|
2009
|
|
|
urak, azkenean, bere bidea egiten baitu beti, goitik ez bada behetik, hartarako lur geruza bat edo hamaika lur geruza iragazi behar baditu ere; izan ere, nola estali iragana, edo nola hautsi iraganean bizi izandako hainbat eta hainbat bizipenekin? baldin eta bere baitan Domingoren aldeko sentimendua inoiz baino errotuago nabaritzen bazuen?, landareak, bai, errotik atera baitaitezke, sentimenduak nekez; esan
|
nahi
baita Ada bere ohiko jarrera agertzen hasi zela, lehen egunetako jarrera guztiz esanekoaren ondotik; eta izeba eta ahizpa, halere, poztu egin ziren hasieran; goiz erdi batean, gainera, Adak aria batzuk kantatu zizkien etxeko emakumeei, Reginari pozezko malko batzuk isurarazi zizkiotenak, baita iruzkin bat aterarazi ere: –Zatoz, etxeko urretxindorra!?, zutik jarri eta besoak zabaltzen zituela; eta amak Ada besarkatu, eta berehala bildu zitzaizkien biei izeba Ernestina eta Maria Bibiana, laurak besarkada batean eta bihotz batean urtu ziren arte.
|
|
|
Ada bakarra ez zen existitzen, Adaren baitan bi Ada baitzeuden, gero eta bereziagoak; bata eskuzabala zen, alaia, txori bat iduri; bestea, aldiz, tristea eta goibela zen, maltzurra ere izan zitekeen? eta gorputzean garrasi bat zuen, munduaren aurkakoa, existentziaren beraren aurkakoa ere bai, ausaz?, eztarrian noiznahi lehertzen zitzaiona, hontzaren ulua iduri; esan
|
nahi
baita Adak betidanikoa zuèn argiaren eta itzalaren arteko joera bitariko hura, nolabaiteko dinamika dialektikoaren ondorioa ere bazena, baita oreka gutxieneko baten eragilea ere, guztiz apurtu zela: hots, bi poloen arteko dinamika dialektikoak bere dialektikotasuna galdu eta bi poloak bakarrik geratu zitzaizkion Adari, orain bat nagusi, erabat nagusi?
|
|
|
Goraldiari, baina, beheraldia jarraitu zitzaion, ardo gozoaren asealdiari ajealdia?; esan
|
nahi
baita Ada gero eta edariaren mendekoago egin, eta altxorra gordetzen zuèn armairurako bidaiatxoak aniztu eta ugaritu zituela, zaintzaileen edozein deskuidu aprobetxatuz; hasieran, kontuz ibiltzen zen, izebak igar ez ziezaion, baina izeba, jakina, egun batean ohartu egin zen; egun batzuk lehenago ere ohartu zen, beharbada, eper errearen saltsari ardo gozoa eransterakoan botilari begiratu. Blanca ... eta halako keinua egin baitzuen, mesfidantzazkoa; halere, beste egun hartakoa nabarmena zen:
|
|
|
baita mihia eta zintzurra ere, botilari eusten ziòn eskua ere halaxe eduki zuen airean, zirkinik ere egin gabe, segundo pare batean, botila ahotik atera orduko?, guztiak paralizatuta; Adak, baina, ahoan zuen ezpainetaratutako zurrutada? zentilitro bat isurkari, bestela esanda, isurkari oro bezala grabitatearen ezin saihestuzko lege zurrunen menera zegoena, ahotik zintzurrera eta zintzurretik beherantz egiteko prest; esan
|
nahi
baita Adari kontrako eztarrira joan zitzaiola ardo gozoa, eztul bortitza eragin ziona; utzi zuen botila mahai gainean nola edo hala, jarraitu zuen eztul egiten gero eta ahalegin bortitzagoan. Ada denbora irabazten ari zen, dudarik gabe, aurka zituèn eszenaren parametroak aldatzeko asmotan edo?, egin zituen horrela hamar segundo, hogei, berrogei, erruduna izateaz gain, halabeharraren biktima ere izan zela erakutsi nahian baitzebilen, antza, ardo gozoa arnasbidean garraztu zitzaion gero!?, zenbat eta eszena luzeagotu, orduan eta biktimago; lasaitu zenean, izebak kargu hartu zion, haserre:
|
|
|
luzatzen bazen?; aitzakia bikaina zuen, bestalde: ez al zen, bada, gaixo egon, 39ºko sukarrarekin?; esan
|
nahi
baita Adak Txarorekin egoteko irrika bizia zuela, liburuaz hitz egiteko ez ezik, liburua bukatzeko, ehun bat orri falta ziztzaizkion, astebururako utz zitzakeenak?, Maria Bibianarekin gertatu zitzaiona kontatzeko ere; irudikatu ere, irudika zezakeen harekiko elkarrizketa: –Bukatu dut ia liburua, Txaro, baina orain dela bi eguneko berria da Ana Karenina aldareetara igo dutela?
