|
2000
|
|
|
Hizkuntzak informazio mailan esan daitekeen guztia kodifikatuta dauka, baina bide kodifikatu horietatik ezin dugu esan lehendik esanda dagoena baino. Neurri horretan, hizkuntzari esanarazi behar zaio dezakeena eta ez dezakeena, eta
|
nik
hala ulertzen ditut Maria Zambranoren hitz horiek, eta horregatik gustatzen zaizkit hainbeste. Esaten dudana, eta esaten ez dudana ere esatea, alegia.
|
|
|
—Ama, ez naiz harenganat zuganat baino lehenago joan
|
nik
hala nahi nuelako, baina zorretan nengoelako, eta barkamendua eskatu behar niolako, gure arteko kontu bategatik... —ihardetsi nion zintki eta egiazki— Baina, gaizki egin dudala iduritzen bazaizu, guztiz prest naukazu zuri ere barkamendua eskatzeko.
|
|
|
Garai joana exortzizatu nahi nuen, bai, ederretsi baino: testuan zehar ez dago
|
nik
hala uste dut behintzat iraganminik, ez dago Goiko Kaleri buruzko ikuspegi bukoliko kostunbristarik, sarreran Astarraini (Euskal Herriari) eskainitako testua kenduta (irakurle abisatuak berehala ikusiko du urtebete doi lehenagoko Ajea du Urturik dagoela, liburuan aurrera ez bezala, hitzaurre horretan).
|
|
|
bi amorosek elkarri luzatzen dizkioten begirakuneak, elkarrengana hurbiltzeko duten joera eta modua niri gero eta adierazgarriagoak egiten zaizkit. Badakit ez duzula halakorik entzun gura, baina
|
niri
hala iruditzen zait eta halaxe diotsut. Amaitzeko, eta Rakelentzako mezuren bat idaztea erabaki baduzu, hona hemen Las Vegas en egongo garen hotelaren izena:
|
|
|
Ba ote? Ez dut
|
nik
hala uste: geometriaren bat izatez gerotan, poetak erakusten dizkigun gauzen geometria genuke poesia.
|
|
|
Ezagutza, beraz,
|
nik
hala deritzot, ez da gure edonolako ideien artean dagoen lotura eta adostasunaren edota desadostasunaren eta aurkakotzaren pertzepzioa baino. Horrexetan bestetan ez datza ezagutza.6
|
|
2001
|
|
|
Ez al da dena batera garbitzen?
|
Nik
hala egiten dut.
|
|
|
Banekielako edozein unetan haren zakil lodiak eztanda egin eta nire eztarrian behera tiro likinak botako zituela, espermaz josiriko hitzak. Baina banekielako, baita ere,
|
nik
hala erabakiz gero, senarraren zakil lodi eta tentea txikitu nezakeela. Kosk egin eta kitto!
|
|
|
‘Edna alboan izan dut beti, nirekin etorri da medikuekiko zita guztietara. Oso gauza samurra eta barregarria da medikuarengana berarekin joatea, apunteak hartzen ditu beti,
|
nik
hala ezagutu nuen, ikaslea zela, eta orain berriro ikusten dut apunteak hartzen, galdera argiak eta zailak egiten... ’
|
|
|
Ez dakit, ba;
|
nik
hala egin dut beti. Baina garaian garaiko kontuak izaten dira.
|
|
2002
|
|
|
Erribera gaur ulertzeko klabeen bila Trantsizion eta ondorengo urteetan ari zarete.
|
Nik
hala ere ohar bat egin nahi nuke. Euskal Herria ulertzeko moduaz, euskaltasun kontzeptua paisajea berdea eta txistuari lotua egoteaz, eta abar, antzeko gauzak entzun genituen ARGIAk 1982an Aberri Eguna zela eta Nafarroari eskaini zion zenbaki berezia egiterakoan.
|
|
|
Esan beharra dago garai hau zailena izan zela niretzat, nahiz eta injustiziaren aurka jardun nahi izanak indar handia ematen zidan. Ez nuen ezer garbi ikusten; nire lagunek mila eratara erreakzionatu zezaketen, batez ere momentu hartan geneukan adinarekin (14 bat urte), eta, ondorioz, denbora bat itxarotea erabaki nuen, nire lagunen heldutasunerainoko bidearen baitan egongo zena betiere, edota
|
nik
hala kontsideratuko nuenean.
|
|
|
Noiz arte jarraitu behar dugu mespretxuzko jarrera honen aurrean borrokatzen? Dena den, eta nahiz eta
|
nik
hala pentsatu, lagunekin horrelako eztabaidak izan ondoren, nire jarrera aldatzea erabaki dut eta gurasoei kontatzea planteatzen ari naiz, baina ez aburuz aldatu dudalako, injustiziaren aurkako borrokan eta normalizazio prozesu horretan pausoz pauso joan behar naizelako baizik; agian arrazoi duzu: gurasoei ezin diet eskatu halako erreakzio positiborik, oraindik homosexuala hitza aipatzea arrotza egiten zaion gizarte honetan.
|
|
|
Eta ez naiz kexu. Sufrimenduak ere bere zentzua izan baitezake, askotan bai,
|
nik
hala uste bederen. Eta bere edertasun propioa du.
|
|
|
Ba
|
nik
hala entzun dinat. Haren tabernaren ondoan droga ibiltzen zela, bai, baina berak ez omen zinan ezer jakin nahi esaten du aparatudunak, eskua jasotzen duelarik  beste aldetik doan neska bat agurtzeko.
