|
2000
|
|
|
alde batetik bizitzaren mundua edo lifeworld delakoa dugu, subjektuen artekoharremanak subjektuek berek eraikitakoak bailiren bizi direneko eremua alegia; bestetik sistema edo system, non pertsonen arteko harremanak beren borondatetik ateraikiak direla pertzibitzen baita. Zentzu honetan, gizarte estataletan egitura burokratikoek gure bizitzaren gero eta atal gehiagotan eskua
|
sartzen
dutenez, pertsonartekoharreman zuzenen mundua, batetik, eta gizarteko antolamenduaren maila gorenak, bestetik, gero eta urrunagotzen ari direla esan dezakegu. Egoera honetatik bi komunitate mota bereizten ditu Calhoun ek:
|
|
|
EL MUNDO DEL PAIS VASCO, ELPAIS DEL PAIS VASCO eta SUD OUEST. Azken hauen kasuan azterketarako erabili ditugun unitateak, ez dira artikulu guztiak izan, Euskal Herriarekin nolabaiteko lotura zutenak soilik baizik (batzuk, kanpokoedizio osoan argitaratu arren, Euskal Herriko berri ematen dutelako, eta beste batzuk, Euskal Herriarekinzerikusirik eduki ez arren, bertako edizioan
|
sartzen
direlako). Horrek esplikatzen du egunkari horiekazterketaren zati batzuetatik kanpo geratu behar izatea.
|
|
|
Geroxeago El Diario Vascoko argitaratzailea, egunkari honek bi kolaboratzaileditu Ipar Euskal Herrian20? Sud Ouest taldearen kapitalean
|
sartu
da, %6ko mailarekin.Batez ere, dohainekoetan, esperientzia lortzeko, Correo taldea (Bilbao Editorial ohia) Sud Ouesten S3G dohaineko prentsa argitaletxearen akziodun bihurtu da.
|
|
|
Euskarazko lehen programazioa
|
sartu
zuen irratia, Radio Adour Navarre izan zen.Baionatik gertu zegoen estudio batetik, 1978ko uztailaren 3an emankizunekin hasitakoirrati honi,, irrati periferikoa, deitzen zitzaion orduan.
|
|
|
interes orokorreko etagertuko irratsaio pluralista eta profesionalen (programazio komuna) eraketa; kalitatearen (entzumen eta ekoizpenaren erosotasuna) hobekuntza; giza eta teknika ahalbideenkalitatearen arrazionalizazioa (batez ere, hiru irratiak, numeris? sarean
|
sartu
etaemankizun komunetarako RDS ekipamendua jarriz).
|
|
|
Zerrenda honetatik at utzi ditugu kirolari buruzko albistegi berezituak, generokako sailkapenetan kirolen atalean
|
sartuta
baitaude. Kontuan hartu ditugu, ordea, albistegi orokorretan kirolari eskainitako tarteak, nahiz eta batzuetan bestelako albisteetatikaparte ematen ziren (tartean iragarkiak sartuta).
|
|
|
Zerrenda honetatik at utzi ditugu kirolari buruzko albistegi berezituak, generokako sailkapenetan kirolen atalean sartuta baitaude. Kontuan hartu ditugu, ordea, albistegi orokorretan kirolari eskainitako tarteak, nahiz eta batzuetan bestelako albisteetatikaparte ematen ziren (tartean iragarkiak
|
sartuta
). Era berean, albistegi orokorretan izaerabereziz agertzen ziren bestelako tarteak (burtsari zein eguraldiari buruzko berriak) albistegi horien barnean daude sartuta.
|
|
|
Kontuan hartu ditugu, ordea, albistegi orokorretan kirolari eskainitako tarteak, nahiz eta batzuetan bestelako albisteetatikaparte ematen ziren (tartean iragarkiak sartuta). Era berean, albistegi orokorretan izaerabereziz agertzen ziren bestelako tarteak (burtsari zein eguraldiari buruzko berriak) albistegi horien barnean daude
|
sartuta
.
|
|
|
Azkenik, nabarmena da, baita, Espainiar Estatuan botere politikoaren eta komunikazio taldeen artean eman den lotura estua. Prisa taldea, adibidez, gobernu sozialistenbabesean garatutako taldea izan da neurri handi batean; eta, alderantziz, gobernupopularraren agindupean oztopo garrantzitsuak aurkitu ditu satelite bidezko telebistadigitalean
|
sartzeko
. Bestalde, Telefonica pribatizatu berrian mantentzen duen kontrolazbaliatuta, Alderdi Popularra ikuspegi kontserbadoreko komunikazio taldea osatzensaiatzen ari da.
|
|
|
Halaber, telebista lokalen eremuan sartzenere saiatu da Gipuzkoako Teledonosti eta Bizkaiko Bilbovision kateen bitartez, arlohorretan etorkizunean gerta daitezkeen garapenei begira. Ikus entzunezkoetan produkzio atalean ere
|
sartu
da Emilio Aragon-en Globomedia Grupo Arbol taldean edota EliasQuerejeta ren Esicman delakoan kapitalaren parte hartzeak bereganatuz. Internet enere saiatu da bere presentzia hedatzen, Bizkaiko Sarenet ekin eta, beste maila batean, itxuraz ez hain arrakastatsuan?, Berlusconi-k sustatutako Jumpy atariarekin.
|
|
|
Halaber, irratigintzan Ameriketarako hedapena hasi du, Kolonbian, Txilen eta baita EEBBetan ere posizioak hartuz (Radio Caracol, Grupo Latino deDifusion,...). Latinotasunaren zigiluan oinarrituta, Gran Vfa Musical taldearen bitartezmusikan ere
|
sartzen
saiatu da, diskoetxeak, edizio etxeak eta abar bilduz. Askoz presentzia esanguratsua du ikus entzunezkoetan, bereziki ordaindu beharreko telebistareneta zerbitzu digitalen gestioan.
