|
2022
|
|
|
andere lehena eta andere bigarrena. Jatorriz andre eta andere hitz bera diren arren, zenbait hizkeratan
|
orain
dik ere bien artean bereizkuntza semantikoa ere egin ohi da: andrea izen gen eriko modura, eta anderea, goi estatusaren jabe dena.
|
|
|
—Pandemiaren zurrunbiloan elurra, lainoa eta eguraldi txarra izan ditugu protagonista lehengo egunean,
|
orain
emeki emeki bere onera etortzen ari bada ere. Negu gorriari loturiko hitzen aipamena egin nahi genuke gaurkoan.
|
|
|
Atzerapen hitzaz ere balia gaitezke. Orain arte hamabosteroko atzerapena eskatu izan da, eta
|
orain
hurrengoa hil oso baterako atzerapena edo luzapena. Alemanek esan ohi duten bezala:
|
|
|
Hona hemen, EHHA dialektologia atlasak Bi darrain jasotako adibidea: " Nere etxeko zorrak pagatu ditut eta
|
orain
hatsa hartzen dut".
|
|
|
—Koronabirusa mutatzen ari da, eta hasiera hartako birus tipoen enborretik," cepa" berriak, lehenengokoez bestelakoak erne dira. " Cepa" hitza mahasti eta mahatsondoen munduan ezaguna da, baina
|
orain
birus honen garapenak irudi hori beregandu du. Zein izan daiteke euskaraz horren ordain egokia?
|
|
|
Adibidez: etxean idatzi ordez [etxien]; mendian idatzi ordez [mendiyan], [mendixen]; itsasoan idatzi ordez [itxasuen], edota
|
orain
idatzi ordez [oain] edo [oin] egiteari ohi deritza mintzidatzia.
|
|
|
Adibidez: etxean idatzi ordez [etxien]; mendian idatzi ordez [mendiyan], [mendixen]; itsasoan idatzi ordez [itxasuen], edota orain idatzi ordez[
|
oain
] edo [oin] egiteari ohi deritza mintzidatzia.
|
|
|
—Orain artean idatzia oinarritzat gehiago hartu izan dugu, eta
|
orain
hitzez darabilgun euskarari arreta handiagoa jartzen hasiak al gara?
|
|
|
Taxu berriko adizki trinkoen artean, darrai eta darraike zeuden. Beste batzuk ahaztuxeago daude
|
orain
, baina jarrai erroko hauek arrakasta oparoa ezagutu dute.
|
|
|
Lehen ere baziren bere borondatez basamortuan, basoan edo ermitaren batean bakartzen zen jendea, behinolako padarrak, baina gu oraingoan geure desborondatean bakartu gaituzte, eta geure etxeetan barrututa, itxita egotera behartu. Baina aldi berean geure etxeak bihurtu dira
|
orain
gure borondatezko hesia, murrua, harresia, eta horrezaz sinetsita egoteko motiboak badira; etxe barrua bihurtu da, ustegabeko bidelapur bihurtu den izurrite berriaren aurrean jagon gaitezkeen babes hesi segurua. Konfinamendua, gure kasuan, barruratze garbia izan da, halabeharrezko hesiratzea nolabait.
|
|
|
—Maskara hitzak hain gauza asko eta ezberdinak adierazten ditu ezen, ez da, beharbada, aiutuena
|
orain
gure artean zabaltzen doan muturretako estalki horrentzat. Inauterietan mozorrotzen dena ere maskaratu egiten da, hau da, mas karaz soinekotzen da.
|
|
|
Gaztelaniaz" testear" aditza ere indarrean dabil. Euskaraz ez dugu
|
orain
dik testatu aditzik finkatu, baina berez berez etorriko da.
|
|
|
XVI. mende goiz tiarrean Frai Juan Zumarragako fraide durangoarra honela zuzendu zion bere Muntsarazko jauregian bizi zuen arrebari: "
|
Orain
bada, ene arrebea, fraideon os tatuori, zure alabaen etse jauxi orri urgatzi bear deutsagu; eregi bear dogu zuk eta nik ne ba arrebaok".
|
|
|
Juan San Martin euskaltzaina eibartarra zen, eta kexu agertzen zen
|
orain
dela aspaldi, sartaldeko euskalkiari bizkaiera deitu beharraz. Bera eibartarra baitzen, eta ez bizkaitarra beraz, baina bai sartaldeko hizkera bateko seme eta erabiltzaile.
|
|
|
Hedabideek, aldiz, sumendi herrikoiagoari atxikimendu handiagoa agertu diote. Baina gogora dezagun, neologismo hau hiztegigileek sortua edo dela, eta ez hain aspaldi;
|
orain
dela mende eta erdi inguru, eta Iparraldean, hain zuzen. Aranatarrek abegi ona egin zioten eta harrezkero idazleren batzuek ere bai.
|
|
|
Hara: " Badirudi, ko kotzian bizarra eta ginbailla edo kasketia buruban jantzi ezkeroz, euskeraz itz egitiaz lotsatu egiten dirala euskaldun asko" idatzi zuten Tolosako Euzkel Egutegiyan
|
orain
mende bat(). Eta Agustin Anabitartek aldi bere tsuan:
|
|
|
(II) Eta
|
orain
, aipatu duzun gehiegizko erabilera hori sakonduko dugu.
|