|
2023
|
|
|
Aipatzekoa da hezitzaileen papera ere, haiek baitira jardueraren erdigunean daudenak eta gazteentzat eredu direnak. Topagunearentzat hezitzaile onak izatea
|
oso
garrantzitsua da, baina ez du garrantzi gutxiagorik guretzat, pertsona horiek euskaraz aktiboak izatea, euskara eragile izatea.
|
|
|
• Gazteei hizkuntzarekin jolastu eta ondo pasa daitekeela erakustea: saioetan ondo pasatzea
|
oso
garrantzitsua izango da, hizkuntzarekin jolastu eta ondo pasa daitekeela ikusteko. Modu horretan, errazagoa izango da aurrerantzean ere landutako esamoldeak erabiltzea, edota beraiek berriak bilatzea edo sortzea ere.
|
|
|
Hizkuntza ohiturak aldatzea ez da lan erraza, pausoz pauso jorratzen den prozesua luzea baita. Horregatik,
|
oso
garrantzitsua da helburu txikiak, xumeak, lorgarriak eta neurgarriak jartzea egiten dugun horretan eraginkorragoak izateko.
|
|
|
Taldeetan haurren kopurua toperaino eramatea erabaki dugulako. Iaz lau eta bost lagunekin taldea aurrera ateratzen genuen, baina balorazioetan ondorioztatu genuen batek edo bik huts egiten bazuten, dinamika mantentzea
|
oso
zaila zela. Aurten, aipatutako arrazoi horregatik, talde gehienak sei haurrekoak izan zitezen ahalegindu gara.
|
|
|
Euskaraz kilika: Nafarroako gaztetxoen ahozko jarduna lantzeko baliabidea artean euskarazko harremana sortu eta sustatzeko ekimen arrakastatsua izaten ari dela pantailaren bidezkoa, are gehiago kontuan hartuta pantailen eskaintza euskarazkoa
|
oso
eskasa dela haur eta gazteen aisialdiari dagokionez.
|
|
|
Datuak eskualdeka aztertuta, Iruñea Iruñerriko haurrak dira berriro ere 2022 urtean gehien parte hartu dutenak Kilika egitasmoan(% 52). Bestalde, bertako populazio dentsitatea kontuan hartuz gero,
|
oso
deigarria da berriro ere Lizarraldean Euskaraz Kilikak izan duen harrera arrakastatsua. Arrakasta, hein handi batean, guraso elkarteen eta Euskara Zerbitzuaren arteko koordinazioari esker izan dela uste dugu.
|
|
|
|
Oso
garrantzitsua da behin informazioa jasotakoan eskolek eta euskara zerbitzuek egiten duten segimendua. Zenbat eta arreta handiagoa, orduan eta emaitza hobeak jaso ditugu izen emateari dagokionez.
|
|
|
2022 urtean adinen banaketa
|
oso
orekatua izan da. Hala ere, taulan ikus daitekeenez, LH6ko haurren artean ez da horren arrakastatsua izan izen ematea.
|
|
|
Jarraian, guraso eta haurrei egindako inkestetatik ateratako emaitzak jasoko ditugu. Orokorrean
|
oso
balorazio onak jaso ditugu. Badakigu ez duela oinarri" zientifikorik", baina euskararen erabileraren norberaren pertzepzioari buruzko galderetan aipagarria da, nahiz eta iritzi subjektiboa jaso, denek edo gehienek adierazi dutelako KILIKA saioak bukatuta euskaraz gehiago aritu direla.
|
|
|
Saioen iraupena (1
|
oso
motza/ 4 oso luzea)
|
|
|
Saioen iraupena (1 oso motza/ 4
|
oso
luzea)
|
|
|
Saioen iraupena (1 gaizki/ 4
|
oso
ongi)
|
|
|
Saio kopurua (1
|
oso
gutxi/ 4 gehiegi)
|
|
|
|
Oso
ongi
|
|
|
Hezitzaileaz duten iritziari buruz galdetzen diegu, eta salbuespenak salbuespen,
|
oso
balorazio onak jaso ohi ditugu.
|
|
|
8 irudia: (1 gaizki/ 4
|
oso
ongi) Baloratu hezitzailea
|
|
|
Nola egon da zure semea alaba? (1 gaizki/ 4
|
oso
ongi)
|
|
|
Erantzun bat izan ezik, gehien gehienak
|
oso
ongi egon direla adierazi digute.
