|
2007
|
|
|
alabainan, ez zen gehiago ez hixturik, ez hegal zafrakaldarik, ez xori oihurik ezagun, ez gauaz ez egunaz, kale xoko edo etxe atarrietan, bakea horra zagola zirudien. Arras satifos, kontzientzia garbi, biztanle guziak beren eguneroko lanetan berlotu ziren, lehenago bezala, eskolak jarraitu zuen bere erakaskuntza erakasle berri batekin, eta gauzak beren onean
|
sartu
, herri berri bat bailitzan.
|
|
|
Elgar aditurik, deliberatu zuten, gau batez, joaitea herri behereko bordarat, jakiteko bederen zertan zen beren" pika mokoa". Poliki poliki hurbildu ziren, zelatan gelditu arrabots pikorrik ere ez zenez ozen, ateko gakoa bortxatuz dautzarazi eta daldaran,
|
sartu
ziren: doi bat egonik beha begiak ilunari usatu artean, zer ez zen izan heien harridura ikusiz kaiola hutsa zegoela!
|
|
|
Zalapartaka
|
sartu
ziren anai arrebak etxean, oihuka, kartabla eta guziak botatuz, zapeta lakioak libratuz, saloinean sartu aintzin...
|
|
|
Zalapartaka sartu ziren anai arrebak etxean, oihuka, kartabla eta guziak botatuz, zapeta lakioak libratuz, saloinean
|
sartu
aintzin...
|
|
|
— Ba, ba, ba, hats zirezte amentsetan, ergelak zuek, bizpahiru ahuntz edo ardi hezur harrapatu dituztelakotz berehala ixtoria aurreko kontuetan
|
sartzen
zirezte, idurita hola eta hola kausitzen diren gure lehengo arbasoen hexak. Zoazte aldatzerat lehen bai lehen, eta askaldu zalhuxka, zuen eskolako egitatetaz artatzeko.
|
|
|
— Ez, ez, hala dun... eta berriz kanberan
|
sartu
zen, gogoa ilun dirudi.
|
|
|
Biharamunean, berriz ere eskola utzita, lasterrez hatshantuak
|
sartu
ziren etxean gure bi mutilneskak, bainan ikusi zutelarik aita mahainean kaseta irakurtzen, berehala ondorat hurbildu zitzaizkion:
|
|
|
— Errazue, haurrak! Nun altxatuak izan zirezte agur bat egin gabe etxean
|
sartzeko
–He?
|
|
|
Segidan ganbaran
|
sartu
zen atea zanpatuz, kexu dirudi aldi huntan.
|
|
|
Oporrak zirelata, Xantxo et Kattina goiz guziz zoatzin Marletako borda hegirat ikerlanak behar zituztela ondotik segitu, eta egun oroz, eguerditan
|
sartzen
ziren azken berriak ekarriz, alai eta kontent beren aitak denak jakinen zituela kasetak agertarazi gabe.
|
|
|
Kaseta eskuan hartuta berriz ganbaran
|
sartu
zen urhats erne batean.
|
|
|
—... ez die ez deus ikustekorik hortan, nik dioat... banoak pausaldirat... haurrak
|
sartuko
direlarik erraiozue ni ikusi gabe ez diten nihoate joan... berdin balin bazauzue haatik, he...
|
|
|
— Nor da?
|
Sar
zaitez, ba!
|
|
|
|
Sartu
ziren bi jandarma kasketak eskuan, kasik eskusatuz bezala beren harat etortzeaz.
|
|
|
Haurrak berriz ere
|
sartu
ziren etxean zalapartaka, hatshantuak:
|
|
|
Hauxe izan zen ba harritzeko elgarrizketa: Arñotentzat, bere ugazamak erabiltzen zituen sekretuetan
|
sartzea
izan zen aspaldidanik azaldu nahi zuen gordailuaren zabaltzea.
|
|
|
...zakur ihiztor ergel eta beharri luze bezain zabal diren izaki trakes horietarik, uau uauka pasatzen baitituzte gauak eta egunak, iduriz mila ihize mota senditzen dituztela beren zakurtegian zerratuak izana gatikan, ustez eta beren xanpa elkor eta estuekin nagusiari jatzararaziko deien bere ihiziko gura eta kurri abiatuko diren larre, oihan edo alorretan zehar, sasietan gaindi, sudurra lurreradino
|
sartuz
, erhauts, lohi edo ihintzean murgilduz, lakastaz emukatuta sartzen baitira etxean, mihian girla, izerdiz blai, hatshantuak, hainbeste laster egin ondoan kesta beti gogoan, ez baitute ez xanparik ez kasurik egiten norbait edo zerbaiten aintzinean gertatzen direlarik...
