|
2008
|
|
|
Esan
|
nahi
baita Reginak beti aurkitzen zuela markesa anderea bere tokian, bihotz buruen lehentasunezko zutoinean eta mirespenaren idulkian, atxikitzeko modua, baita desadostasunaren haizeak astintzen zuenean ere.
|
|
|
Reginak bere ezkontza baitzuen buruan, Nazariorekin bizitza osorako lotuko zuena. Esan
|
nahi
baita Reginak buruhauste bat baino gehiago behar zuela, mundu guztiak esaten baitzion ezkontza batean ezkon egunekoa zela errazena, ezkon aurrekoekin eta ezkon ondokoekin konparatuta zer esanik ez, eta ezkon aurrekoak, jauregi barrua beharrekoaz hornitu eta apaindu, langileen lana gainbegiratu, eztei soinekoa erosi, gonbidatuen zerrenda osatu, eta eta abar?
|
|
|
maitatu ez ezik, gurtu ere egiten zituen hain mesedegarri gertatu zitzaizkionak: esan
|
nahi
baita Reginarentzat sekulako kolpea izan zela Villalbakoen harremanen gaiztotzea.
|
|
|
Esan
|
nahi
baita Reginak beti aurkitzen zuela markesa anderea bere tokian –bihotz buruen lehentasunezko zutoinean eta mirespenaren idulkian– atxikitzeko modua, baita desadostasunaren haizeak astintzen zuenean ere. Horregatik egoten zen hain gustura markesa anderearekin, harekin egoteko aukerak ohoratua, hark bere alabena baino antz handiagoa zuela aitortu zionean zer esanik ez; markesa andereak, gero, Nazariori buruzko galderak egin zizkion, haien harremanei buruzkoak... baita tarteka bere kezkak eta bere barrua neskameari hustu ere:
|
|
|
Reginak bere ezkontza baitzuen buruan, Nazariorekin bizitza osorako lotuko zuena. Esan
|
nahi
baita Reginak buruhauste bat baino gehiago behar zuela, mundu guztiak esaten baitzion ezkontza batean ezkon egunekoa zela errazena, ezkon aurrekoekin eta ezkon ondokoekin konparatuta zer esanik ez, eta ezkon aurrekoak –jauregi barrua beharrekoaz hornitu eta apaindu, langileen lana gainbegiratu... eztei soinekoa erosi, gonbidatuen zerrenda osatu, eta abar, eta abar– ongi prestatu eta hob...
|
|
|
horregatik, beharbada –horregatik, ziur– maitatu ez ezik, gurtu ere egiten zituen hain mesedegarri gertatu zitzaizkionak: esan
|
nahi
baita Reginarentzat sekulako kolpea izan zela Villalbakoen harremanen gaiztotzea.
|
|
2009
|
|
|
minaren etxetik bere lehen etxera eta Reginaren besoen babesera; mutilari ez zitzaion bisitarik komeni, ados, baina amarena ez zen bisita, beste zerbait baizik: bisitaldia, izan ere, bisitaria gelan sartzen denetik atera arteko aldia da, bi mugak mugatutako aldia, ondorioz; esan
|
nahi
baita Reginarena ez zela bisita bat, ama inoiz ez baita semearen haragitik ateratzen, ez semea amaren haragitik ateratzen denean, ezta gerora ere, bizitza osoan, baldintzarik eta mugarik gabeko eskaintzan: horregatik, alferrik zebiltzan ospitaleko mediku eta erizain guztiak, Regina semea ikustera deliberatua baitzegoen, eta ikusi egingo baitzuen, kosta ahala kosta; ikusi zuenean, lasaigarriek lasaitua zegoen Domingo?, eskutik heldu, kopetan musurik samurrena eman, eta hitz batzuk xuxurlatu zizkion belarrira, Maria Bibianak entzuteko moduan, haatik:
|
|
|
zituen balizko erasoen jopuntu: esan
|
nahi
baita Reginak haragiaren matxinada sentitu zuela une hartan, beharbada, haurrak babestera bultzatu zuena erarik inkontzienteenean, begiratu ere, haiexei begiratu baitzien banan banan jarraian, kezkati bezain errukitsu, Gabinok, jolasaz aspertuta edo, bere zaldia bota zuenean, lurrean eserita zegoèn Adaren parera; eta honek zurezko jostailua eskuaz hartu, ahoan sartu?... eta Regina malguki bat bezala zutitu eta hiruzpalau urratsetan hurbildu zitzaion, jostailua ahotik kentzeko:
|
