|
2000
|
|
|
Pentsalari anglosaxoniarrek, baita neopositibistek ere, ahaztu egin zuten berezitasun hori, Russellek kontatutako pasadizo batean ailegatu zaigun moduan. Lehenengo
|
Mundu
Gerra hasi baino lehenago, Wittgenstein eta Russellek harreman estua zutenez, noizbehinka hizketan goizaldera arte jarduten zuten Russellen gelan. Halako batean, Wittgenstein joan zen gauerdian Russellen bila eta austriarra hor geratu zen, epe luze batean, ezer esan gabe, bueltaka eta bueltaka.
|
|
2002
|
|
|
Telebista emanaldi erregularrak 1935 urtekoak dira, baina benetako garapena Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean hasi zen. Gaur egun, europarren %90ek ikusten dute egunero telebista, %50ek entzuten dute egunero irratia, eta %35ek irakurtzen dute egunero egunkaria.
|
|
2003
|
|
|
Galtzaile gertatu ziren gerra horretan, eta erbestera ihes egin behar izan zuten, beraien alderdikide ugari falangistek atxilotuak eta fusilatuak ziren bitartean. Handik gutxira II.
|
Mundu
Gerra hasi zenez, ez zuten ez erarik ez astirik izan desagertuen inguruko ikerketa egiteko. " Gero 40 urte frankismopean, artxibategi guztiak itxita zituztela, guztia debekaturik… Oso zaila izan zuten.
|
|
2004
|
|
|
Nicasiok 17 urte zituen hil zutenean.Lan batailoiak lau urtez egon ziren Baztanen, 1942an, gehienak deuseztatu zituzten arte, nahiz eta batzuk 1945 arte iraun. Preso batzuk aldiz, bertan bizitzen geratu ziren, bertako neskekin ezkonduz, eta bizi berria bertan hasiz.II. 2 Perez lerroaEuropan, 1939an, II.
|
Mundu
Gerra hasi zen. Hasiera batean, Francok bere aliatu alemaniar eta italiarrei lehengaiekin laguntzen zien (burdina, janaria, ikatza...).
|
|
|
Normalean, bizpahiru egunetan gainditzen da; ordura arte, pertsona sentikorrenek arazo arinak izan ditzakete, hala nola lo egiteko zailtasunak eta abar. Historia Ordu aldaketa Lehen
|
Mundu
Gerran hasi zen hartzen. Herrialde aliatuek energia aurrezteko erabili zuten ideia hori, baina ez zen uniformea izan, eta Bigarren Mundu Gerra amaitu zenetik utzi zen.
|
|
|
Europan Bigarren
|
Mundu
Gerra hasi zenean Frantziara itzuli nahi izan zuen, baina ez zuen lortu. Arrisku larrian zegoen Gestapoa, polizia frantsesa eta frankistak bere atzetik baitzituen; hala ere, Berlinera joan zen eta handik, nola hala, Ameriketara pasatzea lortu zuen (VII).
|
|
|
Jose Maria Lasarte eta Pepe Mitxelenaren ardurapeko Euskal Zerbitzu Sekretuek balio handiko informazioa bildu zuten Francoren armadaz zein Italiak eta Alemaniak bidalitako laguntza tropez. II.
|
Mundu
Gerra hasita ere, Zerbitzuak nazien kontrako informazio lanetan aritu ziren, herrialde demokratikoen mesedetan. Horrez gain, dozenaka gizakiren biziak salbatu zituzten, gehienak Francoren espetxeetan hiltzera kondenaturiko presoak.
|
|
2006
|
|
|
Munduko gatazkek ere zer esanik bazuten orduan: gogoratu besterik ez, 1909an Melillan gerra hasten dela, 1912an Canalejas hil zutela anarkistek, 1914anLehen
|
Mundu
Gerra hasi, 1917an sobieten iraultzak... Gatazkak ez zeuden EuskalHerrian bakarrik.
|
|
|
Britainia Handiko hedabideek jakinarazi dute Erresuma Batuko Elikagaien Estandarren Agentziak azido folikoa gehitzea gomendatu duela ogiari, arantza bifidoarekin eta sortzetiko beste malformazio batzuekin jaiotzen diren haurtxoen kopurua murrizteko. Proposamen hori, Bigarren
|
Mundu
Gerratik hasita, Britainia Handiko fabrikatzaileek herritarren osasuna hobetzeko mantenugaiak gehitzera behartzen duen lehena, ogia egiteko erabilitako irin osoari azido folikoa gehitzea da, integralari izan ezik. Adituek uste dute azido folikoa nahitaez gehitzeak %40 murriztuko lukeela arantza bifidoaren eta beste malformazio batzuen kasuak.
