|
2003
|
|
|
Ramcharanek bereziki eskatu zien gobernuei aurreiritzi eta diskriminazio, arrazismo, xenofobia, antisemitismo, antiislamismo edo erlijio bereizkeria mota guztiei aurre egiten laguntzeko. Bestalde, Manos Asociados enpresak salatu zuen giza eskubideak sistematikoki urratzen direla
|
munduko
herrialde askotan eta, bereziki, herrialde pobreenetan. “Munduko leku askotan, desnutrizioak, indarkeriak, gerrak, jazarpenak eta nahitaezko migrazioek milioika pertsona giza eskubideen oinarrizkoena, bizitzeko eskubidea, ez errespetatzea eragiten dute”, zehaztu zuen GKEak.
|
|
2004
|
|
|
Beste edozein egun bezalakoa da, politika globalizatzaileak munduko ekonomia gidatzen duen garai honetan langileek hitz egin eta botoa emateko eskubidea daukatela ikusarazteko demokrazia burgesak hartu duen eguna. Baina beti da maiatzaren lehenen bat, zortzi orduko lana, zortzi orduko aisialdia eta zortzi orduko kultura oraindik utopia baita
|
munduko
herrialde askotan, eta baita lehen munduan ere. Ez dezagun gure burua engainatu.
|
|
|
Batzuetan lurraldetasuna izan dugu guztien buru, eta gainerakoak haren mirabe. Erlijioa ere izan liteke baliorik gorena,
|
munduko
herrialde askotan, ekialdekoetan bereziki, izan ohi den moduan. Hizkuntza nazionalismoaren ereduak, bistakoa denez, hizkuntzaren balioa ezarriko digu identitate sistema osatzen dutenen artizar.340 Nolanahi ere, gauza bat behintzat aski garbi dagoela ematen du delako dialektika horretan.
|
|
2005
|
|
|
Beasainen, Zaragozan, Iranen eta Elviran (Estatu Batuak). Esportazio handiko enpresa denez gero (produkzioaren %65 baino gehiago), CAFek
|
munduko
herrialde askotan dauzka produkzioko eta muntadurako plantak. Muntadura eta mantenua Sacramenton, (Kalifornia, AEB); mantenua soilik, berriz, Mexiko DFn (Mexiko), Sao Paulon (Brasil), Buenos Airesen (Argentina), Lisboan (Portugal) eta Londresen (Ingalaterra).
|
|
|
Munduko leku guztietara eraman dut Idiazabal gazta, eta gauza bera egingo dut aurrerantzean. Tokiora eta
|
munduko
herrialde askotara eraman dut. Eta gauza bera egiten jarraituko dut, oso erraza baita gazta honekin ondo geratzea.
|
|
|
Sektore garrantzitsua Espainiak eta Frantziak 530.000 tona atun harrapatzen dituzte urtean Arrantzaren eta, zehazki, atunaren garrantzia izugarria da, eskaintzen diren zifrak kontuan hartuta, bai herrialde garatuentzat bai garatze bidean daudenentzat. Izan ere, atuna
|
munduko
herrialde askoren oinarrizko elikaduraren parte da, eta planeta osoko truke komertzial garrantzitsuen ondorio da, herrialde ekoizleentzat dibisa iturri garrantzitsua baitira. Atunaren industria da, eta elkarren osagarri diren bi sektore handi elkarrekin lotzen ditu.
|
|
|
Aurrekaririk gabeko hazkundea eta
|
munduko
herrialde askoren bizi baldintzen hobekuntza gorabehera, aberats eta pobreen arteko aldea handitu egin da azken hamarkadan. Hala adierazten du NBEren “2005eko Munduko Gizarte Egoera” txostenak, atzo aurkeztu zenak.
|
|
|
1223 urteko Gabon gauean San Frantzisko Asiskoa dela uste da. Zortzi mende geroago, ohitura
|
munduko
herrialde askok zabaltzen dute, batez ere tradizio katoliko handiena dutenek, Espainiak, besteak beste. Leku horietan egun horietako dekorazio tipikoenaren parte dira.
