|
2005
|
|
|
Herrialde inportatzailearen jurisdikziotik kanpo gertatutako ingurumeneko arazoei erantzuteko alde bakarreko neurriak hartzea ekidin litzateke. Mugaz haraindiko eta
|
mundu
mailako arazoak konpontzeko neurriak, ahal den neurrian, nazioarteko adostasunean oinarritu lirateke.
|
|
|
Stockholmeko Konferentziaren ostean ere alerta ahotsek berean jarraitzen zuten, baina nazioarteko komunitateak ez zien aparteko arretarik eskaini ingurumenarekin eta garapenarekin lotutako
|
mundu
mailako arazoei, laurogeiko hamarkadara iritsi arte. 1982an, arazo global garrantzitsuenei eta horiei begira inplementatu behar diren konponbide globalei buruzko azterketa bat egiteko agindu zioten Nazio Batuek Ingurumen eta Garapen Batzorde bati.
|
|
2007
|
|
|
Latinoamerikako populazioaren migrazio mugimenduen ondorioz, gaixotasun infekzioso hori
|
mundu
mailako arazoa da
|
|
|
Erresuma Batuak ikerketaren ondoren epe luzerako planteatzen dituen konponbideek elikadurarekin zerikusia duten sektore guztiak biltzen dituzte. Obesitatea ez da modu isolatuan gertatzen,
|
mundu
mailako arazoa baizik. Arazo horrek faktore asko lotzen ditu, eta, neurri batean, bizi garen obesitate giro orokorraren ondorioz handitzen da.
|
|
|
Gutxietsitako gizatalde nazionalen babesa eta horien herritarrena noraino heldu den azterturik, hauxe ondoriozta daiteke Rafael Calduch Cerveraren iritziz (Calduch Cervera 1998): estaturik gabeko nazioen eta gutxiengoen eskubideen gaiak" oraindik konpontzeke dagoen Europako arazo garrantzitsu bat izaten jarraitzen du"(
|
mundu
mailako arazoa gaineratuko nuke nik).
|
|
2008
|
|
|
Arrozean artsenikoa xurgatzea eta biltegiratzea mugatzen duenez, zientzialariek gai izan lukete, neurri batean bederen, substantzia horrek gizakiengan eragiten duen intoxikazioa murrizteko, eta elikadura katetik datorren kantitatea mugatzeko. Artsenikoa
|
mundu
mailako arazoa da, ura, lurzorua eta uztak kutsatzen baititu garapen bidean nahiz industrializatuta dauden herrialde askotan. Eremu batzuetan, edateko ura eta ureztalurra erabiltzen duten iturrietan artseniko asko dagoenez, laboreetan toxina kopuru handiak sortu dira.
|
|
2009
|
|
|
Buenos Airesen, Obeliskoaren ondoan, zera zioen publizitate panel erraldoi batek: La adicción es un problema mundial, la solución es sólo tuya(" Adikzioa
|
mundu
mailako arazoa da, konponbidea zurea ez beste inorena"). Zoragarria, pentsatu nuen.
|
|
2010
|
|
|
Erakunde txikien botere handia Pentsatu orokorrean, jardun tokian. Klima aldaketa
|
mundu
mailako arazoa den arren, eskualdeetako eta herrietako erakundeek badute horri aurre egiten laguntzeko gaitasun eta baliabide nahikorik. MARMren arabera, autonomia erkidegoek eta udalek %40raino lagun dezakete co2 aren emisio poluitzaileak murrizteko Gobernuak ezarritako helburuak betetzen.
|
|
2011
|
|
|
Bi hizkuntzak ez daude egoera berdinean. hori dela eta, egoera hori konpentsatuko duen testuingurua sortu behar dugu. Ezberdinak diren gauzak berdintzat hartzea diskriminazioa da, diskriminatzailea da. hortaz, testuinguruaren ikuspegia izateko, ezinbestekoa da berdintasun politikek ekitate politikak sortzea, berez ezberdina dena berdintzeko, betiere, kontzeptu orokorra kontuan hartuta. garrantzitsua da galzorian dauden hizkuntzen mapa kontuan izatea; izan ere, hizkuntzak desagertzearen arriskua
|
mundu
mailako arazoa da: hizkuntza ekologiaren gaia mundu osoan kontuan hartu beharreko gaia da, eta hori, nolabait, ona da guretzat; izan ere, baieztatu egiten digu ez garela arazo hori dugun bakarrak:
|
|
|
entretenimendua eta ekonomia. Alde batetik, Al Goreren Una verdad incómoda dokumentala zabaldu zen, protagonista ezagunari eta film industriaren publizitate makinariari esker; eta, bestetik, 2006aren amaiera aldera, britainiar gobernuaren Stern Txostena argitaratu zen, klima aldaketa
|
mundu
mailako arazo ekonomikoa dela azaldu zuen txostena.