|
|
|
Frantziar Estatuan, berriz, bestelakoa da, esan bezala, kontzentrazioaren egitura.Vivendi taldea Compagnie Generale des Eaux zerbitzu enpresatik abiatuta sortutakotaldea da, eraikuntza sektoretara eta azkenaldiotan bereziki komunikaziora ere hedatudena. Sektore honetarako atalak, Vivendi Communication alegia, ikus entzunezko etatelekomunikazioetako enpresak biltzen ditu, baina
|
sartuta
dago baita edizioan edotamultimedian ere. Telekomunikazioetan, Cegetel eta SFR menderatzen ditu, telekomunikazio orokorren eragilea lehena eta mugikorrena bigarrena.
|
|
|
Telekomunikazioetan, Cegetel eta SFR menderatzen ditu, telekomunikazio orokorren eragilea lehena eta mugikorrena bigarrena. Edizioaren arloan, zenbait taldetan dago
|
sartuta
, Havas, Comareg, France Loisirs edo, Espainiar EstatukoAnayan kasu. Internet en, Vizzavi edo VivendiNet atariak gestionatzen ditu.
|
|
|
Internet en, Vizzavi edo VivendiNet atariak gestionatzen ditu. Eta ikus entzunezkoetan, Havas eta Canal Plus en bidez
|
sartuta
dago lurrazaleko telebista analogikoan, satelite bidezko digitalean eta kablean (NC Numericable rekin, zeinak, France Telecom eta Lyonnaise Cable rekin batera, kablera harpidetutako guztien %80menderatzen duen). Baita horietako guztietarako programen produkzioan (StudioCanal+, Expand), eskubideen salerosketan (Sogepaq, Bac Distribution) edo kateenosatze eta komertzializazioan (Paris Premiere, Seasons, Canal Jimmy,...).
|
|
|
Hachette Lagardere Medias ere liburugintzan, prentsan eta ikus entzunezkoetandago
|
sartuta
. Bere oinarri historikoa prentsa izan da, non Elle, Car and Driver edo ParisMatch bezalako hainbat eta hainbat titulu nazioarte mailan hedatzea lortu duen.Egunkarietan, berriz, hiru titulu erregional menderatzen ditu.
|
|
|
Liburugintzan, hezkuntzakoetan eta orotarikoan ere badago, Hachette, Fayard edo la Guide du Routard bezalako marken pean. Ikus entzunezkoetan izan duen hedapena irratirako izan da lehenengo, non besteak beste Europel eta Europe2 kateak menderatzen dituen, eta geroagotelebistan, Canal Plus ekin batera zenbait kanal tematikoren produkzioan
|
sartuz
(Muzzik, Canal J, La Chaine Meteo,...).
|
|
|
Estatu mailakoek, berriz, aukera izango dute deskonexio erregional etalokalak egiteko, baina nahiko modu mugatuan. Horrela, deskonexio horien iraupena gehienez jota ereeguneko hiru ordutakoa izan daiteke, debekatuta dutelarik, halaber, deskonexio tarte horietan publizitaterik
|
sartzea
(arau hau telebista pribatuei bakarrik zaie aplikagarria; ez publikoei). Aldi baterakozerbitzuen kasuan, gehienez jota ere bederatzi hilabetez emiti lezaketenak?
|
|
|
Gerora, aldaketak izan dira demarkazio horietan, inongotan
|
sartu
gabeko herriak kokatzeko; eta, zenbaitetan, gutxi bada ere, gainditu egin da gehienezko kopuru hori; hori da, adibidez, EuskadikoAutonomia Erkidegoari dagokionaren kasua, non Eusko Jaurlaritzak demarkazio bakarra lortzekoborondate politikoa izan duen.
|
|
|
22/ 1999 Legea, ekainaren 7koa, 25/ 1994 Legea eraldatzen duena, zeinaren bitartez 89/ 552/ CEEAratezaraua, telebista eta irratidifusioaren gaineko xedapen legal, erreglamentario eta adiministratiboenkoordinazioari buruzkoa
|
sartzen
zen Estatu espainiarreko Ordenamendu Juridikoan. Ikusi, halaber, aurrerago Europako Batasunaren ikus entzunezko politikari eskainitako atala.
|
|
|
Amsterdam go Protokoloa eta Europako Batzordearen Ebazpena irrati telebistako zerbitzu publikoari buruz75: aipaturiko eztabaidaren baitan, Amsterdam goHitzarmenean, Europar Batasunarena egokitzen duen itunean alegia, protokoloberezi bat
|
sartu
zen, non, zerbitzu publikoaren defentsan, Estatu bakoitzariaukera ematen zaion horren finantzaketa ezarritako zerbitzu publikoko eskakizunak betetzeko moduan antolatzeko, betiere merkatuaren baldintzetan etakonkurrentzian eragin okerrik izan gabe. Honek, azken batean, finantzaketamistoa erabili ahal dutela esan nahi du, nahiz eta finantzaketa publikoa, zerbitzupublikoak finantzatzera joango dela ziurtatu den.
|
|
|
deitzen dutena omen da. Esaten denez estatuak goitik etabehetik
|
sartu
dira krisian. Goitik, estatuek beren betiko askatasunaren galera jasaten dutelako, mundua, benetan?
|
|
|
hasteko, kokapentxiki baten bidez filosofiak nazionalismoa aztertzeko orduan izan dituen ikuspegidesberdinak aipatu eta hauek nola aldatu diren aztertuko dugu. Gero, filosofian jitejuridikoa ematen ari deneko hipotesia planteatuko dugu, jite horrek abertzaletasunari irekitzen dizkion ateetako batetik
|
sartzen
saiatuko garelarik: konstituzionalismoaren atetik, hain zuzen.