|
|
hots, Maria Bibiana bat batean aztoratu eta ezin serioago jarri zen, hazpegien keinu nabari batean, orduantxe ohartu balitz bezala hanka sartu zuela, nahiz eta hanka sartze hura bi galdera marken artean sartu zuen, hain baitzen nabaria, halaber, haren begiradari zeriòn ezjakintasuna; gauzak horrela, arkume goxoa jaten ari ziren une hartan?, aitak eta Teofilo Mariak beste plano batean behar zuten, baita jaun kalonje Anizetok ere (beren karguaz loriatzen diren kalonjeak apetitu onekoak izan ohi dira, sexu ukatuaren gosea ere gularen bidetik asetzen ohituak, antza?), arkume zaporetsuaren zaporearen menera; gizonezkoen kontrastean, baina, adi adi zeuden ama izebak, beren begiratzeko era arretatsu harekin, begien joan etorri neurtu bezain intentsoak, Ada eta Maria Bibiana jomugatzat zituztenak?, ama batez ere, halakoa izan zen, izan ere, Reginak Pagoagako Ama Birjinaren balizko agerketa haiekin azkenean bizi izan zuèn frustrazioa, lehen uneko liluraren gozoa ozpin bihurtarazi eta jarrera neurasteniko batera eraman zuena, halako eran, non zalantzarik gabe baiezta baitaiteke ezen emakumea ez zela, geroztik, bere onean egon? hasi ere, ohi ez bezala nekatzen eta gogotxartzen hasi baitzen gaixotasunaren lehen fasean, baita, denborarekin, okerragora egin ere, prozesu geldiezin batean, ahazmenak eta ahanzturak buruan eragindako nola halako hutsaldiak, gero eta maizagoak, nagusi?; esan
|
nahi
baita Regina kezkatuta zegoela. Regina, egia esan, lehenagotik zegoen kezkatuta afera harekin, Domingoren antza hartzen baitzion batzuetan Adari: ez al zen, esate baterako, Adak egindako azioa, noiz eta, igandeko meza entzuteko obligazioa bazter utzita, atso zahar batekin usoak elikatzen gelditu baitzen, Domingok ere sinatzeko modukoa??, baita susmatzen hasia ere, beharbada. Regina gero eta bere jarrera neurotikoaren mendeago zegoen?, kontu hartan guztian, halakoetan, gainera, Nazariok noiznahi babesten zuen bere alabatxo kuttuna, eta haren portaerak bakardadezko sentipena areagotzen zion etxekoandreari ezinbestean?
|
|
|
Egia da senarrak eten puntu batzuk erantsi zizkiola esaldiari, ondorio huts biribiltzat har zitekeenak zalantzatik edo galderatik ere zerbait balu bezala, baina egia da, halaber, senarraren jarrera hura lotuagoa zegoela gizonak ezerezetik esperantzak eraikitzeko izan ohi duen joerarekin, bihotzaren arrazoiekin, beraz? buruaren benetako arrazoiekin baino; gauzak zeudèn puntuan, ordea, hura ez zen engainuetarako eta iruzurretarako ordua; esan
|
nahi
baita Reginak garbi ikusi zuela une hartan senarrak irekitako bidean barrena egin behar zuela, halako eran, non esan nahi ez zituenak ere esan baitzizkion, harengandik entzun nahi ez zituenak entzunda gero: senarrak, izan ere, hitz batean definitu zuen haurra?, anormala??, eta orain berari zegokion. Reginari?
|
|
|
segurtasunari eta etorkizunari ere; non zen, baina, etxeko segurtasuna, baldin eta munstroa, sabela ere ia errotik ostu ziona, ekaitz bat bezala sortu eta etxean ekaitz bat bezala sartu bazen? Eta Reginak, hala eta guztiz ere, sena beti sen?, etxekoen segurtasunari begira jarraitzen zuen artean ere; esan
|
nahi
baita Reginak nekez egin ziezaiokeela aurre senarrari, zer, gainera, baldin eta susmo haiek guztiak Reginaren asmakizun hutsak baziren??, auziaren erru osoa hari leporatuz, senar emazteen arteko giro txartze balizko batek, seme alaben aurrean era batean edo bestean erakutsitakoak, berarekin baitzekarren neurri bereko ondorio kaltegarria seme alaben segurtasun psikologikoan, ezinbestean ekarri ere...