|
|
2007
|
|
|
Hauen zoria ezberdina izan zen. II.
|
Mundu
Gerra hasi zenean, ezinezkoa izan zuten Europan barrena itzultzea, eta berdin gerra zital hura amaitzean. Hori dela-eta Stalinen menpe zegoen sobietarren aberrian hazi eta hezi ziren, behin behineko egonaldia behin betiko bihurtuz.
|
|
|
1880 eta 1890 hamarkadetan prezioek jasan zuten gorakadaren ondoren garestiegia zen prozesu komertziala bihurtzeko. Metalaren etengabeko igoeragatik, 1914 urtearen ondoren (Lehen
|
Mundu
Gerra hasi zen urtea), prozesua erabiltzeari utzi behar izan zitzaion.
|
|
2008
|
|
|
Europan Lehen
|
Mundu
Gerra hasi zenean, Arnold Lucius Gessell() bere lanak egiten ari zen AEBn. Haren ideia nagusiaren arabera, heldutasun prozesu biologikoa da gaitasun berriak agertzearen erantzulea, eta, prozesu horretan, inguruneko estimulazioak ez du inongo eraginik.
|
|
2009
|
|
|
Geroxeago, Alemaniak Polonia inbaditu zuenean, Ybarne bezalako eskuindarrek bat egin zuten Frantziak Alemaniari egindako gerra adierazpenarekin. Baina Drole de Guerre Gerra Bitxia, II.
|
Mundu
Gerra hasi eta Frantziaren okupaziora arteko denbora tartea amaitzear zegoela, bilakaera xelebrea izan zuten eskuindar horiek. Izan ere frantziarren porrot politiko militarraren ondorioz, Paul Reynaud gobernuburuak Philippe Petainen eskutan utzi zuen agintea.
|
|
|
Putinek borrero nazien esku hil ziren Hitlerren kontrako koalizioko soldaduen, partisanoen eta zibilen lana goraipatu du II.
|
Mundu
Gerra hasi zela 70 urte bete direla gogoratzeko Gdansken (Polonian, gerra piztu zen hirian) egin duten ekitaldi batean.
|
|
|
baita Fausti ere, Madrilen adiskide min izan zuèn neskame adoretsua, Regina Madrildik itzuli eta handik hiruzpalau hilabetera hil zena, tetanoak jota, gaizki sendatutako zauri bat gaiztotu izanaren ondorioz; Nazariok, berriz, izeba Ursula galdu zuen urtebete lehenago, 1917ko urriko egun batean, egun deseroso batzuk igaro ondoren, Nazariok ekarritako azken kokazko ardo botila hustu (izebak Nazario zuen alor hartan hornitzaile zintzo) eta irribarrez bezala hil zen?, baita kuttun kuttuntzat zituen beste bi pertsona ere: bere anaia Honorato apaiza, tifus batek menderatu eta suntsitu zuena, Honoratok berak senar emazteak ezkondu eta handik lau urtera, 1909ko uda beteko egun sargori batean; eta Mateo Sukunza ingeniari lagun mina, lehen
|
Mundu
Gerra hasi ez beste hil zena eta Nazario umezurtz bezala utzi zuena: egia zen, bai, bidean galera haiek guztiak izan zituztela, baina egia zen, halaber, orbetarrak zoriontsuak sentitzen zirela?
|
|
|
Komitern Aurkako Hitzarmenarekin bat egin zuen Espainiak 1939ko apirilean, Bigarren
|
Mundu
Gerra hasi baino pixka bat lehenago. Hamabi estatuk sinatuzuten komunismoaren aurkako hitzarmena eta argudio horri eutsiz, Italiak, Alemaniak eta Japonek Europa, Asia eta Afrika kontrolatzeko helburuarekin ofentsiba politiko militarra martxan jarri zuten.
|
|
|
Interes handikoa izan zen XIX. mendeko ekonomia sustatzeko orduan. I.
|
Mundu
Gerra hasi zenetik, gobernuak hasi zirenean gastuak diruaren jaulkipenaren bidez finantzatzen, desagertu egin zen urre patroia, aurrekontu politika horiek garatzeko oztopo zuzena zelakoan.
|
|
|
1913ko Alemanian girotua, herrixka bateko biztanleen arteko erlazioak islatzen ditu. Lehen
|
Mundu
Gerra hastear dagoela, herrian istripu arraroak gertatzen dira, nolabaiteko zigor espiritualen antza dutenak. Guztiaren atzean nor dagoen asmatzen saiatuko dira.
|
|
|
Aita alemaniarrak Espartakoen erara hezi zuen. Zientzia politikoak ikasi zituen, eta Oxfordeko unibertsitatean izena ematera zihoala I.
