|
2002
|
|
|
Baina elikagai aberastuen osagaiak betiko elikagaietan ere aurkitzen dira eta, horrenbestez, dieta orekatua jarraitu eta bizitza ohitura osasungarriak dituen
|
pertsonak
ez du elikagai funtzionalak kontsumitu beharrik, bere organismoak behar dituen nutriente guztiak jaten baititu.
|
|
|
Zientzialariaren arabera, erremedioak ez ditu bigarren mailako ondorio “gehiegi” izango, eta, nolanahi ere, ez dira “garrantzi handikoak” izango. Txertoak ez du bermatzen erretzailea ez erretzea – “ezin da esan erremedioa aplikatzen zaion
|
pertsonak
ez duela erretzeko gogorik izango”, esan zuen Svensson ek, baina “erretzeari uzten badio, ez du asetasun bera izango, eta, beraz, ohitura horri berriro ez erortzeko balioko duela uste da”. Ikerketa modu esperimentalean eta klinikoan egiten ari da.
|
|
|
Nazio Batuen Erakundeak (NBE) Edateko Uraren Nazioarteko Urtea izendatu du 2003 New Yorken egindako ekitaldi batean, NBEko idazkariorde nagusiak, Louise Frechettek, nazioarteko urte hau aurkeztu zuen, ondasun horren garrantziaz kontzientziatzeko. Nazioarteko erakundearen datuen arabera, 1.200 milioi
|
pertsonak
ez dute edateko urik eta 2.400 milioi pertsonak ez dute ura tratatzeko estolderia eta azpiegiturarik. Gabezia horien ondorioz, 6.000 haur hiltzen dira egunero, behar den osasungarritasun baldintzarik gabe ura kontsumitzearekin zerikusia duten gaixotasunengatik.
|
|
|
Nazio Batuen Erakundeak (NBE) Edateko Uraren Nazioarteko Urtea izendatu du 2003 New Yorken egindako ekitaldi batean, NBEko idazkariorde nagusiak, Louise Frechettek, nazioarteko urte hau aurkeztu zuen, ondasun horren garrantziaz kontzientziatzeko. Nazioarteko erakundearen datuen arabera, 1.200 milioi pertsonak ez dute edateko urik eta 2.400 milioi
|
pertsonak
ez dute ura tratatzeko estolderia eta azpiegiturarik. Gabezia horien ondorioz, 6.000 haur hiltzen dira egunero, behar den osasungarritasun baldintzarik gabe ura kontsumitzearekin zerikusia duten gaixotasunengatik.
|
|
2003
|
|
|
840 milioi
|
pertsonak
ez dute janaririk Elikaduraren Nazioarteko Egunean
|
|
|
Gaur Elikaduraren Nazioarteko Egunean, mundu osoko 840 milioi
|
pertsonak
ez dute oinarrizko elikagairik, gosearen aurka borrokatzen diren erakunde humanitarioek emandako datuen arabera. Gainera, ohartarazten dute bost urtetik beherako sei milioi haur hil egingo direla hilabete honetan.
|
|
|
Hipotalamoak gonadotropina askatzeko hormona bat jariatzen duenean hasten da, zeinak obarioak edo barrabilak estimulatzen baititu estrogenoak eta testosterona askatzen hasteko. Gaitz hau duten
|
pertsonek
ez dute pubertaroa zeharkatzen, baina tratamendu terapeutikoa jaso dezakete. Familiako kide batzuek gaitz hori zuten odol laginak aztertzean, ikertzaileek erlazioa aurkitu zuten 19 kromosoman dagoen gene batekin, “EKKS” izenekoarekin.
|
|
|
Gaur egun, Asiako, Afrikako eta Pazifikoko hegoaldeko unibertsitateekin eta hezkuntza erakundeekin negoziazioak egiten ari da Zentroa, diploma banatzeko eskualdeko zentroak ezartzeko. Daleyk zuzentzen duen sailaren datuen arabera, mundu osoko 1.000 milioi
|
pertsonak
ez dute edateko urik, eta hamar segundotik behin haur bat hiltzen da ondasun preziatu horren faltak eragindako gaixotasunen ondorioz. Halaber, garapen bidean dauden herrialdeetako ospitaleetan tratatutako gaixotasunen erdiak baino gehiago giza kontsumorako uraren kalitate txarraren ondorio zuzenak dira.
|
|
2005
|
|
|
Harraskak ez du sakon sakon izan behar; iturri palankadunari esker
|
pertsonak
ez du eskuturra bihurritzen ibili eta, bere hoditik ateratzeko dutxa modukoa baldin badauka, eltzea harraskan ipini gabe bete egin dezake.
|
|
|
Etxe bazter batetik bestera patrikan eraman daitezken telefono hari gabeei esker, deia entzuten duen bakoitzean adineko
|
pertsonak
ez du korrika abiarazteko premiarik sentituko eta, hortaz, erorikoen arriskua urrundu egingo da.
|
|
|
Glutena proteina bat da batzuetan zerealak, hala nola garia, garagarra, zekalea, oloa eta tritikalea (hibridoa) gariarena eta zekalearena). Beraz, gaixotasun hau duten
|
pertsonek
ez dute zerealak edo irina dituzten elikagaiak kontsumi ditzakete, zeliakia duten pertsonek hesteetako ileak kaltetzen dituzte, elikagaiak xurgatzeaz arduratzen dira. Sintomak Gaixotasuna, normalean, lehenengo bietan agertzen da.
|
|
|
OMEren arabera, 2.000 milioi
|
pertsonak
ez dute oraindik kalitatezko botikarik.
|
|
|
Aragoiko herritar gehienek ez dakite itzulitako botikak ezin direla herrialde pobreetara bidali, kalitate urriagatik (eraginkortasunik eza, intoxikazioak) eta horiek garraiatzeak eta behar bezala ezabatzeak dakarren kostu handiagatik”, adierazi dute antolatzaileek. Gaur egun, OMEren datuen arabera, 2.000 milioi
|
pertsonak
ez dute kalitatezko sendagairik, biztanleen %20k kontsumitzen dute sendagaien %80, eta HIESaren tratamendua ez da oraindik irisgarria pertsona gehienentzat. Gainera, ahaztutako gaixotasunak (tropikalak) ikertzeko eta garatzeko gastua guztizkoaren %1 baino gutxiago da.