|
|
|
(modernitatearen proiektua, eredu komunikazionala, balio unibertsalen onarpena), baina historiaren aro konkretu hau gainditzeko, behar? horren baitan,, harago, horretan, Alemania ere
|
sartzen
du. Habermas ek ematen dituen erantzunen egokitasuna beste kontu batda, baina bakoitzak bere burua besteontzako luzatzen dituen tesietatik aparte jartzea ez daeztabaidarako oinarri egokia.
|
|
|
Puntu honetan mitoen, identitatearen, elementu subjektiboen eta, azken batean, kulturaren gaineko eztabaida
|
sartu
da. Honez gain, razionaltasun/ irrazionaltasunaren dialektikaren markoan kokatu izan dute batzuk eztabaida eremua, hori guztiaulertzeko modu bitxiak ere azaltzen direlarik9 Nazionalismoari irrazionaltasunaegozten dioten diskurtsoek kontzeptu hori argiki definitzeko gaitasuna agertu behardute, filosofian jokabide eta izaera desberdinak dituzten razionaltasun modu desberdinak daudela gauza onartua baita.
|
|
|
Fenomeno hau hain indartsua izanik, egunero munduan zehar dabiltzan moneta bolumen handiek, banku zentralek beren moneten defentsan egin behar dutenesku hartzea ere gainditzen dute. Horrela, ekonomia osoak jartzen dira kolokan.Hain zuzen, Asiako Hego Ekialdeko herriak prozesu honen biktima izan dira; lehenago lurralde horietan kapital mordoa
|
sartu
bazen ere, orain, beren ahalmen esportatzaileak ahuldu direnean, kapital espekulatiboek ihes egiten dute, herri horienekonomia desorekatuz.
|
|
|
Azken urteotan informazio teknologiek1 izugarrizko hedapena izan dute.Lehenago, konputagailuek lantokiak hartu zituzten. Gero, ordenagailu pertsonalaksortu ziren eta etxe gehienetan
|
sartu
ziren. Azkenean, sare telematikoak berezikihedatu dira eta oso denbora laburrean Internet en zerbitzuak nonahiko eta ezinbesteko bihurtu omen dira.
|
|
|
Baita hautatua izan ere. Erabat suediarturik, Frantziaren etsaiekin egin zuen bat; eta Napoleon-en porrota gertatzean, Parisen
|
sartu
zen armada, askatzaileekin? (1813).
|
|
|
Beraz, gure herriaren gehiengoa egiten dugun proiektu politikoaren atzean demokratikoki ipintzea lortzen badugu, guere joan gintezke ate joka Europara. Eta Estatu espainiarrak gizarte zibila zapaltzera bere armada hemen
|
sartuko
balu, Europan litzateke hori ulertu.
|
|
|
Estatu frantziarrean jada sentitzendira mugimendu arrunt kezkagarriak. Historia Geografia ikasgaietako programakaldatzen ari dira, eta eskoletan ere lehen ez zegoen gai bat
|
sartzen
ari dira, Herritarheziketa, non frantses izatearen ohorea esplikatzen den, eta abar. Orduan, estatuengandik eskubide hori ukaiteko gero eta aukera gutxiago baldin badugu, guk de factogauzatu dugu.
|
|
|
Izan ere, laguntza publikoak profesionalen mailara murrizten dira, eta ez afizionatuenera. Honen ondorioz, gure talde nahiz kirolari profesionalizatuenek Erkidegoko eta Herrialdetako diru-laguntzak jasotzen dituzte; bitartean, hainprofesionalizaturik ez dauden euskal kirolariek, beren kirola utzi edota espainiarnahiz frantziar kirol sarean
|
sartzea
beste aukerarik ez dute. Modu honetan, uko egiten diote beren euskal nortasunari.
|
|
|
– Diru-laguntzak erakunde autonomikoetatik jasotzen ditugu, baina agente sozialgehiago murgildu behar dira; adibidez, kirolaren munduan
|
sarturik
dauden euskal enpresak. Orain dela bi urte baimendutako legea landu litzateke, euskal federazio guztiak elkarrekin lan egin lukete, Euskal KirolKontseilua sortu litzateke... eta hau guztia, estatu handi baten aurreandiharduen herri txiki bat garela kontuan harturik.
|
|
|
Bai, zalantzarik ez. Instituzionalki dauzkagu, alde batetik, nolabait ere legalkionartuta dauden erakundebatzuk, eta, beste aldetik, Euskal Herriko borondateak onartu dituen beste erakunde batzuk; eta hor
|
sartzen
dut Udalbiltza, baina ez Nafarroako erakundeak, Nafarroako populazioari Amejoramendua nahi duen ala ez sekula galdetu ez zaiolako.Iparraldean ez daukate inolako erakunderik. Erkidego Autonomoan, berriz, bai Legebiltzarra eta bai Gobernua Erkidegoko populazioaren zati batek onartu zituen beregaraian.
|
|
|
Eta filosofia horrekin planteatzen dugu Iparraldea eta Nafarroako egoera, hala nola Arabakoa (zenbait zonalde urbano) eta abarrekoa; izan ere, antzeko fenomenoa eduki baitezakegu horietan. Guk mahaigaineratzen duguna, atxikimenduaribidea emango dion planteamendua da, hots, eskema bat lortzea non herritarrek etalurralde guztiek
|
sartzeko
eta parte hartzeko aukera edukiko duten. Zer gertatzen da, ordea, lurralde modura, gaur egun daukan ordezkaritza instituzionalarekin, Nafarroak proiektuan parte ez hartzea erabakitzen badu?
