|
2013
|
|
|
5 Mireiari adierazi diozu azaldu beharrekoa, eta berak honela erantzun dizu: " Nik lehendik ere idatzi izan ditut deskribapenak, baina, tira,
|
orain
, hobeto egiten ikasiko dut. Eta, bloga dela eta, nik ez dut inoiz blog era ezer igo, baina irakasleak irakatsiko digu!".
|
|
|
3 Entzun,
|
orain
, hurrengo audioa, eta erantzun galderari.
|
|
|
b) Pentsa ezazu,
|
orain
, zure buruarengan: zer konpromiso hartuko zenuke elkarbizitza egoera eredugarria izan dadin?
|
|
|
|
Orain
ere konektatuta?
|
|
|
Irrati elkarrizketa bat entzungo duzu
|
orain
; Jon Arretxe idazleak idatzitako Ostiralak (Elkar, 1999) liburutik hartutako elkarrizketa da.
|
|
|
Mila saltsatan ibiltzea gustatzen zait.
|
Orain
, antzerki munduan sartu naiz apur bat: Ama, quiero ser lehendakari obra idatzi du Aizpea Goenagak, eta horko kanten letrak egin ditut.
|
|
|
Quebeceko urteak asko aldatu zidan bizimodua; kirol asko egin nuen, bizimodu ordenatua nuen& Ez dakit noiz, baina ihesalditxoren bat egin nahi nuke. Musikari ere heldu nahi nioke;
|
orain
ere, etxera haserre heltzen naizenean, pianoaren aurrean jartzen naiz.
|
|
|
|
Orain
, bi hitz aukeratu behar dituzu esaldia osatzeko:
|
|
|
1 Unitatearen lehenengo jardueran, elkartrukearen helburuen zerrenda osatu zenuten, eta txantiloi batean jaso zenuten.
|
Orain
, txantiloi hura berreskuratu egingo duzue.
|
|
|
2 Pertsonen arteko harremanetan hartu eta eman egiten denez,
|
orain
, zuri dagokizu ematea. Zure truke kideak sortu duen eta bidali dizun taula osatu duzu.
|
|
|
3
|
Orain
, alderantziz egingo duzu; hiru izen multzo proposatzen dizkizugu, eta multzo bakoitza izendatzeko kategoria asmatu behar duzu. Alegia, zuk zehaztu behar dituzu hitzok sailkatzeko irizpideak.
|
|
|
1 Deskribapen bateko elementuen arteko erlazioari erreparatuko diozu
|
orain
. Irakur ezazu honako testua, eta erantzun egiten zaizkizun galderei.
|
|
|
Altxorraren bila jolasean jardungo duzue
|
orain
. Taldeka elkarturik, taldekide batek altxorra non gordeko lukeen pentsatuko du, eta orri batean idatziko du.
|
|
|
3 Deskribatu berri duzun gela oso txukun dagoela esan dezakegu. Errepara iezaiozu,
|
orain
, zeure logelari, eta pentsatu: zer adjektibok adieraziko luke hobekien zure izaera?
|
|
|
Baina ziur badela, oraindik ere, elkarrengandik jaso ez duzuen informazioren bat eta hura ezagutzeko irrikaz zaudela.
|
Orain
duzu urratsa egiteko unea: egin itzazu, orain, artean egin ez dituzun galderak.
|
|
|
Orain duzu urratsa egiteko unea: egin itzazu,
|
orain
, artean egin ez dituzun galderak.
|
|
|
c)
|
Orain
, talde txikitan elkartuta, irakurri irakasleak emango dizuen erreportajea, eta osatu lehen hasi duzuen txantiloia. Zerrenda osatzeko, taldekide bakoitzak ekarpen bat egingo du, gutxienez.
|
|
|
Pertsona bati buruzko informazioa jasotzeko modu bat baino gehiago dago; horietako bat elkarrizketa da.
|
Orain
ikusiko duzun bideoan, Mertxe Arruti andreak bi elkarrizketatzaileren galderei erantzuten die.
|
|
|
3 Mertxeren erantzunei erreparatuko diezu
|
orain
. Entzun berriro elkarrizketa, eta erantzun:
|
|
|
Jaio zen kaleari izen desberdina eman izan zaio garai bakoitzean: Calle del Mirador izan zen lehenengo, gero, Calvo Sotelo kalea, eta,
|
orain
, Ipar kalea da.
|
|
|
Ikusi dut esanda, nik zerbait
|
orain
dela gutxi ikusi dudala adierazten da. Gaztelaniaz lo/ la/ le he visto esan nuke hori bera adierazteko, eta ingelesez I have seen it.