|
|
2012
|
|
|
Azken urteotako ikerketa batzuek (williamson 1991, Ó riágain 2001) hainbat hizkuntza gutxituren familia bidezko transmisioaren eta auzo komunitate hurbileko erabileraren ahulezia indartzeko zailtasunak agerian utzi dituzte. Izan ere, egun
|
mundu
mailako arazo bihurtu da hiztun talde anitzen belaunik belauneko jarraipena bermatu ahal izatea (Nelde et al. 1996, Mart� et al. 2005) eta euskarak ere horretan du premiazko erronka.
|
|
|
Hamarkada honetan, multilateralismoa eta nazioarteko erakundeen garrantzia, ekimena eta presentzia
|
mundu
mailako arazoei aurre egiteko ezinbestekotzat ikusten zen (Cleveland, 1993). Giro berri honetan eta Sobiet Batasunean gertaturikoa ikusirik gatazka prebentzioen aldeko apustu sendoa egin zen.
|
|
|
Erredura horiek, kasu gehienetan, ez dira larriak izaten eta prebenitu egin daitezke, baina diru sarrera txiki eta ertainak dituzten herrialdeetan, heriotza eragiten dute, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) argitaratutako txosten baten arabera. Erakundeak dioenez, “erredurak osasun publikoko
|
mundu
mailako arazoa dira”, batez ere Asiako hego ekialdeko eskualdeetan, non heriotza kasuen erdiak pilatzen baitira, eta non ospitalizazio luze bat gertatzen baita, desitxuratzeaz eta ezgaitasunaz gainera; horrek, askotan, estigmatizazioa eta gizarte arbuioa eragiten ditu. OMEk erredurak murrizteko arrakasta izan duten esku hartzeak sustatzen ditu.
|
|
2014
|
|
|
Arazo berriek ohiko estatu mailako esparrua gainditu eta garapenerako lankidetza beharren eraldatzea ekarri dute. Ingurumen, finantza merkatu eta bestelako hainbat gairekin zerikusia duten
|
mundu
mailako arazoei lankidetza multilateralaren esparrutik bilatu nahi izan zaie konponbidea. Haatik, aldi berean, tokiko ikuspegiaren bitartez konpontzekoak diren beharrak agertu dira, deszentralizazio prozesuak kasu.
|
|
2016
|
|
|
Hau da, arrisku gizartearen (Beck, 1992) teoriak aurresan bezala, mundu mailako mugen iragazkortasuna geroz eta handiagoa dela hautematen du jendeak. Horregatik, osasun izurriteak arrisku berri gisa
|
mundu
mailako arazotzat jotzen dira. Teresa Romeroren kasuak, zabaltzeko posibilitate horren adierazgarri izanik, garrantzi berezia hartzen du parte hartzaileek izurritea kokatzeko unean.
|
|
2017
|
|
|
arazoaren aurrean herritarrak sentsibilizatzea, hain zuzen ere. "
|
Mundu
mailako arazoa da mikroplastikoena. Itsasaldien nahiz olatuen mugimenduaren eraginez, plastikozko objektuak txikitzen joaten dira eta hala sortzen dira bolatxo txikiak, mikroplastikoak deritzenak", azaldu du Aztertuz programako arduradun Jon Urretxak.
|
|
|
Hirugarren zatia, berriz, %8, 1 eta %9, 6 artean dago gizentasun kategorian, eta %16, 4, berriz, subnutrizioan. Haurren obesitatea
|
mundu
mailako arazoa da: gaur egun, noropsoaren gainetik, 42 milioi haur baino gutxiago daude.