|
|
|
...kes horietarik, uau uauka pasatzen baitituzte gauak eta egunak, iduriz mila ihize mota senditzen dituztela beren zakurtegian zerratuak izana gatikan, ustez eta beren xanpa elkor eta estuekin nagusiari jatzararaziko deien bere ihiziko gura eta kurri abiatuko diren larre, oihan edo alorretan zehar, sasietan gaindi, sudurra lurreradino sartuz, erhauts, lohi edo ihintzean murgilduz, lakastaz emukatuta
|
sartzen
baitira etxean, mihian girla, izerdiz blai, hatshantuak, hainbeste laster egin ondoan kesta beti gogoan, ez baitute ez xanparik ez kasurik egiten norbait edo zerbaiten aintzinean gertatzen direlarik...
|
|
|
...maren antza hartuz, gure kastakoa zitekalarik nahiago baitu bi hankadunen arrazatik agertu, ezin baitu emerik ere ezagutzen ahal, zituen bi mokorroak kendu baitizkiote gazte gaztean, lasai, legun eta umil egon dadien, beti beropean, saloian bereziki, edota negu betean su bazterrean mimenezko zare oihalez apaindutako xirtxil batean etzanik, nun ez den ere, gauza harrigarria, bi hankadunen ohantzean
|
sartzen
, izitua, hain den lotsakor bere gorputz mendrea arratoi edo berdin sagu ttipi baten janen diola...
|
|
|
... ez, oraino gutiago, otso zakur bortitz eta koska bat, orenez oren bere hortzak agerian dituen bat, herra eta gorrotoz hazirik gauak eta egunak pasatzen baititu gela edo berebila batzuen barnean, kanpotik nehor ez dadin
|
sar
ez agert, balusazko alkietan bere aztaparrak ezin higatuz, xanpa hunarat, xanpa harat, itzulikaka lekuaren gainean, alkitik berinarat, berinatik alkirat, iguzki ala euri berdin baitzaio aterbean den ber, beroak erretzen badu ere, airearen eskasak itotzen badu ere, eta kanporat ateratzeko soka labur batez tinkaturik bere nagusiari hurbil hurbila ibiltzen den horietarik, ez baitakite ere zer den li...
|
|
|
Eta, orduan galdezka nindagon nihauri, zer da ixtorio hau, ez jakin nun zer begira, hostotza sasitu hartan ez baitzen deus antzemaiten, zer erranen nion aitari ikusiko zuelarik bere zakuaren falta, noiz ere — bena, bena, zer da berriz hori? — begiak fretatuz ikusten nuena segurtatzeko egia zenez, suge baten antza gizon gazte bat jautsi zen platana barnetik, tiroaren hixtuan karrosan
|
sartu
eta, erhi bat ezpain muturretan emanez, ixiltzeko agindua eman apalapala.
|
|
|
Hauxe zen ixtorioa! ...sadura edo harridurak harturik, deus ezin erran ez egin, nigarrak kasik begietan nintuen, ahalge, beldur, zerbaitetan huts egiten nuela eta nik dakita zer sendimendu nahasten baitzauzkitan barnean, abantxu dolutua zertarako debru merkaturat jin nintzan, daldaran zaldiari lotu nintzan, hura bederen ez zautala berekin emanen — nor debru da gizon zikin eta itsusi hori, zer behar du gure karrosan
|
sarturik
... — enbeiak tiraka aihertzen ninduen ostaturat aitaren ikusteko lehiarekin, bederen zerbaitetaz ohartaraziko nuela — eta sekulan zaldia ere ereman baleza!
|
|
|
Ene senharraren aita onhartzen dut, bainan ez Garruzeko feria! Bera eta guziak etxera
|
sartzen
baldin badira, jendentzat ez dagoke gehiago lekurik!
|
|
|
— atorra berria burutik behera, zapeta ziratuak esteki gabean, zalapartaka ari bainintzen beztitzen, noiz ere entzun nuen beheretik ozen aitaren botz idorra — heldu haiz, azkenean? — bai, berehala, prest nuzu — eta tarrapatan eskalerrak hirunazka jautsiz sukalderat
|
sartu
nintzen, beldurrak hartua ni gabe joan zadin — goizik jeikitzen bahiz, enekin eremanen haut — ez bainuen holako paradarik huts egingo etxea lurrerat joan balitz ere — segur, aita? — han zagon, xamarra soinean, makila eskuan, irri ezti batez askaltzerat manatzen ninduela — harazkik indarrak, behartuko zauzkik egun — esne eta ogiz betetako gopor bat iresten nuela kasik itotzeko irriskuan — ago emeki, gaizoa, ez gaituk beranduko, ez — ezpain xokoetako azken esne ttorttak beso sahetsarekin xukatuz — ale, bagoaz, orain — ezkaratzetik pasatuz kanporat atera ginen, zaldiz atelatutako karrosa beltzean sartu, biak ondoan jarri eta, ene haurtzaroko amentsik bizienaren osatzera nindoan, Donapaleuko merkaturat joaitea aitarekin.