|
|
|
Gaiari buruz eta lehengoa kontuan harturik, psikoterapiaren esparru zabaleanmurgildu gara. Ez da erraza psikoterapiari buruzko definizio baterakorra ematea, helburu, jarduera, hastapen teoriko eta ulermen ugari direlako psikoterapiarenkontsiderazioan
|
sartzen
direnak. Hala ere, oso gogoko dugun definizio batek azaldezake liburu honen egituratzea.
|
|
|
–Nor bere burura esnatzea? da gorputzaren kontzientzia izatea, gorputzarekinharremanetan
|
sartzea
, hau da, norberaren gorputzeko parte bakoitzean gertatzenden guztia sentitzea: nor bere buruarekin harremanetan egotea eta existentzia osoasentitzea da.
|
|
|
Amestutakoa antzezten eta puzten du, bai ametseko paperdesberdinak, bere zatiak zein lantzen ari den ametseko objektuak. Fasehonetan bezeroa emozionalki
|
sartuta
dago, ametsa berbizitzen ari da, baina, orainean eta hemen, kontzeptu gestaltikoan.
|
|
|
Osotasunean ematen den jabetzea lortzen dugun heinean, autorregulazio organismikoaz ere jabetzen gara. Orduan, organismoari utzi ahal diogugutaz kargu egiten, etenik egin gabe, eskurik
|
sartu gabe
, duen jakindurian konfiantza jarriz?. 8
|
|
|
Michel Katzeff ek kontaktu eta erretiradaren artean pauso berri hau
|
sartzen
du:
|
|
|
ezagutzen ez duten jostailuz betetako gela batean, laborategia?
|
sartzen
da. Hasieran, bere amarekin dagoenean haurrak duenportaera behatzen da, biak bakarrik eta arrotz baten aurrean?; gero ama joatenda eta haurraren portaera behatzen da, behin bera bakarrik eta hurrengoanarrotzarekin dagoela?.
|
|
|
Beren buruez eta besteez duten irudia negatiboa da. Ez dirabesteekin harremanetan
|
sartzen
, errefuxatuak izateko beldurra dutelako.
|
|
|
Luigi Cancrini, bere sustraiei uko egin gabe eta bi orientabideen arteko orekazaila mantentzen ahaleginduz Familia Terapiaren eremuan
|
sartzen
denpsikoanalistetako bat da. Basaglia ren postulatuetan oinarritutako italiarErreformarekin konprometituriko psikiatra, beranduegi sortu zuen bere Centro deStudi di Terapia Relazionale de Roma, Onnis, Colleti edo bere emazte GraziaCancrini bezalako kide nabarmenekin batera.
|
|
|
1957an, Boszormenyi Nagy eta bere lankideak, Eastern PennsylvaniaPsychiatric Institute delakoan barneratuta zeuden paziente psikotikoen terapiaintentsiboari buruzko ikerketa proiektu batean
|
sartu
zuten Familia Terapia.Hasierako orientabidea Niaren Psikologian oinarritutako Psikoanalisia izan zen, etaondoren, Familia Terapiaren ekarpenak sartuz joan ziren progresiboki. Lan honenemaitza da aipatutako Familia Terapia Intentsiboa idazlanaren argitalpena, 1965eanegina; bertan, beren esperientzia eta teorizazio berriak garatu zituzten taldekideek, psikosiaren eremuan bereziki.
|
|
|
1957an, Boszormenyi Nagy eta bere lankideak, Eastern PennsylvaniaPsychiatric Institute delakoan barneratuta zeuden paziente psikotikoen terapiaintentsiboari buruzko ikerketa proiektu batean sartu zuten Familia Terapia.Hasierako orientabidea Niaren Psikologian oinarritutako Psikoanalisia izan zen, etaondoren, Familia Terapiaren ekarpenak
|
sartuz
joan ziren progresiboki. Lan honenemaitza da aipatutako Familia Terapia Intentsiboa idazlanaren argitalpena, 1965eanegina; bertan, beren esperientzia eta teorizazio berriak garatu zituzten taldekideek, psikosiaren eremuan bereziki.
|
|
|
Europatik Testuinguruko Terapia delakoari ekarpen garrantzitsuak egin zaizkio, hain zuzen ere, konkretuki Heidelberg eko unibertsitateko irakasle den HelmStierlin eremu honetan
|
sartzearekin
; honek egin dituen ekarpen garrantzitsuenartean, psikopatologiaren zati handi baten oinarrian dagoen aita semeen artekoesplotazio moduak diren Ordezkaritza, Atxikipena eta Kanporatzea bezalakokontzeptuen garapena dago (Stierlin, 1979).
|
|
|
Batzuek eredu hau Familia Terapiaren eremutik deskalifikatzen badute ere, Eskizofreniaren tratamendurako familia lanaren berrindartze bat ekarri du benetan, eremu honetan Familia Terapiak hasieran piztu zituen itxaropenen ondoren, berebaliagarritasunari buruzko pesimismo garai batera iritsiak ginenean. Bestalde, psikiatria tradizionalaren eremuan
|
sartu
da eredua hasieratik, eta familiarenmailako tratamenduaren hedapena sustatu du.
|
|
|
Egile hau giza egite sexuala zientzia gisa ulertzen duensexologiaren jatorritzat jotzen da. Iwan Block ek sexologiaren esparrua gizarte zientzien barnean
|
sartu
zuen (ordura arte medikuntzaren alorrari zegokiolakontuan hartu behar da). Bere azterlanek sexologia, antropologia etaetnologiarekin harremanetan jarri zuten.