|
|
|
Geroago, Johannesburg en egin zen 2002ko Garapen Jasangarriari buruzko Munduko Goi bileran, antzeko helburua adostu zen, hala nola 2015erako oinarrizko saneamendurik gabeko pertsonen ehunekoa erdira murriztea. ...en helburuak lortzeko jarduerak 2004ko irailean gauzatu ziren, Green Cross International eta UN Habitat en arteko nazioarteko hitzarmenaren bidez. Azken erakunde horrek aurkeztutako txostenaren arabera, «Ura eta osasuna munduko hirietan», Afrikako 150 milioi herritar inguruk, hiri biztanleriaren %50 ordezkatzen dutenak, ez dute ur aprobetxamendu egokirik, eta hiri eremuetan bizi diren 180 milioi
|
pertsonak
ez dute osasun egokirik. Asiako hiriguneetan, 700 milioi pertsonak (biztanleriaren erdia) ez dute edateko urik.
|
|
|
Posta berehalakoa denez, internauta askok ia pentsatu gabe sakatzen dute bidaltzeko botoia, eta, askotan, erantzun gabe geratzen den mezu bat izaten da emaitza: Interneteko konexioaren beste aldean dagoen
|
pertsonak
ez du denborarik, edo bitartekorik, hartatik zer espero den argitzeko. Pentsatu behar da internautak sarearekin bat egin ahala posta elektronikoaren trafikoa hazi egiten dela, eta postontzia era guztietako mezuz betetzen dela bereizi gabe.
|
|
|
1.200 milioi
|
pertsonak
ez dute edateko urik, eta 2.400 milioi pertsonak ez dute saneamendu sistemarik.
|
|
|
1.200 milioi pertsonak ez dute edateko urik, eta 2.400 milioi
|
pertsonak
ez dute saneamendu sistemarik.
|
|
2006
|
|
|
Herrialde pobreenetako 2.600 milioi
|
pertsonak
ez dute oinarrizko saneamendu instalaziorik
|
|
|
1999an, munduko biztanleen %64k bakarrik zuen edateko ura; 2005ean, berriz, %73k. Hala ere, munduan oraindik 1.100 milioi
|
pertsonak
ez dute edateko urik. Horrek esan nahi du ez dutela etxean ur kanalizaturik, ez inguruko iturririk, ez edateko ura duten putzurik beren herrietan edo, gutxienez, euri ura bildu eta garbitzeko sistema bat.
|
|
|
Nazio Batuen Milurtekoko Garapen Helburuak betetzeko erronketako bat da garapen bidean dauden herrialdeetan osasun zerbitzuak eskuratzeko aukera handitzea, horrela haurren heriotza tasa, GIB/ hiesa, paludismoa eta beste gaixotasun batzuk murrizteko eta amen osasuna hobetzeko. Gaur egun, munduan milioika
|
pertsonak
ez dute osasun zerbitzurik: Latinoamerikan eta Karibean bakarrik, Osasunaren Erakunde Panamerikarrak (OPS) uste du egoera horrek 250 milioi pertsonari eragiten diela.
|
|
2007
|
|
|
Eginiko ibilbideen %40tan gurpildun aulkian doan
|
pertsonak
ez du oinentzakoen pasabidea zeharkatzeko adina denbora (proportzio bertsuan dabil, itsu eta gorrei dagokiela): A Coruña, Alacant, Bilbo, Cadiz, Iruñea, Valladolid eta Gasteizen arin arin ibili behar izan zuten.
|
|
|
Azukre hori digeritu eta unitate txikiagotan bihurtzeko, laktasa entzima behar da. Laktosarekiko intolerantzia duten
|
pertsonek
ez dute behar adina laktasa edo haien funtzioa asaldatu egiten da. Hori dela eta, laktosarik gabeko edo oso kopuru txikiko elikagaiak jan behar dituzte.
|
|
|
Etorkinak, tratu txarrak jasaten dituzten emakumeak, familia arazoak dituzten gazteak, drogazaleak, familia taldeak eta unibertsitate taldeak dira arrisku gehien dutenak. Era berean, azterlan horretan adierazten da Espainian bizi diren bost biztanletik bat pobreziaren mugaren azpitik bizi dela, eta 30.000
|
pertsonak
ez dutela etxerik herrialdean. Txostenean, halaber, adierazten da, behartsuei dagokienez, lorpen garrantzitsuak lortu direla “laguntza harremana” erabiliz, non pertsonaren arreta eta gaitasunen garapena lehenesten baitira.
|
|
|
Aurkikuntzak lagundu lezake protesiak erabiltzen dituzten pertsonek zehaztasun eta sentsibilitate handiagoa eskatzen duten zereginetan erabil ditzaten, Chicagoko Errehabilitazio Institutuko ingeniari eta terapeuta fisikoek eta Northwestern Unibertsitateko Terapia Fisikoa eta Ingeniaritza Biomedikoa sailek (Michigan) osatzen duten zientzialari taldeak esan zuenez. Nashvilleko Vanderbilt Unibertsitateko John Kaasek argitaratutako artikuluak dioenez, anputazioa izan duten
|
pertsonek
ez dute ukimenaren zentzurik beren esku artifizialetan, eta horrek mugatu egiten du protesi horien erabilera. “Anputazioaren ondoren, besoko gainerako nerbioak bularreko muskuluetara transferitzen dituen teknika garatu dugu”, azaldu du testuak.
|
|
2008
|
|
|
Horrelako nortasuna duten
|
pertsonek
ez dute tratamendu terapeutikoa hartu nahi izaten, saioek aintzatespen itxura hartzen dutenean izan ezik: horrelakoetan haien eredu nartzisista betiereko bihurtu baizik ez litzateke egingo, terapia horretara aintzatespenaren bila bakar bakarrik joko luketelako.