|
|
|
Baina, dena dela, liskar guztiekin ere eta zenbaitetan basatzarik basatza baldin bagabiltza ere, nire etxea dut,
|
nik
hala aukeratu dudalako, zenbaitek moldakaitz, barbaro eta bokantzarik gabea ikusi badute ere. Beste etxeekin gertatzen ez den bezala, etxe hau etxe irekia da, hizkuntzaren erabilerak jartzen dizkion ateek bakarrik zedarritua:
|
|
|
Uste baldin badugu, jende askok pentsatzen duen bezala, unibertsitatea akademia baten antzeko zerbait dela, ez da batere zaila galdera hauei zuzen eta labur erantzutea. Baina uste baldin badugu, eta
|
nik
hala uste dut, unibertsitatea errealitate konplexu eta aberatsa dela (eta munduan zehar hala gertatzen da: oso errealitate konplexu eta aberatsa da), orduan gauzak ez dira hain errazak.
|
|
2003
|
|
|
Gure gurasoen familietan, 8 edo 10 edo... umeko haietan, beharrak eragingo zuen gorago aipatutako ariketa guzti horiek gauzatzea, ea nola entretenitzen dituzun bestela hainbeste haur (telebistarik gabe) barrabaskeriarik egin ez dezaten!
|
Nik
hala uste dut. Baina behar horrek eraginda, harreman estuagoa lortzen zuten; usadioak eta herri pentsaeraren berri jaso; kantuan eta bertsotan gozatzen ikasi; ironia, ziria, adar jotzea, txistea (azken boladan txisteak erdaraz dira ETB 2ri esker) entzun, sortu eta erabiltzen trebatu...
|
|
|
Hik badakik... edo zuek badakizue, guztioi ari bainatzaizue, Azpilgo bide nagusia Lauaireko bentan bukatzen dela. Bide hori, baina, luzatu egin behar diagu,
|
nik
hala uste, auzoko herriekin komunikabide berri bat sortzeko, Aretxarekin, konparazio batera; bestetik, Txoritoki eta Sanmark inguruetako baserrientzat ere, urteetan eta urteetan hain utziak izan diren horientzat, mesedegarria izanen lukek...
|
|
|
kristalezko begi berdeak, begiratzeko moduagatik besteen pentsamendua igartzen ari zirela ziruditenak. Sakon bizitzen saiatzen zen arren, edo sakon bizi zelako, hobeki, umore handiko gizona zen, sekula ezkondu ez zena, bere idealetara iraulia bizi izan zelako,
|
nik
hala uste, haren ibilbideak eta nondik norakoak hori aditzera ematen dute behintzat.
|
|
|
Ez dakit nola esan genizkion elkarri horrelako gauzak. Garrantzitsuena,
|
nik
hala eraso ondoren, oraindik ere nirekin itzultzea.
|
|
|
Barkatu, jauna, baina uste dut zure hipotesia ez dela arrazoizkoa;
|
nik
hala ere uste dut barne ordenamenduari dagokion arazoren bategatik gertatu dela; eman dezagun, birziklatze, txanda aldaketa konturen bat, Segurtasun Indarren arteko gestio eta koordinazio negargarria...
|
|
|
Hemen, ardiak negarrez eta harriak hasperenka dabil  tza, besteren kalte ordainetan.
|
Niri
hala iruditzen.
|
|
2004
|
|
|
Oteizak erraten zuen hutsuneak bizia sortzen duela, eta
|
niri
hala iruditzen zait. Eta liburu hau, neurri batean, nire errealitateko bi hutsune betetzera heldu da:
|
|
|
Horregatik, gauean, besteak lo daudelarik, alde egin dugu.
|
Nik
hala ere, genuen guztia galdu dugunez, nire pardelean aurkitu ditudan bitxiak soinetik kendu eta gordetzen hasi naiz, baina ez diot aitari esan.
|
|
|
Ustekabean harrapatu nuen Aristegi jauna,
|
nik
hala uste, nahiz eta ez nuen moztuta utzi ez nora ezean. Eta, bere tartetxoa hartzen zuela, ongi hausnartutako hitzekin erantzun zidan:
|
|
|
Guraso eta seme alaben arteko harremanetan maiz gertatzen den bezala, aitak bere gabeziak proiektatzen zituen nigan,
|
nik
hala uste. Izan ere, eliteko futbolaria izatea zen aitaren urrezko ametsa, futbolari guztiena eta futbolzale gehienena bezala; hura ez zen, ordea, errejionaletik pasatu, eta behe mailetako zerrenda amaigabeak osatzen dituzten jokalari gris anonimo haietako bat izan zen, bere garaian.
|
|
|
Beste askotan bezala, erotzat hartu nuen mutil hura, gainerako taldekideek hartzen zuten bezala. Nahiz eta inbidia pixka bat ere bagenion, irudipena baikenuen, azpian egon arren, gainean genuela mutil hura,
|
nik
hala uste. Futbola baino zabalagoa behar baitzuen bizitzak, orduan futbolerako bizi baginen ere.
|
|
2005
|
|
|
Badago akziorik, baina pixka bat gehiago faltako litzateke. Ez dut uste gizarteari hizkuntzaren gaineko kezka etengabea eska diezaiokegunik, nahiz eta
|
nik
hala nahi izan. Eskolako notak jartzen hasita 6 eta 7 arteko nota jarriko nioke gizarte mugimenduari.
|
|
|
–Zentzu metaforikoan, bai, esan zuen aurkezleak?. Lurra eguzkiaren inguruan dabilen bezala, lurtarrok telebistaren inguruan baikabiltza, bon,
|
nik
hala uste.
