|
2004
|
|
|
Euskaltzale izan daitekeela euskal naziona Jista izan gabe, gaurgero, ebidentzia bat da. Ebidentzia bat den bezala, euskal nazionalismoaren historian abertzaleak oro ez direla izan, ez lehen ez
|
orain
, euskaltzaleak. Ebidentzia bat da, halaber, arrazoi guztiak, akademikoenak izan da ere, ez direla maila berekoak izaten, eta azkenean, denborarekin, egiazte penen froga gainditzen dutenek egiten dutela aurrera.
|
|
|
Azkenean, prozesuaren bukaeran, Aranak hizkietara mu gatzen du balio fonetikoa (71). Horrela jokatzean, ez bide zituela behar bezala bereizi ortografía eta fonetika kritikatu izan zaio oraindik
|
orain
(72). Arazoa ez datza hainbeste bi alor horiek ez zituela zinez bereizten jakin izan azpima rratzean, alderdi hau garrantzitsua den arren, harentzat ahozko euskara idatziz koa baino lehenagokoa izan zela nabarmentzean baizik (73).
|
|
|
Familia nazionalistaren barruan jadanik desadostasunak agertzen hasiak baziren ere Gasteizen 1917ko abenduan egindako Batzarre an, erabateko etena 1921eti k aurrera gertatuko da, beste arrazoien artean, gazte hauek Comunión ekoak baino jarrera abertzaleagoak eta sozialistago ak sostengatzen dituztelako, garbiki euskal independentzia aldarrikatuz eta atzerriko mugimendu antikolonialisten lerroan kokatuz. Primo de Rivera go bemu buruaren diktadurak EAJ Aberrikoen egoitzak 1923ko irailean itxiko ditu berriro eta harrezkero, Comunión Nacionalista koek Euzkadi egunkari elebiduna
|
orain
gaztelaniaz argitaratzen segituko duten bitartean euskaraz egitea debekatua zegoelako, hain zuzen, EAJ Aberrikoen kultur jarduerak zein politika ekintzak itzalera kondenatuak izango dira eta gidarietako ba tzuek erbesterako bidea hartti beharra izango dute. Testuinguru honetan ko katu behar da Euzkaltzale Bazkuna elkartearen berpiztea eta honen gerizpe an sortu eta gorpuzten den Euzkerea aldizkariko idazle taldea 1929ko urte hasieran.
|
|
|
Hurrengo urtean, 1930eko ekainaren 8an, hertsirik zeuden Bilbako egoitzak irekiko dira berriro eta, honela, Euzkeltzale Bazkuna elkarteak bere lehengo biderari, aurreko hamarkadan bideratua zuenari emango dio segida.
|
Orain
, ba tik bat, hiru eginkizun izango dituzte helburu, hots: euskara irakasteko esko lak ematea, iritzi publikoan eragina izan eta euskal pentsamendua euskaraz lantzeko aldizkari bat sortzea jadanik aurreko urtean bideratua eta, azkenik, abertzaletasuna zein euskaltzaletasuna pizteko liburuak argitaratzea.
|
|
|
Orokorrean esanda, euskaltzale eta euskalari zen Arana abertzaleak itzal gehiegitxo egiten ote zuen errezeloa geneukan, eta,
|
orain
, Broussainen 1902ko abuztuaren llko gutun batetik hartutako esaldi hau transkribatzean, pentsatzen genuenari eusteko arrazoi bat gehiago atzematen dugu:
|
|
|
Oraindik
|
orain
, Sabino Arana hil zenetik mendeurrena bete denean, ha ren inguruko erreferentziak polemikoak suertatu ohi dira. Euskal abertzaleen tzat Sabino euskal abertzaletasun politiko modernoaren sortzailea da; berak gainditu zuen ordura arteko foruzaletasuna eta bera izan zen joera politiko ho rren oinarrizko kontzeptuak ezarri zituena, aldaketa sozio-politikoaren eragile bihurtuz kontzeptuok.
|
|
|
Eta Azkue, apaiza izateaz gai nera, karlista izana zen, eta ideietan askotan ez zetorren bat Sabinorekin, bai na halere, haren merezimenduak ezagutu eta aitortzen zituen zintzoki, hark Eta ez zen eskandalizatu giro eta testuinguru berean bizi zirelako, hain zuzen. Eta
|
orain
, desorduan, haren aurka jo eta ke ari diren baskofobo batzuek hori ho beki jakin Iukete.
|
|
|
Ondokoei egokitu zaigu berak proposa turiko bidea arteztu, birrnoldatu eta hobetzea, gure atzetik datozenek gurea zu zenduko duten bezalaxe, baina beti ere haren lana kontuan izanda, hark azpi marraturiko hutsuneak konpontzea helburu. Edonola ere, ene ustez, ez orduan, ez eta geroago ere euskaraz ezertarako arduratu ez zirenen jarraitzaile ideolo gikoak ez dira nor noiz eta
|
orain
, ehun urte geroago, Aranaren akatsak dema gogikoki salatzen jarduteko.
|
|
|
Eta agian sarrera luzeegi honekin, hitza ematen diot
|
orain
Jose Luis Aur
|
|
|
Beraz, egoki iruditu zaigu zazpi gutun horiek biltzea eta batera argitarat zea,
|
orain
arteko sakabanaketa gainditzeko. Bat euskaraz dago, sei gaztelaniaz.
|
|
|
Gutun bakoitzaren hasieran jarritako oharrean zehaztuko da jatorrizko dokumentua non den eta non argitaratua den
|
orain
arte. Halaber, Euskaltzain diaren idazkari den Xabier Kintana jaunak jatorrizko gutunen kopia digita lizatu bat Sabino Arana Fundazioaren buruorde den Jose Luis Aurtenetxe jaunari eman zion eskura, Sabino Aranaren omenez burutu ziren jardunal dien baitan.
|
|
|
Ohar osagarri gisa, esan dezagun P. Xarrittonek berriki Emanuel Intxaus pe zenaren artxiboa arakatzeko aukera izan duelarik, Sabino Aranaren gutun argitarabe bat aurkitu duela,
|
orain
arte ezezaguna. Zortzigarren gutun hori Eus kera agerkariaren zenbaki honetan bertan argitaratzen
|