|
|
|
— bai, berehala, prest nuzu — eta tarrapatan eskalerrak hirunazka jautsiz sukalderat sartu nintzen, beldurrak hartua ni gabe joan zadin — goizik jeikitzen bahiz, enekin eremanen haut — ez bainuen holako paradarik huts egingo etxea lurrerat joan balitz ere — segur, aita? ...ezti batez askaltzerat manatzen ninduela — harazkik indarrak, behartuko zauzkik egun — esne eta ogiz betetako gopor bat iresten nuela kasik itotzeko irriskuan — ago emeki, gaizoa, ez gaituk beranduko, ez — ezpain xokoetako azken esne ttorttak beso sahetsarekin xukatuz — ale, bagoaz, orain — ezkaratzetik pasatuz kanporat atera ginen, zaldiz atelatutako karrosa beltzean
|
sartu
, biak ondoan jarri eta, ene haurtzaroko amentsik bizienaren osatzera nindoan, Donapaleuko merkaturat joaitea aitarekin.
|
|
|
Ai zer eguna! Goizeko lauak ziren doi doia etxetik eta plazarako bidean
|
sartu
ginelarik eta hotzikaran, bihotza pil pilean, gogoa aments iratzartuetan murgildua, ohe beroaren gozoa gibel utzirik, iduritzen zautan mundu guziak jakiteko egitate bateri buruz nabilala. Hamar urteak bete berriak nintuen, ordu hetan, mila bederatzi ehun eta berogoita hiruan, gerla denbora betean, ez banakien ere sobera izaera horrek zer erran nahi zuen xuxen.
|
|
|
Arrats hartan, Maddi
|
sartu
zen sukaldean, aitatxi Pettan gau on batez agurtzeko xedearekin. Atea zabaldu bezain laster, erre usain zakar batek hartu zion sudurra eta ikusi zuen supazterreko ikatz mordoaren gainean, araugabeko gauza bat:
|
|
|
Oroz gainetik nahi zuen guk, bere haurrak, bizian edozoin kasuetarik ateratzeko lan garbi eta zuzen baten baloretan konda ginezan. Eta hori zuen, bere ustez,
|
sar
arazi nahi etxeko kasko gogorrenean, Xantianaren buruan. Egia erran, alde hortarik bazuen ene arrebak zer egin amaren urguluaren heinera heltzeko, sekulan nahi izan balu ere.
|
|
|
". Ez bagine gu, bi anaiak, bere eskuetatik lotuak izan, badut beldurra ama lurraren barnean
|
sartuko
zen. " Ez milesker" erran ondoan, aintzinean zuen inguma bat iruditzen zitzaion emazte hura agurtu zuen eta etxerateko bidea tuntik atera gabe egin ginuen, sekulan ez baitut jakin zer pentsamendu modutan kurritzen zen bere gogoa.
|
|
|
Gure Santesteban, sankristuan aldatu eta, irus eta kontent
|
sartu
zen bere apezetxean. Han zuen kausitu, orduan, jan gelaren xoko batean zuen bulego ttipiaren gainean, zabal zabala, gutun bat apezpikutegiko zigilua zaukana eta hau irakurtu zuen:
|
|
|
— Kameleoi bat baratzean?
|
Sar
balekio, jende eta gauza bitxik...
|
|
|
Orduan, beti gauza beraren entzutea, bere senarra gau guziez berantago
|
sar
zedin, bera lan ttipiz ttipi ibil zedin sekulan deus funtsezkorik kausitu gabe, horiek guziek nardatu zuten ene ama. Gainera, aitortu behar da emazte pollitaren eitea zuela, gaztea, beti irriz eta ongi apailatua.
|
|
|
Gaitzeko ero krisia lotu zitzaion, denak hautsiz sukaldean, oihuka bazter guzitan, azkenik mozkorra arraildua piltzar baten gisan lurrean zihoan herrestan. Ni, eskailer azpiko gordailuan
|
sartu
nintzen bixkotxa paketa bat eta iranja jusa pinta bat eskuetan, eta han egon nintzen bi egun osorik. Sei urte nituen.
|
|
|
Orduan, balizan
|
sar
ahala puska emanik, pleguan edo ez, taxi bat deitu zuen eta joan ginen hitz bat gabe Betharrameko eskolategira, hango diziplinak ongik baizik ez zatala egiten ahal erranik. Ikusi behar zen zer etxea zen Betharramisten komentia, kartzelan sartu aitzin norbaitek nahi badu jakin askatasun gabeko bizi moldea zer den, joan bedi Betarramisten etxera, berehala jakinean izango da.
|
|
|
Orduan, balizan sar ahala puska emanik, pleguan edo ez, taxi bat deitu zuen eta joan ginen hitz bat gabe Betharrameko eskolategira, hango diziplinak ongik baizik ez zatala egiten ahal erranik. Ikusi behar zen zer etxea zen Betharramisten komentia, kartzelan
|
sartu
aitzin norbaitek nahi badu jakin askatasun gabeko bizi moldea zer den, joan bedi Betarramisten etxera, berehala jakinean izango da.