|
|
|
4) eta
|
orain
malenkonia naiz
|
|
|
2 Badituzu esaldiak.
|
Orain
, horiek ordenatzea da erronka. Hona hemen horretarako pistak:
|
|
|
Horrela, sentimenduz beteriko testuak zure artelan bilakatu dituzu: batean osatu, bestean higatu;
|
orain
zizelkatu, gero luzatu.
|
|
|
eta,
|
orain
, malenkonia naiz zure oroimenetan.
|
|
|
2
|
Orain
, irakurri berriz testua, baina puntuazio markei erreparatu gabe, ezabatuta baleude bezala. Grabatu berriz ere, eta gorde.
|
|
|
Herorri bare ederra, hi & atzo izorrai jo eta
|
orain
hemen & lata eta zikina jarrita & eman ezak bakea, motel, bakea eman ezak
|
|
|
3
|
Orain
, elkarrizketa horren esketxa antzeztuko duzue. Ea zer moduz moldatzen zareten!
|
|
|
1) Gure ustez, poetak lagunak asko haserretu dituen zerbait egin du eta galdu egin ditu.
|
Orain
, ez dago bere buruarekin gustura; horregatik, tontolapikoa dela esaten dio behin eta berriz bere buruari.
|
|
|
Ispiluaren aurrean hitzak osorik eta argi ahoskatzeko trebatu eta trebatu jardun ondoren, dagoeneko ahoko muskuluak garatuta izango dituzu.
|
Orain
, hona beste erronka bat: aho korapiloak azkar azkar eta argi ahoskatuz irakurtzea, ahoa korapilatu gabe.
|
|
|
|
Orain
, audioaren laguntzarik gabe aritzeko unea da. Binaka jarrita, elkarri irakurriko diozue hemen datorren testua.
|
|
|
Ea egunsentia arte irauten duen! Zer ez ote nukeen emango Naima
|
orain
ikusteko. Berdin zait gosariarekin ala gabe etortzen den.
|
|
|
Bata dela edo bestea dela,
|
orain
duzu unea bilduma behar den bezala osatzeko, testuak egokitzeko edo berriak sortzeko. Ez galdu aukera!
|
|
|
2 Egin duzu aukera, badituzu bildumarako ale preziatuak, eta,
|
orain
–Ordena jarri da testu sorta horretan!
|
|
|
" Irakurketa adierazkorra egitean, ederki nabarmendu dituzue taldekideen sentimenduak adierazten zituzten hitzak.
|
Orain
, hitz horiek eta beharrezkoak iruditzen zaizkizuenak aldatuz, poemek adierazten dituzten sentimenduetan eragin behar duzue; molda itzazue, buelta eman, talde lanaren eta taldekideen onurarako izan daitezen: baztertua, onartua eta balioetsia senti dadin; ez ulertua, ulertua; adoregabea, adoretsu; zigortua, lagundua; ingurukoak harrokeriaz tratatzen dituenak, errespetuz trata ditzan, eta abar".
|
|
|
c) Aditzaren denbora aldatu: lehen horrela jokatu bazuten,
|
orain
, edo hemendik aurrera, beste modu batera jokatuko dutela adieraziz
|
|
|
1 Bildu
|
orain
arte agertu diren sentimenduekin erlazionatutako hitzak, eta egin zerrenda bat; osagaian zehar, zerrenda hori osatuz joango zara.
|
|
|
1 Poz pozik nago, lagun batekin tontakeria batengatik haserretu, eta
|
orain
adiskidetu naizelako.
|
|
|
2 Poz pozik nago, lagun batekin tontakeria batengatik haserretu, eta
|
orain
adiskidetu bainaiz.
|
|
|
3 Poz pozik nago, lagun batekin tontakeria batengatik haserretu, eta
|
orain
adiskidetu naiz eta.
|
|
|
4 Poz pozik nago, izan ere, lagun batekin tontakeria batengatik haserretu, eta
|
orain
adiskidetu egin naiz.
|
|
|
5 Lagun batekin tontakeria batengatik haserretu, eta
|
orain
adiskidetu egin naiz; horregatik nago poz pozik.
|
|
|
6 Poz pozik nago: lagun batekin tontakeria batengatik haserretu, eta
|
orain
adiskidetu egin naiz.
|
|
|
2
|
Orain
, gelakide guztiek batera jarraituko duzue jolasean. Irakurri jarraibideak, eta& has dadila ikuskizuna!
|
|
|
4
|
Orain
, bi bikote elkartuko zarete. Bikote bakoitzak sortu dituen fitxak moztu, eta, denak nahasirik, domino partida bat jokatuko duzue lauron artean.