|
|
|
Adin talde horretako
|
pertsonek
ez dute diru sarrera handirik izaten, oro har, baina aurreztu zaleak dira oso Espainian,% 47k diote diruaren zati bat etorkizuneko beharretarako gordetzen dutela, eta, beraz, talde erakargarria da banku eta kutxentzat.
|
|
|
Hala ere, krustazeo honen bidez egindako gehigarriak ez dira albo ondorioetatik salbuesten; ohikoenak beherakoa eta digestio arazoak dira. Arrainari alergia dioten
|
pertsonek
ez dituzte produktu horiek erabili behar, ezta hemorragiak dituzten pertsonek ere; izan ere, egiaztatu ahal izan denez, odoluste denbora gehiago behar izaten dute. Antikoagulatzaileak edo antiinflamatorio ez esteroideoak bezalako sendagai batzuen ekintzan ere eragin dezakete, eta, beraz, sendagile batek agindu luke haien kontsumoa.
|
|
|
Horietako bat maskota baten heriotza da. Animaliekin bizi ez diren
|
pertsonek
ez dute askorik ulertzen maskota hori, baina oso larria izan daiteke animalia hil eta galtzen dutenen artean. Hiltzen direnean, jabeen osasun psikiko eta fisikoa ahuldu egin daiteke, batzuetan laguntza psikologikoa behar izateraino.
|
|
|
Duela bost urte, Estatu Batuetako adituek frogatu zuten giza ehunek molekula xurgatzen zutela haragi gorri gordina jatearen ondorioz, frutak, barazkiek edo arrainak izan dezakeen Neu5G azido mailarik handiena duen elikagaietako bat baita. Orduan, adituek egindako ikerketak, besteak beste Ajit Varki Medikuntza Molekular eta Zelularreko katedradunak San Diegoko Medikuntza Fakultatean, frogatu zuen, nahiz eta
|
pertsonek
ez duten molekula modu naturalean ekoizten, haragi gorriek egiten dutela, eta horrek ateak irekitzen zituela molekula horrekin haragia jateak zer ondorio izan zitzakeen zehazteko, eta zer kopurutan. E.coliren aurkako txertoa Animalien osasunaren esparruan, erronka handienetako bat izan da, eta da, bermatzea animaliak osasuntsu daudela eta, ondorioz, haietatik eratorritako elikagaiak seguruak direla.
|
|
|
Horixe salatu zuen atzo Zaragozan egin zen Osasun Kazetaritzaren IV. Kongresu Nazionalean, “Ura, bizi iturria” Ekintzarako Nazioarteko Hamarkadari laguntzeko Nazio Batuen Bulegoko zuzendariak. Fernández Jauregik gogorarazi zuenez, «1.200 milioi
|
pertsonak
ez dute edateko urik eta 2.600 milioi lagunek ez dute saneamendu segururik». “Azken horietatik guztietatik, 100 milioi Europan daude”.
|
|
2009
|
|
|
Zenbait
|
pertsonak
ez dute harreman handirik ingurukoekin; gustatuko litzaieke lotura sozialak edukitzea, baina ezin izaten dute.
|
|
|
Hau da, besteak beste, Barriach ek zehazten du zer bihotz maiztasunetan edo pultsutan egin behar diren errodaje geldoak, azkarrak, errepikapen luzeak edo laburrak. Aitzitik, “esfortzu proba egiten duen
|
pertsonak
ez badu kirolik egin bere bizitzan, informazioa are baliotsuagoa da, horri esker bere benetako osasun egoera ezagutuko baitu, gaixotasunei aurrea hartu ahal izango die eta arriskurik gabeko kirola egiteko jarraitu behar dituen jarraibideak markatuko dizkio”, argitu du.
|
|
|
Afektatutako GKEetako bat Acción Contra el Hamse (ACH) da, eta Jartumeko bulegoak itxi eta Sudanen egiten ari zen programa guztiak bertan behera utzi behar izan ditu. ACH araudiak salatzen duenez, 450.000
|
pertsonak
ez dute laguntza humanitario presakorik, eta ura eta elikagaiak lortzeko beren kabuz baliatu dute. Darfurren, non ia 2,5 milioi pertsona bizi baitira batez ere laguntza humanitarioari esker, Acción contra el Hambrek 800.000 anoa elikagai eta 10.000 tona janari inguru banatzen zituen.
|
|
|
Curriculuma funtsezkoa da eta, jakina, enpresa hartzailearen hizkuntzan idatzita egon behar du. Gainera, erredaktatzerakoan, kontuan hartu behar da jasoko duen
|
pertsonak
ez duela partekatzen hautagaiaren erreferentzien unibertsoa; Espainian garrantzitsuak diren konpainia edo goi mailako prestakuntza zentro bat guztiz ezezagunak izan daitezke beste herrialde batean. Hautagaiak prestakuntza ona duelako premisatik abiatzen da, eta Espainian lanbide bat egiteko kualifikatuta badago, Europar Batasuneko gainerako herrialdeetan ere egingo duela.
|
|
|
Bidaia amaitu eta bidaiariak gidariari ordaindu ondoren, akordioa amaitu egingo da. Arazoak sortzen dira bietako batek tratuaren partea betetzen ez duenean, hau da, taxiak behar baino denbora gehiago behar badu iristeko, edo eskatu duen
|
pertsonak
ez badu itxaroten eta alde egiten badu. Une horretan ondoriorik ez badago ere, geroago gerta daiteke, erabiltzaile berak berriro enpresaren zerbitzuak eskatzen dituenean.
|
|
|
Dokumentu horren arabera, irrati taxi konpainia batek zerbitzua emateko bezeroaren datuak bildu behar dituen arren, zerbitzua amaitu ondoren ez du zertan gorde. Hori egiten badu eta
|
pertsonak
ez badu horren berri ematen, enpresak legea urratzen du. Datu Pertsonalak Babesteko 15/ 1999 Lege Organikoaren 4.5 artikulua urratzen du.