|
Mundu
Gerra hasi zen. Boluntario joan zen borrokatzera, eta luze gabe Urrezko Gurutzea eman zioten.
|
|
|
Saint Ciprien eko kontzentrazio esparruan sartu zuten lehenengo, eta, gero, Gurs eko kontzentrazio esparruan. Bigarren
|
Mundu
Gerra hasi zen, eta alemaniarrak hurbiltzen ari ziren heinean, hainbat euskaldunek, Jose Maria tartean, utzi egin zuten Gurs eko kontzentrazio esparrua. Dena dela, 1940an, alemaniarrek atxilotu egin zituzten, eta Estrasburgora eraman.
|
|
|
Egia zen, senar emazteek, hamahiru bat urte lehenago ezkondu zirenetik, bazituztela beren penak, Reginak izeba Eugeni eta amona Luisa galdu baitzituen denbora horretan... baita Fausti ere, Madrilen adiskide min izan zuèn neskame adoretsua, Regina Madrildik itzuli eta handik hiruzpalau hilabetera hil zena, tetanoak jota, gaizki sendatutako zauri bat gaiztotu izanaren ondorioz; Nazariok, berriz, izeba Ursula galdu zuen urtebete lehenago, 1917ko urriko egun batean –egun deseroso batzuk igaro ondoren, Nazariok ekarritako azken kokazko ardo botila hustu (izebak Nazario zuen alor hartan hornitzaile zintzo) eta irribarrez bezala hil zen–, baita kuttun kuttuntzat zituen beste bi pertsona ere: bere anaia Honorato apaiza, tifus batek menderatu eta suntsitu zuena, Honoratok berak senar emazteak ezkondu eta handik lau urtera, 1909ko uda beteko egun sargori batean; eta Mateo Sukunza ingeniari lagun mina, lehen
|
Mundu
Gerra hasi ez beste hil zena eta Nazario umezurtz bezala utzi zuena: egia zen, bai, bidean galera haiek guztiak izan zituztela, baina egia zen, halaber, orbetarrak zoriontsuak sentitzen zirela... ohi baino zoriontsuagoak ere bai, beharbada, halakoa baitzen kalean egun haietan arnasten zèn giroa, lehen Mundu Gerra amaitu izanaren kariaz, eta halakoa baitzen, halaber, orbetarrengan sortutako itxaropena –gripe espainola, gerrak ondorioetako bat izan zuena, beste mehatxu bat bazen ere, munduan gerrak berak baino biktima gehiago eragingo ez zituen, bada, denborarekin! –, iragarri ez zuen, bada, Reginak, egun haietako batean, albiste ezustekoa!
|
|
2010
|
|
|
Horri esker, Alemaniako armada Sudeteen lurraldea eskuratzen hasi zen eta geroxeago Txekoslovakia osoa hartu zuen bere menpe. Hilabete batzuren ondoren, Hitlerrek eta Stalinek adosturikoari jarraituz, Poloniaren zatiketaren txanda iritsi zenean, Bigarren
|
Mundu
Gerra hasi zen. Jakina denez, orduan, Frantziak eta Britainia Handiak gerra adierazi zioten Alemaniari.
|
|
|
Urrezko Palmondoa eskuratu zuen iragan Canneseko zinemaldian eta biolentzia eta erruduntasun historietara bueltatzen da. I
|
Mundu
Gerra hastear, Alemania iparraldeko herri txiki bateko biztanleak urduri jartzen hasten dira istripu batzuk direla medio. Zigor erritualak direla ematen du azkenean eta estutasuna herrira eta bere biztanleetara heltzen da.
|
|
|
Berak frantsesa eskolan ikasi zuen, Lehen
|
Mundu
Gerra hasi zenean eskola itxi eta Frantziara itzuli ziren fraide batzuekin. Ingelesa eta alemana, kartzelan.
|
|
|
Lehenengo
|
Mundu
Gerra hastean, Matxinek 34 urte zeuzkan; hala ere, bertatik bertara ezagutu zuen Europa inarrosi zuen gudu hori: –Partitu ginen beraz guziak herritik/ Gure familietan penak utzirik/ Haur ttipi zonbaitekin andrea bakarrik/ Gizona penatua hor ez da dudarik? 20 Datu gutxi daukagu Matxinek 14ko gerran bizi izandakoak zehazteko.
|
|
|
Ordura arteko arrantza ugalduz joan zen eta barkuek, nahiz eta matxura pare bat eduki, eutsi egin zioten bereneginbeharrari. Amerikatik Europatik baino gertuago zeudela, irratien bitartez jakinzuten irailaren lehenean Alemaniako armada Polonian sartzen ari zela, eta horrekin, iragarrita zegoen
|
Mundu
Gerra hasi zela.