|
|
|
23 jarduerako testuetan itzalez nabarmendutako hitzak ordezkatzen baditugu, nahi beste bihotz deskriba daitezke. Zure bihotza deskribatuko duzu
|
orain
; hautatu bi testu horietako bat, eta, honako hiru urrats hauei jarraituz, eralda ezazu:
|
|
|
Sentitzeari ezin utzi! Jar ezazu,
|
orain
, zure irudimena martxan. Imajina ezazu sentimenduekin loturiko zerbait (objektu, gailu, leku, izaki&), edozer, existitzen ez dena, baina existitzea nahiko zenukeena.
|
|
|
2 Ordezkatu,
|
orain
, izenetan hurrengoa; jaiotzatik heriotzara doa.
|
|
|
Nola zuen lehen sudurra? Nola du
|
orain
–Antza denez, aldaketa bat izan da gure pertsonaiarengan.
|
|
|
Lehen, langileek erabiltzen zituzten udaberri eta uda garaian.
|
Orain
, ez dituzte langileek soilik erabiltzen.
|
|
|
Hainbat testuren lanketak egiten aritu zara
|
orain
arte: ideiak lotzen, errepikapenak ordezkatzen& Alderdi garrantzitsuak dira horiek, testu bateko edukiak modu argi eta egokian adierazi nahi baditugu.
|
|
|
Nahikoa hitz egin dugu
|
orain
arte. Jar dezagun praktikan irakurri dugun guztia.
|
|
|
Ahozko tradizioa informazio iturri handia izan da
|
orain
arte; belaunaldiz belaunaldi, ahozko ondarearen bidez zabaldu da tradizioa. Gurasoengandik seme alabenganako irakaskuntza izan da jakituria horren oinarria.
|
|
|
gure gizarteak gorde dituen kultura, esperientzia, ohiturak eta folklorea zabaltzea. Zeregin horretan, zuen laguntza behar dugu
|
orain
. 10 urteko gazteen artean ondare hori zabal dadin nahi dugu, horrek lagunduko baitizue, zalantzarik gabe, iraganean errotutako gizaki modernoak izaten.
|
|
|
2 Eskaintza ederra jaso duzue! Talde txikitan elkartuta, azter itzazue
|
orain
arte eman zaizkizuen bi testuen mezuak: aldizkariarena eta kultura elkarteko eskutitzarena.
|
|
|
Kantatzen, dantzatzen eta jolasten duen herria: aisialdia lehen eta
|
orain
|
|
|
sortu nahi den testuaren komunikazioasmoaren baitan testuetan informazioa bilatzea, hautatzea eta erregistratzea.
|
Orain
, idazle lanetan hasi baino lehen, jasotako informazioa antolatzea komeni zaizu. Informazioaren antolaketa ere testuaren komunikazio asmoaren araberakoa da, gainera.
|
|
|
1 Irakur ezazu arretaz informazioa, eta, testuak dioena zein
|
orain
arte ikasitakoa baliatuz, esan ondorengo taulako adierazpenetatik zein den zuzena eta zein okerra.
|
|
|
Txalapartaren testuarekin ikusi duzue iturri beretik eskura daitekeela komunikazio asmo bat baino gehiagoko testuak sortzeko informazioa.
|
Orain
, alderantziz, zuhaitzak hizpide dituzten hiru testutako informazioa baliatuz, beste testu bat sor daitekeela ikusiko duzue.
|
|
|
Hainbat gauza ikasi dituzu lekuen kokapenari buruz, guztiak oso erabilgarriak.
|
Orain
, ikasitakoa praktikan jarriko duzu.
|
|
|
Mapek ematen diguten informazioa lantzen aritu gara.
|
Orain
, haietan erliebe elementuak satelite irudietan eta mapa topografikoetan nola irudikatzen diren sakonago aztertuko dugu. Gero, irudi horien bitartez, informazio ugari atera ahal izango duzu hautatu duzun bizilekuaren erliebeari buruz.
|
|
|
Ikusi dugu, nahiz mapa topografikoetan nahiz mapa digitaletako erliebe ikuspegian, erliebeelementuen altitudea jakin dezakegula.
|
Orain
, sakonago aztertuko dugu mapa horietako informazioa.
|
|
|
2
|
Orain
, zuen herriko erliebea irudikatzen duen mapa egingo duzue. Horretarako, talde handian, zerrenda itzazue bizi zareten inguruan dauden zortzi hamar bat erliebe elementu garrantzitsu (mendia, ibaia, aintzira, lautada, itsasoa, ur jauzia, lurmuturra...), eta ezar itzazue haien izenak taularen lehen bi zutabeetan.
