|
2002
|
|
|
Espainian, milioi erdi
|
pertsona
inguruk dute Alzheimer gaitza, adineko pertsonen artean gehien eragiten duen gaixotasun mentaletako bat. Gaur egun, gaixotasun hori oso maila altuetara iristen da, eta adimen aktiboa mantentzen saiatzeaz gain, prebentziorako metodo gutxi daude.
|
|
2003
|
|
|
Stepehen Hawking fisikaria da kasurik ezagunena. Espainian, 4.000
|
pertsona
inguruk dute ELA izeneko gaixotasun hori. “Teknika hori aurrera eramateaz arduratzen den tresnak pertsona horiei erakusten die garunaren jarduera elektrikoa kontrolatzen”, dio Birbaumerrek.
|
|
2004
|
|
|
Familiako hiperkolesterolemia da biztanlerian maizago gertatzen den gene baten mutazio bidezko herentziazko nahastea. Adituen kalkuluen arabera, 100.000
|
pertsona
inguruk dute eragina Espainian. Kolesterol kontzentrazioaren bikoitza dute populazio arruntek baino, eta horrek infartuak izateko joera du.
|
|
2005
|
|
|
Egoera larria DGSko arduradun Ricardo Lozanok hartutako neurriak babesten ditu Adidaek, hots, bere ondasunen eskuragarritasuna eta aseguru berrien kontratazioa etetea Aseguru Zentroari debekatzea eta lehendik daudenak luzatzea. Hala ere, uste du kaltetuen tamaina ikusita (100.000
|
pertsona
inguruk dituzte polizak enpresa honekin) eta horietako askoren egoera larria dela eta, “beharrezkoa izango litzateke aseguratzailearen administrazio organoak ordezkatzea eta Aseguruen Konpentsazio Partzuergoak Zentro Aseguratzaileak hartutako konpromisoak beteko direla bermatzea”. DGSk baieztatu du une honetan ez dagoela aurreikusirik pentsio planen hilabetekoak ordaintzea, eta beharrezkoa dela konkurtso prozeduraren kasua ezagutzen duen epaitegiak ordainketa hori aldez aurretik baimentzea.
|
|
|
Beste arrisku faktore bat edateko urik ez izatea da. Errealitate horrek 2.850 milioi
|
pertsona
inguru ditu, munduko biztanleen %46 Asiako hego ekialdeko herrialdeek dute zatirik okerrena: 2.000 milioi pertsona inguruk ez dute ur eta saneamendu azpiegiturarik, eta beste 500 milioi pertsona Saharaz hegoaldeko Afrikan daude.
|
|
|
1986an, Slow Food mugimendua Carlo Petrinik sortu zuen Italian, fast food en inbasio homogeneizatuari eta fast life frenesiari erantzuteko. Gaur egun, eta irabazi asmorik gabeko elkarte baten formularen barruan, 80.000
|
pertsona
inguru ditu mundu osoko 104 herrialdetan, 750 lagun elkarrekin bizi edo eskualde batzuetan elkartuta. Horiek, barraskiloaren ikurrarekin, moteltasunaren sinboloarekin, filosofia berri bat dute, eta, bertan, plazera ez ezik, sukaldaritzaren eta enologiaren kultura, zer jaten den eta zer edaten den jakitearen zentzua, eta gaitasuna konbinatzen dira.
|
|
|
UOC, eredu birtuala Kataluniako Universitat Oberta erakunde pribatua da, eta 1994an sortu zen Generalitatearen laguntzarekin. Gaur egun, 37.000
|
pertsona
inguru ditu 45 herrialdetan. Ez du espazio fisikorik.
|
|
|
Joan den ostiralean hasi zen kanpaina, eta datorren hilabetean ere egingo da. Fundazio horrek Anantapurren egiten duen proiektuak 30 urtetik gora darama lanean dálit komunitatearen alde edo ukiezinaren alde, herrialdeko kasta sistemako talderik baxuena baita, eta bi milioi
|
pertsona
inguru ditu onuradun. “CiberMaratoi” honen bidez, Vicente Ferrer Fundazioak backward cast eko kideak sartu nahi ditu bere garapen programan; izan ere, oso jende xumea da, eta gizartean bazterturik dago.