|
|
|
|
Ni
hala nago, simaurrez leporaino. Eta hala ere harrapatu naute.
|
|
|
Isilik joan ginen denok herritik.
|
Nik
hala oroitzen dut behintzat.
|
|
|
Ez nuen Marina atzeman, baina mahaitxo batean euskarazko apunteak ikusi nituen. Marinaren gorputzaren formak zituzten letrek, gogoan dauzkat oraindik, Marinaz pentsatzen nuen guztietan b, g, d, l haien biribiltasunak marrazten nituen, edo, hobeki esatera,
|
nik
hala agindu gabe hasten zitzaidan eskua letra haien bihurguneak aldiro gogoratzen.
|
|
2006
|
|
|
Laguntza gehiago bageneuka, eskola gehiago, talde erdi profesional bat...
|
Ni
hala ere pozik nago ikasle kopuruarekin; eskoletan jende mordoa dabil, baina askok, kanpora irten ezinik, bertan behera utzi behar izaten dituzte beren asmoak. Bokazioa badago, beraz.
|
|
|
Bat batean, amona zutitu egin zen, lanean hasteko presa sentitu izan balu bezala. Gauza gutxik gogobetetzen zuen, sinestuna izanagatik ez zen sinesmenak itsutzen zuen emakume bat?
|
nik
hala gogoratzen dut, behintzat?, baina behin zerbait argi ikusiz gero, ez zuen ezergatik ere atzera egiten.
|
|
|
Sinagoga berria egiten hasi zirenean, jada ez ninduan fededun, baina dirua eman nian, jakin nahi duk zergatik? Nahiz sinesmena galdu, erroak ditiat, non?, eta sinagoga jaso zutenen artean, eta on osasuntsua duk gutarrei laguntzea,
|
niri
hala iruditzen zaidak, hiri ez. Bai, bazakiat, judu ez den batek ez ditik kontuok ulertzen.
|
|
2007
|
|
|
|
Nik
hala bizi izan dut.
|
|
|
Normalean, aulkia trastez goraino bete ostean ohea libre geratzen denez, bertan etzaten da bat.
|
Niri
hala gertatzen zait behintzat. Eta horrela, gora egiten du siesta kopuruak.
|
|
|
Bidegurutzeak. Beno,
|
nik
hala deitzen diet. Hitzen bidegurutzeak gustatzen zaizkit: gurutzegrametan bi hitzek, aldi berean, elkar mozten eta osatzen duten laukitxo horiek.
|
|
2008
|
|
|
Aukera galdu bat bezala kontsidera daiteke BBKren eta Kutxaren arteko bat egite edo fusioa ezin ahalbidetu izana.
|
Nik
hala kontsideratzen dut. Horretaz ohartu ziren aurkariak biharamunean bertan, berriro ere prozesua martxan ipintzeko eskatu zutenean.
|
|
|
Baina hara zer diren gauzak: basatia zen arren, oso neska ona zen, xaloa, Rousseauren le bon sauvage kontzeptuak mitotik bezainbeste baitu errealitatetik, ausaz,
|
nik
hala sentitu nuen behintzat neska mulato hura, baita beste mulato, beltz eta aborijen asko ere. Nola ez dut ulertuko, bada, Gauguinen jarrera?!
|
|
|
Hori dela-eta, berri on bat emango dizuet: lapurra ez da hiltzailea,
|
nik
hala uste behintzat. Izan ere, atzo gau beranduan kaperara etorri, eta lurrean ikusi nuen san Mamertoren irudia, besoa eskumuturretik hautsita.
|
|
|
Berak eraiki izan balitu bezala hitz egiten zuen Nataliek leku horietaz. Covent Garden eko dendak eta Harrods etxearen lau solairuak ere aipatu zituen ezinbestean bisitatu beharreko lekuen artean eta,
|
nik
hala aginduta, Guinness pinta batzuk edan ahal izateko, bospasei pub ere sartu zituen zerrendan. Nataliek entretenituta eduki nahi ninduen, beldurra izango zien seguru asko bikote hasberrietan (berdin diola uste dut maitaleak edo bikotekideak izan) ia ia amildegi bihurtzen diren isilgune dramatikoei.
|
|
|
Marea biziei eusteko burdinazko ate batzuk egin nahian zebiltzan. Aipatu dudan musu hori eman nionean, oso emakume erakargarria nintzela esan zidan eta,
|
nik
hala eskatzen banion, Venezia metro pare bat altxatuko zuela erantsi zuen, irribarrea ezpainetan. Une hartan sinistu egin nion, eta niregatik mundua lekuz aldatuko zuela esan izan balit ere sinistu egingo nion.
|
|
|
JOHN:
|
Niretzat
hala zegoen, baina nik beti uste izaten dut niri gustatzen zaidana mundu guztiari gustatu behar zaiola..
|
|
|
«Ni konorterik gabe nengoen, eta ospitalean esnatu nintzenean haien kezka ikustea oso gogorra izan zen. Oso lotuta nago nire gurasoei, eta haiek
|
nigatik
hala sufritzen ikustea benetan latza izan zen». Baina une hura pasatu zen, orduko kolpeek eragindako zauriak jada orbanduta daude, eta berriro ere bizikleta gainean eta lehiatzen ari da.
|
|
|
Hori dela-eta, berri on bat emango dizuet: lapurra ez da hiltzailea,
|
nik
hala uste behintzat. Izan ere, atzo gau beranduan kaperara etorri, eta lurrean ikusi nuen san Mamertoren irudia, besoa eskumuturretik hautsita.