|
|
|
Bere drama irudikatzeko prest dagoen publikoko pertsona, bikotea edo taldea da.Rolari nagusitasuna eman behar dion aktoreak ez bezala, hemen protagonistari denbezalakoa izatea eskatzen zaio. Horretarako, ahalik eta erlaxatuen etadesinhibituen egotea lortu du, hasi berariazko beroketarekin, eta dramatizazioan zehar zuzendariak
|
sartuko
dituen teknikekin jarraituz, hain zuzen ere, beredrama espontaneoki adieraztea ahalbidetuko diotenekin. Protagonistak dakienarekin ez jardutea lortu nahi da, eta aldiz, bere espontaneitateari atea zabalik uztea, etajardun ordez dramatizatzea.
|
|
|
Saioaren arduraduna da eta, bere gain geratuko da eszena, ni laguntzaileak etataldearen timing a aukeratzeko erantzukizuna. Berak laguntzen du beroketan, etaeszenan teknikak
|
sartu
, eszena moztu, deribatu eta abar egiten du, taldera itzultzeaeta komentarioa ere berak bideratuz.
|
|
|
Zentzu honetan, Martinez-ek adierazitakoaren arabera,, teknika dramatikoakerabiltzeak, prozesu terapeutikoa bizkortzea ahalbidetzen du: baliabide teknikoberriak, mugikortasun handiagoa, taktika desberdinak, ahozko teknikez baliatu etapazientearen bilakaera oztopatzen dituzten teknikak agerian jarri eta aldatzea.Zenbait razionalizaziok errazago eman dezake amore dramatizazio baten aurrean, dramatizazio hori nortasunaren defendatu gabeko alderdi batetik
|
sartu
delako. Paziente bati portaera berezi bat erakuts dakioke (dramatizazio frogatzailea), azalpenbat eman ordez?
|
|
|
garatzen ari den eszena zuzentzen duen psikodramatistaren adierazpenak, bera baita eszena moztu, aldatu, pertsonaiak
|
sartu
eta abar egiten duena.
|
|
|
arteko esperientzia intersubjektiboena? (1977, 27 or.). Lehen aipatu moduan, subjektua triangelu matrize batean, Edipo konplexuan,
|
sartzea
da. Barneratutako talde egitura honetatik abiatuz, subjektuak nortasuna eskuratzen du, eta gainera, etorkizunean loturetan hautemateko tresnagisa funtzionatuko du.
|
|
|
Aurrerago, 1911an Moreno-k, batetik, psikodrama (1963) tresna terapeutikogisa
|
sartu
zuen, eta bestetik talde psikoterapiaren lehen kontsiderazioa ekarri zuen (1966). Hain zuzen, talde psikoterapiari izena eman zion ikertzailetzat jotzen zuenbere burua, nahiz Slavson ek (1976) ere ohore hori beretzat aldarrikatu.
|
|
|
ETAren lerro politikoa armadaren boterepean kudeatzen zensozietate batean parte ez hartzeagatik zegoen. Txillardegik eta lagun batzuek eztabaidademokratikoaren arte hertsian
|
sartzea
hautatu zuten ESB euskal mugimendu sozialistaeta Garai aldizkaria sortuz. Beraiek izan ziren aitzindari, hein batean, bi urte berantagoTelesforo Monzonekin aitzinean atzerriratuen itzulera erabakiorraren esker, HerriBatasuna izango zenarena.
|
|
|
Ondoko irailean, 1958koan beraz, Aljeriara soldadu joan behar izan nuen, 1960koabenduraino. Udatik Xarriton-ekin hitzartua nuen, itzultzean Hazparneko ikastetxeanirakasle
|
sartuko
nintzela. Udaberritik horko zuzendaria zen Piarres, kolegio zaharrarenenborretik bi kimu berriren pizteaz kargatua bere ideien arabera:
|
|
|
BenitoDel Valle-k eta Madariaga-k sortu baitzuten heipe metalikoen egiteko lantegi bat, inguruko baserritarren zerbitzuko, planoak marrazkitzen zituen Jose Luis AlvarezEnparantza k (azkenean ager dezadala Txillardegiren abizena). Gainera 1964 65ikasturtean, gure Laborantza Eskolan irakasle
|
sartu
zen, matematiken sailean. Ikasleeigaia maitarazi zien, eta kasu bakarra izan da hor pasatu ditudan 35 urtebetez.Miragarria!
|
|
|
Txillar izan zen, beraz, euskal idazle gurako batek islaturik ikusi nahi lukeenlehen eredua; bera zen ispilu eta xedea, erreferente bat, oraindik bakarra, euskalmunduan
|
sartu
berri berria zen erdaldunarentzat.
|
|
|
Nork eta Txillardegik, nori eta niri!; idazleen arteko elkarrizketan ari ginen eta, gainera, neure iritzia eskatzen zidan! Eguzkia
|
sartzear
zegoen Ondarretaren atzealdetiketa niri paisaia ederra, ezin ederragoa, iruditu zitzaidan hura.
|
|
|
Gaia oso zabala etasakona da; transmisioaren arazoa bete betean harrapatzen du, difusioaren arloa ere ukituz. Ur handietara
|
sartu gabe
, eskala txikiko gauza konkretuetan egongo gara, kondairaapur batzuek eta, bereziki, ezohiko berriemaile batek eskaintzen diguten jardueraikertzeko.
|
|
|
Baina garrantzi handiko gauza damitoen aldagarritasuna, aldaketa txikietarik handietara pasatzen baita mailaka eta, istorio beraren bertsioz bertsio ibiliz eta zubirik zubi aitzina jarraikiz, posible da edozeinmitotatik abiaturik edozein mitotara heltzea, haustura sobera bortitzik egin gabe. Ez daerraz muga ematea eta zuzen erabakitzea, noiz arte gauden mito beraren aldaki bateaneta noiz hasten garen beste mito desberdin batean
|
sartzen
: hori da sailkapen etakatalogo egileek aurkitzen duten oztopo handia.