|
|
2006
|
|
|
Mesedez, ez nadin obsesionatzen has.
|
Munduko
herrialde askotan bi umetatik batek besterik ez du lortzen bost urtetik aurre  ra bizitzen jarraitzea. Jonekin haurdun nengoela datu horrek etengabe erasaten ninduen azken hilabeteetan.
|
|
2007
|
|
|
Euskadin gertatzen den bezala, egoera hau
|
munduko
herrialde askotan gertatzen da. BEC erakustazokan nazioarteko ordezkaritza zinez garrantzitsua izan zen.
|
|
2008
|
|
|
Renata ere bai.
|
Munduko
herrialde askotako jendea kabina honetan elkarrekin. Maiatzean Fionna Mac Rae editorearekin bazkaldu nuen New Yorken.
|
|
2009
|
|
|
Baina ez dugu ahaztu behar, gaur egun, homofobiak aurpegi berriak dituela, latzak eta, batzuetan, onartezinak. Ez dugu ahaztu behar gorrotoa adierazteko modu hedatuenetariko bat dela eta, gainera, bere tokia betetzen duela
|
munduko
herrialde askotako araudi diskriminatzaile eta zapaltzaileetan. Gaur egun, 80 herrialde inguruk krimentzat hartzen dute homosexualitatea eta zigortu egiten dituzte sexu bereko pertsonen arteko sexu harremanak.
|
|
|
oihana desagerraraztean, ez dira soilik CO2 gasa xurgatzen dituzten zuhaitzak eliminatzen, aldi berean kantitate handietan askatzen da basoetako lurretan atrapaturik dagoen CO2 gasa. Eta, azkenik, Hirugarren
|
Munduko
herrialde asko monolaborantzaren estrategia arriskutsura berriro bultzatu ondoren, aberatson behar energetikoen portzentaje xume bat aseko luke kasurik hoberenean, ez besterik.
|
|
2010
|
|
|
merkataritza libreko eremuak (EFTA, EB, NAFTA, Asean...), non eremuko herrialde partaideen artean ondasun etazerbitzuen zirkulazio librea dagoen baina eskubide berbera ez dagokio eremutikkanpo dagoen beste herrialde bati. Beste salbuespen bat lehentasun orokortuensistema (LOS) da, zeinaren bidez Hirugarren
|
Munduko
herrialde askok merkataritza hobariak dituzten.
|
|
|
Irakaslea ere bada, Habanako Unibertsitatean.
|
Munduko
herrialde askotara egin izan dituen bidaiengatik, ospe handiko kazetaria bilakatu da azken urteetan.
|
|
2011
|
|
|
Jakitun izanik
|
munduko
herrialde askotako emakume eta haurren sufrimenduaz, bereziki zapalketa, eraso, kolonialismo, arrazakeria, arrotzen menderatzea eta atzerritarren zapalketaz,
|
|
|
Hiesaren Diziplinarteko Espainiako Elkarteak (Seisida) GIBaren bidezko infekzioaren diagnostiko berantiarrean eragiten duten oztopo psikosozialak zein diren jakiteko ikerketa hasiko du. Arazo hori gero eta agerikoagoa da
|
munduko
herrialde askotan. Estatu Batuetan GIBa duten pertsonen %25ek ez dakite infekzioa dutela.
|
|
2012
|
|
|
«Behartutako desagerpena Siriako erregimenaren ohiko tresna izan da azken urteetan. Milaka ekintzaile eta disidenteri modu selektiboan eraso egiteko erabili izan du», salatu du erakundeak agiri baten bidez. Nolanahi ere, behartutako desagerpenak
|
munduko
herrialde askotan gertatzen direla gogorarazi du AIk: joan den martxoan 42.759 lagun zeuden desagertuta 82 herrialdetan.