|
|
|
Baina hara zer diren gauzak: basatia zen arren, oso neska ona zen, xaloa, Rousseauren le bon sauvage kontzeptuak mitotik bezainbeste baitu errealitatetik, ausaz,
|
nik
hala sentitu nuen behintzat neska mulato hura, baita beste mulato, beltz eta aborijen asko ere. Nola ez dut ulertuko, bada, Gauguinen jarrera...!
|
|
|
Baina
|
nik
hala ere, sexuak manipulatutako erlazio horren gonbitea onartu nuen, eta, inoiz zuzenean galdetu ez bazenidan ere, prest nengoen bide beretik jarraitzeko. Gau hartako hausnarketa guztiek pentsamendu bakarrera eraman ninduten eta azken hiru hilabeteak hutsean gelditu zirela konturatze hutsak esaldi bat ekarri zidan gogora:
|
|
|
Aldapatsua zela uste nuen, diotso Rosak.
|
Nik
hala gogora  tzen dut, behintzat, beti baloi bila ibiltzen ginen-eta.
|
|
|
Nik legatza nahi nuen, irinetan eta arrautzetan pasatutako legatz frijitua, jan erraza da eta Tomasek hortzeria hondatu zidanetik ahoan erraz mamurtzen diren jakiak gustatzen zaizkit niri, baina Tomasek esan zidan, hemen nola eskatuko duzu ba arraina, kostatik hain urruti?, baina helburua ez baitzen ondo afaltzea, eta are gutxiago Tomasi ezertan eta ezta ezergatik ere kontra egitea, ba nik esan nion baietz, arrazoi zuela eta beste zerbait eskatuko nuela, eta etxekoandrea nota hartzera etorri zenean, nik esan nion, neuk ere txuleta jango dut senarrarekin batera, horixe esan nion irribarre eginez, eta etxekoandreak nota hartu zuen, eta on egin! esan zigun, ez genuen arazotxorik izan afari guztian ere, alderantziz, alboko mahai batean gizon gorbatadun batzuk zeuden, eta orain bat eta gero bestea, beti neukan baten bat niri begira, eta pentsatzen dut beste mahaietakoek ere begiratuko zigutela afarian zehar, horixe izaten da normalena jatetxeetan, denek dutela denen berri,
|
niri
hala iruditzen zait behintzat, paretari bizkarra emanda jartzea gustatzen zait jendearen nondik norakoak ikusteko, baina egun hartako nire helburua ez zen jendearen kuxkuxean ibiltzea, justu kontrakoa gertatzea nahi nuen nik, helburu bakarra nuen-eta, eta hori zen ez ematea bikote aspergarri baten itxurarik, demostratzea asko hitz egiten genuela eta asko genuela esateko elkarri, horregatik berorr...
|
|
|
ez argitu, ez ulertu eta are gutxiago ezagutu. Edo idazte honek ez du ezertarako balio, edo?
|
nik
hala nahi, beste zerbaitetarako balio du.
|
|
2009
|
|
|
Maitia EEPko kidea da. Beraz Maitiak euskara maite badu, eta berak hala dio, eta
|
nik
hala pentsatzen dut, Patxi Lopezengandik zerbait erdietsiko du EEPk! Ala ez?
|
|
|
Euskarak balio erantsia du bertako bezeroarentzat eta enpresako langileentzat.
|
Nik
hala uste dut, baina nire lankideek. Zamudioko ITPn %10 da euskalduna.
|
|
|
eta bere beldurra?, kartak irakurri bezain laster apurtu egin genituzke:
|
nik
hala egingo dut behinik behin, ez bainuke imajinatu ere egin nahi Teofilo Mariak zer egingo lidakeen, zure karta bat haren eskuetara iritsiko balitz?!; badakizu zer esan zidan nebak, izan ere, zure berri jakinarazi zidanean. Hauxe:
|
|
|
–ekin zion Maria Bibianak, eta nola ikusten baitzuen ezen neba aho zabalik utzi zuela, argibideak eman zizkion?: Adak laguna bakean utz dezazun nahi du,
|
nik
hala uste, lagunak salataritzat har ez dezan, eta zu horraino irits zintezke, baldin eta Adak eskura ekarriko balizu kontu honetan guztian garrantzitsuena dena: liburua.
|
|
|
–Barkatu, Txaro, baina hemen bukatzen da ikastaroa,
|
nik
hala uste?
|
|
|
–Putalarru?? Agian, berak gehiago nahi zinan, baina asko gozatu zinan
|
nirekin
hala ere.
|
|
|
NAROA. Jo, Nekane, barkatu, zuk esan eta
|
nik
hala ere?
|
|
|
JOANA.
|
Nik
hala ere, arraro samar ikusten dut ama. Zuk ez?
|
|
|
Ezkontzekuak ginen? Bueno,
|
nik
hala uste neban, ze berak etzeban inongo asmorik.
|
|
|
KANDIDO: Bai, gizalegez jokatuko genuela adostu genuen, eta
|
ni
hala ari naizela uste dut, baina begira zu nola etorri zaren. Hori al da hitz egiteko modua?
|
|
|
Ez itzulpena egiteko, ez bidaiatzeko, ez da egon inolako diru laguntzarik, ez dugu eskatu ere egin, eta
|
nik
hala izan dadin nahi dut. Itzulpena AEBetako argitaletxearen esku joan da, gastuak berak ordaindu ditu.
|
|
|
egiten dutela musulmanek Ramadanean. ?
|
Nik
hala ikusten dut?. Hala ere, onartu du musulmana ez denak ez duela, beharbada, hala ikusiko.
|
|
|
–Barkatu, Txaro, baina hemen bukatzen da ikastaroa,
|
nik
hala uste...