|
|
|
Saindu hori mendiko haitzulo batean dago, izenak adierazten duen bezala, eta jende itxurako harri batean itxuratua. Diotenez, gau batez
|
sartu
zen bere harpean, gaueko hamabietan, hamabi argiekilan; eta sartzen ari zelarik, inguru haietako kabalaguztiak orroka eta marrumaka ari izan omen ziren, eta ez omen ziren isildu Sainduhura han sartu arte. Sekulako harrabotsa eta sekulako mugimendua izan zen auzohartan, entzun zutenek ez zuten, segur, miralukua inoiz ahantziko.
|
|
|
Saindu hori mendiko haitzulo batean dago, izenak adierazten duen bezala, eta jende itxurako harri batean itxuratua. Diotenez, gau batez sartu zen bere harpean, gaueko hamabietan, hamabi argiekilan; eta
|
sartzen
ari zelarik, inguru haietako kabalaguztiak orroka eta marrumaka ari izan omen ziren, eta ez omen ziren isildu Sainduhura han sartu arte. Sekulako harrabotsa eta sekulako mugimendua izan zen auzohartan, entzun zutenek ez zuten, segur, miralukua inoiz ahantziko.
|
|
|
Saindu hori mendiko haitzulo batean dago, izenak adierazten duen bezala, eta jende itxurako harri batean itxuratua. Diotenez, gau batez sartu zen bere harpean, gaueko hamabietan, hamabi argiekilan; eta sartzen ari zelarik, inguru haietako kabalaguztiak orroka eta marrumaka ari izan omen ziren, eta ez omen ziren isildu Sainduhura han
|
sartu arte
. Sekulako harrabotsa eta sekulako mugimendua izan zen auzohartan, entzun zutenek ez zuten, segur, miralukua inoiz ahantziko.
|
|
|
Hurrengo gauean emazte jantzi zen senarra, eta supazterrean geratu zen.Lamina etorri eta zer edo zer igarri zuen, gizonaren bizarra ikusirik. Txitxiburruntziemateko eskatu eta, gizonak burruntzia berotu eta ahotik
|
sartu
zion. Lamina oihukajoan zen eta gehiago ez zen etorri.
|
|
|
Jarririk omenzegoen arratsean supazterrean, senarraren beha, eta denbora gaizto egin zen. Etagainetik beheiti, ximiniatik,
|
sartu
zitzaion aire gaiztoa (ihurtzuria): brasa guztiabarreiatu zuen eta emazteari aztala eraman.
|
|
|
beso faltak iradokitzen ahal du sorgintasuna, herrentasunak saindu baten mendekua. Baina gertakariaeta mitoa batu ezinak direnean ere berraragitzen ahal da mitoa, nahiz eta horretarakoaldaketa batzuk
|
sartu
behar zaizkion, errealitatera hurbiltzeko eta harekin koherentziaminimoa erdiesteko. Honelako kasuak biziki interesgarriak dira, mitoaren egituran norberaren, edo taldearen?
|
|
|
Berriemaile ezohiko batek, Eulali Bilbao orozkoarrak, besteek baino askatasunhandiagoa zuen istorioak moldatzeko, eta hari entzundako hainbat gertakaritan edertoikusten ahal da nola erabiltzen zituen mitoak: hark edota haren ahaide hurbilek biziizandako esperientziei forma eta edukia emateko nola bereganatu dituzten tradiziokomotiboak eta zer aldaketak
|
sartu
dituzten istorioen egituran. Zergatik egin duten erejakin nahi genuke, beren nortasunak edo, menturaz, giroak bultzaturik.
|
|
|
Orduan berean gizon bat, hilaren senarraeta leihoan jo zuena, itxura?
|
sartu
zan gorpua ohostera, eroatera. Hilbegiran egozanakbeldurturik otoizka hasi zirenean, katu bihurtu zen gizona, katu handia:
|
|
|
Istorioa oso bitxia harrapatu bainuen, beste batean berriz kontatzeko eskatu nionEulaliri, eta bigarren aldi hartan, gertaeren kronologia aldatu zuen, inbertitu, moduesanguratsuz: hilbegiran katu handi bat (eta ez gizona)
|
sartu
zen, gorpua eroan gurazuen erpekaz; jendeak jotzen hasi zitzaizkionean gizon bihurtu zen eta denek ezagutuzuten* Teofilo. Geroago (ez aurrean, lehen bertsioan bezala) jo zuten leihoan etaagertu zen fraileen erretratua.
|
|
|
Sorginkeria giroan barrurago
|
sartzen
gaitu gorpua osteko saioak. Sorginei leporatu ohi zitzaizkien horrelako lapurketak, hilotzez ukendu magikoak egiten zituztelakoan (Caro Baroja 1975, 117).
|
|
|
Etxera joan zan eta ez euan gehiago urten, tristuraz hil zan. Egin eutsien hilbegiran auzoak bildurik egozala, lamina
|
sartu
zangiltza zulotik, intxaurkusku batetik estalgi ederra atera eta hartaz estali hilaren gorpuaeta ohea. Hango emakumeek estalgia eskuratu nahi eudien, eta untzekaz josi oheari; baina gorpua eroateko orduan, josita egon zein ez egon, erraz batu euan oihalaneskatilak eta atzera, intxaur azalean sartu».