|
|
|
|
Oso
gaizki Gaizki
|
|
|
|
Oso
ongi
|
|
|
|
Oso
gutxi Gutxi Piska bat Dezente Asko
|
|
|
Egia esateko,
|
oso
pozik gaude Euskaraz Kilikak emandako emaitzekin. Doakoa izanik, haurrek eta gurasoek serio hartuko ez ote zuten beldur ginen, baina errealitatea izan da oso ume gutxik utzi duela ekintza eta talde guztiak mantendu direla.
|
|
|
Egia esateko, oso pozik gaude Euskaraz Kilikak emandako emaitzekin. Doakoa izanik, haurrek eta gurasoek serio hartuko ez ote zuten beldur ginen, baina errealitatea izan da
|
oso
ume gutxik utzi duela ekintza eta talde guztiak mantendu direla.
|
|
|
Bigarren urte honetan jasotako emaitzekin pozik gaude. Gurasoek
|
oso
ongi baloratu dute egitasmoa eta haur askok errepikatu egin dute.
|
|
|
Hezitzaileei prestakuntza espezifikoa eskaini eta materiala banatzeak ekintzaren arrakasta ahalbidetu duela uste dugu. Gainera, batzuek beraien ekimenez proposamen berri
|
oso
interesgarriak sortu dituzte. Zenbaitek saio kopurua luzeagoa izan behar zela aipatu dute.
|
|
|
Gure ustez, begiraleen prestakuntzak eta jarrera proaktiboak zerikusi handia izan dute jasotako balorazio positiboekin; begiraleak eta jolasak
|
oso
ongi baloratu dituzte haurrek.
|
|
|
Behaketak eman didan esperientziatik sortutako sentsazioek, burutazioek, emozioek eta arrazoiek harilkatuko dute artikulu hau, horiexek izango ditu abiapuntu eta ardatz, eta maila pertsonal hori gainditzen ez saiatzea da oraingoan egin dudan hautua. Berdin estilo aldetik ere, alde batera utziko ditut halakoei darien akademikotasunaren tonu edo erregistro zantzuak, maila pertsonalean aritu nahi baitut, Ane gisa, ni neu gisa baino ez, gaiarekin kezkatuta,
|
oso
kezkatuta dagoen euskal irakasle apal baten moduan.
|
|
|
Gainera, unibertsitatean ere ematen ditudanez eskolak, nerabeen irakasle ez ezik gaztetxoena ere banaiz, bai Nafarroako Unibertsitate Publikoan (NUPen), bai Baionako UPPAn. Egoera honek, nerabeekin bakarrik ez eta gaztetxoekin ere egon ahal izatearenak alegia,
|
oso
datu interesgarria bertatik bertara eskuratu ahal izateko aukera ematen dit: nola eboluzionatzen duten nerabeek euskal hizkuntzarekiko atxikimenduan, hizkuntzaren erabileran eta hizkuntza gaitasunean, oso garrantzitsua dena ondorioak ateratzeko orduan, horien araberako proposamen egokiak egiteko.
|
|
|
Egoera honek, nerabeekin bakarrik ez eta gaztetxoekin ere egon ahal izatearenak alegia, oso datu interesgarria bertatik bertara eskuratu ahal izateko aukera ematen dit: nola eboluzionatzen duten nerabeek euskal hizkuntzarekiko atxikimenduan, hizkuntzaren erabileran eta hizkuntza gaitasunean,
|
oso
garrantzitsua dena ondorioak ateratzeko orduan, horien araberako proposamen egokiak egiteko.
|
|
|
ikasleek erdaraz egiten dute beren artean. Egia aitortu behar badut,
|
oso
etsigarria da, hainbeste non uste baitut arazoari ezin zaiola gehiago ez ikusiarena egin, eta hala egin dezagun dei egiten diot hezkuntza komunitateari, baita herriari berari ere. Aurre egin behar diogu egoerari, oso sintomatikoa delako, asimilazioarena, honek azkenaldian hartu duen erritmo beldurgarriarena, bereziki, gure ezintasunarena, euskararen benetako normalizazioak aurrera begira dakarkigun erronkarena.
|
|
|
Egia aitortu behar badut, oso etsigarria da, hainbeste non uste baitut arazoari ezin zaiola gehiago ez ikusiarena egin, eta hala egin dezagun dei egiten diot hezkuntza komunitateari, baita herriari berari ere. Aurre egin behar diogu egoerari,
|
oso
sintomatikoa delako, asimilazioarena, honek azkenaldian hartu duen erritmo beldurgarriarena, bereziki, gure ezintasunarena, euskararen benetako normalizazioak aurrera begira dakarkigun erronkarena. Zintzoki eta ausardiaz begiratzen badiogu, aztarna asko ematen ahal dizkigu egungo egoera zein den ikusteko.