|
|
|
Sei urte pasa ditut han, kasik aste ondar eta opor guziak gaztigaturik han berean pasatuz, etxea ikusi gabe, ama aipatu gabe, makila histak bizkarrean gozatuz, beharriak ekinaren ekinez tiratuak behar baino luzeagoak bainituen, aita heldu zitzaidala bisitatzera hilabetean behin hastean bederen, frixtez, lanez gainditua zelata. Sei urteren buruan jakin ezazue behar bezala moldaturik ateratuko nintzela hortik, hipokrita, gorrotoz hanturik, zentzu gabea, ero etxean
|
sartzeko
prest segidan. Beharrik kiroletan despeditzen nituen ene indar bultak, eta han emaiten nintzan buru gorputz, ase artino.
|
|
|
Lagunari kazeta itzuli nion, eskaera bat eginez haatik: " autoa prestatuko didak astelehenean?" eta erantzun baiezkora izanik, berriz ene pentsaketetan
|
sartu
nintzan.
|
|
|
Beste seme bat bazuen eta... ene izen bera emana zitzaion! Ordaindua ninduen... deabruak
|
sar
balekio...!!!!
|
|
|
Historiaurreko denbora haietan, gu giren leku honetan, bazen arkupe erraldoi bat, eguzkiak argitzen zuena nasaiki. Ez da harritzekoa beraz, hemen kausitzen badugu orain, sute baten lekua, harri xabal batzuez inguratua, ikatz arrastoz ugari, eta aise pentsa dezakegu lehengo gizonak elkarretaratzen zirela su baten inguruan, ehizatik
|
sartu
eta, emazteak erretze edo beste lan xumetan ari zirela.
|
|
|
Ontsa?
|
Sar
hadi eta jar... mahaina garbituko diat segidan.
|
|
|
— Egun on,
|
sartu
zizte azkenean. Oporrak ongi joan direa?
|
|
|
... to, Argitxu ttipia horra hiza, munaka... ile horaila... panpina bezala bezti, ez beti besoetan dagoen horietarik ez... jes, nola beltzatua den... eta berdin bere ama... afrikano batzu bezala!... ene larru zuriaren aldean... hemendik urruntzeak hun egin deik naski... beritzultzean berdinak dituk... irritsu eta kaanak... jia! nola mintzatzen haiz, Jakes... ez duk hire usatuzko tonua, hori zer duzue zuen arteko griña?... xito bat lehertu dakok trakturrarekin, ala?... ez dirudi denak xuxen doatzin egun, hemen... ez diat luzatu... beren aferetan
|
sartu gabe
...
|
|
|
— Bon, bon, nahi diat. Ez nian horri pentsatia, bena auzoko pentzian
|
sartuz
geroz hobeki bazoakan, ez?
|
|
|
— Ba ba bixtan duk, zolako erreka hartan
|
sartu
eta urak ez bagintu urruntxago eman, xahu gintian ba! Eta ze trenpaldia!
|
|
|
Beraz holako desmasiak ikusik, joan tun biak, herriko goardiaren ganat eta harek inkesta bat nahi izan din egin. Pentze sahetserat jin delarik ikusi ditin bi buhame edo nik dakita zer, akuriko eta karkailaka lerraka abiatzen pentzeari behera, urean
|
sartzen
eta frist desagertzen! Dudaik gabe, barkoa han zuketenan ihes egiteko nok daki.
|
|
|
Oldarturik, hunek berriz Piarresi bi paso eman dizkion, bestaldian hobeki kasu eginen zuela nor zertaz akusatu gabe! Eta azkenik, Piarresek Olaberri papotik hartu din eta arroilan
|
sartu
, baizik eta berak egina zukela kolpea beren auzo harremanen arregelatzea gatik!
|
|
|
Iduriz denak lekuan ziren, tresna, orga, arnes ta nik dakita zer; lehen xixtian bederen ez zen deus falta" kanpokaldetik zukean ordian" eta ixtant bat egon ondoan atean, beharriak erne, barrukirat
|
sartu
zen ezti eztia" behi zonbait badukek laxoan". Sapa bero batek perekatu zion begitarte eta gorputz guzia" zer goxoa hotz hunekin" ikusiz behiak etzanik, hausmarren, zoin gustian ziren.
|
|
|
zer hitien xanpa horiek? zer ikusi duk?" eta segitu zuen zerritegirat buruz, korralean
|
sartu
, zerriak zurrungan zirela ta, eta orduan" jes!" berehala ohartu zen" bertza...! mila debria sar balakio!" bazter guziak ikertuz" bertza falta diauk!