|
|
|
Orozkoko laminak bere amorantea ondratu gura zuelako ekarri zion estalgia.Jestuaren adierazpen sinbolikoari begiratzen badiogu, haren esanahi intimistak erritopizgarria iradokitzen du: gorpua ehun batez inguratzea berriz amniosean biltzea da, matrizean
|
sartzea
, bizi berriaren bermea eskaintzeko (Ginzburg 1992, 265).
|
|
|
Enterrura agertu zen lamina, eta kapea bota gura eutsonhilari, arimea eroateko. Baia ez eutsoen astirik itzi, abadearen partez gorpua
|
sartu
ebenarin eleizara eta irrintzi batean parau zan lamina hori».
|
|
|
Badirudi ez-ohikoa delahori; behintzat, ez dira adibideak nonahi aurkitzen. Eta beharbada horregatikinteresgarriago da, orduan bizitza mitoan
|
sartzeko
ahalegina hain da handia, mitoabera aldatu behar baita horren egiteko. Bestela esanda, mitoak bere baitan eragiten dualdaketa, modu erreflexuan.
|
|
|
–Apolitiko? delakoei gaitzi bazaie ere, nahaspila labain eta itsaskor horretan ere
|
sartu
behar dugu euskaltzaleok. Erretorikaz gain, benetan euskarak aurreraegitea nahi badugu?
|
|
|
Noiz arte? Honekin loturik, Ertzaintzan
|
sartzeko
euskalduntasunaderrigorrezko baldintza ez dela ikusten dugu;, meritu, hutsa baizik.
|
|
|
dituen ideiak nabarmentzea. Baina inolako lotsarik gabe eta ezkutukaibili barik, bere pentsamendua eta iritziak jaulkitzeko baliatzen da Txillardegi, lankideen artikuluak irakurri eta irakurleei aurkeztean, bere iruzkinak ere
|
sartuz
, batzuetankritikoak. Inoiz nabarmendu nahi dituen lankideen ideiak eta bere aldetik eman nahidituen iritziak bereizten oso erraza ez bada ere, nabaria da normalean non nahi duenberak bere gogoeta inplikatu.
|
|
|
Bere sarreretan behin baino gehiagotan aipatu eta erabili izan ditu Txillardegikeuskararen inguruan egindako inkesta soziologikoak, eta horien premia eta funtsezkobalioa nabarmendu izan ditu. Horregatik, poza agertzen du Iparraldean egindakoerroldan ere hizkuntzaren ezagutza eta erabilerari buruzko galdera
|
sartu
dutelako: –Azkenean, berandu bada ere, galdera linguistiko bat erantsiko omen dute Iparraldekoinkestetan?
|
|
|
Bestelakoetan
|
sartzen
dira iparraldeko haizerako erriko aize, erreka aize, aitzinhaize eta kanpoko aize (3); hegoaldekorako erriko aize (18), barruko aize, aitzin haize, mahumet eta bothu handitiko aide; ekialdekorako aitzin aire (7), erriko aize (2), ataizeeta errekaire. Mendebaldekorako manex haize (8) eta mandio aize.
|
|
|
Gehienak mendebaldeko haizea izendatzeko erabiltzen dira, bai kopuruz eta baitaizendapen desberdinez ere. Bestalde, enbra aize eta behor haize behorbiltzaile izendapenak, bi norabide desberdinetako haizeak izendatzeko jaso diren arren, norabidearibaino izaerari kasu gehiago egiten diotelakoan gaude, nahiz ez ditugun multzo horretan
|
sartu
.
|
|
|
Baina gene maltzur batzuk,, transposon? deituak, neurrigabekiugaltzen dira organismoaren kontura, beraien kopia berriak
|
sartuz
genoma osoan zehar. Rueyling Lin (Nature. 99 XI).
|
|
|
Biltzen gaituzten osagaiak bilatubehar ditugu. LOGSEk ematen duen aukera aprobetxatu genuke, gure gaipropioak irakaskuntzan
|
sartzeko
. Gehiago zaindu EITBn eta komunikabideetan EuskalHerriari buruz ematen den interpretazioa.
|
|
|
Politika arloan nolabait eta zentzu zabalean, vascos? izateaerrebindikatzen duten abertzale ez diren horiek, duten jarrera argitu behar digute: kulturaren baitan
|
sartzen
dira ala kanpoan geratzen dira. Hautua ez da teorian ematen, praktikan baizik, Euskal Herriko beste biztanleen kasuan bezala.
|
|
|
Eta zer da existitzea, existentzia? Konplikazio handiegietan ez
|
sartzeko
, existentzialistek berek existentzia nola ulertzen duten ikusteko, irakurgai egokia dukeguUnamuno ren Vida de Don Quijote y Sancho delakoaren prologoa(. El sepulcro deDon Quijote?), autore horren ohiko sarkasmoarekin bulgaritate nagusiaren aurka.Gehien gehiengoaren existentzia, hau da, bizitzea, mundura etorri eta hortxe egoteada, egon, joatea tokatzen zaien arte?, estas pobres muchedumbres orden... –^Pero existen?
|
|
|
Are gehiago honi buruzkoirizpide zehatzik edo taxonomiarik ez dagoenean. Euskarazkotzat jo ditugunen arteanegon daitezke erdal erabilera duten kalkoak ezkutaturik, bai eta erdarazkoetan euskalhitzen multzoan
|
sartu
beharrekorik; hori egin gabe dagoen bitartean, ordea, gukgeureari eutsiko diogu.
|
|
|
– Eta metodologia dimentsioan
|
sartuz
, berriz ere badirudi komunikazio makroteoria eta komunikazio gertaera egokiak izan daitezkeela ia edozein motatakometodologia aplikatuz emaitza esanguratsuak lortu ahal izateko.