|
|
|
Institutuan, bereziki, hain orokorra da erdaraz egitea, non arreta handia ematen digun ikasleren bat edo beste, gure presentzia edo esku hartzearen beharrik gabe, euskaraz ari dela entzuteak. Harrigarria izaten da, gertatzen denean, baina
|
oso
oso gutxi gertatzen da, zoritxarrez. Noski, Iruñerriko ikasleen artean da bereziki nabarmena erdararekiko joera ikaragarri hori, zeren eta Nafarroako beste eremu euskaldunago batzuetatik etortzen diren ikasleekin ez da hori gertatzen, ez behintzat hain modu argian.
|
|
|
Institutuan, bereziki, hain orokorra da erdaraz egitea, non arreta handia ematen digun ikasleren bat edo beste, gure presentzia edo esku hartzearen beharrik gabe, euskaraz ari dela entzuteak. Harrigarria izaten da, gertatzen denean, baina oso
|
oso
gutxi gertatzen da, zoritxarrez. Noski, Iruñerriko ikasleen artean da bereziki nabarmena erdararekiko joera ikaragarri hori, zeren eta Nafarroako beste eremu euskaldunago batzuetatik etortzen diren ikasleekin ez da hori gertatzen, ez behintzat hain modu argian.
|
|
|
Dena den, kasu, eremu euskaldunetan arazorik ez dagoela pentsatzearekin. Zeren eta oraindik
|
oso
nabaria ez bada ere toki erdaldunetako erdarazko joera hori, uholdeak hori ere hartuko duela gauza jakina baita, datuak eta begiratuta aurreikusten denez. Herriak berak duen egoeraren ondorio eta sintoma da euskararen egoera, eta erritmoak erritmo, denak hartuko ditu horregatik gainbeherak, analisiak eta diagnostikoak egoki egin ezean, eta neurriak hartzen ez badira.
|
|
|
Eta galdera, zer egin? Arroztasun handia sentitzen dute euskararekiko, beren bizitzatik
|
oso
urrun dagoen zerbaiten gisa bizi dute, eta horrexegatik erronka: Nola edo zer egin genezake gazte horiek euskarara e (ra) kartzeko?
|
|
|
Ikastetik erabiltzera amildegi handiegia dago, eta zaila da hori gainditzeko eman behar izaten den jauzia, normalean kontzientzia hartzearekin joaten dena, baina uste baino aldagai gehiagoz osatua dagoena, hala ere.
|
Oso
prozesu konplexua da.
|
|
|
Euskararen testuinguru kulturalaz gain, euskararen herriaz hitz egiteaz gain, uste dut testuinguru soziopolitikoaz ere gakoak eman genizkiela ikasleei, euskarari heltzea ez delako inondik ere berez etortzen den zerbait, egin beharrekoa dela ohartzen garen unean erabakitzen duguna baizik. Horregatik ere pixka bat etsita nago, gorago irakasle (batzu) en inguruan esandakoaren haritik, eta irakaslegaien aldetik sumatzen dudanari erreparatuta, ez duelako ematen etorkizuna
|
oso
itxaropentsua izan daitekeenik.
|
|
|
Eta Lapurdin? Han,
|
oso
bestelakoa da errealitate akademikoa. Ikastolan baizik ez da euskaraz erabat ikasten ahal, eta unibertsitatean, Euskal Ikasketak dira euskaraz ikas daitekeen lizentzia bakarra.
|
|
|
Ikastolan baizik ez da euskaraz erabat ikasten ahal, eta unibertsitatean, Euskal Ikasketak dira euskaraz ikas daitekeen lizentzia bakarra. Horregatik,
|
oso
diferentea da bertan izena ematen duten ikasleen soziologia, euskara maila, eta motibazioa; gauzak horrela, askok eta askok ez dute bokazio filologikorik, euskara gehiago ikastearen helburua, edo etorkizunean lana euskaraz egin ahal izateko asmoa baizik. Hala ere, errealitateak errealitate, lanean euskaraz arituko diren maistrak eta maisuak hortik aterako direla jakitea kezkagarria zait, hor ere ikusten dudan jarrera antzekoagatik.