|
|
|
noiz iritsiko da, baina, egun handi hori?" – eta bere beldurra –" kartak irakurri bezain laster apurtu egin genituzke:
|
nik
hala egingo dut behinik behin, ez bainuke imajinatu ere egin nahi Teofilo Mariak zer egingo lidakeen, zure karta bat haren eskuetara iritsiko balitz...!; badakizu zer esan zidan nebak, izan ere, zure berri jakinarazi zidanean. Hauxe:
|
|
|
–ekin zion Maria Bibianak, eta nola ikusten baitzuen ezen neba aho zabalik utzi zuela, argibideak eman zizkion–: Adak laguna bakean utz dezazun nahi du,
|
nik
hala uste, lagunak salataritzat har ez dezan, eta zu horraino irits zintezke, baldin eta Adak eskura ekarriko balizu kontu honetan guztian garrantzitsuena dena: liburua.
|
|
|
Kali Yuga aro gaiztoaren azken ostikadek haurgintza minetan bezala mundu osoa durduzatzen duten bitartean, belaunaldi berrien aitzindariok Lur osoan hazia zabaltzen ari gara, lau haizeetara, aro berria aldarrikatuz, martiri gaberik, gerra gaberik, gorroto gaberik, jelosia gaberik, traizio eta saldukeria gaberik; bizimodu berri bat, non emakumea eta gizona inolako susmo txarrik gabe batuko diren, zeren emakume bakar bat emakume guztiak izango baita, eta gizon bakar bat gizon guztiak. Eta zuk, Sara, baietz baietz zenion, zorion malkoak isuriz, eta ni orduan espirituak hartua sentitu, eta, harrigarriki, lurretik hamar bat zentimetrora aireratu nintzen;
|
ni
hala ikusirik, santoia aurrean belaunikatu zitzaidan eta buruaz lurra joka hasi, maisu deika niri, eta zu zeu ere maisu deika..., Namaste, Namaste," Zure baitako jainkoa agurtzen dut", Namaste, Namaste" nire barruko alderik jainkozkoenak zure barruko alderik jainkozkoena bedeinkatzen du", Namaste, Namaste," Unibertso osoa zeure baitan duzun leku horri, ohore", Namast... Meditazioetan, halere, neure burua baretzea lortzen nuen, eta barru barrutik onartzen nuen neure karma, eta zurea ere bai, Sara, aszetikaren bidez garbituz, dena barruratuz, baita zure irainak ere, jarraitu, aurrera egin, garbitu, araztu... baina etsitzeko zorian ere egon nintzen, hain baitzen astuna gainera botatzen zenidan zama ezkorra; zer zama ezkor eta zer potro, Ananda, garbia izatea ez da ergela izatea, ulertzen; ergela ni, hori ez, Sara, dena erakutsi dizut, dontzeila xalo ezjakin bat baino ez zinen garaitik, ikasketak alde batera utziak zenituen, kontzentratzeko gaitasunik ez zenuen, dislexia arazo handi bat... eta nik sendatu zintudan, barru barrutik lasaitzen erakutsi nizun, polaritatea landu genuen, buruko bi hemisferioei sakonetik eraginez, eta bizkor bizkor irakurtzen eta ziztu batean idazten ikasi zenuen, eta behin apaletik hartua zenuen Yoghi Ramacharakaren liburu zail hura ere ulertzera iritsi zinen; ni halako gauzak erakusten, eta zu, berriz, ezkutuan, neba Kandido ustel horrek utzitako barrabaskeriak irakurtzen, horixe egin zenuen orduan ere:
|
|
|
Eta
|
nik
hala izagutu nuen lehen aldirako gizonaren gorputza. Ez dut erraten ahal aitz oroitzapen ona dutela arrats hartaz.
|
|
2010
|
|
|
bat batean hasi zitzaidan, gainera? nahiz eta hura lehenagotik zetorren,
|
nik
hala uste, ea behar bezala azaltzeko gai naizen?
|
|
|
Horrelakoetan, Nataliok ez zidan sekula ezetzik esaten? egun hartan ere ez, itxura batean, nik galdera egin orduko begia alaitu baitzitzaion,
|
nik
hala uste; jarraian, ordea, Teori so egin zion, nabarmen so egin ere, baimen eske edo, eta Teok lehengusuari zorrotz baino zorrotzago begiratu, eta Nataliok ezetz esan zidan buruaz, ez zuela nirekin xake partidarik jokatu nahi:
|
|
|
probintziako hiriburura ezkondu, familia bat osatu eta familiari emana bizi bihotz eta arima, Regina enea bezalako jauregi baten kontuak gainean hartu eta hura aurrera atera? Amak izango zituen bere hutsak eta bere akatsak, nork ez???, baina
|
nik
hala ikusten dut, pertsona indartsu bat bezala, bere presentziaz toki guztiak, gela bat, dantza areto bat, zernahi?, betetzen zituena eta zuentzat onen onena nahi izan zuena?
|
|
|
begien aurrean nuèn musker hura musker bat baizik ez baitzen, azken batean, bere muskertasunaren mugak onartzen zituena, handipuzkeria orotatik at. Narrasti bat zen, lurrean arrastaka bizi zena, bai, baina eguzkiaren beroa jasotzen zuena. Eta zoriontsua zen, edo
|
nik
hala ikusi nuen: gustu gustura zegoen behintzat, berotasunaren plazer txiki handi hari atxikita, hori seguru.