|
|
|
1), euskara? hizkuntza partikularraren azterketa munduan
|
sartu
etaeuskararen egoerari buruz zertxobait esateko, oso modu laburrean bada ere, eta 2) egoerahorretan, omenaldi liburu honetan dauden lanek nolako lekua betetzen duten azaltzekoere. Hau espreski ondo egiteko, ordea, zenbait baliabide lortu eta zenbait baldintzabete behar dira, orain ematen ez direnak.
|
|
|
izeneko paradigman, kognizioa gizabanako barneanematen den zerbait da eta, gainera, sortzetiko, berezkoa eta definitzailea gertatzenda gizabanako bakoitzean eta guztietan. Teoria honetan
|
sartzen
diren ereduteorikoen artean, batek esaten du gizabanakoen kognizioak sortzen dituela ezagutzak, eta ezagutzekin batera baita errealitateak ere; bestalde, kognizioa zenbaitmodulu edo azpikognizio berezirekin osatuta egongo da, adibidez: modulu linguistikoa edo hizkuntzarekikoa, modulu soziala, sen oneko modulua, etab.; gauregunean ondoen ezagutzen dena modulu linguistikoaren estruktura eta funtzionamendua denez, ezagutza linguistikoa eredu analogiko bihurtu da, beste edozeinezagutza mota nolakoa izan eta azter daitekeen ikusteko.
|
|
|
Ia sei mendekozigorra, susmoak direla bide. Eta tristura
|
sartzen
zait pentsatzen dudanean haurrekaurre egin diotela?, horren eten traumatiko eta goiztiarrari.
|
|
|
Goizeko bederatziak dira, artega nago: estresa, lana, erantzukizunak, eta min hori... Harrera ona egin ondoren, bulego atsegin horretara
|
sartzeko
esan didate. Neurehomeopataren aurrean eseri naiz.
|
|
|
Z/ belatxe/ Zan e alau e// kantara
|
sar
batau// tan belatxen// oin belak amen dabiltzes// be lenaubelia emen gitx ikuste san// belak an ote sien// b6no// ori ixen da sasoya// solluben ardidxe taganadu askon danian// beliak ona et6r biarrik esteu euki// se bertan eukitxen deude dxatenta// boin solluben estau eser// ara belatxera dxoan// total peligru andidxe on!// baya totalekopeltgrue// iños dxoanas// esk6lia galdute be// belabidxek 6...
|
|
|
bellatxe/ Zanle allau e// kanltalra
|
sar
batau// tanl bellatxen// oinlbellak lalmen dabiltzes//
|
|
|
bellatxe// anle allau e// kanltalra
|
sar
batau// tanl bellatxen// oinlbellak lalmen dabiltzes//
|
|
|
[belatxe]// [an e alau e]// [kantara
|
sar
batau]// [tan belatxen]//
|
|
|
Serrano Suñer ek euskara hirietatik kanpo nahi izan arren (gogora, capitales, pueblos de importancia? hura), horra nola
|
sartzen
zen hizkuntza zaharra hirietan ere, gaixorik, ahul eta eskas, baina presente.
|
|
|
Une jakin hartako testuingurua gaindituz, euskaldungoaren hizkuntz historia zaileta luzean urteetako honek badu beste berritasunik ere: Euskararen kontra, orduan
|
sartu
zen elizetan barnera Estatua, lehenengoz halako indar eta ahaleginez, ezbaitzen une bateko kontua izan, gerran eta gerraostean ia bi urte eta erditan luzatu zenabaizik. Eta 1940an ere ez zen gertatu guztiz itxi eta erabakita auzia, alderantziz baizik.
|
|
|
Mugimendu barruko zalantza haiek gorabehera, frankismoak oro har elebakartasunaren aldeko politika egin zuen, Administrazio guztiz elebakarra ezarriz, gaztelaniaez ziren hizkuntzei eskola eta kulturarako bidea erabat moztuz, eta, praktikan bederen, lotsa handirik gabe behin eta berriz bizitza pribatuan ere
|
sartuz
. Hemen orain ikusikodugun kasuak erakutsiko digunez, eliz jende frankistari berari ere arau berriak paratunahi izan zitzaizkion.
|
|
|
hiztungoen bi geografia eta bisoziologia ezarri nahi zituen. Gaztelania
|
sartu
samarturik zen hiri eta herri handiak(= zeinetan modernotasuna eta etorkizuna ageri baitira) erabat erdaldunak nahi zituen, euskararik gabeak. Eta irizpide horixe zen elizetan ere nahi zuena.
|
|
|
Bistan da, totalitarismoak ezin izan dituela autonomiak, aliatuenak ere, errespetatu. Bide horretatik, Gobernuak hortxe. Elizaren baratzean bertan
|
sartzean
–eginzuen topo elizgizonekin.
|
|
|
Gobernua eliz munduan
|
sartzen
hasiz gero, ez jakin noraino hel zitekeen arazoa.Josefinismo agintezale baten atarian ote zegoen Eliza espainola. Aliatu ala menpekoizan behar zuen Elizak hizkuntzen arlo horretan?
|
|
|
Artikulu honetan, AhoLab laborategian euskararako testu ahots bihurketaren inguruangaratu ditugun lan batzuk aurkezten dira. Lehenengo ataletan, sintesirako erabiltzen direnteknika nagusienak azaltzen dira, jarraian prozesaketa linguistikoen berezitasunetansakonago
|
sartzeko
. Testuaren normalizazioan, segmentazioan, azentuazioan, transkripziofonetikoan eta azterketa prosodikoan erabili ditugun ereduak eta jarraitu ditugun irizpideak azaltzen dira, lortu ditugun emaitza nabarienetariko batzuk aurkezteaz gain1.
|