|
|
|
Non bilatu, bada, armon arnasa? Esan dugun legez, XX. mendea ideologien gizaldia izan zen, batez ere I.
|
Mundu
Gerratik hasi etaharik eta Gerra Hotza 80ko hamarkadaren bukaeran kitatu arte.
|
|
|
Girohorretan, Espainiako gerra amaitu zenean, Pedro Aguirre Cerda presidenteak PabloNeruda poeta aukeratu zuen Parisen kontsul jarri eta bertatik iheslari errepublikanoen Txilerako emigrazioa antolatu eta errazteko. Migrazio horren barruan, Txile helburu zuela bidaia bat bakarrik egin zen, bigarrena eta ondorengoakegiteko II.
|
Mundu
Gerra hasi zen eta bidea moztu zitzaien. Hala eta guztiz ere, bidaia bakar hori oso jendetsua izan zen eta, garai hartan salatu zenez, oso partziala.Winnipeg itsasontzian abiatu zirenak 2.053 errefuxiatu izan ziren, 1.199 familiatakoak.
|
|
|
1939ko udazkenera arte, hau da, II.
|
Mundu
Gerra hasi arte, errefuxiatuentzatFrantzian lana bilatzea baino gauza zailagorik asko ez ziren izango. 1929ko krisiekonomikoak Frantzia ere ondo astindu zuen eta hexagonoko sindikatuek ez zuteninondik inora onartzen horrenbeste atzerritarren konpetentzia zuzenik.
|
|
|
Eta lehenengo irtenbidea erabaki zuten. Izan ere, guztien gogoan zegoenBigarren
|
Mundu
Gerra hasiko zela eta Kataluniako frontea ofizialki nazioartekoguda bilakatzeko aukera bazegoen. 1936ko guda galdurik hura baitzen Francouzkailtzeko aukera bakarra, alegia, aliatuen eskutik nazioarteko koalizioa osatzenzuten Hitler-en, Mussolini-ren, Oliveira Salazar-en eta Francoren erregimenakbatera lehertu.
|
|
|
1942 arte eta, Bigarren Mundu Gerrako testuinguruan, naziek garaitu gabekoEuroparantz bideratu zituen Irujok Euskadiko Kontseiluko indar eta neke diplomatikoak. Izan ere, Bigarren
|
Mundu
Gerra hasi aurretik ez zuten Estatu Batuek gudaostean agertuko zuten Mendebaldeko herrialdeen aitzindaritza oraindik eskuratu.Alabaina, Churchill-en kabinete kontserbadoreko Anthony Eden atzerri ministroakDe Gaulle k frantziar kontseiluaren eta Euskadiko Batzar Nagusiaren arteko elkarrizketei tartekaturiko oztopoak zirela-eta, Estatu Batuetarantz begira jarri zuten1941ean Jaurlaritza.... Eta, Jose Antonio Agirre Estatu Batuetara iritsi eta hilabetebaten buruan egoera politikoa arras aldatuko zen:
|
|
2011
|
|
|
Akizen urtebete egin genuen. Gero,
|
Mundu
Gerra hasi zenean Tarbesera joan ginen, han armategi bat zuten, eta denontzako beharra. Ahizpak ere han egin zuela beharra esan gura dut.
|
|
|
Egia zen. Nik banekien II.
|
Mundu
Gerra hasi baino lehen German hura Alemaniara bidali zutela bere gurasoek bertan ikasketak egin zitzan. Bitxia da, baina jakin dudanez, familian eta garai haietan, gizonezkoek aleman hizkuntza zekiten, eta emakumeek, aldiz, frantsesa ikasi zuten.
|
|
|
Baina gerraondoko garaiaren joera nagusiarekin bat5, Orixek ere barnekoak atera zituen kanpora, min ematen zioten arantzak. Gauza jakina da Orixek zazpi urte astun borrokazko igaro zituela jesuitetan, azkenean etsi eta atera beharrean gertaturik; Espainiako gerran Iruñeko Ezkaba mendiko San Kristobalgo gotorleku espetxe fama txarrekoan hilabeteak egin zituen preso, eta Bigarren
|
Mundu
Gerra hasi berritan Zuberoa ondoko Gurseko kontzentrazio zelaian beste hilabete batzuk, eta harrezkero Frantzian, Iparraldean, eta gero Ameriketan ibili zen hiltzera jaioterrira itzultzeko.