|
|
|
zer ikusi duk?" eta segitu zuen zerritegirat buruz, korralean sartu, zerriak zurrungan zirela ta, eta orduan" jes!" berehala ohartu zen" bertza...! mila debria
|
sar
balakio!" bazter guziak ikertuz" bertza falta diauk! hori zian azantz bitxi hura!
|
|
|
ohoina etxian eta gu lo! san dios!" ezkaratzean
|
sartu
zen
|
|
|
Pairatu behar tuk ba aldi huntan..." Urratsa eztitu zuen orduan Pettanek, behar zuela ez ustean heldu eta harrapatu bere ohoina. Samatsan
|
sartu
zen ixil ixila, behako bat eman, goaitatuz nun atxemanen zuen Battitta. Laster barruki aldetik hauteman zuen azantz bat eta berehala joan zen aterat:
|
|
|
— A, hire etxian?
|
Sartuko
nuk eta miatuko bazterrak. Ene bertza nun gorde duk?
|
|
|
Grefierrak deitu zituelarik, Pettanek hartu zuen boneta eskuan, besoa eman Kattalineri eta
|
sartu
ziren biak tribunaleko gela handian, banka baten puntan jarri beste jende zonbaiten artean eta ixil ixila, burua apal, beha egon zer nola pasatuko zen. Jaun juje arropadun bat han zagon jendeari buruz jarria, bi epaile lagun aldean zituela berarekin solasean ari.
|
|
|
Hortan Battitta nigarrez hipaka hasten da, denak harriturik daudela," biktima bat naiz, nehork ez nau maite, mundu guzia kontra dut, ai ei ai, hilen naute" eta beste. Pettani ere dolua
|
sartzen
ari zitzaion," eta futxo badakiat bertza harek diela nunbait, jandarma zozo horiek ez badute hatzeman ere, izigarri duk ba hola ikustea... aski zatan berak itzultzia eta kitto...
|
|
|
... urteak joan... denbora joan... nausietxekandereak eztitu zitian, bai segur, nitaz arta gehiago hartuz: ...gauza hori, nun ari zitzaizkian biak, aldizka edo betan, familiako seme bezala nintzela etxe huntan, beren haurra bezala konsideratzen nindutela eta horrengatik ene geroaz kezkatu behar zutela, eta hola beren ustez bainan" ez bortxaz he, hiaunez", berrogoi urtez goiti xerbitxu egin ondoan, erretreta on bat merezitua nuela, bai segur" zertako ez hik ere bestek bezala", eta hola
|
sar
nindaitekela" o, ez behala ez, bainan denbora puska baten buruan, hik nahiko dukalarik bakarrik, badakik Donapaleun baduk erretreta etxe bat, Giscaren emaztiak benedikatia, uste duka zer uhuria, halakoa eta holakoa han dituk aspaldi huntan eta hain dituk laket nun etxia ez die aipatzen ere, eta jakizak ez hizala ahantzia izanen, jinen gituk hire ikusterat ahal bezain usu, ez hadi lotsa izan,... ..."
|
|
|
Ordu diat jakitea zer debru kondatuko dien gure etxaldeaz. Nik, jadanik, beste klase batzuentzat ari izana bainiz txostena irakurtzen eta berantolatzen, kurius nindukek jakitea zer balio duten Etxarriko ikasle horiek... ba, Etxarritar horiek... ba, harritzekoa baita hor eskolan
|
sartzen
diren horien kuraia: gehienek adin puska bat badie eta berriz eskolan sartzea halako bat zaitak.
|
|
|
Nik, jadanik, beste klase batzuentzat ari izana bainiz txostena irakurtzen eta berantolatzen, kurius nindukek jakitea zer balio duten Etxarriko ikasle horiek... ba, Etxarritar horiek... ba, harritzekoa baita hor eskolan sartzen diren horien kuraia: gehienek adin puska bat badie eta berriz eskolan
|
sartzea
halako bat zaitak. Funtsean, hunendako ere zerbait dukek, hainbeste urte lanean ari izan ondoan...
|
|
2008
|
|
|
Gure mutiko hartaz badugu arrengura gehiago!
|
Sar
zaizte! Entzunen duzuen gure ixtoria hau beharrezko aitormen bat dela iruditzen baitzaigu.
|
|
|
Haur bihotzean
|
sartu
bezala maite haut, ez ahantziko Herritar semeek dorre alto bat dietek eman azpiko Han goratikan bekizek kanta bakea bizi guziko
|
|
|
Hura zen aratsa zeinetan gertatu baitzen, gehiago ezinean, bai emaitea gu bion gorputzek elkarrez bat egiteko aldarrikatzen zuten deiari. Amodioan urtzea, zihaurek dakikezuen bezala munduz besterik ez eta, zorion horretan
|
sartzera
gindoazen orduan gure duparen barneko goxoan, urrun ginen pentsatzetik, norbaitek, ordu berean, duparen pekaldeko takeak kentzen zituela! Hau zen pirripitan abiatua maldari behera, bi amorosak" harri gogor" bilakatuak izialduraz!