|
|
2010
|
|
|
Hori dela eta, Espainiak baino langabezia handiagoa duen EBko herrialde bakarra da. Euroguneko langabezia tasa (15,71 milioi
|
pertsonak
ez dute lanik) da handiena 1998ko abuztutik aurrera; EBko datua, berriz, serie historikoko handiena da, 2000ko urtarrilean hasi baitzen, Eurostaten datuen arabera, eta 22,89 milioi langabetu ditu. Urriarekin alderatuta, langabe kopurua 185.000 pertsona igo zen EBn eta 102.000 pertsona eurogunean; urtetik urtera, berriz, langabezia 4,97 milioi igo zen EBn, eta 3,04 milioi eurogunean.
|
|
|
Hori iradokitzen du, behintzat, New Yorkeko (Estatu Batuak) Columbiako Unibertsitateko Zentro Medikoaren azterlan batek, egun hauetan Toronton (Kanada) egiten den Neurologiako Akademia Amerikarraren urteko bileran argitara eman denak. Ikerketak erakutsi zuenez, Mediterraneoko dieta antzekoa jaten zuten
|
pertsonek
ez zuten pentsamendu arazoekin lotutako garuneko infartuak edo ehun hileko eremu txikiak izateko joera handirik. Mediterraneoko dietan, barazkiak, lekaleak, frutak, zerealak, arraina eta gantz azido monoasegabeak (oliba olioa, adibidez) asko kontsumitzen dira; gantz azido saturatuak, esnekiak, haragia eta hegaztiak, eta alkohol kantitate txiki eta ertainak.
|
|
|
Beste 2.600 milioi
|
pertsonak
ez dute saneamendu zerbitzu egokirik
|
|
|
884 milioi
|
pertsonak
ez dute edateko urik mundu osoan
|
|
|
Arteria presioa jaitsiz gero, istripu kardiobaskularren arriskua %20 murriztu daiteke bost urtean. Ikertzaileek hipertentsioa duten pertsonengan presio arteriala murriztu zela egiaztatu ahal izan zuten arren, arteria presio normala duten
|
pertsonengan
ez zuten emaitza bera egiaztatu, azaldu zuen Karin Ried ek, lan horren zuzendariak. Nolanahi ere, zientzialariak zuhur agertu ziren, eta esan zuten “txokolate edo kakaozko edariak epe luzerako tratamendu gisa bideragarriak diren oraindik ere zalantzan jar daitekeela”.
|
|
|
Ez jan, ez baita jan behar. 7,8 milioi
|
pertsonak
ez dute elikagaietarako sarbiderik. Save the Children (STC) filmak dioenez, bost urteko haur askok “ehunka kilometro egiten dituzte herrialde osoan zehar hiriburura, Niameyra, beren familiekin, kaleetan barrena ibiltzeko”.
|
|
|
“Garapenerako funtsezko giza eskubidea da, baina munduan oraindik 776 milioi heldu daude irakurtzeko edo idazteko gai ez direnak”, esan zuen. Beste milioika
|
pertsonak
ez dute behar adina ezagutza idatzizko dokumentuak ulertzeko. GKEak gogorarazi zuen emakumeak direla kaltetuenak, Hezkuntza, Zientzia eta Kulturarako Nazio Batuen Erakundearen (Unesco) datuen arabera, “munduan dauden analfabeto helduen bi herenak emakumeak dira”.
|
|
|
Gaur egun, 900 milioi
|
pertsonak
ez dute edateko urik.
|
|
|
munduko gosea eta muturreko pobrezia errotik kentzea 2015erako. Hala ere, IPADek salatu duenez, OMDetan egindako aurrerapenak “lotsatiak” izan dira, eta gaur egun 900 milioi
|
pertsonak
ez dute edateko urik, eta 50 milioi pertsonak migratuko dute aurten ingurumen arrazoiengatik. Gainera, klima aldaketaren ondorioak mehatxua dira garapen bidean dauden herrialdeetako populazio pobreenen elikadura segurtasunerako.
|
|
|
Adineko
|
pertsonek
ez dituzte beti beren egoeraren ezaugarri berberak. “Ez bakarrik herrialdeen artean, baita herrialde bakoitzaren barruan eta pertsonen artean ere”, dio Nazio Batuek.
|
|
|
“Mehatxua da hori laguntza humanitarioarentzat eta berreraikitze prozesuarentzat”. Gogoratu uda ondoren izan zirela uholdeak, baina negua iritsi da eta “zazpi milioi
|
pertsonak
ez dute oraindik aterperik”. Etxea galdu dutenak beste toki batzuetara joan behar izan dute.
|
|
|
Guztira, milioi bat pertsonak baino gehiagok, dozenaka mila familiaz gain, azpimarratu du “eskoletan eta beste eraikin batzuetan babestu zirela”, eta orain instalazio horiek utzi behar izan dituztela eskolak berriro ireki ditzaten. Guztira, bi milioi etxebizitza hondatu edo suntsitu dira, eta zazpi milioi
|
pertsonak
ez dute babes-leku egokirik, nahiz eta etxerik ez izatea egoera ahulenetako bat izan. Batez ere, eraiki ere ezin denean, beharrezko materialik ez dagoelako edo garestia delako eta dirurik edo aurrezkirik ez dagoelako.
|
|
2011
|
|
|
Martxoaren 22a, Uraren Nazioarteko Eguna Uraren Nazioarteko Egunak martxoaren 22tik behin gogorarazten du, eta 1993az geroztik, Nazio Batuen (NBE) eskariz, elementu baliotsu horren urritasuna: 1.100 milioi pertsonak baino gehiagok ez dute edateko urik eta 2.600 milioi
|
pertsonak
ez dute saneamendu sistema egokirik. Arazoa deigarriagoa da herrialdeak alderatzean:
|
|
|
Herrialde guztietan jarduera zehatzak egingo dira, hala nola dokumentalak, hitzaldiak, mahai inguruak, mintegiak, erakusketak edo Agenda 21eko gomendioak praktikan jartzea. 1.100 milioi pertsonak baino gehiagok ez dute edateko urik, eta 2.600 milioi
|
pertsonak
ez dute saneamendu sistema egokirik NBEko arduradunek arazoaren larritasuna gogoratzen dute. Kontrolik gabeko hiri hedapenak arriskuan jartzen ditu ingurumena eta milioika pertsonaren osasuna.