|
|
|
Esan
|
nahi
baita Regina biziberriturik heldu zela Limpiastik, bisitak arimaren sendabidean ipini balu bezala; horregatik, markesa andereak Madrilera itzuli beharreko eguna iritsi zenean, bere esker ona adierazi zion Reginak mila aldiz.
|
|
|
–Ongi merezia zuen listukada txerri horrek!?; berak, beraz. Reginak?, pentsamendu haiek zituen, eta beste bat ere bazuen? pentsamendu guztiak, norbaitek pentsatzen dituen mementotik, beti baitira direnak eta beste bat, hamar direnean hamaika, eta ehun direnean ehun eta bat?, zeren pentsatzen duenak beti baitu, pentsatzen duenaz gain, beste pentsamendu bat, besteek berari buruz pentsa dezaketenarekin lotua; esan
|
nahi
baita Reginak bazekiela guztiak begira zituela, galdezka, alegia?, Gabinori sinetsi ote zion ala ez jakiteko; egoera hartan, halako erantzun bat eman ziezaiekeen: –Begira Gabinori:
|
|
|
Regina, baina, beste toki batean zegoen, beharbada; Reginak, izan ere, begirada zerumugan galdua zuen, eta sabela harri bihurtua, ausaz, halako eran, non ez baitzion mutilak egindako galderari erantzun; sabela ez ezik, begiak ere harri bihurtuak zituen, apika; esan
|
nahi
baita Reginak bere harrizko begiekin begiratzen ziola orduantxe gertatuari, gertatu ez balitz bezala; Regina, ordea, alfer alferrik zebilen, gauzak gertatu egiten baitira, barne egoera bat edo bestea izan, ikuspuntua bat edo bestea izan, biharamuneko egunkariaren titularrak ezin hobeto adierazi zionez: –Hubert le Blonen heriozko istripua??.
|
|
|
nahiz eta bere bide hartan amona Ursula izan zuen oztopo, amona Ursula beti mintzatzen baitzen euskaraz, atera ere, halaxe ateratzen zitzaion, barru barrutik?, baita, denborarekin, gaztelaniaz ulertzera iritsi zenean ere: esan
|
nahi
baita Regina gogor saiatu zela Ursula beretakoa egiten, beti modu onean, nolanahi ere, Reginak bai baitzekien zer nolako balioa zuen izeba Ursulak Nazariorentzat, honek izugarri estimatzen baitzuen izeba, gurtu ere, gurtzen zuen, bere arrakastaren elementu ezinbestekotzat zuen neurrian?, alferrik; Ursula, izan ere, herriko, baserriko?
|
|
|
Esan
|
nahi
baita Reginak eztei bidaiako irudi haiek zituela oroimenean, ametsaren abiapuntu gertatu zitzaizkionak. Kontua da, bat batean, Adaren koruko neskak azaldu zitzaizkiola Reginari, zuriz jantziak, elizpeko ekitaldian bezala?
|
|
|
hots, Reginak etxeari begiratzen zion, baita etxekoen –bere beste seme alaben– segurtasunari eta etorkizunari ere; non zen, baina, etxeko segurtasuna, baldin eta munstroa, sabela ere ia errotik ostu ziona, ekaitz bat bezala sortu eta etxean ekaitz bat bezala sartu bazen? Eta Reginak, hala eta guztiz ere –sena beti sen–, etxekoen segurtasunari begira jarraitzen zuen artean ere; esan
|
nahi
baita Reginak nekez egin ziezaiokeela aurre senarrari –zer, gainera, baldin eta susmo haiek guztiak Reginaren asmakizun hutsak baziren? –, auziaren erru osoa hari leporatuz, senar emazteen arteko giro txartze balizko batek, seme alaben aurrean era batean edo bestean erakutsitakoak, berarekin baitzekarren neurri bereko ondorio kaltegarria seme alaben segurtasun psikologikoan, ezinbestean...