|
|
|
emaileak; berdin zitzaion, musika gizakiaren espirituan halako zirrara hil edo bizikoa eragiteko gai denean, inportanteena ez baita, apika, nor den emailea eta nor hartzailea, musika bera baizik: esan
|
nahi
baita Adarena ez zela jada ohiko espazioa, izugarrikeriaren itzal beltz beruntsuak estalia, beste bat baizik, edo espazio bera zen, beharbada, musikaren aireak garbitua, edo argiaren bela urdinak, baden eta ez den haizearen erratz bihurtutakoak?
|
|
|
Hainbeste errepikatzen zion galdera, non pentsatzekoa baita Adak zerbait gordetzen ziola pentsatzen zuela, baina Adak ezetz esaten zion, ezetz eta ezetz, inoren susmo txarrik piztu ez zezakeèn jarreran, hain ziren biribilak eta hain erabatekoak ezpain begien ezezkoak; esan
|
nahi
baita Adari ez zitzaiola ezertxo ere igartzen, hain bereganatuak zituen, antza, disimuluaren teknikak, ezetz esaten zuèn mementoan buru buruan behar baitzituen Domingorekin bizi zituèn ezkutuko harremanak; disimuluaren artean trebea izan zitekeen arren, baina, Adak, batzuetan, ezin disimulatu izaten zuèn bere tristura.
|
|
|
norabidea eta norantza, iparra eta helburua, arrazoia eta neurria, haragi batek beste bat senda zezakeelakoan, haragi baten sufrimendua beste haragiaren osasunaren truke, Jainkoaren begiradapean betiere, salerosketa itxurako haren gainbegiratzailea Jainkoa bera zenez gero, azken hitza zuena; Domingoren eta Teofilo Mariaren haragi autolesionatuak, beraz, haragi itsusiak ziren, baina beren itsustasunean distira bat zuten, helburuak. Gabinoren osasunak? guztiz justifikatzen baitzituen bitartekoak; esan
|
nahi
baita Adak distira hura ikusten zuela, agian, anai arreben elkartasuna eta batasuna adierazten zuena; Gabinoren haragiak jartzen zion, ondorioz, Domingoren eta Teofilo Mariaren haragi argigabeari argia, ubeluneari aureola, eta bi anaiei heroien edo santuen koroa, haragiak gau, haragiak argi.
|
|
|
Orduan, baina, Txaroren eta Adaren eskuen artean, supituki, mila voltioko potentzial aldea sortu balitz bezala, bat bateko dardarak hartu zuen Ada; esan
|
nahi
baita Adak ez zituela jada Txaroren eskuak eskuetan sentitzen; are gehiago: Txaroren eskuak ere ez ziren bi esku orduko, mila arraintxo elektriko baizik, odolbideetan barrena zebilzkionak, gorputzaren alde batetik bestera, besoetatik izterretara eta bularretatik erraietara, joan eta etorri, etorri eta joan, zirkuitulaburraren eraginez; zer esku sartze eta zer mutur sartze zen hura, baina, bera. Ada?
