|
2019
|
|
|
–ez dut nahi nire seme edo alaba transa izatea sufrituko duelako?. Eta uste dut horrekin ere hautsi behar dugula, egin behar ditugula
|
pertsona
transen diskurtso positiboak. Zeren, zergatik bota karga guzti hori trantsizioa egingo duenaren gainean?
|
|
2020
|
|
|
Izan ere, haren oinarri nagusietako bat da edozeinek egiten ahal duela bat kirol horrekin. " Arautik kanpo dauden gorputzez osatutako kirol bat da gurea;
|
pertsona
trans eta ez binarioak aritzen dira, eta emakume edo bolleren gorputz argal edo gizenek ere badute tokia". Maia Ansa Diez de Urerenak dira hitzak.
|
|
|
Finean, sexuari eransten zaion adiera soziokulturalak genero identitate zehatzak pairatzen ditu (Millet, 1969). Jaiotzean esleitu dioten generoarekin bat egiten ez duen
|
pertsona
trans terminoaren bidez izendatzen da (Platero, 2014).
|
|
2021
|
|
|
3/ 2007 legearen beste arazo bat ere konpondu nahi du zirriborroak: babesgabe utzi zituela
|
pertsona
trans adingabeak, espainiar nazionalitatea ez duten etorkinak eta errefuxiatuak, desgaitasunak edo diagnostiko psikiatrikoak dituzten pertsonak eta transgenero ez bitarrak.
|
|
|
Martxoaren 17an sei legebiltzar taldek (ERC, Compromis, Mas Pais/ Equo, CUP, Nueva Canarias eta Junts per Catalunya) proiektuaren tramitazioa desblokeatzeko bide paralelo bat ireki zuten, alegia, Kongresuan lege proposamen gisa erregistratzea.
|
Pertsona
trans adingabeen gurasoek eta aktibistek hasitako gose grebaren aldeko babes keinu gisa aurkeztu dute. EH Bilduk gose greban dauden herritarrei elkartasuna adierazi badie ere, adierazi du ez duela akordio horrekin bat egin, Gobernuko indarren arteko negoziazioei kalte egin diezaiokeelako.
|
|
|
Interesdunak haren legezko ordezkarien babesa izango ez balu, lege defendatzaile baten laguntza eskatu ahal izango luke. Horrez gain, zirriborroak administrazio publikoei agintzen die
|
pertsona
trans adingabeen identitatea arlo guztietan onartzea, baita erregistroan sexu aipamena zuzendu ez dutenean ere. Egun, Hego Euskal Herriko ikasleek hezkuntza zerrendetan izena aldatzen dutenean, Espainiatik igorritako tituluetan aurreko izena agertzen zaie.
|
|
|
Transituak oztopatzeak, ordea, kalte psikiko handia eragin dezakeela eta legeak adingabeen interes gorenaren printzipioa bete behar duela azpimarratu du. " Gizartea aldatzeko lanketa pedagogikoa egiten dugun bitartean, gazteen osasun mentala zaindu behar dugu, eta ikerketek argi utzi dute hormonek
|
pertsona
transen antsietate maila eta suizidio tasa jaisten dutela", gaineratu du Naizeneko kideak. Aranetak ere adierazi du 12 urte bete arte ez zaizkiela hormonak eskaintzen, pubertaro goiztiarra duten umeek hartzen dituzten blokeatzaileak baizik, albo ondoriorik ez dutenak eta itzulgarriak direnak.
|
|
|
Indarrean dagoen legeak nortasun agirian" emakume" eta" gizon" markatzaileak aldatzeko baldintzak ezartzen ditu, baina ez du
|
pertsona
trans ez bitarrentzat aukerarik ematen. Aitzole Aranetak egindako proposamen bat jaso du zirriborroak:
|
|
|
Irene Montero Espainiako Berdintasun ministroak legearen nondik norakoak aurkeztu zituenean, zortzi feminista akademiko ospetsuk (tartean Amelia Valcarcel filosofoak) karta ireki bat igorri zioten Pedro Sanchez presidenteari proiektua emakumeen eskubideen kontrako mehatxu gisa aurkeztuz. Milaka sinadura jaso zuen egitasmo horrek, baina baita ere mugimendu autonomoetako eta hedabide kritikoetako kideek sustatu duten"
|
Pertsona
transen eskubideen aldeko feministak" manifestuak. Bigarren honen babesleen artean, Euskal Herriko kolektibo ugari agertzen dira, besteak beste, Emakume Internazionalistak, Garaipen eta FeministAlde.