|
|
|
d) Nagusi den sistema agroalimetarioak ez du elikatzen. Alde batetik, ikusidugun bezala,
|
munduko
herrialde askotako gosearen eragile zuzena baita, baina, bestetik, garatua deritzon munduan, osasunari loturiko beste arazo larri batensortzaile ere bada. Lehenik, obesitatea edo gehiegizko pisua dugu, zeinak mundukopopulazioaren% 10ari eragiten baitio eta pandemiaren itxura hartzen ari baitadiabetes eta bihotzeko gaixotasunei lotua egonik (Ordoñez, 2011).
|
|
2013
|
|
|
Azpeitia soziolinguistikoki oso euskalduna den testuingurua da, baina hala ere hizkuntza bat baino gehiago elkarreraginean dauden testuinguru bat da, munduko toki asko bezala.
|
Munduan zehar
herrialde askotan aurki daitezke harremanetan dauden bi hizkuntza edo gehiago (Todeva & Cenoz, 2009).
|
|
2014
|
|
|
|
Munduko
herrialde askok eta askok ur eskasia larria dute, eta egindako aurreikuspenak zuzenak izatera, arazo hori areagotu egingo da, bai hedaduraren aldetik, bai intentsita tearen aldetik. Beraz, hainbat kontzeptu, hala nola ura aurreztea, uraren kalitatea eta ura berrerabiltzea, gero eta garrantzi handiagokoak dira.
|
|
2015
|
|
|
Europar Batasunak interes handia du, munduko zerbitzu esportatzaile handiena baita AEBekin batera. Baina
|
munduko
herrialde askok daukate zer galdua TISA indarrean jarriz gero, ez baitute zerbitzuak eskaintzeko aukera handirik, jaso besterik ez dute egiten, eta ordaindu. MMAn zegoen funtsezko eztabaidetako bat da hori, ea EBk eta AEBek ez ote duten neurri batean inbaditzaileen gisan jokatzen zerbitzuak eskaintzen dituztenean.
|
|
|
Gaur egun Kuban dagoen pintorerik handienetakoa da Zaida del Río. Erakusketak eta sariak irabazi ditu Kuban ez ezik,
|
munduko
herrialde askotan; esaterako, Egipton eta Japonian. Nazioarteko erakusleihorik garrantzitsuenetan ikus daitezke gaur egun haren margolanak.
|
|
|
–Kuba gauza asko da batera.
|
Munduko
herrialde askotan izan naiz, Japonian, Espainian, Italian, AEBetan, Frantzian, Alemanian, Mexikon, Kolonbian. Toki guztietara moldatzen naiz, baina Kuba da garrantzitsuena, hemen bizi naizelako, hemen geratzea erabaki dudalako.
|
|
|
1980ko hamarkadaren amaieran,
|
munduko
herrialde askok Hegoafrikari presioa egin zioten Apartheida
|
|
|
. Garapen bidean dauden herrialdeetan, ezgaitasuna duten haurren %90 baino gehiago ez da eskolara joaten; ezgaitasuna duten heldu analfabetoen kasuan, berriz, tasa hori ez da %3ra iristen, eta ezgaitasuna duten emakumeen kasuan %1era jaisten da.
|
Munduko
herrialde askotan, ezgaitasuna duten pertsonek jarrera negatiboak izaten dituzte beren familien eta komunitateen aldetik, eta, sarritan, hezkuntza sistemek ez dituzte kontuan hartzen. Pertsona migratzaileak Migratzaile populazioek aurre egin behar diote hizkuntza berri bat erabiltzeak dakarren erronkari, eta, batzuetan, beste idazketa bat, ingurune berrian bizi eta produktiboak izan nahi duten ik... Kalifikatutako eta trebatutako langileak nekez egoten dira beren jatorrizko herrialdeetan zuten maila sozioekonomikoari eusteko moduan, alfabetatze gaitasun berriak eskuratzeko aukerarik ematen ez bazaie.
|
|
2016
|
|
|
Modernizazioaren iragan hurbilari dagokion ikuspegi hori hizkuntza nazionalismoan oinarritu izan da, Moreno Cabrera-k argi utzi duen bezala (Moreno Cabrera, 2008); alegia, hizkuntza nazionalismoan nazio bat/ estatu bat/ hizkuntza bat hirukotea da ardatz kontzeptual eztabaidaezina.