|
|
|
Adak garbi ikus zezakeen nola Maria Bibianaren begiei barne poz ukaezin bat zerien, berak nekez erakuts zezakeena, Jainkoari zer eskainirik ez zuelako, ausaz: ..., Maria Bibianak logelatik gosaltzera alde egin ostean; gero, eskuak ahurretatik lotu eta begiak goratu zituen, oinazeak zizelatuak iduri; bazirudien, beraz, Ada desesperazioaren ertzean zegoela, nondik ahalguztidunari erreguka ari baitzitzaion, minutu erdi intentsoa izan zen, orain ezpainak mugitzen zituela eta orain ez?, arnasa bezain premiazko zuèn zerbait eskatzen ariko balitzaio bezala; esan
|
nahi
baita Adak halako otoitz bat behar zuela une hartan mihi ezpainetan: –Jauna, gaur udaberria hasi da, eta arren eta arren ez dizut besterik eskatzen:
|
|
|
–maite zaitut?, bai, eta mugarik gabe maite zaitut, ondorioz, buruko ilerik galduenetik behatz txikiraino? eta eskuak eskuetan maite zaitut, bai, baina baita ezpainak ezpainetan ere; esan
|
nahi
baita Adari irudi hura pasatu zitzaiola, beharbada, burutik: Txaro bera musukatzen, haren ezpainak bere ezpainetan:
|
|
|
estali ere, estali zuen zementu plaka batez iragana, halaxe irudituko zitzaion Adari, ausaz, memento batzuetan: ...an, bere bidea egiten baitu beti, goitik ez bada behetik, hartarako lur geruza bat edo hamaika lur geruza iragazi behar baditu ere; izan ere, nola estali iragana, edo nola hautsi iraganean bizi izandako hainbat eta hainbat bizipenekin... baldin eta bere baitan Domingoren aldeko sentimendua inoiz baino errotuago nabaritzen bazuen?, landareak, bai, errotik atera baitaitezke, sentimenduak nekez; esan
|
nahi
baita Ada bere ohiko jarrera agertzen hasi zela, lehen egunetako jarrera guztiz esanekoaren ondotik; eta izeba eta ahizpa, halere, poztu egin ziren hasieran; goiz erdi batean, gainera, Adak aria batzuk kantatu zizkien etxeko emakumeei, Reginari pozezko malko batzuk isurarazi zizkiotenak, baita iruzkin bat aterarazi ere: " Zatoz, etxeko urretxindorra!", zutik jarri eta besoak zabaltzen zituela; eta amak Ada besarkatu, eta berehala bildu zitzaizkien biei izeba Ernestina eta Maria Bibiana, laurak besarkada batean eta bihotz batean urtu ziren arte.
|
|
|
Ada, baina, izebak eta Maria Bibianak uste baino konplexuagoa zen barrutik; benetako Ada ere ez baitzen, apika, guztiek uste zutena; are gehiago: Ada bakarra ez zen existitzen, Adaren baitan bi Ada baitzeuden, gero eta bereziagoak; bata eskuzabala zen, alaia, txori bat iduri; bestea, aldiz, tristea eta goibela zen, maltzurra ere izan zitekeen... eta gorputzean garrasi bat zuen, munduaren aurkakoa –existentziaren beraren aurkakoa ere bai, ausaz–, eztarrian noiznahi lehertzen zitzaiona, hontzaren ulua iduri; esan
|
nahi
baita Adak betidanikoa zuèn argiaren eta itzalaren arteko joera bitariko hura, nolabaiteko dinamika dialektikoaren ondorioa ere bazena, baita oreka gutxieneko baten eragilea ere, guztiz apurtu zela: hots, bi poloen arteko dinamika dialektikoak bere dialektikotasuna galdu eta bi poloak bakarrik geratu zitzaizkion Adari, orain bat nagusi –erabat nagusi– eta orain bestea:
|
|
|
Goraldiari, baina, beheraldia jarraitu zitzaion –ardo gozoaren asealdiari ajealdia–; esan
|
nahi
baita Ada gero eta edariaren mendekoago egin, eta altxorra gordetzen zuèn armairurako bidaiatxoak aniztu eta ugaritu zituela, zaintzaileen edozein deskuidu aprobetxatuz; hasieran, kontuz ibiltzen zen, izebak igar ez ziezaion, baina izeba, jakina, egun batean ohartu egin zen; egun batzuk lehenago ere ohartu zen, beharbada, eper errearen saltsari ardo gozoa eransterakoan botilari begiratu –Bl... nola zitekeen, izan ere, litroko botila astebetean ia hustea?, eta nola zitekeen likorearen maila hondotik bi hatzetara baizik ez egotea, baldin eta izebak ongi oroitzen bazuen berak ireki eta hasi zuela astebete lehenago?; horregatik errepikatu zuen izebak mesfidantzazko keinua; zerbait esatera zihoala zirudienean, baina, Adak, izebari keinua irakurri ziolako edo, aurrea hartu eta honela hitz egin zion, hatzaz ardo gozoaren maila seinalaturik:
|
|
|
Ada izoztuta bezala gelditu zen lehen istantean: ...otilari eusten ziòn eskua ere halaxe eduki zuen airean, zirkinik ere egin gabe, segundo pare batean, botila ahotik atera orduko–, guztiak paralizatuta; Adak, baina, ahoan zuen ezpainetaratutako zurrutada... zentilitro bat isurkari, bestela esanda, isurkari oro bezala grabitatearen ezin saihestuzko lege zurrunen menera zegoena, ahotik zintzurrera eta zintzurretik beherantz egiteko prest; esan
|
nahi
baita Adari kontrako eztarrira joan zitzaiola ardo gozoa, eztul bortitza eragin ziona; utzi zuen botila mahai gainean nola edo hala, jarraitu zuen eztul egiten gero eta ahalegin bortitzagoan –Ada denbora irabazten ari zen, dudarik gabe, aurka zituèn eszenaren parametroak aldatzeko asmotan edo–, egin zituen horrela hamar segundo, hogei, berrogei... erruduna izateaz gain, halabeharraren ...