|
|
|
Kontua da aurkako asko daudela, esaten dutenak horrela edonork duela nahi duen moduan autoidentifikatu, eta erabiliko dutela beste lege batzuei muzin egiteko, eta hori izugarrizko gezurra da. Lege honek bakarrik
|
pertsona
transei egingo die mesede, eta trans ez den pertsona bat ez da sartuko bide honetan guztian, sufritzen den guztiarekin, pasa beharreko prozesuarekin eta gizartearen begirada txar horrekin, ez dakit ze lege saihestearren. Bakarrik da gure bidea erraztea eta gu hobeto sentitzea.
|
|
2022
|
|
|
Emakumeak aritu dira, batez ere, hasieratik. " Arautik kanpo dauden gorputzez osatutako kirol bat da gurea;
|
pertsona
trans eta ez binarioak aritzen dira", erran dute jokalariek. Adina ere ez da muga.
|
|
|
Bideo lan hau ekoizpen berria da, eta bi pantaila erraldoitan aurkezten da. Bertan, Erausoren erretratu historikoa interpelatzen duten hiru
|
pertsona
trans eta ez bitarrak dira protagonistak: Tino de Carlos, Lewin Lerbous eta Mambi.
|
|
|
Montero «oso kezkatuta» agertu da trans legearen etorkizunarekin, eta esan du beldur dela sozialistek ez ote duten PPrekin bat egingo transen eskubideak murrizteko «Guk ezin diegu huts egin
|
pertsona
transei, esan baitiegu gizarteak eta estatuak zor bat dutela haiekin, eta erantzukizuna dugula haiekin», azpimarratu du.
|
|
2023
|
|
|
Horrez gain, sistema medikoak gorputz erabat koherentea bilatzen du. Hormonazio maila zehatzak ezartzen ditu, eta hormonaziora eta ebakuntzetara bideratzen ditu
|
pertsona
transak.
|
|
|
Estatu mailan onartu berri den trans lege delakoa aspalditik existitzen da autonomia erkidego askotan. 2019tik, teorian, EAEk ez du eskumenik
|
pertsona
trans bat psikiatriatik pasatzera behartzeko genero identitatearen nahasmenduagaz diagnostikatzeko. Baina lege hori egoteak ez du esan gura ezer aldatu denik.
|
|
|
Bestalde, askotan leporatzen zaigu trans pertsonak erabat despolitizatuak garela, inolako pentsamendu kritikorik gabekoak. Horregaz batera, trans pertsonok genero estereotipoak indartzen ditugula ere kritikatzen digute, baina guk ez badugu instituzioetatik eskatzen den kontakizun zehatza saltzen, haientzako ez gara
|
pertsona
transak. Gainera, Osakidetzako Identitate Unitatearen baitan ikuspegi erabat kapazitista dago indarrean, izan ere, ez dute aurreikusten pertsonalitatearen nahasmendu bat edo eskizofrenia duen pertsona bat trans izan daitekeenik.
|
|
|
Zaurgarri bezala irakurtzen diren bizitza prekarizatu horietako asko, aldi berean, kriminalizatuak izaten dira, hala nola,
|
pertsona
transak, arrazializatuak edota sexu langileak. Kriminalizazio hori esentzializatu egiten da, eta galarazi egiten du pertsona horiek estatuek eta norbanakoek haien kontra zuzenean eta zeharka egiten duen biolentzia horren kontra egitea, haien defentsarako eskubidea kenduz.
