|
|
...30 estatuk berretsi dute. itunaren funtzionamendua aski interesgarria da. lehenik eta behin erregio edo gutxiengoen hizkuntzen definizioa jasotzen du itunak. ondoren, itunaren helburuak eta konpromiso zehatzak jasotzen dira, eta atal horri dagokionez, estatuek erregio edo gutxiengoen hizkuntza guztiei aplikatu behar diete. iii. atalak konpromiso zehatzak jasotzen ditu itunak, eta horretan estatuek
|
nahi dituzten
hizkuntzei aplikatzen diete. adibide moduan espainiako estatua jar genezake; izan ere, iii. atala status ofiziala duten hizkuntzei besterik ez die aplikatuko eta irakurketa zurrun eta diskriminatzaile horren ondorioz, kanpoan geratzen dira euskara legeak nafarroan ezarritako eremu mistoan zein ez-euskaldunean, euskara trebiñun eta turtziozen, asturiera etab. iii. ataleko konpromisoak zazpi erem... irakaskuntza, justizia, administrazioko agintariak eta zerbitzu publikoak, hedabideak, kultur jarduerak eta ekipamenduak, ekonomiaeta gizarte-bizitza, eta azkenik, mugaz haraindiko elkartrukeak. eremu bakoitzak hainbat konpromiso jasotzen dituzte eta estatuek 35 konpromiso hartu beharko dute. gutxiengo nazionalen babeserako hitzarmen-markoa 1994ko azaroaren 10ean onartu zuen europako kontseiluko Ministroen batzordeak. gutxiengo nazionalen babesa arautzen duen lehen ituna dela esan daiteke. hitzarmen-markoak ez ditu gutxiengoen hizkuntzak aipatzen, une oro definitu gabeko gutxiengo nazionalez ari da. definizio-ezak zaildu egiten du hitzarmen-markoaren beraren aplikazioa, edo hobeki esanka, estatuei aukera handiak eskaintzen dizkie modu arbitrarioan jarduteko. esaterako, espainiako estatuak sinatu eta berretsi egin du gutxiengo nazionalen babeserako hitzarmen-markoa, baina ijitoen komunitateari besterik ez dio aplikatzen. beste estatu batzuek, erresuma batuak esaterako, berezko hizkuntza-komunitateak ere jasotzen dituzte babeserako subjektu. bestalde, gure hizkuntzari dagokionez, espainiako estatuak jarrera hori hartu du, baina Frantziako estatuak ez du hitzarmen-markoa sinatu ere egin, ez baitu ezelango derrigortasunik horretarako. hitzarmen-markoak jasotzen dituen printzipioei dagokienez, gutxiengo nazionalei, besteak beste, hizkuntza mantendu eta garatzeko neurriak sustatzeko konpromisoa eskatzen zaie estatuei 5 artikuluan. halaber, itunaren 10 artikuluan gutxiengo nazionalei hizkuntza maila publikoan edo pribatuan erabiltzeko eskubidea aitortzeko konpromisoa eskatzen zaie. horrela estatuek ahalegina egin behar dute pertsonen eta administrazioen arteko harremanak gutxiengoen hizkuntzan ahalbidetzeko neurriak segurtatzeko. badira europako kontseiluko bi itun horiek agertzen duten ezaugarri interesgarria; izan ere, hartutako konpromisoak betetzen diren egiaztatzeko ebaluazio-zikloak izaten dira. aipatu ebaluazio-zikloetan estatuak betetze-mailari buruzko txostenak prestatzeaz gain, gizarte zibil antolatuak ere parte hartzen du eta txosten independenteak helarazten dizkie europako kontseiluak itunak monitorizatzeko abian jarri dituen batzordeei. europako Batasunaren jardunari lotzen bagatzaizkio, azken hogei urteotan erakunde horrek izandako aldaketak azpimarratu beharko genituzke. hizkuntza-aniztasuna izan da, zalantza barik, europako batasunaren ezaugarri nagusietako bat eta aniztasuna bera erabili izan du ikurritzan:
|
|
|
Helburu nagusia aberastasun kulturala babestea da. itunak ez du hizkuntza-eskubiderik aitortzen. iii. atalak konpromiso zehatzak jasotzen ditu itunak, eta horretan Estatuek
|
nahi dituzten
hizkuntzei aplikatzen diete. iii. atala status ofiziala duten hizkuntzei besterik ez die aplikatuko eta irakurketa zurrun eta diskriminatzaile horren ondorioz, kanpoan geratzen dira euskara legeak nafarroan ezarritako eremu mistoan zein ez-euskaldunean, euskara Trebiñun eta Turtziozen, asturiera etab. gutxiengo nazionalen Babeserako Hitzarmenmarkoa 1994ko azaroaren 10ean onartu zuen...
|