|
|
|
Eta guk, jakina, sinetsi egiten genion amari, nik behintzat bai, komeni ere, komeni zitzaidan, jakina!?, halako eran, non umetako eta nerabezaroko zazpi zortzi urteko epean errezatutako agurmariak pisuan jartzeko aukerarik izan banu, gramo bat agurmaria bakoitzeko, halakoa baikenuen garaiko giroa, beruntsua baino beruntsuagoa?, sekulako zama osatuko bainuen, garai hartako munduko pisu astuneko txapeldunari berari ere. Jess Willard ote zen?; edo Jack Dempsey, beharbada??? bizkarra makurrarazteko adinakoa bai,
|
nik
hala uste.
|
|
|
–Baina neskame berria etorri da, eta hortxe duzu lorategian, ikusi nahi baduzu? Neska jator pinpirina da,
|
nik
hala esango nuke??.
|
|
|
|
Nik
hala uste nuen behintzat, baina lehengoan Txopitea jaunari gaia azaldu, eta hark esan zidan: –Badakizu nor den Pessoa??.
|
|
|
milaka eta milaka baitira, antza, Stalinek hildakoak, eta milioika izango dira hemendik gutxira, ikusiko duzu, Trotski baztertu ondoren beste batzuk ere baztertu baititu? eta Alemanian ere halatsu gertatuko zen espartakistak garaile izan balira,
|
nik
hala uste, mintzatuko natzaizu horretaz gero?, horixe gertatzen baita iraultza iraultzailearen Ideia, maiuskulaz!, bihurtzen denean, errealitatearen izenean, iraultzaileek Platon hil eta ehorzten dute, baina Platon beti pizten da nonbaitetik, bakterio infekzioso bat balitz bezala, guztia kutsatzen duena, baita iraultza bera ere?, behin Ideala finkatuta. Ideal gehienak dira ametsaren baitako?, Idealak guztia merezi baitu, baita etsai politikoa hankapean hartzea eta hura akabatzea ere.
|
|
|
Hurrengo egunak, bizitzako gogorrenak bezala oroitzen ditut; sendatua nengoen, baina gaixo nengoen berriro ere;. Bihotzean min dut,/ min etsia? esan zuen Lizardi handiak, amonaren heriotza gogoan zuela, eta ni ez nintzen gutxiago, nire mina beste min bat bazen ere, maitemina iturburu zuena; nire minak goia joa behar zuen,
|
nik
hala uste nuen behintzat, baina oker nengoen, oraindik ere gorago jo baitzuen berandu gabe; gaizki lo egiten nuen, eta, esnatzearekin batera, Helenaren irudia etortzen zitzaidan lehenik burura, haren elgorriagak eta haren matíaslópezak; baita haren bainilazko musuak ere, beste modu batean interpretatzen nituenak eta baloratzen; izan ere, gogoan nituen neure damuak eta gurutziltzatuaren aurrean egindako otoitzak eta erreguak, baita hari egindako promesa ere?. Behin bai, hurrengorik ez??, baina hain guztiz aldatu ziren inguruabarrak, non beste ikuspuntu bat nagusitu baitzitzaidan:
|
|
|
entzuten baino gehiago ere bai, Ada batez ere; Adak, izan ere, begirada azkar bezain funditzaileak jaurtitzen zizkion aitari, ez nabarmenak, hala ere, izotzaren moldeetan moldatutakoak baizik?, gorrotozko dardoak balira bezala, aitak, nagusikeriak itsututa behar zuen, begien aurrean zuena bereizteko ezgai? beste modu batean interpretatzen zituenak; Adaren barruak galdara bat bezala behar zuen, suzko izotzaren presiopean zegoena; beldurtu ere egin nintzen une batez lehertuko ez ote zen, suminaren kea baitzerien haren begiei,
|
nik
hala esango nuke?; Ada, baina, tarteka bere dardoak jaurtitzen zituen arren, egoeraren jabe zen, itxuraz: hura ez zen kikildu ez barrutik hautsi bederen?
|
|
|
Zu zeu zintugun hartan maisu, Damaso; izan ere, ferietako barraka batean kapelutik ateratako usoaren saioak trukua zuela jakin zenuenetik, zeure idazkian ederki eman didazu gai horren berri?, gurutzada batean bezala sartu zinen, ustezko egien gezurrak salatzeko asmotan? gertaera hura, errealitatearekiko begirada kritiko bat edukitzera bultzatu zintuena, zeure bizitzan erabakigarritzat jota; zuk hala diozu, bai, eta
|
nik
hala oroitzen dut: kartekin edo beste zernahirekin egindako esku jokoen aurrean, berandu baino lehen entzungo baikenuen zure ahots desadosa:
|
|
|
baita aitak ere, dozena bat arrosario errezatuko nituen harekin aste hartan, hamaika aitagure, agurmaria eta gloriaz gain?, hain zegoen aita guztiaren beharrean mirari baten posibilitatean sinesteko! Aitak, izan ere, ez zuen mirarietan sinesten,
|
nik
hala uste, baina otoitz egiten zuen, eta otoitzak zabaltzen zion beste lur baterako aukera:
|
|
|
aita lanera joan ez zèn denboran Teok hartu zuen lantegiko zuzendari kargua. Egoera hark, beraz, sentimendu kontrajarriak eragiten zizkion Teori,
|
nik
hala uste: alde batetik, pozik zegoen:
|
|
|
Bada, nire urtebetetze egunean, Bibik kristalezko arrainontzi bat oparitu zidan, arrain urdin bizi bat zeukana,
|
nik
hala gogoratzen dut bederen, nahiz eta Bibik esaten didan gorria zela, eta seguru dagoela horretaz; nik, ordea, eskua egingo nuke urdina zela, itsasoaren kolorekoa; edo arrazoi ote du Bibik, zeren aspaldi gertatuaren eta gero oroitzen denaren arteko aldea, esperientziaz diot?