|
|
|
Ezaugarri jakin batzuen ondorioz kalte fisikoa jasatera edo eskubideen galera jakin batzuetara bideratuta dagoen gorputza, gorputz prekarizatua da. Horren adibide da
|
pertsona
transek osasungintzako txartelean sexu izendapena aldatzea lortzen dutenean, baina sistema medikoak agintzen duen prozesua ez egitea erabakitzen dutenean, osasun sistema publikoko zerbitzuetara sarbidea mugatzen zaiela (gizon transei ginekologia eta emakume transei urologia kentzen zaienean, adibidez). Baita bollerei sarketarik gabeko sexu eredua aurresuposatzen zaienean eta sexu transmisiozko infekzioak edo osasun kontrol periodikoak ez egiteko aukera ematen zaienean ere.
|
|
|
Lehenengoari dagokionez, muturrekoak diren bi planteamendu agertu ohi dira debateetan, maila berean esentzialismoaren produktu direnak:
|
pertsona
transek haien natura ukatzen dutela, edo jaiotzetik ukatutako natura bat bilatzen dutela. Trans identitateen sinplifikazio horiek trans identitateari eta borrokari izaera politikoa kentzen diete, bazterretan kokatzen diren trans bizitzak eta esperientziak gehiago prekarizatuz.
|
|
|
Hego Euskal Herriko testuinguruan, TERFak ez dira inoiz antolatuta egon, eta diskurtso transfoboa ez da sekula Mugimendu Feminista Autonomoaren parte izan; transfeminismoaren 1999ko pizkundetik,
|
pertsona
transak eta sexu langileak presente egon dira komunikatu gehienetan. Ikuspegi orokorra ez den arren, eta beste subjektu batzuei ikusgarritasuna eman zaien arren, gaur egungo eztabaidak lekua kendu die bi subjektu horiei Mugimendu Feministaren parte diren zenbait sare eta taldetan, aipatuak ez izateraino.
|
|
|
Mugimendu Feministaren parte diren talde feminista askotan, aldiz, kontrako efektua izan du TERF oldarraldiak:
|
pertsona
transen alde lerrokatu dira argi eta garbi eta horrek talde feministen eta LGTBI talde lokalen arteko lotura sendotu du. 2020a baino lehen, diskurtso transfoboak Elizari lotutako instituzioetatik eta eskuineko sektoreetatik heltzen ziren gure kaleetara, hala nola, Hazte Oír autobusak.
|
|
|
Hori eta ondoren aipatuko diren arrazoi gehiago oinarri harturik, sexua eta generoa kategoria kulturalak direla aldarrikatzen dute mugimendu transfeminista eta LGTBI mugimendu denetarikoek.
|
Pertsona
transen kontrako mugimendu askok “sexua ez da generoa” bezalako esaldi anbiguoak erabiltzen dituzte bereziki emakume transen eta trans ez bitarren bizitzen ezabapena sustatu nahian. Jakin badakigu bi kontzeptuak ez direla gauza bera, baina bien arteko desberdintasuna ez datza bata biologikoa (egiazkoa eta aldaezina) eta bestea kulturala (ikasitakoa) dela baieztapenetik.
|
|
|
13/ 2005 Legeak sexu bereko pertsonen arteko ezkontzak ahalbidetuko zituen. 14/ 2006 Legearen bitartez, giza ugalketa lagunduaren arloan, lesbianen eskubideak arautu ziren, eta 3/ 2007 Legearen bitartez,
|
pertsona
transen erregistro sexualaren aipamena arautu zen. Lege guztiek historia propioa duten arren, aipaturiko testuingurua azaltzeko azken lege hori hartuko dut abiapuntu.
|
|
|
Lege guztiek historia propioa duten arren, aipaturiko testuingurua azaltzeko azken lege hori hartuko dut abiapuntu. 2007ko trans legearekin, administratiboki sexu izendapena eta izena aldatzeko eskubidea ematen zaie
|
pertsona
transei. Legeak ez zituen jasotzen hezkuntza, osasun, familia, lan, aisialdi, kirol, kultura... arloetan pertsona transek bizitza bizigarriak izateko beharrezkoak diren eskubideak.
