|
2000
|
|
|
Eta orduan bururatzen zitzaidan ezen nihaur izan nintekeela Rosak izan nahi zuen semea eta ezin izan zuena, nola izan baitzitekeen Rosa nik nahi
|
nuen
ama, baina izan ez nuena... eta, pintore indiarrak pintatu zuen koadroaz oroiturik, zeinak erakusten baitzuen Ama Birjina hura, Jesus haurrari eta san Joseri bularra emaiten, ohartzen nintzen ezen nihaur izan nintekeela san Jose eta nihaur izan nintekeela Jesus haurra.
|
|
|
Laburtuz gero hark, egurra nik. Hogei urtetan alde egin zigun; ez
|
nuen
amaren negarrekin bat egin, hartarainoko denboran partzuer izan gintuen gelako nagusi bakar ikusirik neure burua. Izengoitia lehenago ezarria nion:
|
|
2004
|
|
|
Esango duzu lelokeria bat dela, eta hala da, ze nik ere esan dizut lehen, baina kontua da nik, iluntasunari beldurra, txikitatik diodala, nire etxean korridore luze bat zegoelako eta nik azken puntan egiten nuelako lo, eta gurasoak beste puntan. Eta gauez esnatzen banintzen, zarataka hasi behar
|
nuen
amari deika, eta esaten nion txiza egin nuela gainean, egin ez arren, ze nik nahi nuen bakarra zen ama nigana etortzea, eta hartzen ninduenean pijamaz aldatzeko, orduantxe egiten nuen txiza, ze gezurrak ere ez dira esan behar. Edo, bestela, esnatzen banintzen, korridore osoa zeharkatu behar nuen ilunetan, kontuan hartuta, gainera, alboetan ateak zeudela, beti zabalik eta beltz barrua, eta arineketan hasi behar nuen beste puntaraino, baina ez munstroen beldurrez, esan dizut lehen.
|
|
2006
|
|
|
Kaletik iritsi nintzen. Zain
|
nuen
ama. Mahai gainean ikusi nituen ilea mozteko artaziak euren zorrotxoan.
|
|
|
Harrezkero, ezagutu ditut pertsona batzuk psikoanalisia baliatzen zutenak niri ulertezina egiten zitzaidan hainbat jokabide esplikatzeko. Ni neu ere saia ninteke intuitzen ditudanak agertzen (ez da zaila nik garai hartan Alemaniaz
|
nuen
ama babeslearen irudia eta frau Gerda lotzea), baina ez, ez dut betazalik erre nahi frau Gerdak sortu zidan lilura esplikatzen. Judua nintzela jakin aurretik besterik uste banuen ere, ez dago zertan dena argitara ekarri:
|
|
2008
|
|
|
Bai, beste ume guztiek bezala hizkuntza jaso
|
nuen
amarengandik. Bi urte nituela eraman ninduten eskolara, nahiz eta garai hartan hiru urterekin hasten ziren umeak.
|
|
2010
|
|
|
Gurasoek eta Heinrichek isilik entzuten zidaten?. Isilik badaude, nire hitzaren mende dauden seinale?, gogoratu zitzaidan, birikak puzten nabaritzen nituen bitartean?, eta lauzpabost segundoko eten hura egin nuenean ere isilik geratu ziren, nire birikak gero eta puztuagoak? Gero, amaren ikuspuntua neure egiten nuela, ateo ateotzat nuen ordurako neure burua, baina ez
|
nuen
ama mindu nahi?, aurrera jarraitu nuen: –Nola uste duzue, bada, egon nintzela, neure gizontasuna galdu ondoko lehenengo hilabeteetan?
|
|
|
–Oi, Gabi, hau poza ematen didazu, abituarekin jantzita! Izan ere, b b b??, esan zidan ni ikusi ahala, haren bi eskuek nire bi besoei helduta, eta hantxe gelditu zen, ez arre eta ez so, hurrengo hitza harritzar bat balitz bezala, edo horma bat, hobeto, hizpidea trabatzen eta eteten ziona, baita elkarri zor geniòn besarkada eragozten ere; bertan
|
nuen
ama, eta bertatik bertara ikusi nituen haren ezintasuna eta haren sufrimendua, nirea istantean eragin zuena, arranpa bat erraietan; eta gogoz besarkatu nuen, noski, besarkada hura sufrimenduaren aurkako antidotorik behinena zelakoan; gero, ama askatu nuenean, irri zabala egin zidan, pozezko emozio bortitz bat eragin zidana, baita malko batzuk isurarazi ere; nire malkoak ikustean, ordea, amak hone... –Nork egin dizu mina, Gabi??;. Lasai, ama, hain nago pozik zu ikusteaz, negarrez ari naiz?