|
|
2012
|
|
|
Inoiz ezin duzu kontrolatu irakurleak zer irakurriko duen, baina ez nuen nire buruarekin gustura gelditzeko aritu nahi. Lehen
|
mundu
gerratik hasi eta gaur arte izan diren errealismoetatik ikastera jo dut.
|
|
|
Gauzak ordea erabat aldatuko ziren hamar bat urte geroago. Orain Bigarren
|
Mundu
Gerra hasia zegoen, bortizki hasia ere, naziek Frantzia erdia hartuta zeukaten eta Hendaiaraino iritsiak ziren (Europa osoa gerran zegoen eta Espainia, teorian behintzat, neutral omen zen. Halaz ere, ofizial eta soldadu alemanak Donostiaraino inguratzen ziren egunero, lasai asko, harro eta inolako lotsarik gabe, atseden hartzera borrokatzera itzuli baino lehen.
|
|
2013
|
|
|
Bigarren
|
Mundu
Gerra hasi zenean, gauzak gehiago okertu ziren. Ingalaterran gelditzen ziren haurren herriratzeko programak gelditu zituzten.
|
|
|
Datu orokorrak ematen hasiko gara, lehenik euskarazko astekariaren irakurle kopuruaren bilakaera ikusiz. Baina arreta handiena Lehen
|
Mundu
Gerra hasi aitzineko kopuruetan jarriko dugu. 1909ko inkesta bati esker, urte hartako kopuru biziki zehatzak baditugu, herriz herri, eta haien berri emanen dugu.
|
|
|
Doktorego tesi honetan, Lehen
|
Mundu
Gerra hasi eta bukatu arteko (1914ko abuztuaren 1etik 1918ko azaroaren 11ra) Eskualduna astekariko lau urte eta hamar hilabeteko zenbakiak aztertzea zen helburua, eta hori izan da lanaren ardatz nagusia. Astekariak gerla nola aipatu zuen aztertu nahi zenez, gerlak iraun zuen denbora guztiko zenbakiak irakurri dira, gerla hasi baino hilabete lehenagoko zenbakietatik hasi (1914ko uztailaren 3a) eta, 1919ko apirilaren 11 arteko zenbaki guztiak irakurri dira, Eskualduna n idazten zuten soldaduak ordurako itzuli baitziren.
|
|
|
Lehen
|
Mundu
Gerra hasi zenean, kazetaritza eredu berri bat indarrean jarria zen. Aitzineko hamarkadetan sekulako berrikuntzak izan ziren prentsaren munduan, eta aldaketa haien testuinguruan kokatzen zen Eskualduna astekaria ere.
|
|
|
Eta Eskualduna ren ildo editoriala eta gerla denboran zabaldu zuen mezua hobeki ulertzeko, lagungarri izanen da Xipri Arbelbidek Hiriart Urrutiren jarrera politikoaz eman zituen azalpenak gogora ekartzea. Lehen
|
Mundu
Gerra hasi orduko Eskualduna k zer jarrera frantsesa hartu zuen garbi dago. Baina nola uler daiteke, hain euskaltzalea zen norbaitek halako atxikimendua agertzea Frantziari?
|
|
|
izpiek erradiazioa emititzen dute, dosi txikietan. Eta Lehen
|
Mundu
Gerra hasi zenean (1914an) guda zelaiek ez zuten inon erradiologia gunerik. Medikuek, izpiei esker, lesioak aurkitu, eta ebakuntza zehatzagoak egiteko aukera dute.
|
|
|
Hori izan zen hegazkin batean sartu zen lehen aldia, bere lehen hegaldia. Baina hegan egiteko gogoa Lehen
|
Mundu
Gerran hasi zitzaion pizten hegazkin eremu bat bisitatuta. Boluntario zebilen gerran Amelia, ahizpa batekin.
|
|
|
Haurtzaroan eta nerabezaroan osasun ahulak ekarritako arazo horien ondoren, bizitzak beste kolpe gogor bat eman zion Joseph-i 1914an, Lehenengo
|
Mundu
Gerra hasi zenean.
|
|
|
Mundu Gerraren ondorengo turismo hazkundearen ondoren, besteak beste, automobilaren eta autobusaren sorrerari esker?, 1929ko krisi ekonomikoa heldu zen, zeinaren ondorioek ia II.
|
Mundu
Gerra hasi bitarteraino iraun baitzuten.
|
|
|
Urte gutxi horietan gauza asko gertatu ziren. I. Mundu Gerraren ondorengo turismo hazkundearen ondoren, besteak beste, automobilaren eta autobusaren sorrerari esker?, 1929ko krisi ekonomikoa heldu zen, zeinaren ondorioek ia II.
|
Mundu
Gerra hasi bitarteraino iraun baitzuten.