|
|
2006
|
|
|
Castrok adierazi zuenez, faktore genetikoek eta nutriziokoek eragiten duten arren, egunean 60 g alkohol inguru edanez gero, 2 likore kopa eta 2 kopa ardo hartuta, gibeleko zirrosia izateko arriskua dago. Frantziako ikerketa batek dioenez, Espainiara estrapola daiteke, eta dioenez, 3.000
|
pertsona
inguruk dute zirrosia milioi bat biztanleko; horietatik %50 hepatitisaren eta beste arrazoi batzuen ondorioz jasaten dute, eta %50 alkohol gehiegi edatearen ondorioz. Gazteak eta alkohola Gibeleko transplantea, non Espainia Europako laugarren postuan baitago, irtenbide bat da, baina ez da beti baliagarria, ezin baitzaio transplanterik egin bi urte lehenago drogak hartu dituen norbaiti, edo alkoholik sei hilabete lehenago.
|
|
|
Nekazaritza gehiago Aurten ere, Elikaduraren Nazioarteko Egunean, mundu osoan gosea edo desnutrizioa duten 854 milioi pertsonak hartu zuten parte. FAOren arabera, 3.000 milioi
|
pertsona
inguruk dituzte nutrizio gabezia larriak, bizi funtzioak normaltasunez betetzea galarazten dietenak. Eta horixe gertatzen da 12.000 milioi pertsona behar bezala elikatzeko gai den elikagai bolumena sortzen duen planeta batean, ia populazioaren bikoitza.
|
|
2007
|
|
|
Espainian, 800.000
|
pertsona
inguruk dute kolesterol maila altua eta triglizeridoak, beren geneetan daramatelako. Herentziazko hiperkolesterolemia izenez ezagutzen den anomalia genetikoa da.
|
|
2009
|
|
|
Emaitza horien arabera, “Ascaris” parasitoak estrategiak garatu ditu mekanismoak saihesteko eta “kutsatutako ostalariarena bezalako ingurune agresiboari aurre egiteko”. Infekzio arrunta 1.500 milioi
|
pertsona
inguruk dituzte asariasia eta zerri ugari. Garrantzi berezia du haurtzaroan eta osasun baldintza eskasetan dauden herrialdeetan.
|
|
|
Espainian 30.000
|
pertsona
inguruk dute narkolepsia
|
|
|
Loaren medikuntzako zenbait adituk UCB Pharmak Sevillan egindako mintegi batean parte hartu dute, eta adierazi dute Espainian, gaur egun, 30.000
|
pertsona
inguruk dutela narkolepsia, gehiegizko loa. Hala ere, patologia horren inguruko sintomak ezagutzen ez direnez,% 5 baino ez daude behar bezala diagnostikatu eta tratatuta.
|
|
|
Espainian bizi diren etorkinen ia %5ek ezgaitasunen bat du. Guztira, 225.000
|
pertsona
inguruk dute egoera larriagotzen, kasu batzuetan, legez kanpokotzat jotzen delako. Ez dute osasun txartelik, bizitzeko baimenik eta minusbaliotasunaren ziurtagiririk.
|
|
|
Are gehiago. Aurrean 120
|
pertsona
inguru dituzte, begira. Auditorio batean daude, baina ikusleak ez dira musika aditzera etorri, ez.
|
|
2010
|
|
|
Hala ere, GKEak adierazi zuenez, “jende askok ez du bere iritzia eman laguntzaren eraginkortasunaz, erantzun humanitarioan gertatu diren hutsune eta gaizki ulertu batzuk direla eta”. Txostenean, Oxfam International erakundeak adierazi du babeslekuak eta osasunak “nazioarteko gobernuen eta emaile nagusien lehentasunak izan behar dutela”, milioi bat
|
pertsona
inguruk baitituzte bizi baldintza oso txarrak, eta apirilean hasten da eurite garaia. Erakundeak honako hau ere azpimarratzen du:
|
|
|
Era berean, sugar markatzaile batzuk intsulinarekiko eta diabetearekiko erresistentziaren iragarpen independenteak izan daitezke. Espainian, 3.500.000
|
pertsona
inguruk dute patologia kroniko hori; bihotzeko gaixotasunak, berriz, diabetiko askoren konplikazio elkartu edo erantsietako bat dira, eta heriotza eta heriotza eragiten dituzte.