|
|
|
Eta pixkanaka pixkanaka ohartzen nintzen nola joan zen amaren aurpegia eta begirada aldatzen, gogortzen, tristatzen. Nik ez
|
nuen
amarekin haserretu nahi, ordea, eta ahal nuen guztietan haren besoetara egingo nuen jauzi. Baita hark gogoz besarkatu eta laztandu ere.
|
|
|
Gurasoek eta Heinrichek isilik entzuten zidaten —‘Isilik badaude, nire hitzaren mende dauden seinale’, gogoratu zitzaidan, birikak puzten nabaritzen nituen bitartean—, eta lauzpabost segundoko eten hura egin nuenean ere isilik geratu ziren, nire birikak gero eta puztuagoak... Gero, amaren ikuspuntua neure egiten nuela —ateo ateotzat nuen ordurako neure burua, baina ez
|
nuen
ama mindu nahi—, aurrera jarraitu nuen: ‘Nola uste duzue, bada, egon nintzela, neure gizontasuna galdu ondoko lehenengo hilabeteetan?
|
|
|
" Oi, Gabi, hau poza ematen didazu, abituarekin jantzita! Izan ere, b b b...", esan zidan ni ikusi ahala, haren bi eskuek nire bi besoei helduta, eta hantxe gelditu zen, ez arre eta ez so, hurrengo hitza harritzar bat balitz bezala, edo horma bat, hobeto, hizpidea trabatzen eta eteten ziona, baita elkarri zor geniòn besarkada eragozten ere; bertan
|
nuen
ama, eta bertatik bertara ikusi nituen haren ezintasuna eta haren sufrimendua, nirea istantean eragin zuena, arranpa bat erraietan; eta gogoz besarkatu nuen, noski, besarkada hura sufrimenduaren aurkako antidotorik behinena zelakoan; gero, ama askatu nuenean, irri zabala egin zidan, pozezko emozio bortitz bat eragin zidana, baita malko batzuk isurarazi ere; nire malkoak ikustean, ordea, amak hone... " Nork egin dizu mina, Gabi?";" Lasai, ama, hain nago pozik zu ikusteaz, negarrez ari naiz" esan nion, malkoak xukatu eta irri egiten nion bitartean.
|
|
|
Gaixo al zegoen?", esan nion. Ezin
|
nuen
amarekin hitz egindako azken aldia gogora ekarri. " Beti bezala terrazara atera zen ilunabarrean.
|
|
|
Deustu osaba Juanek gehienik estimatzen zuen unibertsitate pribatua zen, hura ere jesuitena, eta hara joan izango nintzen hasiera hasieratik baldin eta amak," bera bakarrik ez gelditzearren", aurreneko urteak Donostian egitea proposatu izan ez balit. Maite
|
nuen
ama, ez nuen Villa Lecuonan bakarrik utzi nahi.
|
|
|
Txepel sentitzen nituen garunak, gutxi egindako arrautza nahaski baten antzera. Belaki bat behar
|
nuen
amari izterrak garbitzeko; kremaz igurtziko nizkion orpoak, izarek eragindako narritadura gozotzeko. Ez, ezin:
|
|
2011
|
|
|
Erriberari buruzko Ikuska egitea erabaki genuenean, bertako ohiturak, bizimodua, hizkera? jasotzeko helburuarekin, ez
|
nuen
Ama Lur buruan izan, baina egia da pelikula horrek markatu egin ninduela, eta ez ni bakarrik, baita nire belaunaldiko asko ere, film eredugarria izan baitzen, egin nahi zen euskal zinemaren hastapena eta hazia?. Lehenengo kapituluan aipatu dugunez, berezko lengoaia bat lortzeko bidean urrats handia eman izana aitortzen dio Montxok pelikula horri.
|
|
|
Ohe gaineko hilotza begiratzeari utzi nionean, aldean
|
nuen
Ama Nagusiak eskutan zerabilen gutun azala luzatu zidan.
|
|
2012
|
|
|
Nik ez niokeen sekula minik egingo. Ikaragarri maite
|
nuen
ama. Ez dakizu nolako mina daukadan...