|
|
|
Guztira 884 milioi
|
pertsonak
ez dute edateko urik munduan, eta horrek “eragin handia du osasunean, bereziki haurren osasunean”, ohartarazi du Nazio Batuen Haurrentzako Funtsak (Unicef) Uraren Nazioarteko Egunean. Kutsatutako urak eta higiene baldintza eskasek ere eragin negatiboa dute haurren osasunean.
|
|
|
Egungo azpiegiturek ez dute hazkunde erritmo hori jasango. Behin behineko kokalekuetan dauden
|
pertsonek
ez dute ur hornidurarako sarbiderik. Hori dela eta, udal sareetara konektatuta daudenek baino berrogeita hamar aldiz gehiago ordaindu behar dute uragatik.
|
|
|
Deia egin ondoren, hitzordua adostuko da etxean edo partikularrekin adostutako lokal batean, saldu nahi den aparatuaren teknika erakusteko. Osasun Sailak dio erakustaldiak egiten dituzten
|
pertsonek
ez dutela osasun kualifikaziorik. Gainera, AEMPSek ikusi du merkataritza prozesu hori bera Internet bidez edo komunikabide publikoetan eskaintzen dela, bai prentsa idatzian bai irratian.
|
|
|
). Naturari eragiten dion arazo horri buruzko datu deigarriak ematen ditu lanak (baliabide naturalen agortzea, pestiziden eta ongarri nitrogenatuen erabilerak eragindako kutsadura, garraioa, paketatzea, berotegi efektuko hondakin eta gasen ekoizpena, etab.). eta elikagaien segurtasuna, milioika
|
pertsonak
ez baitute dieta egokirik. Herrialde industrializatuek 670 milioi tona galtzen dituzte edo alferrik galtzen dituzte (garatzen ari diren herrialdeetan, 630 milioi tona).
|
|
|
A taldekoa da, eta ez da A taldekoa. Normalean, ernamuin horrek kolonizatutako
|
pertsonek
ez dute arazorik ez sintomarik izaten, baina ama haurdunak edo ahulduta dagoen heldu batek infekzioak izan ditzake, jaiotzean kutsatu egin daiteke, eta gutxi batzuk gaixotu arren, mikrobio hori da jaioberriaren septizemien eta meningitisaren erantzule nagusia, bere bizitza akabatzeko edo ondorio oso larriak uzteko gai baita. Estreptokoko B da jaioberriaren septizemia eta meningitisaren arduradun nagusia.
|
|
|
2008az geroztik, 235
|
pertsonak
ez dute finantza sistemaren eskaintzarik
|
|
2012
|
|
|
Zenbait
|
pertsonak
ez dute arrautzarik jaten, barazkijaleak direlako eta baztertu egiten dituztelako animalia jatorriko elikagaiak, eta beste zenbaitek ezin izaten duten jan, alergia sortzen dielako edo elikadura intolerantziaren bat.
|
|
|
Raworth en ustez, gizateria gizarte oinarriaren oso azpitik dago 11 gizarte mugetatik zortzitan gutxienez. Ia 900 milioi pertsonak gosea dute, 1.400 milioi egunean 1,25 dolar baino gutxiagorekin bizi dira eta 2.700 milioi
|
pertsonak
ez dute janaria prestatzeko gune higienikorik. Gainera, planeten bederatzi mugetatik hirutan (klima aldaketa, biodibertsitatearen galera eta nitrogenoaren kontsumoa) ingurumenaren muga modu arriskutsuan gainditu dela kalkulatzen da.
|
|
|
Munduko biztanleen %63k bakarrik dute saneamendu hobetua eskuratzeko aukera; kopuru hori %67ra baino ez da igoko 2015erako, Milurtekoko Garapen Helburuetan ageri den %75eko helburuaren oso azpitik. Gaur egun, 2,5 milioi
|
pertsonak
ez dute saneamendu egokirik. UNICEFek eta OMEk ere ohartarazi zuten ezen, uraren kalitatea mundu osoan neurtu ezin denez, MGHren edateko uraren helbururanzko aurrerapena edateko uraren iturri hobetuen erabilerari buruzko datuen bilketaren bidez neurtzen dela.
|
|
|
Espainian, ezgaitasuna ofizialki aitortuta dagoela jotzen da, eta ezgaitasuna duten pertsonentzat oro har aurreikusitako ekintza positiboko neurriak hartzeko aukera ematen du. Hala ere, CERMIk azaltzen du mugako adimena duten
|
pertsonek
ez dutela% 33ko ezgaitasun maila lortzen, indarrean dagoen baremoaren arabera. Hori dela eta, alde batera uzten dira enpleguaren arloan ezgaitasuna duten pertsonentzako dauden laguntzak, “horrek larriagotu egiten du lan eta gizarte bazterkeria”.
|
|
|
Nazionalitate espainiarra izateak naziokoak ez diren
|
pertsonek
ez dituzten eskubide batzuk dakartza, baina betebeharrak eta betebeharrak ere eskatzen ditu. Erreklamatzen dutenek hainbat bide dituzte hori lortzeko.
|
|
|
Ministerioak zehaztu du Haihe ibaia oso kutsatuta zegoela, eta gainerakoek kutsadura maila “ertaina” zutela. Sail horrek ere adierazi du landa eremuetan bizi diren 298 milioi
|
pertsonak
ez dutela edateko urik. Azaldu duenez, uraren kalitate txarraren arazoa konpontzeko, baliabide hidrikoak babesteko neurriak indartzea erabaki du.