|
|
|
2007ko trans legearekin, administratiboki sexu izendapena eta izena aldatzeko eskubidea ematen zaie pertsona transei. Legeak ez zituen jasotzen hezkuntza, osasun, familia, lan, aisialdi, kirol, kultura... arloetan
|
pertsona
transek bizitza bizigarriak izateko beharrezkoak diren eskubideak. Aldiz, lege hori garrantzitsua izan zen, hura baino lehen sexu izendapena eta izena aldatzeko prozesua juridikoa zelako.
|
|
|
Lege hori indarrean dago gaur egun, eta eragina du trans lege propiorik ez duten lurraldeetan bizi diren pertsonengan: sexu izendapena aldatzeko psikiatrizaziora behartzen ditu
|
pertsona
transek, disforia diagnosi bat lortzeko. Era berean, bi urteko hormonazio prozesua pairatzera derrigortuta daude erregistroan sexu izendapena eta izena aldatu nahi duten pertsona transek, izendapenarekin koherentzia duen gorputza lortzeko.
|
|
|
sexu izendapena aldatzeko psikiatrizaziora behartzen ditu pertsona transek, disforia diagnosi bat lortzeko. Era berean, bi urteko hormonazio prozesua pairatzera derrigortuta daude erregistroan sexu izendapena eta izena aldatu nahi duten
|
pertsona
transek, izendapenarekin koherentzia duen gorputza lortzeko. Bi neurri horiek trans esperientzia gorputza moldatzean sendatzen den gaixotasun mental bezala aurkezten laguntzen dute, eta genero rolen erreprodukzioaren baitan egituratzen dira.
|
|
|
Bi neurri horiek trans esperientzia gorputza moldatzean sendatzen den gaixotasun mental bezala aurkezten laguntzen dute, eta genero rolen erreprodukzioaren baitan egituratzen dira. Azkenik, adin txikiko
|
pertsona
transei, trans migranteei eta trans ez bitarrei aldaketa administratiboa eta trantsizio klinikoa egiteko sarbidea ukatzen die.
|
|
|
Legeak dituen gabeziak ikusita, eta lurralde batzuetan legedi propiorik ez izateak lurralde horietako
|
pertsona
transen bizitzak zelan zigortzen dituen ikusita (hormonazio prozesuak egitera derrigortzea, legedi malguagoa duten lurraldeetara lekualdatzea, psikiatrizazioa...), 2017an trans lege berri bat ateratzeko proposamena egin zen Espainiako Gobernutik, PSOE alderdi politikoak bultzatuta. 03/ 2007 Legearekiko aldaketarik nabarienak sexu eta genero autodeterminazioa, eta hamasei urtetik gorakoei erregistroan aldaketak egiteko independentzia ematea izan ziren.
|
|
|
Eta, Hego Euskal Herrian, zer? Hurbiltasun geografikoa dela-eta, Estatu espainiarreko alderdi politikoetatik sortutako
|
pertsona
transen kontrako diskurtsoa hona ere iritsi da. 2020az geroztik, lehen existitzen ez zen gatazka bat heldu da gurera.
|
|
|
Sistema estrukturalki transfoboa denez, joera transfoboak presente egon dira beti, arrazakeriarekin edota matxismoarekin gertatzen den bezala. Baina gurean ez genuen
|
pertsona
transen kontrako jokaera intentzionalik. Euskal Herriko mugimendu feministak beti errekonozitu ditu emakume transak mugimenduaren parte gisa, emakume subjektua zabaltzeko izartxoaren(*) erabilerari ekin zion, eta feminismoaren baitan inoiz ez da genero autodeterminazioaren kontrako diskurtso edota ekintzarik burutu orain arte, nahiz eta 2012tik eta 2017tik horretarako eskubide legala izan dugun.
|
|
|
Hori da bereizgarria.
|
Pertsona
transen kontra pil pilean dagoen TERF ideologiak antzekotasunak ditu 70eko hamarkadan Betty Friedanek (1963) sustaturiko lesbianen kontrako gorroto diskurtsoarekin. Garai hartako lesbianak konturatu zirenean gailentzen zen feminismoa burgesa, heterosexuala eta zuria zela, bestelako aldarrikapenak egiten hasi ziren ordezkatuak sentitzen ez zirelako.
|