|
2000
|
|
|
Garai joana exortzizatu nahi nuen, bai, ederretsi baino: testuan zehar ez dago
|
nik
hala uste dut behintzat iraganminik, ez dago Goiko Kaleri buruzko ikuspegi bukoliko kostunbristarik, sarreran Astarraini (Euskal Herriari) eskainitako testua kenduta (irakurle abisatuak berehala ikusiko du urtebete doi lehenagoko Ajea du Urturik dagoela, liburuan aurrera ez bezala, hitzaurre horretan).
|
|
|
Ba ote? Ez dut
|
nik
hala uste: geometriaren bat izatez gerotan, poetak erakusten dizkigun gauzen geometria genuke poesia.
|
|
2002
|
|
|
Eta ez naiz kexu. Sufrimenduak ere bere zentzua izan baitezake, askotan bai,
|
nik
hala uste bederen. Eta bere edertasun propioa du.
|
|
|
Uste baldin badugu, jende askok pentsatzen duen bezala, unibertsitatea akademia baten antzeko zerbait dela, ez da batere zaila galdera hauei zuzen eta labur erantzutea. Baina uste baldin badugu, eta
|
nik
hala uste dut, unibertsitatea errealitate konplexu eta aberatsa dela (eta munduan zehar hala gertatzen da: oso errealitate konplexu eta aberatsa da), orduan gauzak ez dira hain errazak.
|
|
2003
|
|
|
Gure gurasoen familietan, 8 edo 10 edo... umeko haietan, beharrak eragingo zuen gorago aipatutako ariketa guzti horiek gauzatzea, ea nola entretenitzen dituzun bestela hainbeste haur (telebistarik gabe) barrabaskeriarik egin ez dezaten!
|
Nik
hala uste dut. Baina behar horrek eraginda, harreman estuagoa lortzen zuten; usadioak eta herri pentsaeraren berri jaso; kantuan eta bertsotan gozatzen ikasi; ironia, ziria, adar jotzea, txistea (azken boladan txisteak erdaraz dira ETB 2ri esker) entzun, sortu eta erabiltzen trebatu...
|
|
|
Hik badakik... edo zuek badakizue, guztioi ari bainatzaizue, Azpilgo bide nagusia Lauaireko bentan bukatzen dela. Bide hori, baina, luzatu egin behar diagu,
|
nik
hala uste, auzoko herriekin komunikabide berri bat sortzeko, Aretxarekin, konparazio batera; bestetik, Txoritoki eta Sanmark inguruetako baserrientzat ere, urteetan eta urteetan hain utziak izan diren horientzat, mesedegarria izanen lukek...
|
|
|
kristalezko begi berdeak, begiratzeko moduagatik besteen pentsamendua igartzen ari zirela ziruditenak. Sakon bizitzen saiatzen zen arren, edo sakon bizi zelako, hobeki, umore handiko gizona zen, sekula ezkondu ez zena, bere idealetara iraulia bizi izan zelako,
|
nik
hala uste, haren ibilbideak eta nondik norakoak hori aditzera ematen dute behintzat.
|
|
2004
|
|
|
Ustekabean harrapatu nuen Aristegi jauna,
|
nik
hala uste, nahiz eta ez nuen moztuta utzi ez nora ezean. Eta, bere tartetxoa hartzen zuela, ongi hausnartutako hitzekin erantzun zidan:
|
|
|
Guraso eta seme alaben arteko harremanetan maiz gertatzen den bezala, aitak bere gabeziak proiektatzen zituen nigan,
|
nik
hala uste. Izan ere, eliteko futbolaria izatea zen aitaren urrezko ametsa, futbolari guztiena eta futbolzale gehienena bezala; hura ez zen, ordea, errejionaletik pasatu, eta behe mailetako zerrenda amaigabeak osatzen dituzten jokalari gris anonimo haietako bat izan zen, bere garaian.
|
|
|
Beste askotan bezala, erotzat hartu nuen mutil hura, gainerako taldekideek hartzen zuten bezala. Nahiz eta inbidia pixka bat ere bagenion, irudipena baikenuen, azpian egon arren, gainean genuela mutil hura,
|
nik
hala uste. Futbola baino zabalagoa behar baitzuen bizitzak, orduan futbolerako bizi baginen ere.
