|
2007
|
|
|
lurgabeko kultura orokorraren eskema irrealeankokatuta geratzearena. Alemaniako adiera nazioari edo
|
talde
etnikoari lotzenbazitzaion ere, hurrengo XX. mendeko jendartearen bilakaeran adiera hori aplikatuizan zaie nortasun propioko beste talde batzuei: langileriaren kultura, gazteriarenkultura, rock kultura, hippyena, eta abar.
|
|
|
Horietan zerpartekatzen dute? Adin, genero, hizkuntza, erlijio,
|
talde
etniko edo jatorriaskotako jendeek zer edo zertan eta noiz edo noiz bat egiten dute. Eguneroko beharrizanen karietara elkartu edo harremanak dituztenean zer dute
|
|
|
Norberaren aberria eta
|
talde
etnikoa, eta beste talde nazionalak etaetnikoak; nazio identitatea; atzerritar kontzeptua; aurreiritziak etaestereotipoak; lehentasun nazionalak; gizarte aniztasuna.
|
|
|
Horiei dagokienez, Delval ek (1989) talde nazionalen eta etnikoen ezagutzarekin erlazionatutako gaiak azpimarratzen ditu. Gizartegehienak hainbat jatorri etniko eta nazionaletako pertsonez osatuak daude.Pertsona horien jatorrizko
|
talde
etniko eta nazionalek beste taldeetatik bereiztendituzten hainbat ezaugarri dituzte (Barrett eta Buchanan Barrow, 2002); besteakbeste, lurraldea, kultura, hizkuntza, kolorea edo erlijioa. Hala, haurrek taldenazional eta etniko horien inguruko ezagutza ez ezik, beren aberriaren ingurukoezagutza ere eskuratu behar dute (lurraldearena, hizkuntzarena, historiarena, etaabarrena).
|
|
|
Ikusmolde horiekhaurra sozializazio agenteek itxuratutako izaki otzan eta pasibotzat hartzen zuten, eta, beraz, ikerketa horiek aztergai hauek izan zituzten: batetik, gurasoen eta semealaben lehentasun politikoen, irakasleen eta ikasleen jarrera politikoen eta antzekoaldagaien arteko harremana; eta bestetik,
|
talde
etnikoak, estatus sozioekonomikoak, sexuak eta antzeko aldagai sozioekonomikoek sozializazio prozesuan zuteneragina (Gallatin, 1980). Horretarako, oso lagin handiak erabiltzen zituzten, eta, gehienetan, parte hartzaileak 8 urtetik gorakoak ziren (Berti, 2005).
|
|
|
– Aberri bereko haurrek dituzten nazio jarrerak aldatzen dira, gizarteklasearen, talde soziolinguistikoaren eta
|
talde
etnikoaren arabera.
|
|
|
Bizitokiaren eta
|
talde
etnikoaren arabera ez ezik, talde soziolinguistikoarenarabera ere alda daiteke nazio identifikazioaren maila. Adibidez, Bakun (Azerbaijaneko hiriburuan), azerbaijaneraz ikasten duten haur azeriarrak gehiago identifikatzen dira azeriar identitatearekin errusieraz ikasten duten haur azeriarrak baino (Karakozov eta Kadirova, 2001).
|
|
|
– Nazio identifikazioaren maila alda daiteke zenbait faktoreren arabera; hainzuzen ere, bizitokiaren (hiriburua vs beste herriak)
|
,
talde etnikoaren etatalde soziolinguistikoaren arabera.
|
|
|
Teoria horrek ondo azaltzen du zergatik apaltzen diren norberaren taldenazionalarekiko lehentasuna, beste talde nazionalen inguruko aurreiritziak eta taldenazionalen estereotipazio maila. Ez, ordea, gertatzen diren beste zenbait fenomeno.Besteak beste, ez du azaltzen zergatik onirizten dieten haur batzuek bisitatudituzten herriei, ez eta zergatik aldatzen diren haurren jarrera nazionalak gizarteklasearen,
|
talde
etnikoaren zein talde soziolinguistikoaren arabera. Horrez gain, teoria horrek ez du azaltzen zergatik duen eragina telebistak haurrek taldenazionalen inguruan duten ulermenean edo zergatik duten iritzi txarragoa herrialdeetsaiei buruz.
|
|
|
Generoa, aldiz, sexu bakoitzari dagozkion ezaugarri psikosozialei dagokie; hau da, adierazten du zer esan nahi duen emakume edo gizon izateak psikologikoki. Generoa gizarte eraikuntza dinamiko bat da, eta aldatzen da kulturaren,
|
talde
etnikoaren, gizarte klasearen eta pertsonek talde horietan duten kokapenarenarabera (Martinez, 1999).
|
|
2009
|
|
|
Bestalde, Estatuaren eginbeharra da Gerra Zibil eta diktadura garaian ideologia politiko, erlijio,
|
talde
etniko, sexu orientazio edo beste edozein bereizkeriairizpideren gainean oinarritutako bidegabeko epaiketen deuseztatzea justiziareninstituzioen aurrean. Deuseztatzeak frankismo garaiko legediaren «ilegaltasuna»baieztatzeko balioko luke, nazioarteko arauei begira ilegalki sortu den erregimenbaten legedia baita, eta bere edukiak nazioarteko zuzenbidearen aurka joaten zirelako.