|
|
|
Zuk izan ditzakezun beldur eta traumak burutik kentzen saiatuko dira.
|
Nik
hala uste, behintzat.
|
|
|
Aita gaixorik bazegoen ordurako, alkoholak ere izango zuen errua.
|
Nik
hala pentsatzen dut. Zer laguntza izan zezakeen aitak zulo hartatik ateratzeko?
|
|
|
Burger Kingen, patata barketa baten inguruan jarrita aurkitu genituen hiru japoniarrak, plastikozko sardexka txikiak eskuetan, bigarren aldi horretan guztiak mahai bakarraren bueltan. Alex gurekin etorri zen,
|
nik
hala eskatuta.
|
|
|
Funtsean, Aulki jokoaz pentsatzea zuen helburu, nire ustez, eta horretarako, joan doazen belaunaldikoen bizitzeko, jokatzeko eta adierazteko molde jakin batzuen errepresentazio konbintzentea egin du.
|
Nik
hala uste.
|
|
|
ALIZIA. Halakoetan asko kostatzen da arnas hartzea
|
Niri
hala gertatzen zitzaidan Kandidorena gertatu zenean.
|
|
|
Gehienak kanpotarrak dira arrantzaleei ezin dietelako benetan ordaindu, ordaindu lieketena. Jende hau etorri behar da eta jende honi esker eusten zaio honi.
|
Niri
hala iruditzen zait behintzat.
|
|
|
Villalbako markes jaun andereen zerbitzuan lanean hasi, Madrilera joan... zuen aitarekin —goian bego— probintziako hiriburura ezkondu, familia bat osatu eta familiari emana bizi bihotz eta arima, Regina enea bezalako jauregi baten kontuak gainean hartu eta hura aurrera atera... Amak izango zituen bere hutsak eta bere akatsak —nork ez...? —, baina
|
nik
hala ikusten dut, pertsona indartsu bat bezala, bere presentziaz toki guztiak —gela bat, dantza areto bat, zernahi... — betetzen zituena eta zuentzat onen onena nahi izan zuena... harik eta egun batean gaixotu —Pagoagako Ama Birjinaren ustezko agerketekin sekulako disgustua izan zuen, egia esan—, burua pixkanaka galdu, eta beste mundura joan zitzaigun arte.
|
|
|
Derradan, beraz, aurrekoa laburbilduz, egoera hartara moldatu nintzela, nahiz eta egoera batzuetara ezin den guztiz moldatu, Teo nirekin sartzen hasi zenean batez ere: bat batean hasi zitzaidan, gainera... nahiz eta hura lehenagotik zetorren,
|
nik
hala uste, ea behar bezala azaltzeko gai naizen...
|
|
|
Bada, nire urtebetetze egunean, Bibik kristalezko arrainontzi bat oparitu zidan, arrain urdin bizi bat zeukana,
|
nik
hala gogoratzen dut bederen... nahiz eta Bibik esaten didan gorria zela, eta seguru dagoela horretaz; nik, ordea, eskua egingo nuke urdina zela, itsasoaren kolorekoa; edo arrazoi ote du Bibik, zeren aspaldi gertatuaren eta gero oroitzen denaren arteko aldea —esperientziaz diot— izugarria izaten baita, ez dakit maiz baina bai noiz edo noiz...?; iragana, izan ere, oraina denean, argia da;... elefanteari belarria ukitu zionak alfonbra bat bezala gogoratzen zuen, tronpa ukitu zionak turuta bat bezala eta hanka ukitu zionak zutabe bat bezala; nik ere neure joerak eta gustuak ditut —globo urdinak azaltzen zitzaizkidan umetan, zoriontasunaren sinbolotzat nituenak— eta neure irakurketak ditut —Lizardi dut nire poeta kuttunetakotzat, kuttunena ez bada—, nire oroimenean ere halako eragin bat izan zezaketenak...
|
|
|
" Jokatuko al dugu xake partida bat?". Horrelakoetan, Nataliok ez zidan sekula ezetzik esaten... egun hartan ere ez, itxura batean, nik galdera egin orduko begia alaitu baitzitzaion,
|
nik
hala uste; jarraian, ordea, Teori so egin zion, nabarmen so egin ere, baimen eske edo... eta Teok lehengusuari zorrotz baino zorrotzago begiratu, eta Nataliok ezetz esan zidan buruaz, ez zuela nirekin xake partidarik jokatu nahi: nola, bada, meza entzun ez banuen bi igandetan segidan, anathema sit!
|
|
|
...a ere, izotzaren moldeetan moldatutakoak baizik—, gorrotozko dardoak balira bezala, aitak —nagusikeriak itsututa behar zuen, begien aurrean zuena bereizteko ezgai— beste modu batean interpretatzen zituenak; Adaren barruak galdara bat bezala behar zuen, suzko izotzaren presiopean zegoena; beldurtu ere egin nintzen une batez lehertuko ez ote zen, suminaren kea baitzerien haren begiei,
|
nik
hala esango nuke...; Ada, baina, tarteka bere dardoak jaurtitzen zituen arren, egoeraren jabe zen, itxuraz: hura ez zen kikildu ez barrutik hautsi bederen... ezta esaldi deseroso batekin lehertu ere; Ada, beraz, behar zèn lekuan zegoen, eta behar zèn lekutik eutsi zion:
|
|
|
" Baina neskame berria etorri da, eta hortxe duzu lorategian, ikusi nahi baduzu... Neska jator pinpirina da,
|
nik
hala esango nuke...".