|
|
|
Eta Iparraldean, frantses euskara(" frants eskuara").
|
Oso
oso nabarmena da. Garbi dago belaunaldi gazteen ahozko euskara desberdina dela, eta hizkera horrekiko gure jarrerak ere aldatu egin ditugula, gehiegizko arbuioa baino, onarpen kritikoa eta hobekuntzarako dinamikak bultzatuz.
|
|
|
Eta Iparraldean, frantses euskara(" frants eskuara"). Oso
|
oso
nabarmena da. Garbi dago belaunaldi gazteen ahozko euskara desberdina dela, eta hizkera horrekiko gure jarrerak ere aldatu egin ditugula, gehiegizko arbuioa baino, onarpen kritikoa eta hobekuntzarako dinamikak bultzatuz.
|
|
|
Erdarekiko menpekotasuna hortik ere uler liteke, hizkuntza kolonizazioa gertatzen dela, hizkuntza hegemonikoek funtzio guztiak betetzen dituztela, euskararen kaltetan. Horrela, tradizioarekiko etena suposatzeaz gain, Iparraldeko eta Hegoaldeko euskaldunen arteko urrunketa gero eta handiagoa gertatzen da,
|
oso
arriskutsua izan daitekeena.
|
|
|
Iruñerrian euskaraz ikasteak gero eta antza handiagoa du frantses kolegio batean ikastearekin, esaterako. Eremu akademikoarekin lotzen dute, eta horrek gazteengan sortzen duen higuina kontuan hartuta, gainera, euskara galtzaile ateratzen da,
|
oso
galtzaile atera ere. Ume txikiek gehiago egiten dute euskaraz, helduaren erreferentziak oso garrantzitsuak direlako oraindik, ez dagoelako halako desafio jarrerarik, haien errealitate afektiboa familiak eta eskolak baino ez dutelako osatzen.
|
|
|
Eremu akademikoarekin lotzen dute, eta horrek gazteengan sortzen duen higuina kontuan hartuta, gainera, euskara galtzaile ateratzen da, oso galtzaile atera ere. Ume txikiek gehiago egiten dute euskaraz, helduaren erreferentziak
|
oso
garrantzitsuak direlako oraindik, ez dagoelako halako desafio jarrerarik, haien errealitate afektiboa familiak eta eskolak baino ez dutelako osatzen. Baina euskararen erabilera asko jaisten da mailetan gora egin ahala, gero eta behar sozial handiagoak dituztelako, eta gizarteratze zabalago horretan euskara topatzen ez dutelako.
|
|
|
Euskara ikasgaia izan dadila euskaraz (gainerako ikasgaiak) ikasteko behar duten laguntza hori, eta bereziki eta nagusiki, egunerokoan jario pixka bat handiagoz egiteko luketen tresneria hornitzearen funtzioa izan. Ez dezagun ahaztu hizkuntza eta afektua
|
oso
estuki eta hertsiki lotutako gauzak direla, eta jar dezagun hor arreta, ardatza, helburua.
|
|
|
Hori da nire borondatea, ez dezazuela zalantzarik egin. Egoera ez da atsegina, ez da
|
oso
iradokitzailea, baina euskaldunok beti erakutsi dugu borondatea, kemena, eta adorea. Begiratu diezaiogun, otoi, irakaskuntzaren errealitateari.
|
|
|
|
Oso
berandu, hogeita hamar bat urterekin, ezagutu nuen ordutik pieza enblematikotzat dudan hau. Alaba nagusia hatz joko musikatu batekin etorri zen etxera —lauzpabost urte zituen— eta nire eskuin eskuko hatz potolotik txikerrera, hatz txikerretik potolora hasi zitzaidan kantuan:
|
|
|
Elizaren ezaugarri artistikoei buruz hasi da hizketan. Ondo prestatua du gaia, jario gozo eta bizkorra du,
|
oso
bakanetan begiratzen du apunteetara. Ikaskideek arretaz segitzen dituzte neskaren argibideak.
|
|
|
Ez dakit bainuontziaren metafora
|
oso
baliagarria den, baina ondo datorkit kontsiderazio batzuk egiteko. Ahozkotasunaren tenperatura galtzen ari da euskararen bainuontzia.