|
|
|
Bat bateko argazkiak karnet tamainakoak izan behar du, koloretakoak eta hondo argi, leun eta uniformekoak. Aurrez aurre jarrita egon behar du, eta
|
pertsonak
ez du kristal iluneko betaurrekorik edo identifikazioa eragozten duen beste edozein jantzi eraman behar. 7 Tasak ordaintzea 2012an, legez ezarritako tasa 25 eurokoa da agiri bakoitzeko.
|
|
|
Oso zabalduta dago ordu gutxiren buruan jatea. Hala ere, gaur egun eskura dauden ikerketen arabera, maizenik jaten duten
|
pertsonek
ez dute gorputz pisu handiagoa izaten gutxiago jaten dutenek baino. Are gehiago, badirudi maiz jateak gosea kontrolatzen eta gehiegizko irenstea saihesten lagun dezakeela.
|
|
|
Las etxerik gabeko
|
pertsonak
ez dute sabairik eta, gero eta gehiago, gizarte babesa. Kalean bizi dira eta jasotzen dituzten laguntzak gutxi dira, azken urteotako “aldaketa murriztailea” dela eta.
|
|
2013
|
|
|
Hori dela eta, ACNUrek beste zifra batzuk gogoratu ditu hausnarketarako. Guztira 783 milioi
|
pertsonak
ez dute edateko urik. Zortzi pertsonatik batek ura edaten du, eta, «segur aski, gaixotu egingo da».
|
|
|
Hala, informazioa bilatzen dugunean, artikuluak irakurtzen ditugunean edo profesionalei elikagaiei buruz hitz egiten entzuten dugunean, informazioa beti izaten da errezeta, nutrizio propietate edo arrisku toxikologikoekin lotuta. Jakina da gizakiak kaltegarriak ez diren elikagaiak kontsumitu behar dituela, horrela osasun egoera ezin hobean laguntzeko, baina garbi dago
|
pertsonek
ez dituztela elikagaiak beren nutrizio ezaugarriengatik aukeratzen, baizik eta horiek sortzen dizkietelako. Zentzumenen sukaldaritza eta plazera dira jateko orduan gehien eragiten duten bi faktoreak Bazkaltzeko orduan, sukaldaritza eta zentzumenen plazera dira gehien erakartzen gaituzten faktoreak.
|
|
|
Garai hartako estatistika batzuek nerabeen% 20 hartzen zuten parte praktika honen partaide gisa, 13 eta 16 urte bitartekoak. Nerabeetako aditu askorentzat, bizitzako etapa honetan,
|
pertsonak
ez du sexu heldutasunik, eta, beraz, ez da erabat jabetzen nora eraman ditzaketen. Gazteek teknologia eta Interneterako sarbidea izan dute azken urteotan Aditu horiek ere galdetzen dute ea komeni den nerabe batek Internet bidezko telefonoa izatea.
|
|
|
bekphoto Agregar Pertsona bakoitzaren sentikortasuna desberdina da txakur maitatu baten heriotzarekiko. Kasu batzuetan,
|
pertsonak
ez du bere buruaren hilotza ikusteari aurre egiteko indarrik, eta nahiago dute bizirik eta zoriontsu gogoratzea. Beste kasu batzuetan, ordea, animalia bizirik egon gabe laztantzen da, azken aldiz, eta agur esan.
|
|
|
Euriborraren erreferentzia den hipoteka bat kontratatuta duten
|
pertsonek
ez dute eraginik izango hipoteka erreferentzia indizeetako hurrengo aldaketek; beraz, araudi bera jarraituko dute kuotak ordaintzeko. Ondoren azaltzen den bezala, kutxen, bankuen eta CECAren indizeekin dutenek arretaz begiratu dute kreditu erakundearekin egindako kontratua, eta desagertu denaren ordezko gisa ezartzen den indizea bilatu dute, erakundeen IRPH izan litekeena.
|
|
|
«Garrantzitsua da pertsona guztiok erosotasunaz gozatzeko aukera izatea gure baldintzak abiapuntu hartuta», gehitzen du Bego Goiak. Haurtxo sorta zabal baten aurrean, «neguan bero eta lehor joan dadin bere kotxean», gurpil aulki bat behar duten
|
pertsonek
ez zuten helburu horretarako jantzirik. Azken urteetan, produktu lerroa aldatu egin dela ziurtatu du, eta, besteak beste, geruza, zango eta eskularru egokituak dituela, «aulkiaren gurpilak biratzean, eskuak marruskatzen dituzten puntuetatik babesteko».
|
|
|
Kate hori hausten bada, janarien eskuragarritasuna eta eskuragarritasuna hautsi egiten da. Bereziki kezkatzen duen puntua Siria da, non lau milioi
|
pertsonak
ez baitute elikagairik, eta gogoratu du Farmamundi. Erakunde horrek larrialdiko elikagaien esku hartzea bultzatu du, Damaskoko lau kanpalekuko 4.000 pertsonari eta Homsen Siriako hiriari zuzendua.
|
|
2015
|
|
|
espezialistari aholkua eskatuko diote jendaurrean hitz egitea eragotzi ezin dutenek, besteak beste, lan arazoengatik. ZAtik behin eta berriz esaten da arazo horrek bizitza osoa iraun dezakeela,
|
pertsonak
ez badu laguntzarik eskatzen eta tratamendua egiten hasten bada. Beldur eszenikoa eta glosofobia gainditzeko zortzi aholku Askotan uste izaten da beldurrak eta fobiak bidaiarako betiko lankideak direla, eta ez da horrela.
|
|
|
Irudia: FMSC 800 milioi
|
pertsonak
ez dute behar adina elikagai Elikadura eta Nekazaritzarako Nazio Batuen Erakundeak (FAO), Nekazaritza Garatzeko Nazioarteko Funtsak() eta Elikagaien Mundu Programak (IEP) kalkulatu dute zenbat balio duen gose kronikoa desagerraraztea: 267.000 milioi dolar behar dira 2030 arte, hau da, «160 dolar urtean, 15 urtean muturreko pobrezian bizi den pertsona bakoitzeko». Munduko BPGaren %0, 3 behar da gosete kronikoari aurre egiteko.