|
|
|
ahizpak" asko maite zaitut" esaten zion bitartean, Txarok" maite zaitut" esaten ziola; lehena, ahizpen arteko maitasunari forma ematen ziòn adierazpidea zen, eskuak eskua mugatzat hartzen zuena, eta ez bularra edo zilborra, esate baterako, muga hark egiten baitzuen maitasun mota hura eder, mugak egiten duin; bigarrena, ordea, maiteminduen hizkera zen, maitasunaren neurria ez adieraztea baliabide gisa erabiltzen duena neurririk gabeko neurria adierazteko: " maite zaitut", bai, eta mugarik gabe maite zaitut, ondorioz, buruko ilerik galduenetik behatz txikiraino... eta eskuak eskuetan maite zaitut, bai, baina baita ezpainak ezpainetan ere; esan
|
nahi
baita Adari irudi hura pasatu zitzaiola, beharbada, burutik: Txaro bera musukatzen, haren ezpainak bere ezpainetan:
|
|
|
Orduan, baina, Txaroren eta Adaren eskuen artean, supituki, mila voltioko potentzial aldea sortu balitz bezala, bat bateko dardarak hartu zuen Ada; esan
|
nahi
baita Adak ez zituela jada Txaroren eskuak eskuetan sentitzen; are gehiago: Txaroren eskuak ere ez ziren bi esku orduko, mila arraintxo elektriko baizik, odolbideetan barrena zebilzkionak, gorputzaren alde batetik bestera, besoetatik izterretara eta bularretatik erraietara, joan eta etorri, etorri eta joan, zirkuitulaburraren eraginez; zer esku sartze eta zer mutur sartze zen hura, baina, bera –Ada– Domingorena zenean, inorena izatekotan?; eta zer zen, bestalde, Txarok aditzera eman ziòn asmoa, naturaren kontrako asmoa baizik, Jainkoak paradisuan gizona eta emakumea egin zituenez?; baina Adak geldi jarraitzen zuen... baina eta hura ez zen geldi egoteko ordua!; bortxaketa bat bezala sentitu zuèn Txaroren esku mugimendu haren aurrean ez al zuen, bada, behar bezala erreakzionatuko, bere uko eta arbuio erabatekoarekin?; bai edo bai...?
|
|
|
Adak garbi ikus zezakeen nola Maria Bibianaren begiei barne poz ukaezin bat zerien, berak nekez erakuts zezakeena, Jainkoari zer eskainirik ez zuelako, ausaz: ...bianak logelatik gosaltzera alde egin ostean; gero, eskuak ahurretatik lotu eta begiak goratu zituen, oinazeak zizelatuak iduri; bazirudien, beraz, Ada desesperazioaren ertzean zegoela, nondik ahalguztidunari erreguka ari baitzitzaion –minutu erdi intentsoa izan zen, orain ezpainak mugitzen zituela eta orain ez–, arnasa bezain premiazko zuèn zerbait eskatzen ariko balitzaio bezala; esan
|
nahi
baita Adak halako otoitz bat behar zuela une hartan mihi ezpainetan: " Jauna, gaur udaberria hasi da, eta arren eta arren ez dizut besterik eskatzen:
|
|
|
Hainbeste errepikatzen zion galdera, non pentsatzekoa baita Adak zerbait gordetzen ziola pentsatzen zuela, baina Adak ezetz esaten zion, ezetz eta ezetz, inoren susmo txarrik piztu ez zezakeèn jarreran, hain ziren biribilak eta hain erabatekoak ezpain begien ezezkoak; esan
|
nahi
baita Adari ez zitzaiola ezertxo ere igartzen, hain bereganatuak zituen, antza, disimuluaren teknikak, ezetz esaten zuèn mementoan buru buruan behar baitzituen Domingorekin bizi zituèn ezkutuko harremanak; disimuluaren artean trebea izan zitekeen arren, baina, Adak, batzuetan, ezin disimulatu izaten zuèn bere tristura.
