|
2002
|
|
|
Pazienteen kulturari lotutako gaitz berriak agertzeak taldearen fitxa medikoa osatzen du. “Mendebaldean ezagutzen ez diren gaixotasunak dira,
|
talde
etnikoetako tipikoak, eta guretzat zaila da diagnostikatzea eta tratatzea”, azaldu dute psikiatrek. Carmen Guijo doktoreak azaldu duenez, gorabehera mordo baten ondorio da nahaste psikologikoen prebalentzia handia.
|
|
2003
|
|
|
Nola uztartzen dira giza eskubideen babesa eta herrialde eta
|
talde
etniko bakoitzaren errespetua eta kultur tradizioak?
|
|
2004
|
|
|
AEBetako farmakoen eta elikagaien administrazioa. lehenengo sendagai eraginkorra
|
talde
etniko jakin batentzat soilik onar dezake
|
|
|
Populazio beltzean bihotz gutxiegitasunak eragindako heriotza tasa murrizten duen sendagai batek polemika handia sortu du AEBn, izan ere, Medikamentuen eta Elikagaien Administrazioak (FDA)
|
talde
etniko espezifiko batean hauteman duen eraginkortasunetik abiatuta onartu duen lehena izan daiteke. Nolanahi ere, kontuan izango da bigarren saiakuntza kliniko batek aurreko ostegunean “The New England Journal of Medicine” aldizkarian deskribatutako emaitzak berresten dituen.
|
|
|
Historikoki, AEBko talde handi hori. esperimentazio biomedikoan ordezkaritza txikia izan du. Gaur egun eskura dauden ia botika guztiak heldu zurietan probatu ziren, 1997an FDAk
|
talde
etnikoak eta emakumeak beren probetan sartzeko eskatu zion arte. Politika diskriminatzaileak Hala ere, populazio beltzari berariaz zuzendutako botika bat merkaturatzeak errezelo asko sortu ditu bioetikan adituak direnen artean, baita komunitate ere.
|
|
2005
|
|
|
Azkenean, zientzialariek jakin nahi dute nondik datozen populazio talde horiek, eta nola eta noiz iritsi ziren gaur egun bizi diren lekuetara. Bidaiei eta giza dibertsitate biologikoari buruzko historia hori guztia geneetan dago idatzita, DNAren hizkuntza zifratuaren bidez. Giza genomaren %99 aldaezina da, baina DNA unitateen ehuneko txiki bat
|
talde
etniko batetik bestera aldatzen da. Noizbehinka mutazioz sortuak, polimorfismo genetiko horiek markatzaileak dira, giza zuhaitz genealogikoa berreraikitzeko zumeek emango dituztenak.
|
|
2006
|
|
|
Horietatik %25 supersentikorrak izango lirateke, eta konposatu horiek oso mingotstzat hartuko lituzkete. Proportzio hori ez litzateke beti berdina izango; jakina da arraza eta
|
talde
etniko desberdinen artean aldakortasun handia dagoela. Gero eta zantzu gehiago dago konposatu horiekiko sentikortasuna arazo genetikoa dela, segur aski TAS2R38 genearekin zerikusia duena.
|
|
2007
|
|
|
Gaixotasunaren eragina jasan duen gurasoren baten akats genetikoa da jatorria, mutazio bat, dela obuluan, dela haurra osatu zuen espermatozoidean, dela gene akastuna jarauntsiz, bi gurasoetako inork inolako sintomarik izan gabe. Eritasunak bi sexuei eragiten die, eta ez da inolako
|
talde
etnikoren zaletasunik azaldu. OI duen pertsona baten pronostikoa izugarri aldatzen da, sintomen kopuruaren eta intentsitatearen arabera.
|
|
|
Inkesta hori 45 urtetik gorako 7.352 pertsonari buruz egin zen (%52 emakumeak ziren), eta haien elikadura ohiturei buruzko informazio egokia zegoen. Datuak adinaren, sexuaren,
|
talde
etnikoaren eta pertsonak erretzen zuen ala ez kontuan hartuta doituta, azterlanaren estatistikek erakusten dute batez beste bi egunetik behin gutxienez haragi onduaren kontsumoa BGBK %91 gehitzeari lotuta zegoela. Hipotesi horren arabera, haragi onduari gehitutako nitratoek eta nitritoek «biriketan kalteak eragin ditzakeen nitrogeno oxidatiboko espezieak» sortzen dituzte, Columbiako Unibertsitateko Rui Jiang lanaren ikertzaile nagusiak azaltzen duenez, eta horrek enfisema dagoenean gertatzen diren egitura aldaketak eragiten ditu.