|
|
2005
|
|
|
–Zentzu metaforikoan, bai, esan zuen aurkezleak?. Lurra eguzkiaren inguruan dabilen bezala, lurtarrok telebistaren inguruan baikabiltza, bon,
|
nik
hala uste.
|
|
2008
|
|
|
Hori dela-eta, berri on bat emango dizuet: lapurra ez da hiltzailea,
|
nik
hala uste behintzat. Izan ere, atzo gau beranduan kaperara etorri, eta lurrean ikusi nuen san Mamertoren irudia, besoa eskumuturretik hautsita.
|
|
|
Hori dela-eta, berri on bat emango dizuet: lapurra ez da hiltzailea,
|
nik
hala uste behintzat. Izan ere, atzo gau beranduan kaperara etorri, eta lurrean ikusi nuen san Mamertoren irudia, besoa eskumuturretik hautsita.
|
|
2009
|
|
|
Euskarak balio erantsia du bertako bezeroarentzat eta enpresako langileentzat.
|
Nik
hala uste dut, baina nire lankideek. Zamudioko ITPn %10 da euskalduna.
|
|
|
–ekin zion Maria Bibianak, eta nola ikusten baitzuen ezen neba aho zabalik utzi zuela, argibideak eman zizkion?: Adak laguna bakean utz dezazun nahi du,
|
nik
hala uste, lagunak salataritzat har ez dezan, eta zu horraino irits zintezke, baldin eta Adak eskura ekarriko balizu kontu honetan guztian garrantzitsuena dena: liburua.
|
|
|
–Barkatu, Txaro, baina hemen bukatzen da ikastaroa,
|
nik
hala uste?
|
|
|
Ezkontzekuak ginen? Bueno,
|
nik
hala uste neban, ze berak etzeban inongo asmorik.
|
|
|
–Barkatu, Txaro, baina hemen bukatzen da ikastaroa,
|
nik
hala uste...
|
|
|
–ekin zion Maria Bibianak, eta nola ikusten baitzuen ezen neba aho zabalik utzi zuela, argibideak eman zizkion–: Adak laguna bakean utz dezazun nahi du,
|
nik
hala uste, lagunak salataritzat har ez dezan, eta zu horraino irits zintezke, baldin eta Adak eskura ekarriko balizu kontu honetan guztian garrantzitsuena dena: liburua.
|
|
2010
|
|
|
bat batean hasi zitzaidan, gainera? nahiz eta hura lehenagotik zetorren,
|
nik
hala uste, ea behar bezala azaltzeko gai naizen?
|
|
|
Horrelakoetan, Nataliok ez zidan sekula ezetzik esaten? egun hartan ere ez, itxura batean, nik galdera egin orduko begia alaitu baitzitzaion,
|
nik
hala uste; jarraian, ordea, Teori so egin zion, nabarmen so egin ere, baimen eske edo, eta Teok lehengusuari zorrotz baino zorrotzago begiratu, eta Nataliok ezetz esan zidan buruaz, ez zuela nirekin xake partidarik jokatu nahi:
|
|
|
Eta guk, jakina, sinetsi egiten genion amari, nik behintzat bai, komeni ere, komeni zitzaidan, jakina!?, halako eran, non umetako eta nerabezaroko zazpi zortzi urteko epean errezatutako agurmariak pisuan jartzeko aukerarik izan banu, gramo bat agurmaria bakoitzeko, halakoa baikenuen garaiko giroa, beruntsua baino beruntsuagoa?, sekulako zama osatuko bainuen, garai hartako munduko pisu astuneko txapeldunari berari ere. Jess Willard ote zen?; edo Jack Dempsey, beharbada??? bizkarra makurrarazteko adinakoa bai,
|
nik
hala uste.
|
|
|
|
Nik
hala uste nuen behintzat, baina lehengoan Txopitea jaunari gaia azaldu, eta hark esan zidan: –Badakizu nor den Pessoa??.