|
|
|
|
Nik
hala uste nuen behintzat, baina lehengoan Txopitea jaunari gaia azaldu, eta hark esan zidan: " Badakizu nor den Pessoa?".
|
|
|
hura bai kointzidentzia, izeba Ernestinak eta arrebak berak Probidentziaren seinaletzat hartu zutena... baita aitak ere —dozena bat arrosario errezatuko nituen harekin aste hartan, hamaika aitagure, agurmaria eta gloriaz gain—, hain zegoen aita guztiaren beharrean mirari baten posibilitatean sinesteko! Aitak, izan ere, ez zuen mirarietan sinesten,
|
nik
hala uste... baina otoitz egiten zuen, eta otoitzak zabaltzen zion beste lur baterako aukera: lur hura, non, sinetsi ez arren, sinetsiko balu bezala egon baitzitekeen, iraganak eta ohiturak moldatutako sentipenaren baitan.
|
|
|
Hurrengo egunak, bizitzako gogorrenak bezala oroitzen ditut; sendatua nengoen, baina gaixo nengoen berriro ere;" Bihotzean min dut,/ min etsia" esan zuen Lizardi handiak, amonaren heriotza gogoan zuela, eta ni ez nintzen gutxiago, nire mina beste min bat bazen ere, maitemina iturburu zuena; nire minak goia joa behar zuen,
|
nik
hala uste nuen behintzat... baina oker nengoen, oraindik ere gorago jo baitzuen berandu gabe; gaizki lo egiten nuen, eta, esnatzearekin batera, Helenaren irudia etortzen zitzaidan lehenik burura, haren elgorriagak eta haren matíaslópezak; baita haren bainilazko musuak ere, beste modu batean interpretatzen nituenak eta baloratzen; izan ere, gogoan nituen neure damuak eta gurutziltzatuaren aurrea... zer, baldin eta gertakari hura, Jainkoaren zigorra izan beharrean, Jainkoaren grazia bazen?; zer, baldin eta gurea zinezko ezkontza izan bazen, Jainkoaren begien aurrean —"(...) entzun nizunean etxetik alde egiteko prest zeundela nirekin ezkontzeko, nirekin orduantxe ezkondu bazina bezala sentitu zintudan" esan zidan Helenak! —, ohiko formulen eta arauzko arauen gainetik?; poztu nintzen... ustezko erruduna errugabetzen zuen neurrian, ikuspuntuak arintzen baitzidan zama; eta Helenarekin bizi izandako mementoek eta haragien nolabaiteko ezkontzak —zer alde zegoen, bada, ezkongaiek hitzez elkarri baietz esatetik mihiz esatera, baldin eta mihia hitzaren euskarri ere bazen? — beren zentzua hartzen zuten, harekin bizitza osorako lotzen baininduten; zer gehiago nahi nuen, bada, funtsezkoa neure esku banuen, hainbeste eta hainbeste maite nuen Helena, gertatuak gertatuta gero are gehiago...!; egia zen gazteak ginela —" Kontuz maitasun kontuetan...!" esaten zigun jende helduak eta adinekoak—, baina Romeo eta Julieta ere ez al ziren gure adinekoak, hortxe hortxe...?
|
|
|
Eta, hala ere, Damaso, badakit eta badakizu bere burua iraultzailetzat duen edonork zer erantzungo ligukeen: ...aina hara zer gertatu den Errusian Stalinekin, lehengoan kontatu nizun eta datuak guztiz fidagarriak dira, ezkerreko jendeak sinetsi nahi ez badu ere... milaka eta milaka baitira, antza, Stalinek hildakoak, eta milioika izango dira hemendik gutxira, ikusiko duzu, Trotski baztertu ondoren beste batzuk ere baztertu baititu... eta Alemanian ere halatsu gertatuko zen espartakistak garaile izan balira,
|
nik
hala uste —mintzatuko natzaizu horretaz gero—, horixe gertatzen baita iraultza iraultzailearen Ideia —maiuskulaz! — bihurtzen denean —errealitatearen izenean, iraultzaileek Platon hil eta ehorzten dute, baina Platon beti pizten da nonbaitetik, bakterio infekzioso bat balitz bezala, guztia kutsatzen duena, baita iraultza bera ere—, behin Ideala finkatuta —Ideal g... Abangoardiak herria gidatzen du, jakina... hiltegira gidatzen du, ordea, edo herria hiltzeko, Errusian bezala, edo herriarekin batera hila izateko, Alemanian bezala, Alemanian ere ezker muturrak eraman baitzuen 1919an herria hondamendira... nahiz eta orain ez gauden askoz hobeto —gizakion historia etengabe errepikatzen den zirkulu bat da, zirkunferentzia batek inguratua, non mutur bat eta bestea bat diren—, Hitler eta ideologia nazia gero eta boteretsuagoak ikusten baititut:
|
|
|
Ikusi nuena, ordea, ez zen gauza handi bat izan, ez bainuen muskerra herensuge bihurtzen ikusi, zerbait xumeagoa eta apalagoa baizik... begien aurrean nuèn musker hura musker bat baizik ez baitzen, azken batean, bere muskertasunaren mugak onartzen zituena, handipuzkeria orotatik at. Narrasti bat zen, lurrean arrastaka bizi zena, bai, baina eguzkiaren beroa jasotzen zuena. Eta zoriontsua zen, edo
|
nik
hala ikusi nuen: gustu gustura zegoen behintzat, berotasunaren plazer txiki handi hari atxikita, hori seguru.
|