|
Munduko
herrialde askotan nagusi izan zen aro kolonialistak ere nazio boteretsuen hizkuntzaren ospea zein beharrezkotasuna azpimarratu zituen, lekuan lekuko hizkuntza indigenen kaltetan. Hala ere, nagusi izan diren hainbat ikuspegi eta kontzeptu erabateko kritika pairatzen ari dira XX. mendearen azken alditik aurrera.
|
|
|
1980ko hamarkadaren amaieran,
|
munduko
herrialde askok Hegoafrikari presioa egin zioten Apartheida amaitzeko. Ondorioz, hainbat lege baliogabetu zituzten.
|
|
|
azken tumore horietan, sarritan, bularreko minbiziaren ondoren, herrialde garatuetan maiztasuna nabarmen murriztu da azken hamarkadetan. Hirugarren
|
munduko
herrialde askotan, zerbixeko minbizia da emakumeen artean minbiziak eragindako heriotza tasaren kausa nagusia, baita bularreko minbiziaren aurretik ere. Espainian urtean 2.100 kasu diagnostikatzen dira, hau da, emakumeen tumoreen %3, 3, bularreko tumoreen atzetik, ondeste kolore, urdail, umetoki gorputz, obulutegi eta hematologikoen atzetik.
|
|
2017
|
|
|
Aurtengo Lurramaren gomita berezietan ikusi dugu baita ere laborari bat, agronomoa dena baita ere, eta
|
munduko
herrialde askotan dabilana elkartasunez. Valentin Beauval hunen jakitatea eta esperientzia zinez mamituak eta barnatuak dira bereziki agroekologian.
|
|
|
Ez da beraz gutarteko guzien gostukoa familiako laborantza ospatzea. Bizkitartean, estakuru ederra izanen da laborantzaren nundik norakoak gogoetatzeko eta aipatzeko, gure Euskal Herrian, inguruko estatu nagusietan eta baita ere
|
munduko
herrialde askotan.
|
|
2018
|
|
|
Dagoeneko, Italia, Turkia eta Argentina moduko herrialdeak krisi gogorrak ari dira bizitzen.
|
Munduko
herrialde asko erne dira.
|
|
2020
|
|
|
|
Munduko
herrialde askotan, konfinamenduan, herritarrek aukera izan dute ariketa fisikoa egitera ateratzeko. Jakina, infekzioak eragozteko neurriak hartu behar izan dituzte:
|
|
2021
|
|
|
pandemia izendatu zuen egoera, eta alarma handitu zuen.
|
Munduko
herrialde askotan konfinamendua ezarri aurreko izendapena izan zen hori. Martxoaren 9an, Europan osasun arazo batengatik aurreneko aldiz, Italiako Gobernuak aginduta itxialdia hasi zuten.
|
|
2022
|
|
|
Spielbergen Amblin Entertainment konpainiak eta Legendary Pictures ekoiztetxeak ekin zioten dinosauroen inguruko sail berriari. Jurassic World filmak oso ondo funtzionatu zuen
|
munduko
herrialde askotan, eta ordura arte inoiz diru gehien egin duten filmetan zazpigarrena bihurtu zen. Argi zegoen dinosauroen berpizteak jarraipena izango zuela hurrengo urteetan.
|
|
|
Izan ere, egungo gizartea nitrogenoan oinarritutako ekonomiaren mende dago, baina Haber Bosch prozesuaren onurak ez daude munduko herrialde guztien eskura. Muga ekonomiko, geografiko eta politikoen ondorioz, esportatzaile handi gutxi batzuen mende daude
|
munduko
herrialde asko.
|
|
2023
|
|
|
Bulldog ingelesa edo bulldog, besterik gabe, txakur arraza ezagunenetakoa da
|
munduko
herrialde askotan, eta maskota gisa estimatuenetakoa. Zaila da aurpegiko zimur espresiboei, begirada gozo eta malenkoniatsuari eta bere tenperamentu atsegin eta politari aurre egitea.
|