|
|
|
Kepep Calm and Carry On, goialdean koroa bat duela. «Lasai mantendu eta aurrera jarraitu» esan nahi duen mezu honek 1939an diseinatu zuen Britainia Handiko Gobernuak, Bigarren
|
Mundu
Gerra hasi ondoren, Alemaniak inbasioa izateko aukeraren aurrean biztanleriaren morala goratzeko modu gisa. Hala ere, talka hori ez zen inoiz gertatu, eta kartela ere ez zen erabili.
|
|
2014
|
|
|
... infernu bat hondar gainean: gizonek nekez bizirautendute, kanpin denda eta lastozko txabolek babes eskasa ematen diete hondarrareneta haizearen erasoaren kontra; ura hondarrean egindako zuloetatik ateratzendute, itsasokoarekin nahasian.... Kanpamentua jarri zutenetik sei hilabetera bigarren
|
mundu
gerra hasizen. Hurrengo urtean, 1940ko ekainean, Hitlerren III. Reich ak Frantziainbaditu zuen.
|
|
|
Kanpamentua jarri zutenetik sei hilabetera bigarren
|
mundu
gerra hasi
|
|
|
Bigarren
|
Mundu
Gerra hasi zenetik 75 urte bete berri dira. Borrokak faxismoaren porrota ekarri zuen.
|
|
|
Handia da 2014ak dakarren urteurrena. Ehun urte beteko dira aurten I.
|
Mundu
Gerra hasi zenetik. 9 milioi hildako baino gehiago.
|
|
|
Mende bete igaro da Lehenengo
|
Mundu
Gerra hasi zenetik(). 1939an hasi zenak oihartzun handiagoa izan du gerora, baina bigarrengoak bezainbesteko sufrimendu eraman zuen lehenengoak ere, eta gogor jo zuen mundua, baita Euskal Herria ere.
|
|
|
Horrek guztiak oihartzun zabala izan zuen Nafarroako hedabideetan, eta nafar ororen garaipentzat edo maisulantzat hartu zuten kazeta batzuek. Haren kalterako, urte hartan I.
|
Mundu
Gerra hasi zen, eta Frantzia utzi behar izan zuen. Pello Fernandez erakusketako komisarioak Parisen erakutsitako obra horren zehaztasunak eman ditu aurkezpenean.
|
|
|
Lehendabiziko abangoardia Kubismoak, Fauvismoak eta Futurismoak osatu zuten. Korronte artistiko hauek Lehen
|
Mundu
Gerra hasi aurretik azaldu ziren.
|
|
|
Aita Soloetaren engaiamendu pertsonalari bagagozkio, apunte txiki bat, baina zinez esanguratsua. 1914ko urrian gaude, eta I.
|
Mundu
Gerra hasita dago. Horrek eragin zuzena du Argentinako euskaldunengan, batez ere, Euskal Herriko iparraldetik Ameriketara joandakoengan, euren senide asko gerrara deiturik izan ziren-eta.
|
|
|
Europan Lehen
|
Mundu
Gerra hasi zenean, Arnold Lucius Gessell (18801961) bere lanak egiten ari zen AEBn. Haren ideia nagusiaren arabera, heldutasunprozesu biologikoa da gaitasun berriak agertzearen erantzulea, eta prozesu horretan inguruneko estimulazioak ez du inongo eraginik.
|
|
|
Gauza da faltsifikazio asko egin zituela Faulknerrek bizi zela. Lehen
|
Mundu
Gerra hasi zenean, izena eman zuen armadan, baina ez zituen agiriak faltsutu behar izan orduan, Walt Disneyk bezala: ordurako hogei urte zituen, hogeita bat egiteko, adinik egokiena armadarako.
|
|
|
la luna cayó de plano en la masa blanquecina de la cucaracha, esaten du, el cuerpo desnudo de su revestimiento coráceo. Julio Cortázar ez zen kartzelan egon, Belgikan jaio arren Lehen
|
Mundu
Gerra hasten ari zenean, 1914an. Ez zuen, seguruena, labezomorroen zaporea ezagutu, Ireneren osaba bezala, ahoan leuna, gozoa gehienetan.
|
|
|
Frantziako familia horrek Montpellierreko Unibertsitatera bidali zuen orduan, Medikuntza ikastera, baina zorte txarra izan zuen: Lehen
|
Mundu
Gerra hasi zuten unibertsitateko bigarren urtean zegoela. Frantziatik joan behar izan zuen Sabinak orduan, Poloniara lehenengo, Ukrainara gero, Moskun zen 1916an.