|
|
|
Europan, 100 milioi
|
pertsona
inguruk dute alergiaren bat, eta espero da, 40 urte igaro baino lehen, bi europarretik batek hipersentiberatasun hori izatea partikula edo substantzia batekiko. Espainiako ikerketa baten arabera, bizitzako lehen urtean parazetamola eta antibiotikoak bakarrik edo konbinatuta emateak ekzema jasateko joera du, eta ehuneko hori nabarmen handitzen da haurrak asma edo errinitis alergikoa badu.
|
|
|
925 milioi
|
pertsona
inguruk dute gose kronikoa, eta sei segundotik behin haur bat hiltzen da janari faltarekin lotutako arrazoiengatik. Manos Unidas erakundeak zifra horiek Elikaduraren Nazioarteko Egunean gogorarazi ditu, eta salatu du, “lakra” hori murriztu beharrean, goseak kaltetutako pertsonen kopurua handitu egin dela azken bost urteetan, orduan 850 milioi gosete baitzeuden, gaur egun baino 75 milioi gutxiago.
|
|
2011
|
|
|
Zaintzaileek egiten duten lanari erakundeek garrantzi handiagoa eman lioketela uste du, eta gaixotasunaren inguruko ikerketa bultzatzeko eskatu du.Atzo izan zen Alzheimerraren Aurkako Nazioarteko Eguna. Hego Euskal Herrian 42.000
|
pertsona
inguruk dute gaixotasuna. Eriekin batera, familiak dira gaixotasunaren egunerokoa gertuen bizi eta sufritzen dutenak.
|
|
|
Asha Handicrafts elkarteak egiten du, landa eta hiri eremu pobreetan bizi diren artisauen eta ekoizleen edo talde marjinatuen ongizate soziala eta ekonomikoa lortzeko. Elkarteak 2.950
|
pertsona
inguru ditu, erdiak emakumeak dira, 62 talde txikitan antolatuak. FSC ziurtagiria duen zurarekin egindako mahaigaineko eta papergintzako artikuluak.
|
|
|
Kooperanteen Elkarte Profesionalak profil horretako 1.400
|
pertsona
inguru ditu, 63 herrialdetan baino gehiagotan lan egiten dutenak. Gehienek hogeita hamar urte inguru dituzte eta hainbat hizkuntza hitz egiten dituzte, baina, batez ere, taldean lan egiteko gaitasuna, moldagarritasuna eta ezagutza teknikoak dira nagusi.
|
|
2012
|
|
|
Arteria eritasun periferikoak 50 eta 70 urte bitarteko biztanleriaren %5i eragiten dio, eta 70 urtetik gorakoetan %10etik gorako prebalentzia du. Espainian 900.000
|
pertsona
inguruk dute patologia hori.
|
|
2013
|
|
|
Irudia: Bassilhuis 10,5 milioi
|
pertsona
inguruk dute osasun aseguru pribatua Espainian, ICEaren datuen arabera (Ikerketa Kooperatiboa Erakunde Aseguratzaileen eta Pentsio Funtsen artean). Aseguru etxeek gehien zaintzen dituzten osasun prestazioen artean, haurdunaldia eta erditzea nabarmentzen dira.
|
|
2016
|
|
|
Aipatutako guztiak kanpotik eragiten duten faktoreak dira, baina horrenbesteko garrantzia dauka adinak, egoera fisikoa bera ere moldatzea lortzen baitu. Adinak
|
pertsonek
inguruarekin duten erlazioa aldatzen du, pertzepzioak ere moldatuze. Prtsonek konforta ezberdin sentitzen dute adinaren arabera, edo behintzat, ondo sentiarazten dituzten baldintzak ezberdinak dira denborarekin.
|
|
|
Aitzina Folk jaialdiaren aurreko hiru edizioetan jatorri ezberdinetako 30 talde eta artistak hartu dute parte, eta 12.000 ikuslek baino gehiagok; guztira 44.000 eurotik gora bildu dira ataxia telangiektasia (AT) endekapenezko gaitz genetiko arraroa ikertzeko, Estatuan 30
|
pertsona
inguruk dute gaixotasun hau; EAEn kasu bakarra dago, Jon ume gasteiztarra.