|
|
|
Talde bateko beste pertsona batzuei funtzioak egiteko aukera ematen bazaie, denbora gehiago eman daiteke zeregin estrategikoagoak egiten. Garrantzitsua da, halaber, jakitea zein lan behar diren,
|
pertsonak
ez dituen trebetasun bereziak zein diren jakitea, edo, talde eta proiektu beraren barruan, pertsona horiek ez dituzten pertsonak nabarmentzea. Norberaren eta enpresaren produktibitatea handitzeko modu segurua da.
|
|
2017
|
|
|
50 urte baino gehiago ditut eta lana aurkitu nahi dut. Denbora luzez langabezian dauden edo langabezian dauden
|
pertsonek
ez dute dena galduko enplegua lortzeko zereginean. Garrantzitsuena trebetasunak aprobetxatzea eta galdutako denbora berreskuratzea da.
|
|
|
Bere jokabide krudelak, manipulatzaileak edo gehiegizkoak onartzea. Garrantzitsua da, oro har,
|
pertsonak
ez dituen mugak jartzea, eta, mingarria bada, urruntzea. Behartu pertsona edateari uzteko, baina ez lagundu alkoholik lortzen.
|
|
2018
|
|
|
Bankuek beti baloratuko dute aurrezki poltsa indartsua erabakia babesteko. Beraz,
|
pertsonak
ez badu eskaintzen aurrezki programarik, kontu korronterik edo antzeko ezaugarririk duen beste produkturik, nabarmen kaltetuko du eskaera hori. Ez da ahaztu behar helburu horietako bat dela funtsak abal gisa aurkeztea, kontratuaren baldintzak bete ezin badira.
|
|
2019
|
|
|
John Tekeridis Kabina batean sartu aurretik Ezagutu zure larruazalaren fototipoa. Fototipoa I (begi urdinak, gehienetan ilegorriak, letxuga koloreko orratzak eta azala) eta II (ile ilun ilun edo argiak eta azal zuria) duten
|
pertsonek
ez lukete inoiz erabili behar; beste profil ilunago batzuek, berriz, 10, 15 edo 20 minutu hartzen dituzte eguzki bainurako. Errespetatu horientzat gomendatutako beltzarantzeko denborak.
|
|
2020
|
|
|
TerriAnneAllen OMEren arabera, maskarek pertsona infektatu batek gaixotasuna transmititzea eragozteko baino ez dute balio, ez gaixotasuna babesteko. Maskarak gero eta gehiago erabiltzen direnez, komuneko langileek edo kutsatutako
|
pertsonek
ez dituzte maskarak. Gainera, maskara lauak edo N95 iragazkia izan arren, eskuak desinfektatuz garbitu eta/ edo esterilizatu ondoren, ezin dira berriro erabili.
|
|
|
Baina gero eta jende gehiago bizi da bakarrik. Bakarrik sentitzen direnen edo harremanetarako
|
pertsonarik
ez dutenen kopurua ere handitu egiten da. Eurostaten (2017) eta Eurofound en (2016) datuek —La Caixako Gizarte Behatokiko ‘Nori eragiten dio bakardadeak eta gizarte isolamenduak’ artikuluak— beste egoera batzuk erakusten dituzte:
|
|
|
Kopuru horrek laukoiztu egiten du egun osorako gomendatutako gehieneko kopurua. Munduko Osasun Erakundearen arabera (OME),
|
pertsonek
ez genituzke egunean 25 g azukre libre baino gehiago kontsumitu behar (bai guk bai industriak elikagaiei eta edariei gehitzen badizkiegu, edo modu naturalean hartzen baditugu eztia, xarabeak eta zukuak). Edozein freskagarriren lata estandar batek kantitate hori gainditzen du.
|
|
2021
|
|
|
“Nik ez nieke kirurgia bat gomendatuko 40 eta 50 urte bitarteko pertsonei, begi bat ebakitzea esan nahi baitu, zeina, gainerakoan, erabat osasuntsu baitago. Baina kasu berezi batzuetan,
|
pertsonak
ez ditu betaurrekoak onartzen, edo ebakuntza batek lagundu dezakeen beste baldintza batzuk ditu”, zehaztu du Gegundezek. Laser kirurgia Eragiketa honek kornearen azala bakarrik ukitzen du.
|
|
|
Baina, aldi berean, denboraren kudeaketaren arazoari aurre egiten diote maiz. Etxetik kanpo ordu askoan lan egiten dutenek eta etxeko lanetan laguntzeko
|
pertsonarik
ez dutenek, lanetik itzultzean duten denbora gutxian egin dituzte. Jesús Garrido pediatrak dioenez, horrek lagundu egiten du etxean “batez ere aurrez prestatutako industria ekoizpeneko elikagaiak kontsumitzen, eta jateko prest dagoen janari asko egoten.
|
|
2022
|
|
|
Baimendu gabeko koloratzaileak egoteak gehiago kezkatzen du, ez baita inola ere gomendatzen haiek kontsumitzea. Hala ere, kontuan hartu behar da haien presentzia urria dela eta, gainera,
|
pertsonok
ez dugula espezia kopuru handirik irensten. Beste elikagai batzuek ez bezala (frutak, barazkiak, haragia, etab.)) azafrai, kurkuma edo piperrauts kantitate txikiak erabiltzen ditugu.
|
|
|
Tumore guztiak ez dira behar adina ikertzen, eta minbiziaren biziraupena ikerketaren araberakoa da. Biziraupen txikiko edo gelditutako minbiziak daude, eta horietan ikerketa bultzatu behar da, biziraupen indizeak handitzen jarrai dezaten; beraz, minbizi mota hori diagnostikatzen zaien
|
pertsonek
ez dute aukera bera bizirik irauteko. 100.000 pertsona diagnostikatzen dira urtero biziraupen txikiko tumoreekin (pankrea, esofagoa edo gibela) edo estakatuta daudenekin (laringea, urdaila edo birika), ez baita behar adina ikertzen.