|
|
|
Ez dakit zenbat denbora egon ginen airean. Dupa zerbait gisaz zehartu zen, gu biok kanpo alde zirriztatu ginen eta tulupustean
|
sartu
Iturxiloko putzuaren erdira! Hau karroindura!
|
|
|
Biharamunean, gure aita Manexun izugarrizko hasarrean
|
sartu
zen, uste zuen norbaitek dupa ebatsia zuela. Ooinak sartu zaizkigu arto alorrean, dupa ebatsi digute! Bi mila deabruek eskuratuak dituzkete, deabru putak, eta nik ez entzun! Xo, xo hortik zer da mixterioa?
|
|
|
Biharamunean, gure aita Manexun izugarrizko hasarrean sartu zen, uste zuen norbaitek dupa ebatsia zuela. Ooinak
|
sartu
zaizkigu arto alorrean, dupa ebatsi digute! Bi mila deabruek eskuratuak dituzkete, deabru putak, eta nik ez entzun! Xo, xo hortik zer da mixterioa?
|
|
|
Dupa buruan banituen itze batzu erdi sartuak beleak izitzeko zingolen kokagarri, itze horietan ditaizke lotu, torraka, dupa ezin geldiaraziz ari zirelank... Zer tenorez
|
sartu
haiz etxean, Katixa?
|
|
|
Zeinek dituzten atorra puskak lapar sistrotan utziak Haiek etxera
|
sartuko
dituk kasik erdi buluziak.
|
|
|
Haskaritzat ogi eta xingar jaten ari zen. Sukaldeko leihotik ikusiak zituen meza nagusirako jendeak elizan
|
sartzen
. Ainitz jende bada elizan sartu ez denik eta plazara buruz doatzinak.
|
|
|
Sukaldeko leihotik ikusiak zituen meza nagusirako jendeak elizan sartzen. Ainitz jende bada elizan
|
sartu
ez denik eta plazara buruz doatzinak. Geaxina, gogoetatua dago.
|
|
|
Harritzekoa zen ikustea sei zipote, beren buruak kukutuz, antzara urrats batean, lerrokadan kurritzen, Hemen Ongi jatetxeari buruz eta hor
|
sartzen
gibeleko ate batetarik.
|
|
|
Hamabi zangotako har baten irudian. Hauen lerroan gibelekoa, orai gibelkarien aintzinekoa, Petan Gorria, besterik ezinean, elizako atetan
|
sartu
da bizkarrez. Beste bostak segidan doazkio gainera.
|
|
|
Guhaur iragan gara gorte gaineko teilatupera. Han goratik ongi ikus baigenion aintzindari handiaren
|
sartzeko
ospakizuna. Hura sartzean, gorputzak eta buru beharriak tente xutean zeuden horgo soldado eta aintzindariak.
|
|
|
Han goratik ongi ikus baigenion aintzindari handiaren sartzeko ospakizuna. Hura
|
sartzean
, gorputzak eta buru beharriak tente xutean zeuden horgo soldado eta aintzindariak. Arronda erdian, ilargi erdi baten itxuran, aintzindari handia ikurriñari buruz zoala.
|
|
|
Erroz gora zegoen eta oihu patarrikaz hasi zen, euskaldunen sakasta zela, euskaldunen sakasta zela!! Geuri teilapeko irriak
|
sartu
zitzaizkigun eta ordu berean zer dugu ikusten. Medor ihiztorra, bere nagusiaren orroak entzunik, gorteko ate handietarik sartzen soldado meta horri buruz, herrestan zakarrela ilar ontzia, kea zariola.
|
|
|
Geuri teilapeko irriak sartu zitzaizkigun eta ordu berean zer dugu ikusten? Medor ihiztorra, bere nagusiaren orroak entzunik, gorteko ate handietarik
|
sartzen
soldado meta horri buruz, herrestan zakarrela ilar ontzia, kea zariola.
|
|
|
Ixil ixila egon zen, harriduraren inarrostura garaitu artean. Gero, urrikalmenezko doainak eutsi zitzaizkion bihotzera eta holaxe mintzatu zen: Kofesategiaren eskuinean den armairu horretan badira bizkar estalgiak, haietarik bedera emanen dizkiezue bertan elizan
|
sartu
diren bi andere haueri, berotasunean eta goxoki entzun dezaten egungo meza nagusia.
|
|
|
Nor, nihoiz, ikusirik ote da oroitzen? Norbait zangoz goraka elizara
|
sartzen
–Zerbait Goiko boterek zituzken ufatzen Elizako santuer jarri naiz behatzen Uste dut San Josepe irriz hasia zen!
|
|
|
Eritu zen, xotina jauzirik. Halarik ere, atsegin handitan
|
sartu
omen zen, ziolarik, on zutela, Balitzaneko Zuriek, iztilean beltzaldi on baten hartzea eta, menturaz, Gorri pagano horiek ere doi bat xurpailtzea elizan.