|
|
|
milaka eta milaka baitira, antza, Stalinek hildakoak, eta milioika izango dira hemendik gutxira, ikusiko duzu, Trotski baztertu ondoren beste batzuk ere baztertu baititu? eta Alemanian ere halatsu gertatuko zen espartakistak garaile izan balira,
|
nik
hala uste, mintzatuko natzaizu horretaz gero?, horixe gertatzen baita iraultza iraultzailearen Ideia, maiuskulaz!, bihurtzen denean, errealitatearen izenean, iraultzaileek Platon hil eta ehorzten dute, baina Platon beti pizten da nonbaitetik, bakterio infekzioso bat balitz bezala, guztia kutsatzen duena, baita iraultza bera ere?, behin Ideala finkatuta. Ideal gehienak dira ametsaren baitako?, Idealak guztia merezi baitu, baita etsai politikoa hankapean hartzea eta hura akabatzea ere.
|
|
|
Hurrengo egunak, bizitzako gogorrenak bezala oroitzen ditut; sendatua nengoen, baina gaixo nengoen berriro ere;. Bihotzean min dut,/ min etsia? esan zuen Lizardi handiak, amonaren heriotza gogoan zuela, eta ni ez nintzen gutxiago, nire mina beste min bat bazen ere, maitemina iturburu zuena; nire minak goia joa behar zuen,
|
nik
hala uste nuen behintzat, baina oker nengoen, oraindik ere gorago jo baitzuen berandu gabe; gaizki lo egiten nuen, eta, esnatzearekin batera, Helenaren irudia etortzen zitzaidan lehenik burura, haren elgorriagak eta haren matíaslópezak; baita haren bainilazko musuak ere, beste modu batean interpretatzen nituenak eta baloratzen; izan ere, gogoan nituen neure damuak eta gurutziltzatuaren aurrean egindako otoitzak eta erreguak, baita hari egindako promesa ere?. Behin bai, hurrengorik ez??, baina hain guztiz aldatu ziren inguruabarrak, non beste ikuspuntu bat nagusitu baitzitzaidan:
|
|
|
baita aitak ere, dozena bat arrosario errezatuko nituen harekin aste hartan, hamaika aitagure, agurmaria eta gloriaz gain?, hain zegoen aita guztiaren beharrean mirari baten posibilitatean sinesteko! Aitak, izan ere, ez zuen mirarietan sinesten,
|
nik
hala uste, baina otoitz egiten zuen, eta otoitzak zabaltzen zion beste lur baterako aukera:
|
|
|
aita lanera joan ez zèn denboran Teok hartu zuen lantegiko zuzendari kargua. Egoera hark, beraz, sentimendu kontrajarriak eragiten zizkion Teori,
|
nik
hala uste: alde batetik, pozik zegoen:
|
|
|
Zuk izan ditzakezun beldur eta traumak burutik kentzen saiatuko dira.
|
Nik
hala uste, behintzat.
|
|
|
Funtsean, Aulki jokoaz pentsatzea zuen helburu, nire ustez, eta horretarako, joan doazen belaunaldikoen bizitzeko, jokatzeko eta adierazteko molde jakin batzuen errepresentazio konbintzentea egin du.
|
Nik
hala uste.
|
|
|
Derradan, beraz, aurrekoa laburbilduz, egoera hartara moldatu nintzela, nahiz eta egoera batzuetara ezin den guztiz moldatu, Teo nirekin sartzen hasi zenean batez ere: bat batean hasi zitzaidan, gainera... nahiz eta hura lehenagotik zetorren,
|
nik
hala uste, ea behar bezala azaltzeko gai naizen...
|
|
|
" Jokatuko al dugu xake partida bat?". Horrelakoetan, Nataliok ez zidan sekula ezetzik esaten... egun hartan ere ez, itxura batean, nik galdera egin orduko begia alaitu baitzitzaion,
|
nik
hala uste; jarraian, ordea, Teori so egin zion, nabarmen so egin ere, baimen eske edo... eta Teok lehengusuari zorrotz baino zorrotzago begiratu, eta Nataliok ezetz esan zidan buruaz, ez zuela nirekin xake partidarik jokatu nahi: nola, bada, meza entzun ez banuen bi igandetan segidan, anathema sit!
|
|
|
|
Nik
hala uste nuen behintzat, baina lehengoan Txopitea jaunari gaia azaldu, eta hark esan zidan: " Badakizu nor den Pessoa?".
