|
2000
|
|
|
Baina ene bidea ez da hori.
|
Nik
bertze bide bat hautatu nuen. Ene ikusmoldetik artegintzan arazoa izanen dugu aitzinantzean, artea ez baita kontsumitzen den gauza bat, ez bakarrik bederen.
|
|
|
" Euskal Spiritua" edo" Elkanoren Semeak" agerraldiek indar handia dute, baina agertu ahala bere indarra galtzen dute. Emanaldi gehiago egiteko zirkuitu profesionalean aritu behar dugu, eta
|
nik
bertze manera batez funtzionatzen dut. Bost bat hilabetetan espiritu berezi bat sortzen dugu, bizitzeko molde bat funtsean.
|
|
|
Zeren, aitzin-solasean erran dizudan bezala, aurki orok baitu bere ifrentzua, eta zeren, ondorez, bizitza ez baita anitzetan lehen behakoan iduritzen zaiguna, baina bertze zerbait, hagitzez ere nahasiagoa eta konplexuagoa. ...u2014, objektuaren izena subjektuaren izanarekin loturik dagoen hotsezko ezaugarri ezin doiagoa eta ezin zehatzagoa balitz bezala, eta etxea etxe da, eta amorioa amorio, eta lehen behakoan edo objektuak eragiten digun lehen ukitu guztizkoan agortzen zaigu hitzen erranahia; aitzinago, aldiz, adinean gorat goazela, subjektuaren eta objektuaren artean distantzia bat sortu —mundua hor dago, baina
|
ni
bertze mundu bat naiz, eta mundutik apart nago—, perspektiba aldatu, eta ohartzen gara, bertze behako baten bidez, ezen objektu bakoitzak bere itzala duela, zeina bihurtzen baita objektuaren osagarri ere, eta ohartzen gara, halaber, ezen, handik aitzina, ez dugula aski, objektuaren izendatzeko eta mugatzeko, etorkiko hitza —haurtzaroko eta gaztaroko hitz itzalik gabea, alegia—, zer... Eta orduan ikasten dugu ezen etxea desterru ere bihur litekeela, amorioa desamorio.
|
|
|
Moduak eta manerak aipatu dizkizut arestian, eta haiei buruzko xehetasun tipi bat baizik ez dizut emanen, hau guztia hobeki argituko dizuna, ikus dezazun zein diferentak ziren jaun Marcel eta aita Bartolome: Jaun Marcelek mahai baten inguruan emaiten zuen eskola, eta bera alde batean paratzen zen,
|
ni
bertzean; eta nahi izaiten zuen, bertzalde, nik hitz egitea eta ene zalantzen azaltzea eta guztian parte hartzea, kasik berdinetik berdinerat ariko bagina bezala; eta zuka mintzatzen ginen, eta ez zuen boza goratzeko ohiturarik. Aita Bartolomek, ordea, lehen egunetik beretik, ene mahaiaren aitzinean, bere mahai partikularra ipinarazi zuen, oholtza baten gainean —oholtza baten gainean, bai, jaun André! —, ene behakoa beheiti goitikoa izan zedin beti ere, eta jakin nezan nor zen nor, eta hargatik eginarazten zidan, amaren kontsentimenduarekin, berorika ere, gela hartan geunden bitartean; eta bera zen, bertzalde, eskola haietan kasik beti mintzatzen zena, ozentki, halako tailuz non neke eta gaitz baitzen jakitea enekin ari zenetz, edo bere buruari aditzen ari zitzaionetz.
|
|
|
—Eta nola arraio erran diok,
|
nik
bertze mirakulu bat entzun nahi niola...?
|
|
|
Eta anitz poema zekizkien buruz, solas haietan aldian behin errezitatzen zituenak... Eta, hark bereak errezitatu ondoren,
|
nik
bertze hainbertze egiten nuen jaun Marcelek irakatsiekin, edo frai Luis Leongoaren lira haiekin, zeinak zuri esker ikasi bainituen, jaun André, han Salamancan.