|
|
|
lurretik jaiki, eta bizkarra bermatuta neukan pagoari besarkada handi bat eman nion. Ez
|
nuen
ama lurraren indarra sentitu –ez naiz oso telurikoa, nonbait–, baina oso sentsazio atsegina izan zen, eta lehen besarkada haren ondoren askoz gehiago etorri ziren, gero eta luzeagoak eta, zergatik ez aitortu, gero eta sentituagoak. Eta, eguna joan eta eguna etorri, nire paseoetako unerik gozoena bihurtu zitzaidan pagoak besarkatzeko momentu hori.
|
|
2013
|
|
|
Amaren oinak nazka eragiten hasi zitzaizkidan garaiarekin akordatu nintzen. Ume txikia nintzela gogoko
|
nuen
amaren oinekin jolastea; kili kiliak egiten nizkion eta ozen barre egiten zuen berak. Gauetan sofan etzaten zenean behatz lodia gorantz tenkatzeko zuen manerak grazia egiten zidan.
|
|
2014
|
|
|
Nik ez nuen sukaldean ikasi. Uste
|
nuen
amak egingo zuela beti.
|
|
2015
|
|
|
Hortxe hartu nuen kontzientzia. Gainera, nik uste
|
nuen
amak bazekiela erdaraz baina konturatu nintzen ezetz, ez zekiela. 15 urte izango nituen.
|
|
2016
|
|
|
" Nere jayotzaz euskalduna ez izan arren, naiz euskalduna biotzez, eta egunetik egunera euskaldunagotzen ari naiz. Nere erritik erbestetuta, naigabe ta samiñtasun aundien artean arkitzen nintzanean, ama euskerak bere biotz biguñ eta beraa eta bere besoak zabaldu zizkidanetik, eta bereganatu ninduenetik, nere erria bezela
|
nuen
ama euskera".
|
|
2017
|
|
|
Egiaz, hain ote
|
nuen
amarena nire apaiz izateko promesa. Harengandik jaio zitzaidan, zalantzarik gabe.
|
|
|
Luzaroko dauka ezin baitu aditu non eta usaina hartzen ez dion bera atean azaldu zenarekin batera hura negarrez hasi zen Ni denbora guztian herriko harroxkoaren bat besterik ez zelakoan egon nintzen Aita beti adarra jotzen ari baitzitzaion haien kontura harik eta. ...r saltzaile edo dena delakorekin baino gehiago ohartu armadako alkandorak zirelakoan egon nintzen harik eta kolpetik ez ninduela kalte iturri posibletzat jotzen konprenitu nuen arte, baizik eta Caddy zeukala gogoan niri begiratzen zidanean harengandik barrena begiratzen zidala kristal koloredun batetik barrena bezala zergatik sartzen zara nire kontuetan ez al dakizu ez duzula ezer aurreratuko uste
|
nuen
Ama eta Jasonen esku utziko zenuela hori
|
|
|
Egitate goxo horrek poztu ninduen eta ni baitan damua sortu zitzaidan. Bai, bat batean, damu
|
nuen
amarekin bortitza izanik. Ama ez zen aitaren kapritxoaz hobendun.
|
|
2018
|
|
|
Baina bera Lanzarotera zihoan, baietz, bazihoala, meditaziorako erretiro gune batean bizitzera, bertan lan egitera eta pertsona gisa haztera. Jada nagusia nintzen, hamazortzi urte bete berriak, ez
|
nuen
amarik behar, aita nuen gertu gainera, emergentzietarako, baina hura ere ez nuen, zertarako, hamazortzi urte.
|
|
|
Bai horixe! Nik azpeitiarra
|
nuen
ama. Enparan kalekoa?, errezildarra aita, eta euskara transmititu ziguten Donostian askok transmititzen ez zuten garaian. R.
|
|
2019
|
|
|
Biharamunean ez nuen ohetik jaiki nahi, ez
|
nuen
ama ikusi nahi, ez nuen inorekin hitz egin nahi eta, erabakita neukan, ez nintzen Eliren etxera joango. Goiz beranduan aita etorri zitzaidan gelara eta ez nengoela ondo esan nion, gau txarra pasatu nuela eta atsedena behar nuela.
|
|
|
jarduera profesionala, etxeko lanaldia eta lan literarioa. Estres handiko garaia izan zen, baina nik apurtu behar
|
nuen
ama izateagatik nozitzen nuen hesia, ezin nuen permititu amatasunak literaturagintzatik baztertzea.