|
|
|
arazoaren aurrean herritarrak sentsibilizatzea, hain zuzen ere. "
|
Mundu
mailako arazoa da mikroplastikoena. Itsasaldien nahiz olatuen mugimenduaren eraginez, plastikozko objektuak txikitzen joaten dira eta hala sortzen dira bolatxo txikiak, mikroplastikoak deritzenak", azaldu du Aztertu programako arduradun Jon Urretxak.
|
|
|
Korala zuritzen da uraren tenperatura igaten delako.
|
Mundu
mailako arazo honen arrazoia hau da:
|
|
2019
|
|
|
Antibiotikoen aurkikuntza medikuntzan egon den aurkikuntza garrantzitsuenetarikoa izan bada ere, tamalez mikroorganismoek farmako hauei aurre egiteko bidea aurkitu dute, eta erresistente bihurtzen ari dira.
|
Mundu
mailan arazo honen inguruan dagoen kontzientzia maila nabarmen areagotzen ari da eta herrialde desberdinetan, modu koordinatuan, ekintza eta plan ugari martxan jartzen ari dira arazo honi aurre egiteko. Osasun langileok gure egunerokoan egoera honen aurrean gure esku dagoen guztia egin beharra daukagu, gure ondorengoek osasunari dagokionez etorkizun hobea izan dezaten.
|
|
|
Aldiz, ez betetze terapeutikoak porrot terapeutikoa eragiten du.
|
Mundu
mailako arazo larria da, eta ondorio zuzenak ditu osasunean lortutako emaitzak murriztea eta osasun kostuak areagotzea. Gaur egun, pazienteen% 30ek ez ditu sendatzeko tratamenduak erabiltzen,% 70ek ez ditu prebentzio tratamenduak betetzen (erretzeari uzteko programetan% 80ra iristen da), eta paziente kronikoen% 50ek baino gehiagok ez du tratamenduekin jarraitzen (patologia batzuetan ez da% 20tik gorakoa izaten).
|
|
2020
|
|
|
Gure planetaren kutsadura oro bezala,
|
mundu
mailako arazoa da farmakokutsadura. Ez soilik medikamentuak mundu osoan kontsumitzen direlako eta ingurumenerako igorpenak lurralde guztietan gerta daitezkeelako (medikamentuen bizi zikloaren etapak), baizik eta farmakokutsaduraren ondorioak globalizatu egin daitezkeelako:
|
|
|
Horrek ez du esan nahi guzti honek beste
|
mundu
mailako arazo bat sortuko due Nortzuk zarete zuek?
|
|
2021
|
|
|
|
Mundu
mailako arazoa
|
|
|
«Zamaontzietako edukiontzi batek 1.000 euro balio zuen lehen, eta, orain, berriz, 20.000 euro balio du, edo, zuzenean, ez dago ontzirik eta hegazkinez egin behar da.
|
Mundu
mailako arazo bat da. Txinak munduko altzairuaren bi heren esportatzen zituen, eta inportatu egiten ditu.
|
|
|
Pandemia, ordea,
|
mundu
mailako arazoa da, eta herrialde askotan txertaketa maila hutsaren hurrengoa da. Herrialde hauetan gaitza azkar hedatzen da, heriotza asko sortzen ditu, eta osasun sistemak gainezka jartzen dira.
|
|
|
Hautsak harrotu ditu koronabirusak eragindako pandemiak. Hala ere, bolo bolo dagoen larrialdia baino are zaharragoa den
|
mundu
mailako arazoaz mintzo dira Lurgatzeko kideak: indarkeria matxistaz, hain zuzen ere.
|
|
2022
|
|
|
Mundu mailako larrialdiek larritzen gaituzte gehien.
|
Mundu
mailako arazo eta joerei aurre egiteko (edo aurre hartzeko) tresnak behar ditugu. Mundua zaintzeko tresna lokalak behar ditugu.
|
|
2023
|
|
|
Imagen: iStock Mikroplastikoen presentzia elikagaietan Mikroplastikoak
|
mundu
mailako arazoa dira, eta kontsumitzen ditugun elikagai askotan egoten dira, bereziki itsas jatorrikoetan. Arrainak, krustazeoak eta moluskuak dira mikroplastikoen kontzentrazio handienak dituzten animaliak.
|