|
|
|
Eta batzuetan hark poema bat errezitatzen zidan, eta bertzeetan
|
nik
bertze bat leitzen nion; eta orain solasean ari ginen, eta orain isilik geunden... baina isilune haiek ez ziren gure etsaigoaren eta gure haserrearen hatsarre, edo gure gogaitasunaren, nola izaiten baitira komunzki; aitzitik, isiltasunak ez gintuen bereizten baina elkartzen.
|
|
|
Eta mugitu nuen nik peoi bat, mugitu zuen hark bertze peoi bat... eta hala ibili ginen, mugimenduz mugimendu, egunari gaua zerraiola, eta gaua egunari... zeren eta nik hari peoi bat jan bainion eta hark
|
niri
bertze peoi bat... eta aitzinago nik zaldun bat jan nion eta hark niri alfila... Eta mugimendu bati bertze bat zerraion, eta taula gaineko piezak urrituz joan ziren, urrituz eta urrituz, harik eta guti batzuekin geratu ginen arte.
|
|
|
—Hire ama eta aita jesuita mutur batean zaudek, ordea, eta
|
ni
bertzean. Eta gure arteko leizea gero eta handiagoa duk —eta, begietarat xuxen so egiten zidala, galdetu zidan—:
|
|
|
Nik erranen dizut. Profesionaltasunak edo mendeku nahiak eraginda ari izan zarela uste duzun arren,
|
ni
bertze baten besoetan ikusi ezinak ziztatu zaitu oroz gain.
|
|
|
Bere martiniari lotu zitzaion,
|
nik
bertze garagardo bat eskatzen nuen bitartean. Gona estu ñimiñoa janzten zuen, lehengo eguneko plisatuaren ordez.
|
|
2009
|
|
|
Amodio aferak zirela-eta, hamaika joan etorri egina nintzen, destenorez, jauregiko korridore hutsetan barna. Gau hartan, Ruggieriren mutilaren argiari segika, urrun zen
|
nigandik
bertze aldi batzuetako axolagabetasuna. Itzal bakoitzaren gibelean ikusi uste nuen ezpata landatuko zidan izterbegia.
|
|
|
Hain segur ere ez zen zurikerietan ari. Noski esperantza bazuen
|
ni
bertze emakume bati zinez lotzean bakea emanen niola Bussyrekikoetan.
|
|
|
Izarrek erran dute: Henrikek ez du semerik utziko ondorengo, eta
|
nire
bertze Frantziskok, bere anaiek ez bezala, inoiz ez du koroa jantziko. Sekula ez diot erran bere tema debaldekoa dela.
|
|
|
Nere buruarekin bakar bakarrik usarioa hartua dut aspalditik, eta badut uste bakartasun horrek piska bat itsutzen nauen arrazoina. Nola ez duten
|
nik
bertze konpanirik, ez abantail bakar horren estimoa galtzeko, beharbada nahiago ditut nere kalidatiak diren baino haundiagoak ikusi, falloak ttikituz. Bertzeala, nola ongi bizi nere buruarekin?
|
|
2011
|
|
|
Deus maitatzekotan, lurra baitut nik maite, nahiz eta
|
ni
bertze lur hartakoa sentitzen naizen gehiago, denborak eta urak estalia.
|
|
|
–Uda osorako saioa nuen buruan, baina
|
nik
bertze bizpahiru egunetan lumatzea nahi baduzu, zuk ikusiko duzu?
|
|
|
Hala, bada, joan ginen biok ur putzura, pegar handi hura urez betetzera; jaso genuen, urez beteta gero, bakoitzak eskuz kirten bati eusten ziola; hartu nuen
|
nik
bertze eskuan zurezko burruntzalia, pegarretik ura ateratzeko eta edateko erabiltzen zena; paratu zizun amak zahatoa besagainean; abiatu ginen bertze valentziar haiengana?
|
|
|
–Zoaz trankil.
|
Nik
bertze Mombasa bat hartuko dut.
|
|
|
Bainan ez ginen denak batian joaten.
|
Ni
bertze lagun batekin, nire urte berekoa zenakin eta bertze batekin, beti elkarrekin joaten ginen. Egun batian nik zazpi ogi, bira kilukuak ekartzen nitun.