|
|
|
Ezerk ez nau motibatzen. Badakit ongi letorkidakeela, baina Nabari
|
nuen
ama ez zela triste egoten kontsolatzen nuenean,
|
|
2020
|
|
|
–Ez nuen beste erremediorik izan. Egia esaten badizut, ez
|
nuen
ama maite eta ez zitzaidan gaizki iruditzen, baina nik, neure kabuz, ez nukeen horrelakorik sekula egingo. Behartu egin ninduen, alde batetik bideoak sortutako zalaparta guztia ahaztu egingo zelako eta nire populartasuna berreskuratuko nuelako.
|
|
|
Bart gauekoagatik barkamena eskatu nahi
|
nuen
ama ez zen ama.
|
|
2021
|
|
|
Nik ez pentsatu nuen. Oso fresko
|
nuen
amaren malkoa, baserriko ataria, errekatxoa...
|
|
|
Erruak nonbait egon behar zuela uste zuen, esku beteka erauz zitekeela, belar gaiztoak bezala. " Aldez aurretik prestatu behar
|
nuen
ama, pixkanaka. Ez zukeen setatu behar".
|
|
2022
|
|
|
A.L: Dantzatik, orain arte uste
|
nuen
ama izatearekin amaituko zela nire oholtza gaineko jarduna. Eta gaur da eguna esan dezakedana geldialdi bat izan daitekeela, baina sare on bat eraikitzeko gai banaiz eta laguntzarekin, jarraituko nukeela, hori baldin bada momentu horretako erabakia.
|
|
|
Argitaratu dituen aurreko liburuekin alderatuta, beste modu batera ekin dio oraingoari, argi izanda zertaz idatzi nahi zuen: «Hasieratik garbi
|
nuen
ama zentroan egongo zen istorio batzuk sortu nahi nituela, edo hura izango zela narrazioei lotura emango ziena». Erabaki «kontziente bat» izan zela dio.
|
|
|
–Hemen jarriko dinat sehaska, berogailuaren ondoan –entzun
|
nuen
ama pauso batzuk harago.
|
|
|
Ez zuen merezi erantzuten hastea. Ordurako, ez
|
nuen
amagandik maitasun hitzik espero, nahiz eta ez dudan ukatuko haren iruzkinek mintzen nindutenik, inoiz aitortuko dudana baino askoz gehiago mindu ere.
|
|
|
Badakizu Ainarak ere neba txiki bat izango duela? –oihukatu
|
nuen
amak etxeko atea ireki bezain laster. Irrikatzen nengoen albistea kontatzeko.
|
|
|
Beldurra, ziurtasunik eza, bakardadea, frustrazioa, ahalduntzea, indarra. Uste
|
nuen
ama izatea errazagoa zela, baina ez da.
|
|
|
–Uste
|
nuen
amaz mintzatu nahi zenuela.
|
|
|
–Bazkaria aurreratu nahi
|
nuen
ama dutxatzen zenuen bitartean.
|
|
|
Beharbada nire ama ez da beti horrelakoa izan, seguruenik denbora behar izan du horrela zahartzeko, ohe zahardade hori, urteak zituen ohiko jestuen memoria galtzen, jaiki, garbitu, jan eta maitatu, eta haurra nintzenean ederresten nion, alegia, uste dut, ez dakit, eguzkipean etzana bainujantzi gorria jantzirik nahiago
|
nuen
ama nire izeba haiek baino, beren bularraz mintzo eta tiranteek bizkarrean utziko zieten markaren kezkatan, eta ama argala zen, uste dut, oso txikia bere ahizpekin alderatuz gero, eta hirurek ere lasai, ahizpatasunez hartzen zuten eguzkia beren zuri azala beltzarantzeko asmoz, ordurako azala sutan bazuten ere kuperosiaren eraginez, lanpeturik zeuden ez zirena ezkutatzen, ez baitziren beltzaran ez...
|
|
|
Nik asko maite
|
nuen
ama, miretsi egiten nuen.
|
|
2023
|
|
|
Edipok niri bost. Eta izugarri maite
|
nuen
ama ere.
|
|
|
Leihoan nintzan amaren zain. Saregilea
|
nuen
ama, Jeanette Baptiste, Doniuane Loriçunen. Aita, berriz, Guy Notre Dame, ez nuen ezagutu soldadu hil baitzen.
|
|
|
Harantzean argi izan nuen, aitaren erantzuna gorabehera, Nola mediku bila bidaliko nuela. Ezin
|
nuen
ama hiltzen utzi.
|
|
|
Nik maite
|
nuen
ama.
|