|
|
|
b)
|
Orain
, gela zazpi taldetan banatuko duzue, eta talde txiki bakoitza kontinente batez arduratuko da. Koka itzazue mapan, adostutako ikurren bidez, dagokizuen kontinentearen (edo azpi kontinentearen) erliebe elementuak.
|
|
|
2
|
Orain
, ibilbidea mapan irudikatuko dugu. Marraz ezazu mapa batean, Orreagatik Iruñerako bidea.
|
|
|
Bizilekua aldatu dut,
|
orain
Buenos Airesen bizi naiz. Buenos Aires Hego Amerikan dago, Argentinan, hego hemisferioan.
|
|
|
Munduan, eta zehazki hautatu duzuen bizilekuetan, zer klima dauden, eta horien ezaugarriez jabetzeko aukera izango duzue
|
orain
.
|
|
|
2
|
Orain
, gelakide guztien artean, munduko klima horiei buruzko informazioa laburbilduko duzue. Gelakide bakoitzak klima bati buruzko informazioa bilatuko du Infogunean (Ekigunean daukazue esteka), eta, gero, klima bera landu duzuen ikaskideak bilduta, informazioa laburbilduko duzue.
|
|
|
Lehen Hezkuntzan ikasi zenuten klimograma lurralde jakin baten urte zehatz bateko tenperatura eta euri kopurua irudikatzen duen grafikoa dela.
|
Orain
, klimogramak aztertuko ditugu, zuetariko bakoitzak hautatu duen bizilekuko klimaren ezaugarriak hobeto ezagutu ditzan.
|
|
|
5 Zein da
|
orain
haien etsaia?
|
|
|
|
Orain
, giza jarduerek bizi zareten inguruan zenbaterainoko eragina izan duten aztertu eta balioetsiko duzue. Zuen herriko azterketa eta balioespena egiteko urratsak beste edozein tokitakoak egiteko ere baliagarriak gerta dakizkizueke.
|
|
|
1 Balioespena egiteko, irakur ezazu hasiera fasean egin zenuen aukeraketa eta unitatean hautatutako lurraldeari buruz bildu duzun informazioa.
|
Orain
, hobeto ezagutzen duzu lurraldea, ezta. Bete al dira zure aurreikuspenak?
|
|
|
2
|
Orain
, gelako mapa egiteko (nahiz digitala, nahiz bestelakoa), irakasleak edo gelakide batek guztion balioespenak txertatzeko mapa prestatuko du:
|
|
|
Hainbat lekutako erliebea, klima, bioma, etab. ikasi ditugu; baita leku horiek egokiak iruditzen zaizkigun balioesten ere.
|
Orain
, ikasitako guztia beste egoera batean aplikatuko dugu.
|
|
|
Informazioaren bilketa lanak egiteko, lurralde bera egokitu zaizuen ikasleon artean antola zaitezkete. Unitatean landutako klimen eta biomen mapak eta taulak oso baliagarriak izango zaizkizue
|
orain
.
|
|
|
Zer moduz konpondu zara? Nola ikusten duzu zeure burua
|
orain
–
|
|
|
Hastera zoazten etapa honetan, hainbat aldaketa sumatuko zenituzten honezkero, ezta? Konturatuko zineten arloak ere aldatu direla; adibidez, Lehen Hezkuntzako Ingurumena
|
orain
bitan banatuta daukazue: Gizarte Zientziak eta Naturaren Zientziak.
|
|
|
Orain dela bi urte etorri nintzen Ekuadorretik Euskal Herrira, gurasoek hemen lana topatu zutelako. Hasieran, faltan botatzen nituen nire herria, familia eta lagunak, baina
|
orain
oso gustura nago; euskaraz ikasi dut, eta lagunak ere egin ditut.
|
|
|
2
|
Orain
, emaiozue begiratu bat unitateari, ea zeregin horietan sakontzeko aukerarik ematen duen.
|
|
|
Lehen Hezkuntzan ikasitako hainbat gauza eguneratuko dituzu
|
orain
.
|
|
|
Hasieran argitu duzue unitatearen eskakizuna.
|
Orain
, hari aurre egiteko, zer egin behar duzuen hausnartuko duzue.
|
|
|
2 Zer eskatzen zaizuen badakizu, horiei aurre egiteko hausnarketa lan bat egingo duzu
|
orain
.
|
|
|
Horiei bioma deitzen zaie, eta lotura zuzena dute klimarekin. Hain zuzen, horixe aztertuko dugu
|
orain
.
|
|
|
Dagoeneko, beste atal bat ere bukatu duzue. Lehen egin zenuten bezala, ikasitakoaz hausnarketa eta balioespena egingo duzue
|
orain
.