|
|
|
Bizkitartean, dugun ikus zein ote diren harek jan ditzakeen bihiak: ogia eta ilar xehea; ez dut
|
nik
bertzerik ezagutzen. Emazu horien gainera fruitu zenbait jankatzen duela.
|
|
2013
|
|
|
auzotik alde egin zuenetik maizago: . Anitzetan pentsatu izan dut, Mâreden jokabidea bertze era batekoa izanen zela,
|
ni
bertze modu batean saiatu izan banintz??, Abdel Haqqen nolabaiteko damua erakusten zutenak; erran nahi baita Abdel Haqq, ustez zuzen jokatu arren, ez zela gogara gelditu, eta are desgogarago gelditu zen jakin zuenean ezen Mâredek,, bere?
|
|
|
–
|
Niretako
bertze batzuk izan dituk beti erresumaren eta fedearen alde ari zirenak.
|
|
|
Zer jan eta non lo egin atzeman izanen genuen gazteluan. Alabaina,
|
niri
bertzerik ibilki buruan. Ez nintzen presatua Beltzuntzeri konturik emateko.
|
|
|
–LEHENA? Ez duk
|
nitaz
bertze Jainkorik ukanen ene aitzinean. Bigarrena?
|
|
|
Raissak bazuen, orobat, bertze datu bat, Mâred eta Abdel Haqqen artean gertatutako hausturari lotua... emakumeak gogo gogoan baitzituen senarrak aldika erraten zizkionak, Mâredek –" bere" gerrara boluntario joan zenak, itxuraz– auzotik alde egin zuenetik maizago: " Anitzetan pentsatu izan dut, Mâreden jokabidea bertze era batekoa izanen zela,
|
ni
bertze modu batean saiatu izan banintz...", Abdel Haqqen nolabaiteko damua erakusten zutenak; erran nahi baita Abdel Haqq, ustez zuzen jokatu arren, ez zela gogara gelditu... eta are desgogarago gelditu zen jakin zuenean ezen Mâredek," bere" kausaren aldeko borrokaren liburuari, odolezko sinadura eskaini ziola, bere nolabaiteko zintzotasunaren erakusgarri.
|
|
|
Ez nion kontestarik eman. " Sartzak hau jertse azpian, eta gerrikoarekin kontu; hik bat eta
|
nik
bertzea, bale?". Orduan ere ez nuen aukerarik.
|
|
2014
|
|
|
–Zuek bizimodu bat hobesten duzue,
|
nik
bertze bat, eta hor bukatzen da auzia.
|
|
|
isildu eta jostailu baten gisara erabili zuen baso hutsa esku ar tean. istant bat gabe, zutitu eta ardoa eskatu nuen berriz haren dako,
|
niretako
bertze zerbeza batekin batean. Bide bazterrean gelditutako auto bati gasolina botatzea bezainbat izan zen.
|
|
|
Ez, miga bat badiagu, mixterioa tzarra. Ez dik nehor,
|
ni
bertzerik, ondorat hurbiltzerat uzten.
|
|
|
ez diot Fermin erran, guardak ez ezagutzeko. Hik bat eta
|
nik
bertzea!. Hi berritz, erdikoa, kargak hire gain.
|
|
2015
|
|
|
Izan du bake, ez
|
nik
bertze.
|
|
|
" Batzuk galdegiten dautate: ‘Beti bide bera? ’, ez, zeren
|
ni
bertze bat naiz". Aldi huntan," Nafarroan filosofatuz" liburuaren bidez (Elkar), Orreagatik Bianaraino egin duen bidea dauku molde originalean kondatzen.
|
|
2017
|
|
|
" Badantzut, adiskidea, eta horrela mintzatzea eder bazauzu, zohazkit hirietarat eta ameriketarat [sic] eta nahi duzun tokirat, ezen zuk ez duzu gaurgeroz eskualdun odolik zainetan. Eta ez erran
|
niri
bertze tokietan ere eskuaraz mintzatuko zarela, ez erran bertze Eskual herri bat nahi duzula itsasoz haindian asentatu; hori ez da amets bat beizik" [letra etzana guk jarria].