|
|
2011
|
|
|
Eta hau ezin da onartu estatuaren ikuspegi homogeneizatzaile batetik. Baina halako planteamenduen aurrean eman beharreko erantzuna da estatu elebakarrak
|
talde
etnikoen arteko kooperazioa eta konfiantza hausten dituela, eta hizkuntza handiaren eta ofizialaren komunitatera harrokeria, etnozentrismoa eta arrazismoa dakartzala. Eta horren ondorio izan ohi dira, sarri sarritan, komunitate txikiekiko errespetu falta, gorrotoa, eta azken muturrean hizkuntza gutxituen desagerpena (Skutnabb Kangas, 2000).
|
|
|
Aldiz, ofizialki elebakarrak diren hainbat nazio ezin esan ekonomikoki punta puntakoak direnik, esaterako, Portugal edo Afrikako edo Hego Amerikako hainbat nazio. Halaber, estatu elebakarrak
|
talde
etnikoen arteko kooperazioa eta konfiantza hausten ditu. Hizkuntza handiaren eta ofizialaren taldera harrokeria, etnozentrismoa, arrazismoa, «hizkuntzazidioa»ren aldeko ekimenak ekar ditzake.
|
|
2012
|
|
|
Sistema kontsoziazional baten oinarrizko lau ezaugarriak honako hauekdira: (a) segmentu guztiek esku har dezaten bultzatzen duten gobernuko koaliziohandiak; (b) talde bakoitzarentzako autonomia; (c) haien ordezkapen politikoareneta funtzionarialaren arteko proportzionaltasuna; eta (d) beto eskubidea segmentuedo
|
talde
etnikoentzat (Lijphart, 2008: 4) 35.
|
|
|
Francisco Letamendia (1997: 19) bat dator Ibarraren ikusmoldearekin, etaazaltzen duenaren arabera, gaur egun, nazionalismoa estatuaren ideologia da, baita
|
talde
etniko bat defendatzeko estatuko (zentroa) aldiri batzuen erreakzioa ere.Aldirietako nazionalismo erreaktiboek «erkidegoaren estatu nazioak (Gemeinschaft) egindako prozesua antzeratzen dute, eta lantzean lantzean, gizarte nazionalena (Gesellschaft); erreakzio horiek, halaber, zentroaren kontra mobilizazioak eraginditzakete nazionalismo zentralisten moduan» (Letamendia, 1997: 19).
|
|
|
bera ordezkatzen eta«zaintzen» duen botere egitura bat onartzen duen komunitate politikoa. Kontuanhartuta kultur komunitatea izan dela, historian zehar,
|
talde
etnikoen azpian agertzenziren osagai nagusietako bat, kideak batuz eta talde nortasuna emanez, nazioareneraikuntzak ere kultura nazionalaren beharra zuen: hots, nazioa batuko zuen kulturahomogeneoa.
|
|
|
Baina ez soilik zapaltzen gaituzten estatuenaldetik, baita estatu horietatik askatzeko asmoz garatu diren diskurtso abertzaleenaldetik ere. Izan ere, Letamendiak azaltzen duenez (Letamendia, 1997), estatuzapaltzaileari aurre egiten dion
|
talde
etnikoak ispilu moduan jokatu ohi du harenaurrean, bere estatu propioa aldarrikatuz ez ezik, bere nazio komunitatea ereeraikitzen ahaleginduz. Eta horretarako berak ere behar du bere kultura nazionalpropioa, kultura zapaltzaileez bestelakoa, eta bere bazterketa saio propioari ekitendio:
|
|
|
europarrak hirietan bildu ziren (gunea) bitartean, indigenak landa eremuetan (periferian) pilatu ziren (Olaechea, 1992). Modu horretan
|
talde
etnikoen arteko haustura geografiko ekonomiko kulturala eta bazterketa politikoa sustatu zen, indigenak haien motakoei zegozkien herrietan pilatu zituzten haiengan kontrol handiagoa izateko.
|
|
|
Laktosari intolerantzia: laktosa hidrolizatzen duen laktasa entzimaren urritasunak eragiten du eta
|
talde
etnikoarekin erlazio garrantzitsua dauka. Efektuen larritasuna intolerantzia mota eta graduaren araberakoa da, baita laktosa kontsumoaren jarraitutasunaren araberakoa ere.
|
|
2014
|
|
|
Alkoholiko bihurtuko bada, pertsona batek alkohol kantitate handiak toleratu behar ditu. Asiako
|
talde
etniko batzuek ez dituzte alkohol kantitate horiek toleratzen, eta ez dira alkoholiko bihurtzen.
|
|
2019
|
|
|
erreforma protestanteak, iraultza industrialak eta nazioestatuaren eraikuntzak eragindakoak, hain zuzen. Haustura horiek gizartean interes ezberdinekotaldeak trinkotzen laguntzen dute(
|
talde
etnikoak, langileak, nekazariak, erlijiosoak etab.). Hala, alderdi politikoak talde horien interesak espazio politikoan ordezkatzea helburu dutenorganizazioak dira. Horrenbestez, gizartean dauden talde interes nagusiek alderdi sistemarenestruktura baldintzatzeko gaitasuna dute.
|