|
|
|
hura bai kointzidentzia, izeba Ernestinak eta arrebak berak Probidentziaren seinaletzat hartu zutena... baita aitak ere —dozena bat arrosario errezatuko nituen harekin aste hartan, hamaika aitagure, agurmaria eta gloriaz gain—, hain zegoen aita guztiaren beharrean mirari baten posibilitatean sinesteko! Aitak, izan ere, ez zuen mirarietan sinesten,
|
nik
hala uste... baina otoitz egiten zuen, eta otoitzak zabaltzen zion beste lur baterako aukera: lur hura, non, sinetsi ez arren, sinetsiko balu bezala egon baitzitekeen, iraganak eta ohiturak moldatutako sentipenaren baitan.
|
|
|
Hurrengo egunak, bizitzako gogorrenak bezala oroitzen ditut; sendatua nengoen, baina gaixo nengoen berriro ere;" Bihotzean min dut,/ min etsia" esan zuen Lizardi handiak, amonaren heriotza gogoan zuela, eta ni ez nintzen gutxiago, nire mina beste min bat bazen ere, maitemina iturburu zuena; nire minak goia joa behar zuen,
|
nik
hala uste nuen behintzat... baina oker nengoen, oraindik ere gorago jo baitzuen berandu gabe; gaizki lo egiten nuen, eta, esnatzearekin batera, Helenaren irudia etortzen zitzaidan lehenik burura, haren elgorriagak eta haren matíaslópezak; baita haren bainilazko musuak ere, beste modu batean interpretatzen nituenak eta baloratzen; izan ere, gogoan nituen neure damuak eta gurutziltzatuaren aurrea... zer, baldin eta gertakari hura, Jainkoaren zigorra izan beharrean, Jainkoaren grazia bazen?; zer, baldin eta gurea zinezko ezkontza izan bazen, Jainkoaren begien aurrean —"(...) entzun nizunean etxetik alde egiteko prest zeundela nirekin ezkontzeko, nirekin orduantxe ezkondu bazina bezala sentitu zintudan" esan zidan Helenak! —, ohiko formulen eta arauzko arauen gainetik?; poztu nintzen... ustezko erruduna errugabetzen zuen neurrian, ikuspuntuak arintzen baitzidan zama; eta Helenarekin bizi izandako mementoek eta haragien nolabaiteko ezkontzak —zer alde zegoen, bada, ezkongaiek hitzez elkarri baietz esatetik mihiz esatera, baldin eta mihia hitzaren euskarri ere bazen? — beren zentzua hartzen zuten, harekin bizitza osorako lotzen baininduten; zer gehiago nahi nuen, bada, funtsezkoa neure esku banuen, hainbeste eta hainbeste maite nuen Helena, gertatuak gertatuta gero are gehiago...!; egia zen gazteak ginela —" Kontuz maitasun kontuetan...!" esaten zigun jende helduak eta adinekoak—, baina Romeo eta Julieta ere ez al ziren gure adinekoak, hortxe hortxe...?
|
|
|
Eta, hala ere, Damaso, badakit eta badakizu bere burua iraultzailetzat duen edonork zer erantzungo ligukeen: ...aina hara zer gertatu den Errusian Stalinekin, lehengoan kontatu nizun eta datuak guztiz fidagarriak dira, ezkerreko jendeak sinetsi nahi ez badu ere... milaka eta milaka baitira, antza, Stalinek hildakoak, eta milioika izango dira hemendik gutxira, ikusiko duzu, Trotski baztertu ondoren beste batzuk ere baztertu baititu... eta Alemanian ere halatsu gertatuko zen espartakistak garaile izan balira,
|
nik
hala uste —mintzatuko natzaizu horretaz gero—, horixe gertatzen baita iraultza iraultzailearen Ideia —maiuskulaz! — bihurtzen denean —errealitatearen izenean, iraultzaileek Platon hil eta ehorzten dute, baina Platon beti pizten da nonbaitetik, bakterio infekzioso bat balitz bezala, guztia kutsatzen duena, baita iraultza bera ere—, behin Ideala finkatuta —Ideal g... Abangoardiak herria gidatzen du, jakina... hiltegira gidatzen du, ordea, edo herria hiltzeko, Errusian bezala, edo herriarekin batera hila izateko, Alemanian bezala, Alemanian ere ezker muturrak eraman baitzuen 1919an herria hondamendira... nahiz eta orain ez gauden askoz hobeto —gizakion historia etengabe errepikatzen den zirkulu bat da, zirkunferentzia batek inguratua, non mutur bat eta bestea bat diren—, Hitler eta ideologia nazia gero eta boteretsuagoak ikusten baititut:
|
|
|
Villalbako markesak halaxe esaten zuen, eta halaxe esaten bazuen, badakizue..." esaten zigun amak, gure amarentzat kontu ziurra baitzen markesak esaten zuena, teologo katoliko batentzat San Pauloren epistolak bezala, zu ere ados egongo zara iritzi honekin, Gabino. ...bezaroko zazpi zortzi urteko epean errezatutako agurmariak pisuan jartzeko aukerarik izan banu, gramo bat agurmaria bakoitzeko —halakoa baikenuen garaiko giroa, beruntsua baino beruntsuagoa—, sekulako zama osatuko bainuen, garai hartako munduko pisu astuneko txapeldunari berari ere —Jess Willard ote zen...; edo Jack Dempsey, beharbada...? — bizkarra makurrarazteko adinakoa bai,
|
nik
hala uste.