|
|
2020
|
|
|
Eskuk harraskan ttikitzea, haurrak, haurrak eta haur gehio haztea, eta egurra biltzia, sua zaintzia, jositakoaren gainin behin eta berriz jostia...
|
Nik
bertze zerbait nahi nun zuretzat, txikita...
|
|
|
–Biharamunean urde haren gorpua aurkitu zutelarik, bazterrotan azkenaldian zebilean bidelapurra behin aipatzea aski izan zuan merkatariek hari lepora ziezaioten gertatutakoa. Eta zurrumurru hura ikaragarri handitu zuan denbora joatearekin eta
|
nik
bertzeren bat ere akabatu ahala, frantses armadako koronela barne. Espero diat atzo soldaduek bidelapurra garbitu izana, horrekin zurituko dituk hemen egundaino gertatutakoak; hemendik aitzina bertzela jokatu diat, hori bazekiat –begirada Txarroren begietatik aldendu gabe, Babili hitz egin dio emakumeak orain– Babil, maitea, hire esku zegok Barrabas honen bizia...
|
|
2021
|
|
|
II ze usteik gutienean biotzeko min batekin.
|
Nik
bertze lanik ez nuken bezela, usteik gutienean juaten nitze ikustera zer ai ziren.
|
|
|
(Hil zen usterik guttienean bihotzeko min batekin.
|
Nik
bertze lanik ez nukeen bezala, usterik gurrienean joaten nintzen ikustera zer ari ziren.)
|
|
2022
|
|
|
Lapurrak dira ihes egin dutenak inguratuta sentitu direnean.
|
Ni
bertzerik gabe utzi naute. Hona etorri naiz etxera itzultzeko laguntza eskatzeko.
|
|
|
Bai, zoragarria da nola kantatzen duen. Baina
|
nik
bertze burutazio bat dut. Zurekin dantzatzera hurbildu natzaizu.
|
|
|
Ba
|
nik
bertzea dut maiteago, neure hizkeratik da hurrenago... Piarresek.
|
|
|
Berrogeita hamar berrogeita hamar. " Zuk behin lokartu,
|
nik
bertze behin"," zuk bazkaria prestatu, nik bihar". Gaizki enfokatutako maskulinitate bat dago horren gibelean.
|
|
|
Ez da berdintasuna: " Zu joanen zara astelehen, asteazken eta ortziralez, eta
|
ni
bertzeetan", parkera joan eta berendua prestatzeaz ama arduratu bada. Xatarra aldatzen diote aitek, paseatzera joaten dira.
|
|
|
" Bai, zergatik ez?
|
Ni
bertze aldetik etorri nintzen, eta niretzat normala zen ikastolak muntatzea. Normala zen.
|
|
|
Eta berak isuri ondoreneko oharkabeko lo kuluxkan begira gelditzen nintzaion tuntun aurpegiz. Jendea haurtzarora itzularazten duen lo goxoan ere begi bat badaezpada erdi irekirik zuela zirudien, eta
|
nik
bertze aldera begiratzen nuenean irekitzen zituen biak, nion maitasunaz ohartua zela kontura ez nendin.
|
|
|
|
Ni
bertze aldean naiz!, erantzun du ahots urrun batek. Harrapatu uste ukan duenaren bertze norabidean dago.
|
|
2023
|
|
|
ezin erran dezaket egiazko kritika bat egin izan zaionik, eta, halarik ere, ez da isilik utzia izan. ...ko ordez, hau da, gorago ezartzen ditudan mugetan barnean [nik erranak gezurrak zirela erakutsiz; edo, egiak baziren ere, salatzen nuen juduekiko alderdikoikeria gauza zuzen eta naturala zela frogatu, nik bertzela uste ukan arren] eta frogantzak emanez, jakina hori onarturen bainuen, nahiago izan du' orain zortzi urte duelarik' bertze aldizkari batean publikatu nuen artikulu bat, bai eta
|
nire
bertze lan batzuk (izenik eman gabe uzten dituenak) oinarritzat harturik, ene iritzi politiko eta filosofiko, ene ideologia, hots, ene pertsonalitate guztiaren kontra bere bihotza isuri, ene juduen alderako herra itsusiak zauriturikako bihotz samurra...».
|