|
|
|
Ligatzeko hitzorduen aplikazioekin gainasetzea Erabiltzaileek jasaten duten casting efektuaren ondorioz,
|
pertsonek
ez dute beren helburuan zentratzen eta bikotekidea aurkitzeko aukerak murrizten dituzte. Helen Fisher neurobiologoak ‘Anatomía del amor’ liburuan dioenez, pertsona batek bost estimulu edo hautagai baino gehiagoren artean aukeratu behar duenean, bat bera ere ez aukeratzeko probabilitatea handitu egiten da.
|
|
|
Kontuan hartzen ez baditugu, adibidez, ondorio okerra atera dezakegu: kafea hartzen duten
|
pertsonek
ez dutenek baino minbizia garatzeko aukera handiagoa dute, baina gerta daiteke, egia esan, lehenengo askok erretzen dutela eta bigarrenek ez dutela erretzen. Hau da, minbiziaren garapenaren arduraduna tabakismoa litzateke, ez kafea.
|
|
|
Hainbat arrazoirengatik: Trebetasunik gabeko gidaria eta laguntzaile ez profesionala Bolantera doan
|
pertsona
ez du gutxieneko gaitasunik ibilgailu bat menderatzeko eta teorian lagundu eta kopilotuz joaten dena ez du behar den baliabiderik (aginte bikoitza, esaterako), ez eta gidariaren akatsak zuzentzeko esperientzia profesionalik ere. . Irakats al daiteke gidatzen autoeskolako irakasle izan gabe?
|
|
|
“Ehun urtetik gorako pertsonak zahartze osasuntsuaren adibide dira, ez bakarrik asko bizi direlako, baizik eta, batez ere, hobeto bizi direlako. 80 urterekin, gainerako biztanleak zahartzearen ondorioak pairatzen hasten direnean funtzionaltasuna, hauskortasuna edo gaixotasunak galduz, ehun urtetik gorako
|
pertsonek
ez dute halakorik izaten”. Ehunka urtekoak aztertzeak informazio asko ematen die ikertzaileei.
|
|
2023
|
|
|
etxetik gutxiago irtetea eta lagunekiko harremana murriztea. Horri gehitu behar zaio inguruko
|
pertsonek
ez dutela ulertzen, “batez ere gaixotasunaren sintomak edo ondorioak inguruan ditugunei begi bistakoak ez zaizkienean”. Hau da, oro har, gaixotasun kronikoek eragin handia dute soziabilitatean.
|
|
|
Gosaria argaltzeko asmoz pasatzen bada, azkenean konpentsatu egiten da goizeko kaloria falta hori bazkalorduan. ‘The British Medical Journal’ean argitaratu berri den azterlan baten arabera, obesitatea gosaltzen ez denean loditzen duten ikerketak kontuz hartu behar dira, erreferentzia gisa hartzen diren
|
pertsonek
ez baitute normalean ariketarik egiten eta gaizki jaten jarraitzen baitute egunean zehar. Nutrizionistek gosaltzea gomendatzen dute, nahi izanez gero, baina, batez ere, modu osasungarrian gosalduko badugu.
|
|
|
Horrek eragina izan lezake laneko errendimenduaren pertzepzioan, familiarekiko eta lagunekiko harremanetan eta autoestimuan. Horrek gertaeren zirkulu negatiboa sortzen du, non
|
pertsonak
ez baititu ondo kudeatzen bere sintomak, eta, beraz, okerrera egin dezake. Horregatik, garrantzitsua da profesional kualifikatu baten balorazioa egitea eta antsietatea, depresioa edo beste edozein arazo tratatzeko laguntza tresnak aztertzea.
|
|
|
Enpresari egiten zaion eskaeran, eskaera horren inguruabarrak justifikatu behar dira, eta 15 eguneko epean erantzun behar du; hala egiten ez badu, onartu egingo da, eta, uko egiten badio, aurka dagoela justifikatu du edo irtenbide alternatibo bat eman. Bateragarritasun eskubide berrien babesa Errege dekretu berriaren bidez bermatzen da adiskidetze eskubide horiek guztiak dituzten
|
pertsonek
ez dutela bereizkeriarik, tratu txarrik edo kaleratzerik jasango eskubide horiek baliatzeagatik. Era berean, Lan Ministerioak zehaztu duenez, “familia eta lana bateratzeko edo banatzeko eskubideak erabiltzeagatik emakumeei edo gizonei emandako tratu txarra sexuagatiko bereizkeria izango da”.
|
|
|
A bitaminarik ez izatea da haurren itsutasunaren arrazoi nagusia. Gainera, azterketak erakusten duenez, 38 milioi
|
pertsonak
ez dute omega gantz azido esentzialik (DHA eta EPA), batez ere arrainean eta itsaskian, eta, itsasoan modu iraunkorrean arrantzatzen bada, eguneroko premiak aseta eduki ditzakete, heriotza kardiobaskularrak eta garun hodietako istripuak murrizten lagunduz. Imagen:
|
|
|
Zehazki, ACNURek lan egiten du errefuxiatuen% 40k komun seguru bat izateko. Baina erronka izugarria da, gutxi gorabehera 2.200 milioi
|
pertsonak
ez baitute edateko uraren zerbitzurik, NBE Uraren arabera, eta beste 5.400 milioi pertsonak ez baitute modu seguruan kudeatutako saneamendu zerbitzurik. Nkamirako Igarotze Zentroan eraiki berri den bainu bloke bat, Ruandako ipar mendebaldean.
|
|
|
Zehazki, ACNURek lan egiten du errefuxiatuen% 40k komun seguru bat izateko. Baina erronka izugarria da, gutxi gorabehera 2.200 milioi pertsonak ez baitute edateko uraren zerbitzurik, NBE Uraren arabera, eta beste 5.400 milioi
|
pertsonak
ez baitute modu seguruan kudeatutako saneamendu zerbitzurik. Nkamirako Igarotze Zentroan eraiki berri den bainu bloke bat, Ruandako ipar mendebaldean.
|