|
|
|
Izango dira berrogeita hamar urte esaldi horixe bera eta ia hitz horiexekin esaten genuela irakaskuntzari buruzko eztabaidetan. Aspaldi utzi nuen irakaskuntza eta
|
oso
oker egon ninteke, baina errezeloa dut hausnarketa horrek ez ote duen orduan baino gehiago esaten. Euskarazko musikarekin esanda:
|
|
|
euskaldun gehienak gune soziolinguistiko erdaldunetan bizi dira. Euskaldunek elkarren artean hartu emanak izateko duten sarea
|
oso
ahula da, hortaz. Nafarroa Garaian euskaldun gehien duen eremua eremu mistoa da, Iruñerria.
|
|
|
Euskaldunek elkarren artean hartu emanak izateko duten sarea
|
oso
ahula, indargabea bada, eta gaur, gizartean, haurrak eskolatik atera orduko beste ekintza batzuetara eramaten baditugu, elkarrekin jostatzeko aukerarik gabe uzten ditugula askotan, bestelako jardun antolatu horietan nola aritzen dira. Euskarazko eskaintzarik ba al dute?
|
|
|
Sarrera gaztetxoen arteko ahozko jarduna baino ikuspegi orokorragoa ematen da hemen, antzeko arazoa baita Euskal Herri guzian. Aditu eta arituen iritziak eta gogoetak jaso dira,
|
oso
ikuspegi eta abiapuntu diferenteetatik eginak. Aditu gisa egin nahi edo egiten ari diren proposamenen eta proiektuen berri eman digutenak; euskararen normalizazioan ahozko jardunak duen garrantziaz gogoeta egin dutenak; irakaskuntzan nola heltzen dioten arlo honi eta zer planteamendu egiten duten adierazi digutenak.
|
|
|
22). Gazte hizkerak eraikitzeko zorua ahozkotasuna denez, zaila dirudi gazte erregistro eta kode berriak ikasteko eta sortzeko gaitasuna izatea ahozko gaitasun nahikoa izan gabe; eta ezin dugu inoiz ahaztu, gazteek hizkuntzari eskatzen dioten bereizketa eta identifikazio funtzio bikoitz hori ez badute euskaraz lortzen, badutela beste karta sorta bat
|
oso
osorik erabiltzeko, gaztelaniarena edo frantsesarena, bizitokiaren arabera.
|
|
|
Beste era batera esanda, hizkuntza jokaera hizkuntza gaitasunaren araberakoa da, eta gaitasuna ingurunearen araberakoa. Irlandan egindako azterketak (COLA)
|
oso
ongi erakutsi zuen erlazio hori. Lehenik, hizkuntza gaitasunaren atalasea dago eta maila horren azpitik ia ez dago elkarren arteko komunikaziorik bigarren hizkuntzan.
|
|
|
• Ahozkoaren lanketan ezinbestekoa da ikasleen hizkuntz hutsuneak osatzeko jarduerak programatzea. Hutsune batzuk ikasleen artean nahiko orokorrak izan daitezke, baina beste batzuk
|
oso
pertsonalak dira, ikasle bakoitzarenak: aditza dela, hiztegia dela, ahoskera dela...
|
|
|
aditza dela, hiztegia dela, ahoskera dela... Hutsune horiek osatzeko
|
oso
egokia izan daiteke ikasleei etxeko lan berezituak agintzea edota, etxeko lanak erabili nahi ez badira, gela barruan, hutsune moten arabera ikasleak taldeka jartzea horiek lantzen (Tomlinson, 2003).
|
|
|
Esaldien egitura ahozkoan:
|
oso
bizkorra da, ez nuen uste hori eginen zenuenik... Adjektiboak:
|
|
|
Graduatzaileak:
|
oso
, samar, ikaragarri txikia, biziki... Ahoskera:
|
|
|
Ume batek hizkuntzaren erabilera maila egokirik ez badu, inola ere ez du hizkuntza horren maila fonetiko, lexikal edo gramatikal egokia lortuko. Era berean, hizkuntza erabiltzen hasi den umeak bere adineko beste edozein hiztunen hizkuntzaren ezagutza maila lortzen ez badu,
|
oso
zaila izango da hizkuntzarekiko haren motibazioa nahikotasun mailaraino heltzea, eta, gainera, motibazio maila hori seguruenik beste hizkuntza batean aurkituko du.
|
|
|
Baina aisialdiak euskararen sustapenean izan dezakeen garrantzia ez da aisialdiari eskaintzen zaion ordu kopuruagatik bakarrik ematen. Aisialdiaren berezko ezaugarri batzuek
|
oso
aproposa egiten dute euskararen erabileran eragiteko.
|