|
|
|
Ingalaterrara pasatu zen gero, jaioterrira. Bigarren
|
Mundu
Gerra hasi zuten handik ez askora eta ahalegin handiak egin zituen Orwellek armadan izena emateko. Ia 40 urte zituen ordurako, baina berriro gerra, berriro nahi izan zuen.
|
|
2015
|
|
|
"
|
Mundu
Gerra hasi zen, eta ni hara joan nintzen Dibisio Urdinean, zio konprenigaitzak direla-eta; bai eta enetako ere, hirurogeita zazpi urte ditudan honetan. Gerra egin nuen Errusian bada, kapitain graduan."
|
|
2016
|
|
|
Hitlerrek Bigarren
|
Mundu
Gerra hasteko arrazoiak:
|
|
|
Lehen
|
Mundu
Gerra hasi zenean, armada bakar batek
|
|
|
1939ko iraila Bigarren
|
Mundu
Gerra hasi zen
|
|
|
Duela bi urte Lehen
|
Mundu
Gerra hasi zenetik ehun urte bete ziren. Irrati eta telebista saioak urteurrena gogoratzen zuten erreportaje, grabazio eta bideoz bete ziren.
|
|
|
1939, irailak 3 Manu Sota eta Anton Irala presaka bueltatu dira New Yorkera, hango delegazioa handitu eta indartzera. Bigarren
|
Mundu
Gerra hasi da.
|
|
2017
|
|
|
Alkatearen bulegoan. Eta han egon nintzen 1914ean Lehen
|
Mundu
Gerra hasi zen arte.
|
|
|
Lehen
|
Mundu
Gerra hasi
|
|
|
Hitlerrek Bigarren
|
Mundu
Gerra hasteko arrazoiak:
|
|
|
1939ko iraila Bigarren
|
Mundu
Gerra hasi zen
|
|
|
1939ko iraila Bigarren
|
Mundu
Gerra hasi zen
|
|
|
1939ko irailaren 1ean Alemania naziak Polonia inbaditu zuen. Bi egun geroago, Poloniaren aliatu ziren Britainia Handiak eta Frantziak Alemaniari gerra deklaratu zioten, eta, horrela, Bigarren
|
Mundu
Gerra hasi zen. 1945era arte ez zen amaitu.
|
|
|
Lehen
|
Mundu
Gerra hasi zenean, armada bakar batek ere ez zuen altzairuzko kaskorik erabiltzen. Herrialde gehienetako soldaduek burua oihalezko edo larruzko kapelaz estaltzen zuten, baina horiek ez zuten inongo babesik eskaintzen arma modernoen aurrean.
|
|
|
Hitlerrek Bigarren
|
Mundu
Gerra hasteko arrazoiak:
|
|
2018
|
|
|
Gerra Zibilaren 1939ko garaipenak ez zuen Franco lasaitu, izan ere, urte bereko irailean Bigarren
|
Mundu
Gerra hasi zen eta inbasioaren beldurra obsesio bihurtu zen ejertzito frankistako agintarien artean. Balizko eraso baten aurrean defendatzeko estrategian baino ezin da ulertu Lezotik Hondarribiko Guadalupe gotorlekura doan errepidea.
|
|
|
Aberri, Euzkadi Azkatuta, Gudari, Zutik. ,. 261 Maurice Ravel musika konpositore lapurtarrak berak ere bazuen asmoa Zazpiak Bat izeneko obra bat sortzeko; ez zuen bukatu, Lehen
|
Mundu
Gerra hastearen ondorioz.262
|
|
2019
|
|
|
G. Lacomberen gutunak J. Urquijori, [&]. trukea J. Urquijorekin. G. Lacombe, besteak beste, Donostiako euskaltzainaren Société de Linguistique de Paris-eko kotizazioez arduratu zen, baina ez zuten inoiz aipatu RAEkorik, ezta EI SEV edota Akademia berpizteko asmorik ere.123 Areago, 1939ko urriaren 12an,
|
Mundu
Gerra hasi berritan, hitzordua jarri zuten Pirinio Behereetako tokiren batean, baina badirudi azkenean ez zirela elkartu.124
|
|
|
Horren harira, P. Lafitteri adierazi zion bere ikuspegia: " Je me tarde que l’on flanque Franco à la porte, et que les études euskariennes reprennent en Espagne". 38 Gure Herrian argitaratu zituen lanak
|
Mundu
Gerra hasi arte, eta ondoren baita Aintzina aldizkarian ere.39 Gerra zibilak euskal ikasketei eragindako kaltea honela deskribatzen zuen: " Les études basques ne battent que d’une aile, mais cela vaut mieux que la léthargie". 40 Parisen" Société Paléo Méditerranéenne" delakoa sortu zuen G. Dumézil ekin, euskararen harreman genetikoak ikertzeko asmoarekin.41 Horrek ere ez zuen aurrera egin, baina 1939ko martxoan J. Gorostiaga Parisko linguistika elkarte ospetsuko kide izendatua izateko aurkeztu zuen (RIEV 1936; Société de Linguistique de Paris; cf. Bilbao 1947).