|
|
|
Infekzioa harrapatzeko modurik ohikoena transmisio sexuala edo infektatutako haurrekin kontaktua izatea da. Europan eta AEBn egindako azterketa epidemiologikoek seropositibitatea adinez nagusienarekin, baldintza sozioekonomiko okerragoekin, parekotasun handiagoarekin, etxe berean eta
|
talde
etniko berean haur gehiago egotearekin lotzen dute, eta beti adierazten dute Afrikako eta Asiako emakumeen taldean lehentasun handiagoa duela. Halaber, infekzioa harrapatzeko modurik ohikoena transmisio sexuala edo infektatutako haurrekin kontaktua izatea da.
|
|
2008
|
|
|
Bestelako arrisku faktoreak Arriskugarritzat jotzen diren bizimodu ohitura batzuek minbizia izateko aukera alda dezakete. Helicobacter pylori k infekzioa izatea, gizonezkoa, adinekoa izatea,
|
talde
etniko jakin bateko kide izatea, gatz eta jaki keztatu eta fruta eta barazkietan urria den dieta bat izatea, etengabeko estresa izatea, tabakoa kontsumitzea, gizena izatea, anemia kaltegarria izatea traktu gastrointestinaleko B12 bitamina xurgatzeko behar den faktore intrintsurik ez izateagatik eragindakoa—, Faktore horiek guztiak gorabehera, badirudi H. pylorik eragindako infekzioa dela urd... Iraupen luzeko infekzio batek hantura kronikoa (gastritis atrofiko kronikoa) eragin dezake, eta lesio aurrekanigenoak eragin barrunbearen barne estalduran.
|
|
|
Emakumeek gizonek baino gehiago sufritzen dute, hiruko proportzioan, eta, batez ere, 25 eta 50 urte bitartean hasten da, nahiz eta adinean aurrera egin eta 65 urtetik gorakoen artean %12 izatera iristen den. Ez da
|
talde
etniko bakar batekoa, eta ez da bereziki eremu geografikoekin edo klima baldintzekin lotzen. Aholku espezializaturik gabeko elikagaiak baztertzen dituen elikadura oso arriskutsua da, nutrizio gabeziak izateko arriskua baitago, eta osasun egoerak okerrera egin baitezake.
|
|
|
Leinu genetikoen bideari jarraitu nahi dio ekimenak, gure arbasoen ibilbideari, Bartzelonako Pompeu Fabra Unibertsitateko biologoek eta Europa Zentralari eta Mendebaldekoari dagokien azterlanaren arduradunek azaldu zutenez.
|
Talde
etniko eta planeta osoko 100.000 pertsona ingururen DNA aztertuko dute, hamar taldetan banatuta. Spencer Wells genetista demografikoak zuzentzen du proiektua, 2005ean hasi zen eta bost urteko hasierako epea du.
|
|
2009
|
|
|
Autoreek diotenez, gorputz masaren indizean puntu bat igotzen den bakoitzean (GMI, pisua pertsona baten tamainarekin erlazionatzen duena eta gehiegizko pisuaren maila adierazten duena), kartilagoaren kaltea %11raino handitzen zen. Hala ere, galera hori ez zen lotzen beste faktore batzuekin, hala nola adinarekin, sexuarekin edo
|
talde
etnikoarekin. Gaixotasunaren lehen urratsak hauek izan dira:
|
|
|
Gizonen% 16k eta emakumeen% 22k, gainera, pisua galdu zuten.
|
Talde
etnikoaren araberako aldeak ere handiak izan ziren: inkestatutako anglosaxoien% 13k ez zuen minbizi sintoma bakar bat izendatzeko gai izan, eta arraza minoritarioen% 28k.
|
|
|
Etxeetako inkesten mikrodatuetatik lortzen da, nahiz eta “neurria eraikitzeko beharrezkoak diren adierazle guztiek inkesta beretik etorri behar duten”, adierazi du NBGPk. Pribatutasun partikularren arabera, pertsona bat pobrea den ala ez hartuko da kontuan. indize hori eskualdearen,
|
talde
etnikoaren edo pobreziaren tamainaren arabera taldekatu daiteke, besteak beste.