|
|
|
izan zitekeen zalantza existentzial bat, edo izan zitekeen askoz ere kontu hurbilagoko bat, Adaren kasuan gertaerrazagoa zena, Adak ez baitzekien, esaterako, koruko saiora joango ote zen ez ote zen; lan atzeratua zuen, alde batetik, saiora joateko eragozpen, bezeroei ezin baitzien huts egin, haiekiko errespetua galdu ezean, baina, bestetik, zergatik izan behar zuen bere buruarekin hain estua, baldin eta enkarguak entregatzeko epean behin –bizitzan behin– luzatzen bazen?; aitzakia bikaina zuen, bestalde: ez al zen, bada, gaixo egon, 39ºko sukarrarekin?; esan
|
nahi
baita Adak Txarorekin egoteko irrika bizia zuela, liburuaz hitz egiteko ez ezik –liburua bukatzeko, ehun bat orri falta ziztzaizkion, astebururako utz zitzakeenak–, Maria Bibianarekin gertatu zitzaiona kontatzeko ere; irudikatu ere, irudika zezakeen harekiko elkarrizketa: " Bukatu dut ia liburua, Txaro, baina orain dela bi eguneko berria da Ana Karenina aldareetara igo dutela" esan ziezaiokeen;" Zeeer?" galdetuko zion Txarok, eta Adak Maria Bibianarekin gertatua kontatuko zion;" Bada, zuk beste liburu bat idatzi duzu:
|
|
|
Guztiek esaten zuten Adak musikarako dohain berezia zuela, kantatu ere primeran kantatzen zuen, bere ahots zuri ezin garbiagoarekin, halako eran, non askotan eskatzen baitzioten –urtemugetan edo etxean gonbidatuak zituztenetan– kanta zezala, baina berari ez zitzaion behartuta kantatzea gustatzen, barru barrutik sortzen zitzaionean baizik, txori abeslari apetatsu bat iduri; orduan itxuraldatu egiten zen, eta entzuleak itxuraldatzen zituen, bai baitzirudien ezen berari hezur muinetatik irten zitzaiona entzuleei ere hezur muinetaraino iristen zitzaiela, Adaren ahots zuriaren bibrazioek entzuleen sentiberatasunaren hariak bibraraziko balituzte bezala, tonu eta frekuentzia berean; une hartan, baina, amak gramofonoan Haendelen Aleluia jarri zuenean, alderantziz gertatu zitzaion, bera baitzen orduan hartzailea eta beste batzuk –diskoa grabatu zutèn koruko partaideak– emaileak; berdin zitzaion, musika gizakiaren espirituan halako zirrara hil edo bizikoa eragiteko gai denean, inportanteena ez baita, apika, nor den emailea eta nor hartzailea, musika bera baizik: esan
|
nahi
baita Adarena ez zela jada ohiko espazioa, izugarrikeriaren itzal beltz beruntsuak estalia, beste bat baizik... edo espazio bera zen, beharbada, musikaren aireak garbitua, edo argiaren bela urdinak, baden eta ez den haizearen erratz bihurtutakoak... harik eta munstroaren formak argiaren baitan ezabatu eta musikaren egituran urtu ziren arte; edo ez zen hala izan, menturaz, munstroaren itzala nekez... Hala, bada, musikak irabazi zuen Ada, eta musikak irabazi zuelako irabazi zuen ondotik, ausaz, amaren hitzak, eragin atzeratuarekin irabazi ere, denboraren eten hartan, non munstroak ere aingeru bihur baitzitezkeen, zergatik ez...
|
|
|
haragi nora ezean sortua, iparrik eta helbururik gabekoa, itxura batean; haragi zapaldua, bere baitan gauaren haragia eta haragiaren gaua batzen zituena; haragi itsusia, ezin edertu zena eta berak –Adak– ezin edertu zuena; haragi argirik gabea, bere argigabetasunaz baizik elikatzen ez zena; ubelune bat, ubelune soil bat besterik ez zena, bizitzaren zirkulua uko batean hasi eta uko berean bukatuko balitz bezala, porrot erabatekoan. ...agi baten sufrimendua beste haragiaren osasunaren truke, Jainkoaren begiradapean betiere, salerosketa itxurako haren gainbegiratzailea Jainkoa bera zenez gero, azken hitza zuena; Domingoren eta Teofilo Mariaren haragi autolesionatuak, beraz, haragi itsusiak ziren, baina beren itsustasunean distira bat zuten, helburuak –Gabinoren osasunak– guztiz justifikatzen baitzituen bitartekoak; esan
|
nahi
baita Adak distira hura ikusten zuela, agian, anai arreben elkartasuna eta batasuna adierazten zuena; Gabinoren haragiak jartzen zion, ondorioz, Domingoren eta Teofilo Mariaren haragi argigabeari argia, ubeluneari aureola, eta bi anaiei heroien edo santuen koroa... haragiak gau, haragiak argi.
|