|
|
|
Ikusi duzun bezala, klima eta bioma leku baten ezaugarri esanguratsuak dira, eta eragin handia dute gizakion bizi baldintzetan. Hori dela eta, zuk balizko bizilekutzat hautatu duzun lekuaren informazioa osatzeko, hango eguraldia, klima eta bioma deskribatuko dituzu,
|
orain
arte ikasitakoa baliatuz.
|
|
|
Hego hemisferioan gaudenez, hilabeterik beroenak abendua eta urtarrila dira eta hilabeterik hotzenak ekaina eta uztaila.
|
Orain
, azaroa da, eta udaberrian gaude.
|
|
|
h)
|
Orain
, ikastetxetik bakoitzaren etxera joateko jarraibide onena erabakiko duzue. Horretarako, aztertu ikastetxetik zer distantziatara dauden zuen etxeak; kaleari edo errepideari jarraitu.
|
|
|
Gogoratzen al zarete zer diren koordenatuak? Hautatu duzun bizilekua munduan kokatzeko laguntza jasoko duzu
|
orain
. Mapetan lekuak kokatzeko eta bilatzeko koordenatuak erabiltzen ditugu.
|
|
|
2 Zer desberdintasun dago
|
orain
arte erabili dugun koordenatuen idazkeraren eta idazkera berri horren artean?
|
|
|
2
|
Orain
, zuk nahi duzun lekua aukeratu, eta hango klimograma egingo duzu; zuen herrikoa izan daiteke, adibidez. Grafikoa egin ondoren, klimogramaren deskribapena ere egin ezazu.
|
|
|
Horiek aztertuta, garaiko gizarteak zituen ohiturak eta bizimodua ezagut ditzakegu. Horretan jarduteko, Antzinaroko eraikin batzuei behatuko diezue
|
orain
, aurreko unitatean jada landu zenuten Google Maps erabiliz.
|
|
|
2 Goazen
|
orain
bigarren denbora lerro bat interpretatzera. Ireki Ekigunean duzun denbora lerroa eta galderei erantzun.
|
|
|
2 Egin ezazue gauza bera argazkiko bisontearen burezur horrekin. Burezur hori Kiputzen (Mutriku) topatu zuten, eta, laborategiko datazioaren arabera,
|
orain
dela 19.000 urtekoa da.
|
|
|
Gogoratu," duela 10.000 urte"," K.a. 8000" dela,
|
orain
2000ko milurtearen hasieran gaudelako. Mendeak agertzen diren kasuetan, mendearen erdiko urtea idatzi (K.a.
|
|
|
Edozein hipotesi egiaztatzeko, gaiari buruzko informazioa behar dugula esan dugu.
|
Orain
, informazioa nola bilatu eta informazio fitxetan nola antolatu ikasiko dugu, denon artean Paleolitoko arteari buruzko laburpen fitxa eginez.
|
|
|
Aurreko bi jardueretan informazioa bilatzen eta biltzen aritu zarete.
|
Orain
, taldeka, hasierako egoeran finkatutako lau aroei buruzko informazio gehiago bilduko dugu, eta informazio fitxetan antolatuko, gure objektuari buruz egindako hipotesiak egiaztatzen jarraitzeko. Taldeak osatzeko irizpidea bakoitzaren objektuaren garaia izango da.
|
|
|
|
Orain
ere, taldeka jardungo duzue. Gela sei taldetan banatu; ondoren, talde bakoitzak mapetan agertzen den zibilizazioetako bat hautatuko du, eta ekonomiari, gizarteari eta kulturari buruzko informazioa aurkitu eta bilduko du.
|
|
|
Konturatuko zinen, honezkero, gauzak ez direla leku guztietan beti bide beretik joaten, aldaketa berberak ez direla leku guztietan denbora berean gertatzen, eta herrien egoera ere ez dela beti bera izaten. Goazen,
|
orain
, zenbait lurraldetan nekazaritza noiz sortu zen alderatzera.
|
|
|
Zenbait asmakizunek edo objektuk gure arbasoentzat izan zuten garrantzia balioetsi dugu.
|
Orain
, gaur egungo Historiaren zientziari arkeologia aztarnek egiten dien ekarpena balioetsiko duzue.
|
|
|
Dagoeneko puzzleetako objektu guztien fitxak osatuak dituzue.
|
Orain
, hasieran aurkeztutako egoera biribiltzea bakarrik falta zaizue; alegia: Historiaurreko eta Antzinaroko arkeopuzzleak osatu eta, horien laguntzaz, LHko 1 zikloko ikasleei garai horien berri ematea.
|