|
|
2018
|
|
|
Nola zahartzen dira txakurrak eta katuak? Maskotaren bizitza luzeenak, gizakietan gertatzen den bezala, 700.000
|
pertsona
inguru ditu zahartzaroko dementziak, Espainiako Psikiatriaren Elkartearen arabera, disfuntzio kognitiboaren sindromea agertzeko arrisku handiagoa. Bere bizi itxaropena handitu egin da azken hamarkadan; izan ere, txakur baten batez besteko existentziak 14 eta 16 urte bitarteko urkila inguratzen du, eta etxeko katu batena, berriz, 16 eta 21 urte artekoa da, giza eskalan laurogei urteko edo laurogeita hamar urte baino gehiago izan ohi dena.
|
|
2020
|
|
|
Hala ere, eskolak online ematen jarraitzen dugunez, ikasleei online helarazi genien, eta gizarte orokorrera ere zabaldu genuen, komunikabideen, sareen eta hainbat kolektiboren bitartez, erretiratuak, adibidez. Hala, mila
|
pertsona
inguru ditugu, erdiak ikasle gazteak eta beste erdiak helduagoak.
|
|
2021
|
|
|
Hizkuntzalari gehienen ustez, aparteko hizkuntzatzat hartu behar dira erziera eta mokxera, baina hala ere" mordoviera" izendapena oraindik asko erabiltzen da. 2010eko Errusiako erroldan bi hizkuntzen hiztun gehienek mordovieraz mintzatzen direla esan zuten, nahiz eta" erziera" eta" mokxera" aukerak izan; osotara, 432 mila
|
pertsona
inguruk dute mordovieraren aldaeretako baten ezagutza, horietatik 231 mila Mordovian. Hizkuntza hauek aparteko taldea osatzen dute uraldar familiako fino ugriar adarreko hizkuntzen artean.
|
|
|
asiriera (neo arameera), batez ere Iraken eta Sirian hitz egiten den hizkuntza semitikoa; errusiera; greziera; kurduera (kurmanji aldaerakoa) eta yezidiera, biak irandar adarreko hizkuntza indoeuroparrak (gehienetan hizkuntza berari erreferentzia egiten diotela uste izaten da, baina hiztunek identitate etniko desberdina dute). Yezidi natsionalnost dutenak dira talde nagusia (40.000tik gora pertsona), eta gehienek (37.000 baino gehiago) beren ama hizkuntza yezidiera dela aitortzen dute; kurduera lehen hizkuntza 2.000
|
pertsona
inguruk dute, et asiriera, pixka bat gehiagok; greziera hiztunak, aldiz, mila pertsona inguru dira. Azkenik, errusiera lehen hizkuntza dutenak 23.000 baino gehiago dira17 Errusieraren egoera goian aipatu dugu; gainerako hizkuntzek presentzia gutxiago dute hezkuntzan:
|
|
|
Bestela, horrek arazo larriagoak ekar ditzake, hala nola elikadura jokabidearen nahasteak. Emozioz jatea elikadura nahaste bihurtzen denean Espainian 400.000
|
pertsona
inguruk dute janariarekin lotutako arazoren bat, eta gehienak —300.000 inguru— 12 eta 24 urte bitarteko gazteak dira, Elikaduraren Portaera Nahasteak Aztertzeko Espainiako Elkartearen (AEETCA) 2019ko datuen arabera. Adituen ustez, datu horiek motz geratzen dira.
|
|
|
Elikaduraren Portaera Nahasmenduak Aztertzeko Espainiako Elkartearen (AEETCA) datuen arabera, Espainian 400.000
|
pertsona
inguruk dute janariarekin lotutako arazoren bat, eta gehienak —300.000 inguru— 12 eta 24 urte bitarteko gazteak dira. Baina baliteke kopuru hori motz geratzea.
|
|
2023
|
|
|
Miren Elgarresta Emakunderen zuzendariak aipatu du OME Osasunaren Mundu Erakundeak generoa identifikatzen duela pertsonen osasun mentalaren aldagai kritiko erabakigarri gisa. Hain justu ere, OMEren arabera, munduan 300 milioi
|
pertsona
inguruk dute depresioa, eta %50 ohikoagoa da andrazkoen artean gizonezkoen artean baino. Erakunde horrek dio depresioak eta antsietateak zuzenean lotuta dagoela genero rolekin, besteak beste.
|