|
|
|
Arrazoi zuen arren, Regina Aldasorori beldurgarri egin zitzaion –aurpegia zurbila bezain zurruna zuen behinik behin, odola ere orduantxe izoztu balitzaio bezala– hitz hura senarraren ahotik entzutea, huraxe zelako, beharbada, hari sekula entzun nahi izango ez ziona. ...ldiari, ondorio huts biribiltzat har zitekeenak zalantzatik edo galderatik ere zerbait balu bezala, baina egia da, halaber, senarraren jarrera hura lotuagoa zegoela gizonak ezerezetik esperantzak eraikitzeko izan ohi duen joerarekin –bihotzaren arrazoiekin, beraz– buruaren benetako arrazoiekin baino; gauzak zeudèn puntuan, ordea, hura ez zen engainuetarako eta iruzurretarako ordua; esan
|
nahi
baita Reginak garbi ikusi zuela une hartan senarrak irekitako bidean barrena egin behar zuela, halako eran, non esan nahi ez zituenak ere esan baitzizkion, harengandik entzun nahi ez zituenak entzunda gero: senarrak, izan ere, hitz batean definitu zuen haurra –" anormala" –, eta orain berari zegokion –Reginari– xehetasunak ematea:
|
|
|
Esan
|
nahi
baita Reginak eztei bidaiako irudi haiek zituela oroimenean, ametsaren abiapuntu gertatu zitzaizkionak. Kontua da, bat batean, Adaren koruko neskak azaldu zitzaizkiola Reginari, zuriz jantziak, elizpeko ekitaldian bezala... baina ez elizpean bertan, Santa Justako igogailuan baizik, eta kontua da igogailuak goiko terrazaraino igo zituela, non kantari hasi baitziren; gero, neskak desagertzen hasi ziren banan banan, Ada bakarrik geratu zen arte; hain ongi kantatzen zuen Adak Stille Nacht, uso zuriak atera zitzaizkion ahotik, bat, bi eta hiru... hamar, hogei eta hogeita hamar... laurogei, laurogeita hamar eta ehun:
|
|
|
Adak automata batek bezala so egin zion Maria Bibianari, burua apurka apurka jiratuz, ez hitz bat eta ez keinu bat ere egiteko gai, jarrera pasibo erabateko batean, zeinak Maria Bibianaren erreakzioa eragin baitzuen: ...asteniko batera eraman zuena, halako eran, non zalantzarik gabe baiezta baitaiteke ezen emakumea ez zela, geroztik, bere onean egon... hasi ere, ohi ez bezala nekatzen eta gogotxartzen hasi baitzen gaixotasunaren lehen fasean, baita, denborarekin, okerragora egin ere, prozesu geldiezin batean, ahazmenak eta ahanzturak buruan eragindako nola halako hutsaldiak, gero eta maizagoak, nagusi–; esan
|
nahi
baita Regina kezkatuta zegoela –Regina, egia esan, lehenagotik zegoen kezkatuta afera harekin, Domingoren antza hartzen baitzion batzuetan Adari: ez al zen, esate baterako, Adak egindako azioa, noiz eta, igandeko meza entzuteko obligazioa bazter utzita, atso zahar batekin usoak elikatzen gelditu baitzen, Domingok ere sinatzeko modukoa? –, baita susmatzen hasia ere, beharbada –Regina gero eta bere jarrera neurotikoaren mendeago zegoen–, kontu hartan guztian –halakoetan, gainera, Nazariok noiznahi babesten zuen bere alabatxo kuttuna, eta haren portaerak bakardadezko sentipena areagotzen zion etxekoandreari ezinbestean– mutur ezkuturen bat ez ote zegoen...
|
|
|
imajinatzen zuen Domingo bere sabelean –bere jatorrizko etxean, non ez laztanak eta ez ferekak ez baitziren beharrezkoak, mundua laztan bat eta fereka bat zelako, ezer izatekotan–, gaitz guztietatik babestua, eta imajinatzen zuen, ondotik, beste etxe hartan, minaren etxean –halaxe deitzen zion Reginak Madrilgo ospitaleari, la casa del dolor–, nora izan baitzen jaurtia, eta ez zuen duda egiten zein zen Domingok hartu behar zuen bidea... minaren etxetik bere lehen etxera eta Reginaren besoen babesera; mutilari ez zitzaion bisitarik komeni, ados, baina amarena ez zen bisita, beste zerbait baizik: bisitaldia, izan ere, bisitaria gelan sartzen denetik atera arteko aldia da, bi mugak mugatutako aldia, ondorioz; esan
|
nahi