|
|
2020
|
|
|
Ordurako, Iberiar penintsula iparraldeko gune nagusiak frankisten esku zeuden eta haurrak Euskal Herrira itzultzeko prozesua abiatu zen. 1939an, Bigarren
|
Mundu
Gerra hasi zenean, 400 euskal haur besterik ez ziren geratzen Erresuma Batuan. 16 urtez gorakoei itzultzeko edo geratzeko aukera eman zitzaien.
|
|
|
II.
|
Mundu
Gerra hasi zenean, Benedettik Genevako Nazioarteko Jaialdiko lehen saria irabazi zuen 1939an, baina arteak xurgatutako musikaria izatetik urrun, nortasun aktibo eta gogotsua zuen: gerra garaian osasun langilea izan zen, pilotua ere bai, eta ondoren, Italiako erresistentziako kidea.
|
|
|
Berlinen ziren jokatzekoak. Baina 1914an I.
|
Mundu
Gerra hasi zen, eta Jokoak bertan behera geratu ziren. Besteak beste, olinpiar estadioa erietxe bezala erabili zen.
|
|
|
Espainiako Gerra Zibileko iheslariei lagunduko zien jende askoren elkargunea izan zen hotela. Kattalinek ere hegoaldetik zetozen iheslariei lagundu zien, eta II.
|
Mundu
Gerra hastean Comète sarearen bidez naziengandik ihesi muga zeharkatu nahi zuten pilotu aliatuei lagundu zien. Kattalinek eta bere alaba Josephinek Ziburuko etxean hartzen zituzten Bidasoa ibaia zeharkatu aurretik aterpea behar zuten pilotuak.
|
|
|
Jules Moulier Oxobi (Bidarrai, 1888ko apirilaren 7a Hiriburu, 1958ko otsailaren 7a) astekariko arduradunetako bat izan zen, bereziki Lehen
|
Mundu
Gerra hasi zenean. Ondoren ere anitz idatzi zuen.
|
|
2021
|
|
|
63). Taldeak II.
|
Mundu
Gerra hasi arte jarraitu zuen bere itzulia, baina Hernandorenak familiaren ondora jo behar izan zuen lehen emanaldien ondotik, eta dentista gisa lanean jarri: " Inazio Etxebeste pilotari handia izan zenak[...] harategia zeukan Saran eta haren atzekaldean, gela txikia utzi zion Teodorori, dentista kontsulta jar zezan.
|
|
|
Ala XX.a da hildakotzat jo behar dena, izurri hau etorri arte hartan bizi eta izurriaren ostean hasiko delako benetan XXI.a? XX. mendea, ez al zen Lehen
|
Mundu
Gerrarekin hasi. Eguneroko hau ere ez al da XIX. mendeko literatura generoa?
|
|
2022
|
|
|
Aita jatorri judukoa zen baina heziketa ateoa jaso zuten seme alaba guztiek. 1938an jatorri juduko Leone Ginzburg intelektual komunistarekin ezkondu zen, eta 1940an harekin batera jo zuen Abruzzoko erbestealdira, Bigarren
|
Mundu
Gerra hastean Mussolinik erbestera bidali baitzituen juduak eta militante antifaxistak. 1944an Leone Ginzburg atxilo hartu, eta Regina Coeliko espetxean hil zuten, alemaniarren esku zegoen kartzelako atalean.
|
|
|
Elias Canettik Hitzen kontzientzia liburuan esaten digu 1939ko
|
Mundu
Gerra hasi baino bi aste lehenago autore anonimo baten testu labur bat topatu zuela kasualitatez:
|
|
2023
|
|
|
Bigarren
|
Mundu
Gerra hastearekin batera, Normandiara alde egin behar izan zuen Mirok. Bost paisaia txiki margotu zituen, eta, komisarioaren hitzetan, horiek izan ziren Konstelazioak lan sortaren nolabaiteko aurrekariak.
|
|
|
Hiru hilabete besterik ez zuela, Montevideora jo zuen haren sendiak, eta 8 urte bete zituen arte han bizi izan zen. Parisera egin zuten handik, eta, Bigarren
|
Mundu
Gerra hasi zenean, Miarritzen kokatu zuten bizilekua. Ordurako, fandangoa dantzatzen ikasia zen, non eta Parisen.
|