|
|
|
GGIk aztertzen dituen datu taldeetatik abiatuta eratzen da (sarrera, eskualde geografiko edo administratiboak, hiri edo landa egoitza, generoa eta etnia). Metodo horrek herrialde baterako edo eskualde, genero, landa eta hiri eremu eta
|
talde
etnikoen arteko indize orokorra ezkutatzen duen edozein desberdintasun erakusten du. Helburua da “politikak eta ekintzak bideratzen laguntzea, desberdintasunei eta akatsei aurre egiteko”.
|
|
2010
|
|
|
Horregatik, Europako, Asiako eta Afroamerikako populazioaren laginak sartu ziren. “Interesgarria da genomaren aldaeretan
|
talde
etnikoen artean antzekotasun asko daudela frogatzea, balio lipidoetan eta gaixotasun arriskuetan duen eraginari dagokionez”, adierazi du Michael Boehnke ikerlanaren zuzendariak. Azterketa zientifikoek funtsezko lau ezaugarri lipidoren kokapena izan zuten ardatz:
|
|
2011
|
|
|
Orain arte ez dago NMFren irizpideak modu unibertsalean ezartzen dituen kategorizazio estandarizaturik, GMIren kasuan gertatzen den bezala. Era berean, lan horietako askok zenbait muga dituzte azterketan parte hartzen duen laginari dagokionez(
|
talde
etnikoak edo adin talde oso zehatzak). Beraz, etorkizunean ikerketa gehiago egin liratekeela iradokitzen da, herri desberdinetan, NMF zehaztasunez definitutako irizpideak dituen tresna global bihurtzeko.
|
|
2014
|
|
|
Ez dute sintomarik, ez dute minik hartzen, ez dute ziztatzen eta aurrera egiten dute urteekin. Berdin eragiten diete
|
talde
etniko guztiei eta larruazal mota ezberdinei, baina larruazala ilunagoa dutenek ikusgarriago egiten dituzte. Behin presentzia ekintza egiten dutenean, ez dira tamainaz handitzen, eta ez dira besteekin lotzen, eta, tratatzen ez badira, betiko egoten dira.
|
|
2015
|
|
|
Urtebete igaro ondoren, gizonezkoen eta emakumezkoen arteko aldea gutxitu egin zen, nahiz eta emakumeek bizi kalitate okerragoa izan. Gainera, ikertzaileek aurkitu zuten hiru hilabeteren buruan bizi kalitatean eragin handiena zuten aldagaiak adina (gutxienekoa),
|
talde
etnikoa eta egoera zibila (neurri handiagoan) izan zirela.
|
|
2016
|
|
|
Zientzialarien hipotesia da gehiegizko pisua duten eta altuenak diren emakumeek hazkunde faktore intsulinikoaren maila handiagoak dituztela, eta horrek obulazio anizkoitzak sortzen lagunduko luke.
|
Talde
etnikoa. Emakume beltzen artean, ijitoen haurdunaldia izateko arriskua kaukasiarrena baino handiagoa da, eta, talde horretan, emakume latinoen eta asiarren artean baino handixeagoa da.
|
|
|
B multzokoetan, berriz,% 30 hazi zen. Emaitzak hain harrigarriak izan ziren ezen ikertzaileek hiru aldiz errepikatu baitzuten esperimentua, beste hiri eta
|
talde
etniko batzuetako haurrekin. Kasu guztietan, ondorioak berberak izan ziren.
|
|
2021
|
|
|
Hori dela eta, talde honen beste helburu bat gehiegizko pisua edo obesitatea duten haur eta nerabeen hazkuntza eredua ikertzea da, eta bizi etapa horren hasieran eta garapenean izan daitezkeen aldaketak eta bigarren mailako sexu karaktereak eta sexu eta ugalketa funtzioak lortzeko izan ditzakeen arazoak argitzen saiatzen da. Loditasunaren garapenean sexuak eta
|
talde
etnikoak duten eragina ere aztertzen dute. Obesitateari lotutako nahasteak Komorbilitateak identifikatzen jarraitzen dute, hau da, haur lodietan eragiten diren asaldu elkartu ohikoenak, hala nola metabolismo alterazioak, hiperurizemia (odoleko azido uriko gehiegi) eta hipertentsio arteriala.
|
|
2023
|
|
|
Zenbat eta melanina gehiago, orduan eta ilunagoak izango dira begiak; aldiz, melanina gutxiago izanez gero, begiak argiagoak izango dira. Genetikak zehazten du gizabanako bakoitzak zenbat melanina duen, baina
|
talde
etnikoak ere badu eragina. Melanina ere adatsean agertzen da (falta hasten denean ile zuriak agertzen dira) eta larruazalaren tonalitatean.
|