baita Reginarena ez zela bisita bat, ama inoiz ez baita semearen haragitik ateratzen, ez semea amaren haragitik ateratzen denean, ezta gerora ere, bizitza osoan, baldintzarik eta mugarik gabeko eskaintzan: horregatik, alferrik zebiltzan ospitaleko mediku eta erizain guztiak, Regina semea ikustera deliberatua baitzegoen, eta ikusi egingo baitzuen, kosta ahala kosta; ikusi zuenean –lasaigarriek lasaitua zegoen Domingo–, eskutik heldu, kopetan musurik samurrena eman, eta hitz batzuk xuxurlatu zizkion belarrira, Maria Bibianak entzuteko moduan, haatik:
|
|
|
Benjamin Maria...", eta ondorioa berez etorri zitzaion, beharbada, semearen defentsan: ...k!"; berak, beraz –Reginak–, pentsamendu haiek zituen, eta beste bat ere bazuen... pentsamendu guztiak, norbaitek pentsatzen dituen mementotik, beti baitira direnak eta beste bat –hamar direnean hamaika, eta ehun direnean ehun eta bat–, zeren pentsatzen duenak beti baitu, pentsatzen duenaz gain, beste pentsamendu bat, besteek berari buruz pentsa dezaketenarekin lotua; esan
|
nahi
baita Reginak bazekiela guztiak begira zituela –galdezka, alegia–, Gabinori sinetsi ote zion ala ez jakiteko; egoera hartan, halako erantzun bat eman ziezaiekeen: " Begira Gabinori:
|
|
|
mikrobio haiek suge ezin txikiagoak bezalakoak ote ziren, bada, nahiz eta berak nekez ulertu?; edo ulertzen hasia ote zen, zeren, sugeak Adan eta Ebaren paradisua hondatu zuen bezala, hantxe ibil baitzitekeen orduan ere, Regina eneko paradisuan, mikrobio baten itxura hartuta, bertan hondamendia eragiteko prest?; izan ere, ikusten zèn etsaiaren aurka zerbait egin zitekeen, ausaz, baina ikusten ez zenaren aurka nekez, neurri profilaktiko haiek hartzeko orduan etxekoandrea lehendabizikoa izan bazen ere; suge itxuraldatuak, gainera, Reginaren haragia ez ezik, Reginaren haragiaren haragi zirèn sei haur haiek –seiak ere jolasean ari zirenak– zituen balizko erasoen jopuntu: esan
|
nahi
baita Reginak haragiaren matxinada sentitu zuela une hartan, beharbada, haurrak babestera bultzatu zuena erarik inkontzienteenean, begiratu ere, haiexei begiratu baitzien banan banan jarraian, kezkati bezain errukitsu, Gabinok, jolasaz aspertuta edo, bere zaldia bota zuenean, lurrean eserita zegoèn Adaren parera; eta honek zurezko jostailua eskuaz hartu, ahoan sartu... eta Regina malguki bat bez...
|
|
|
Regina, baina, beste toki batean zegoen, beharbada; Reginak, izan ere, begirada zerumugan galdua zuen, eta sabela harri bihurtua, ausaz, halako eran, non ez baitzion mutilak egindako galderari erantzun; sabela ez ezik, begiak ere harri bihurtuak zituen, apika; esan
|
nahi
baita Reginak bere harrizko begiekin begiratzen ziola orduantxe gertatuari, gertatu ez balitz bezala; Regina, ordea, alfer alferrik zebilen, gauzak gertatu egiten baitira, barne egoera bat edo bestea izan, ikuspuntua bat edo bestea izan, biharamuneko egunkariaren titularrak ezin hobeto adierazi zionez: " Hubert le Blonen heriozko istripua...".
|
|
|
Esan
|
nahi
baita Regina biziberriturik heldu zela Limpiastik, bisitak arimaren sendabidean ipini balu bezala; horregatik, markesa andereak Madrilera itzuli beharreko eguna iritsi zenean, bere esker ona adierazi zion Reginak mila aldiz.
|
|
|
gaztelania hutsean, alegia... nahiz eta bere bide hartan amona Ursula izan zuen oztopo, amona Ursula beti mintzatzen baitzen euskaraz –atera ere, halaxe ateratzen zitzaion, barru barrutik–, baita, denborarekin, gaztelaniaz ulertzera iritsi zenean ere: esan
|
nahi
baita Regina gogor saiatu zela Ursula beretakoa egiten –beti modu onean, nolanahi ere, Reginak bai baitzekien zer nolako balioa zuen izeba Ursulak Nazariorentzat, honek izugarri estimatzen baitzuen izeba... gurtu ere, gurtzen zuen, bere arrakastaren elementu ezinbestekotzat zuen neurrian–, alferrik; Ursula, izan ere, herriko –baserriko– emakume bat zen, bertan erro sakonak bot... utz iezadazu arrosak eta zaintzen, aspertuko naiz etxe honetan bestela...," Lupus" izeneko etxeko txakurraren ardura ere –baserriko txakur bera zen, Nazariok herritik ekarri zuena eta biziki estimatzen zutena," latina ere bazekielakoan" – bere gain hartzen zuen bitartean.
|