|
|
|
Bainan non kausituko zaitut. Sukalde gaineko aretoan, nere lo gelatik segidako barne ttipian bada mahai bat eta bi kadira, hor mintzatuko gara, sekretuan eta ixilki. Munduko gizon urosena ezartzen nauzu... Bainan, Porroxkeneko zein atetarik
|
sartuko
naiz zu atzemateko. Ez atetik bainan leihotik! Zurubietan gora iragan duzu! Leihotik bada leihotik, zurubietarik bada zurubietarik, miletan gorago ere joan nindaike zu ikusteagatik! Belartegiaren parreko leihoa da eta hor bereko horma paretan zilintzo kausituko duzu zurubia.
|
|
|
Peio eta Marie Leonak elkarretaratzeko hautatua duten arats zoragarri horretan, bi sorginak hertzain jantzietan agertuko dira eta hurbilduko Porroxkeneko itzulira aratseko hamaikak baino lehenago. Ikusiko dute Peio etortzen, zurubiak hartzen eta haieri gora iragaiten Marie Leonak esleitua dion leihotik barnera
|
sartzeko
.
|
|
|
Ikusia dute behi hori begien aintzinean iragaiten, bere abarreria eta zakurra herrestan zeramatzala. Zurubipean pasatu eta hau eremaiten Peio amorosa gainean eta zerrenda guziarekin Errekaldeko xaran
|
sartzen
, sekulako karraskak egiten zituela.
|
|
|
Ageri da gogo barrutik oinazez dagola. Noiz eta ere, hamarrak irian, Mikele
|
sartzen
baita ostatura. Xuxen xuxena doakio neskari eta aldean iragaitean erran dio ahopetik: Peioren mezu bat badaukat zuretzat!
|
|
|
Apirileko lehen igande goiz honetan, hamarrak eta erdietako mezatik kanporatu direnek ikusi dute Mikele ostatu izkinan, bere autoaren aldean xutik norbaiten haiduru zegoela. Ordu baten buruan Sakeleneko Gillome eta Katixa beren seme Bittorrekin
|
sartu
dira auto horretan. Karrikarte eta alorretan zehar, hamar minutu gabe, Leixturreko etxaintzinean ziren.
|
|
|
Tenorea hurbiltzen ari eta, zenbaitjende bildu dira geldileku horretara eta doaz bidetik bazterxago kausitzen diren jarralkuetara. Horra Peio, jantzi ederretan emana, zigarro puroa ketan, Hemen ongi n egin du bere
|
sar
aldia, Marie Leonaren ikusteko baizik ez bazen ere. Gero hurbildu da autobuz geldigunera, imintxio bat eginez putzu horiek ikusiz eta aldetik iraganez oski dirdiratuen ez zikintzeko.
|
|
|
Bide bazterrean gelditu da jarralkuetara joan gabe. Gisa horretan" bus" ean lehenik
|
sartuko
da eta aintzineko jarralku hoberena hautatuko. Ez du inoren agurtzeko tirriarik, gogoan dauzka lege gizonari erranen dizkionak.
|
|
|
Hor, sokorrizale zenbaitek zioten behar zela gizon hau hor berean biluzi tindu gorri hori larrura
|
sar
ez zaikion... Peiok" ezetz!
|
|
|
Mikele, ukurdura bat eginez doakio beribil atearen idekitzera, buruzagi handi zerbait balitz bezala. Puro ontzia eskuineko eskuan baitauka, eskuineko sakelan
|
sartu
du autoan jarri baino lehen Bono! Garbi daukazu zure autoa, gazte izan arren! Gazteak ere ikus dio bai zikina non den! O!
|
|
|
Lehenik, Peiok oi du puro bat piztea ostatura heltzean, egun ez du egin. Bigarrenik, omore onean zelakotz, ostatuan
|
sartu
da besoak zabalik, denak agurtzen zituela, esku tinka eta orori laudorioka. Afera on baten egitera zoalako ustean, segurraz ere, Marie Leona zerbitzariari musu ezti bat emaiten diola.
|
|
|
Semeak, behako eskari batean, aitaren eskua berarenean harturik, galdetzen dio: Norekin etorriak zarete honarat. Mikele gazteak ekarriak gaitik bere autoan. Zendako dago ama kanpo aldean. Ez gaituk bakarrik etorriak! Norekin bada. Sarri jakinen duk, anartean ama datorkik besarka baten egitera, bihotz eztiguran
|
sartzera
baitdoa hau ere, jakinik non haizen, eta oroz beharrena, senda bidean. O, Ama! Ez dut nehoren alderako aiherkunderik, hala ere min egin ditate! O, haurra!