|
|
|
aita lanera joan ez zèn denboran Teok hartu zuen lantegiko zuzendari kargua. Egoera hark, beraz, sentimendu kontrajarriak eragiten zizkion Teori,
|
nik
hala uste: alde batetik, pozik zegoen:
|
|
2011
|
|
|
Eta, segidan, poltsikotik harmonika atera, eta, begiak ixten zituela, tango bat jo zuen, bere burua dantzan imajinatzen zuen bitartean, orain beltxaran batekin, orain ilehori batekin, eta orain ilegorri batekin?
|
nik
hala uste bederen.
|
|
2015
|
|
|
Dezente ari gara sufritzen.Zure ustez, zer gertatzen zaio Realari. Arazoa zein den gauza jakina da.
|
Nik
hala uste dut, behintzat. Denbora gutxian jokalari asko galdu ditu taldeak:
|
|
|
–berriro gaiztoa izatera etortzekotan, txarrago da aurrera jotzea otoitzari ekinez?.
|
Nik
hala uste dut gertatuko dela, otoitza alde batera uzten badu eta gaitzetik aldentzen ez bada; baina, otoitza alde batera uzten ez badu, sinets beza argiaren portura aterako duela. Deabruak gerra handia egin zidan honetan, eta luzaro egon nintzen otoitza edukitzea, ni hain kaskarra izanik, apaltasun falta zelakoan, eta, esan dudanez, utzi egin nuen urtebete eta erdian, urtebetean behintzat, ez bainaiz ongi gogoratzen erdiaz?.
|
|
|
Eta prozedurak baitu estremako premia (bozka 20an dukek), hire laguntza galdatzen diat, egin ahala fite, sinesten baldin baduk ene asmoak balio duela egungo Espainian.
|
Nik
hala uste. [...]".
|
|
2017
|
|
|
Piztia magikoa zuan orein hori. Ez zekiat Maurixiok akabatu zuen, baina
|
nik
hala uste diat, eta ongi ordaindu dik egindakoa! Oreinaren mendekua!
|
|
|
–
|
Nik
hala uste dut. Horrek azalduko luke familiaren bilduma ofizialarekin batera ez egotea Nafarroako museoan.
|
|
2019
|
|
|
baita gure liburuen irakurleak ere, ondorioz? Bideak eta bideak daude literatura egiteko, eta bide guztiak ibil daitezke duintasun gutxieneko batez,
|
nik
hala uste. Berak nahiago duela irribarre urrun bezain adimentsu bat eragiten dion testu distiratsua irakurri, irri karkara zarpail bat sorrarazten diona baino?
|
|
|
Haginetako minik arinenak eklipsatzen ditu, ordea, ostadar guztiak:
|
nik
hala uste?
|
|
2020
|
|
|
|
Nik
hala uste dut. Hark ez gaitu gu zoritxar honetan bakarrik utziko.
|
|
|
–Ba... bai.
|
Nik
hala uste nuen. Orduan ez nuen neska ondoegi ezagutzen eta...
|
|
2021
|
|
|
"
|
Nik
hala uste diat: onena arabiarrak eta taxilari guztiak akabatzea duk, zer arraio!
|