|
2004
|
|
|
Belen Uranga hautatu dugu jakin mina asetzeko:
|
munduko
hizkuntzen erdiak arriskuan baldin badaude, eta hori, nik dakidanez, inork ez du ukatzen, zeren poderioz gertatzen ote da entropia soziolinguistiko hori. Hona bere hipotesia:
|
|
|
Hona bere hipotesia: ?(...) egia da
|
munduko
hizkuntzen erdiak baino gehiago ez direla bide normaletik ikasten, ez dela erakusten etxean. (...) Transmisio hori zergatik eteten den jakitea da arazoa.
|
|
2008
|
|
|
Adi egon behar da; izan ere, «hizkuntza bat belaunaldi bakarrean gal liteke», Crystalen esanetan. Galdu ere, mendea bukatzerako
|
munduko
hizkuntzen erdiak galduko direla ziurtatzen du hainbat adituk. 3.000 hizkuntza galduko dira, beraz, 100 urtean.
|
|
2009
|
|
|
Beste egitate bat ere berretsi zuten hainbat inkestek: hizkuntza asko eta asko arriskuan zirela, krisi larrian, eta ohartarazi ziguten beharbada
|
munduko
hizkuntzen erdia hil egingo direla XXI. mende honetan zehar, ezer egin ezean. Eta Internet ere iritsi zen, mundu osoa hartzen zuen sare gisa (world wide web) lehenik, 1991 urtean, eta beste modu elektroniko batzuen gisa gero, hala nola posta elektronikoa, chata, bloggina, eta prozesu horrek aurrera jarraitu du 2000ko urteetan, testu mezuekin eta sare gune sozialekin.
|
|
2011
|
|
|
David Crystal: ? 1995ean UNESCOk desagertzeko zorian zeuden hizkuntzen inguruko erakunde bat sortu zuen eta honek
|
munduko
hizkuntzen erdiak, 3.000 hizkuntza, mende honetan desagertu egingo direla kalkulatu zuen. Kalkuluak eginda, mundu honetan hamabost egunean behin hizkuntza bat hiltzen da, azken hiztuna hil egiten da, alegia?.
|
|
2016
|
|
|
Bederatzi faktore aipatzen dira txostenean, baina baita esaten da hauetatik lehen seiak direla garrantzitsuenak. Alegia, Unescoren Arriskuan dauden munduko hizkuntzen atlasaren arabera (Moseley, 2010),
|
munduko
hizkuntzen erdia inguru desagertzeko arriskuan dago batez ere hizkuntza ez delako transmititzen belaunaldi batetik bestera, hiztunen kopurua (hiztunen masa kritikoa) murrizten ari delako, biztanleria osoaren baitan hizkuntza baten hiztunen proportzioa txikitzen delako, erabilerarekin arazoak daudelako, teknologia berrietan eta komunikabideetan hizkuntza erabiltzen ez delako eta hizkuntzak ez duel...
|
|
2019
|
|
|
Bourhis eta d.m. taylor ek Bizindar etnolinguistikoaren inguruan euren artikulu ospetsua argitaratu zutenetik(" towards a theory of Language in ethnic group relations", Language, Ethnicity and Intergroup Relations, 1977) munduko hizkuntzen egoera soziala aztertzeko bizindar etnolinguistikoarena erabiltzen den kontzeptu ohikoena da. Ibilbide luze eta egokitzapen asko dituen adiera horretan oinarritu ditu bere iragarpenak, esate baterako, uNeSCok, arriskupeko hizkuntzak identifikatzeko eta" galtzeko arriskuaren" araberako sailkapena egiteko. horren arabera, eta egileen artean iritziek ñabardurak izan ohi dituzten arren,
|
munduko
hizkuntzen erdia inguru galtzeko arriskuan dagoela onartu ohi da, nahiz eta, arrisku hori ez den kasu guztietan maila berekoa. aktibitate digitala aztertzen dutenek, ordea, ingurune hori hizkuntza gutxituetako hiztunengan bereziki eragiten ari den aldaketekin kezkaturik, iragarpen ezkorragoak egin dituzte: euren azterketen arabera, esparru digitalean bizitzarik ez duten hizkuntzek diote aurre egin etorkizun hurbileko hizkuntzen arteko lehiari. eta, horrela, komunitateen bizindar linguistikoaren kontzeptutik hizkuntzen bizindar digitalera jauzi egin dute, etorkizunaren iragarle zorrotzagoa delakoan. esate baterako, andras kornairen ustetan, hizkuntza aniztasunaren etorkizuna oso kolokan dago kontuan izanda %5ak soilik egin duela jauzi mundu digitalera. hungariako ikertzaile horrek munduko hizkuntzen heriotza masiboaren aurrean gaudela baieztatzen du, bizindar linguistikoaren inguruko neurketarako ohiko metodoa eremu honetara egokituz.
|
|
|
Ezin dugu ahaztu, Unescoren arabera,
|
munduko
hizkuntzen erdiak mende honen amaierarako desagertzeko arriskuan daudela, eta ez direla asko berreskurapen prozesu itxaropentsuak bizitzen ari direnak. Aurrera egiten duen neurrian, beraz, euskararen normalizazio prozesua inspirazio eta itxaropen iturri bihurtzen da munduko beste hizkuntzentzat.
|
|
2021
|
|
|
Urte horretan, kongresu pare bat antolatu eta lan batzuk argitaratu ziren, Language aldizkariaren monografiko bat, besteak beste. Monografiko horretan," The world’s languages in crisis" (Kraus 1992) artikuluan, Michael Kraussek zioen
|
munduko
hizkuntzen erdiak hilzorian zeudela eta XXI. mendean hizkuntza guztien% 90 desager zitezkeela. Iragarpen hori are gehiago zehaztu liteke Sassek urte berean proposatu zuen eredu teorikotik abiatuta (Sasse, 1992), zeinaren arabera hiru fase bereiz daitezkeen ordezkapen prozesuan:
|
|
2023
|
|
|
Gaur egun, munduan hitz egiten diren hizkuntzen% 46, Afrikako hizkuntza gehienak barne, desagertzeko arriskuan daude XXI. mendearen amaieran (Sadembouo eta Ngoumamba, 2015). Honek,
|
munduko
hizkuntzen erdiaren desagertze arriskuak, galera izugarria ekarriko luke munduko kultura aniztasunerako eta biodibertsitatearen oreka orokorrerako. Beraz, hizkuntza gutxituen etorkizunak kezka nagusietako bat izan behar du munduko kultura aniztasunaren babesa eta biodibertsitatearen oreka orokorra bermatzeko (Maffi 2005).
|