|
|
|
Maiana eriaren gelan
|
sartu
denean ikusi du anaia izerditan, begiak hetsirik dagoela, doi bat durduzatua, galdetzen baitio: Ez bahaiz ongi senditzen, berantxago etor nindaikek! Ez, ez, egon hadi nerekin, erran gogo ditukanak, on edo txarrak, jakin ditzadan segidan, edozein gisaz, ez dinat gehiago axola haundirik ene biziaz! Ixil hortik eta entzun nik ekartzen dezteatan bi berri, bihotz eta biziguraren arrapitzgarri ere orob... Horra lehena:
|
|
|
Nik dainat galdatzen barkamena eta bertan arrafinka dezagun anai arreben arartekotasuna. Hiru asteren buruan Balitzaneko bestak dituk. Hor, familia guziarekin eta gure familian
|
sartzera
doazinekin eginen diaguk elkarretaratze maitakorren bat Nor dira bada gure familian sartzera doazenak. Bat Sakeleneko Bittor, gure Helenarekin! Hori banakinan! Eta bestea. Ezagutzen duk naski, gela honetan sartzera doan andere eder horrek berak emanen dauk erantzuna!
|
|
|
Nik dainat galdatzen barkamena eta bertan arrafinka dezagun anai arreben arartekotasuna. Hiru asteren buruan Balitzaneko bestak dituk. Hor, familia guziarekin eta gure familian sartzera doazinekin eginen diaguk elkarretaratze maitakorren bat Nor dira bada gure familian
|
sartzera
doazenak. Bat Sakeleneko Bittor, gure Helenarekin! Hori banakinan! Eta bestea. Ezagutzen duk naski, gela honetan sartzera doan andere eder horrek berak emanen dauk erantzuna!
|
|
|
Hor, familia guziarekin eta gure familian sartzera doazinekin eginen diaguk elkarretaratze maitakorren bat Nor dira bada gure familian sartzera doazenak. Bat Sakeleneko Bittor, gure Helenarekin! Hori banakinan! Eta bestea. Ezagutzen duk naski, gela honetan
|
sartzera
doan andere eder horrek berak emanen dauk erantzuna! Orain biak uzten zaituztet O, Marie Leona!
|
|
|
Ene biziak sentsurik ez du zu gabe, o, ene maitea, barkatzen ditazu beraz? Nahi duzu gure familia herrebes honetan
|
sartu
–Ereman nezazu zurekin, zuhaurek nahi duzun lekura.
|
|
|
Pintarreneko zezenak, etxetik eskapirik, lau hatzkadan, karrikan barna zoalarik, izpilu horretan ikusi du bere burua! Ustez etsai bat zuen, buruz buru jokatu zaio izpilu ateari eta hau porroskatuz edaritegian
|
sartu
da. Hor ehun pintako arno untzi bat zartarazia baitzuen, hartarik zarga, zarga, arno edaten hasi.
|
|
|
Baziren lagun batzu jadanik etorriak, beren aldiaren haiduru zaudenak, Petan Gorria, Bittor Sakelenekoa eta horren adixkide haundia den Mikele Hegoarra. Hona non oto eder batetarik jeutsi eta
|
sartzen
diren bi jaun ene dendarat. Bat gizon mehe, luze, kinkila, kakola eihartu bat.
|
|
|
Musilondak: Nik uste baino afera zailagoan
|
sartzera
goaz! Hona ene jujamendua eta dakartzan gaztiguak.
|
|
|
Eguna etorri zenean, milaka ikusliarrak bildu ziren alorraren itzulira. Alor hori hetsia baitzen,
|
sartzea
pagarazi genuen" sei pinten dirua", irabazleari zoakiona, galtzaleak, halabainan, geroaz aments gutti zeukalako!
|
|
|
Eta hor, nik aurrikusia gertatu zen! Zezenak, ni kausitu ordean, haltz ondoan
|
sartu
zituen erroradino, bere adar punta zorrotzak! Akitua baitzen, mihia luzatua, geldian zegoen hats berritzeko.
|
|
|
Amintore Satorrelik: Sastakaia ahotik
|
sartu
eta ipurtik atera. Ez, bainan nihauren galtzetara kakegin! O," shiet", dio Peiok, beste guziek bezala irria nagusitua, Zezena, lehoina, beti aurkako gaixtoak aurkitu izan dituzu ezta. Nola baztertu zinduen beraz gaitz bide latzgarri hori. Segidako honetan jakinaraziko dizuet, o mirakuilu guziz espantagama!...
|
|
|
Entzun dituenak ez dauzka berehala ahanztekoak. Eguna polliki argitua da oean
|
sartu
delarik.
|
|
|
Bittorrek erran diolarik Leixturreko Helena duela maite, aitatxi Manexun alegrantzian
|
sartu
da: To, haurra, segur nauk zuen bien amak bozkarioan daudela. Maiana Xorroxtegi eta hire ama arreba batzu bezalakoak izanak dituk haur haurretik.
|