|
2002
|
|
|
Ipoiak, ikerketaren buruan Hegalaburra lantzeko lehen ikerketak 1970ean hasi ziren Japonian, eta hamarkada bat geroago, laborantzarako lehen enpresa ekimenak hasi ziren.
|
Munduko
gainerako lekuetan, Japoniako erakundeekin elkarlanean sortzen dira ekimenen ikerketa eta garapena. Kanadan 1976tik aurrera hasten da jarduera, Australian 1990ean eta Marokon 1992an.
|
|
|
Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) gaixotasun arraroen izendapen honetan 10.000 pertsonako 5 kasu baino gutxiagoko prebalentzia dutenak hartzen ditu barne; hain zuzen ere, gaixotasun horiek ugariagoak eta ohikoagoak dira, besteak beste, hemofilia edo nananismoa, eta Gaucher, Fabry Anderson gaixotasuna, esaterako, «kristalezko hezurren» sindromea bezalako beste batzuk. Zenbait ingurumen estimuluk eragindako patologiak ere sartzen dira, kokapen geografiko oso aldakorra dutenak, adibidez, «olio toxikoaren sindromea», Espainian eragin handia duena, baina ia ezezaguna
|
munduko
gainerako lekuetan. Gaixotasun Arraroen Espainiako Federazioko (EGEF) lehendakaria, Moisés Abascal, 300 gaixo eta familia mota baino gehiago ordezkatzen dituzten 48 elkarte biltzen dituena, administrazioak laguntza gehiago eskatu du.
|
|
|
«. es» domeinua ez da abiarazten. Egia esan, sortu zenetik, duela sei urte, «espainiakoaren» domeinu gisa, agintariek ez dute asmatu
|
munduko
gainerako lekuetan Espainiak Interneten zer identitate izan behar lukeen arautzeko. Baldintza gehiegi, izapide denbora luzeegia eta garestiegia, espainiarrek gero eta gehiago aukeratzen dute«. com»,«. net» edo «org» generikoen bidez erregistratzeagatik, askoz merkeagoak eta lortzeko errazagoak.
|
|
|
Gro Harlem Brundtland, Osasunaren Mundu Erakundeko (OME) lehendakaria, hiru egunez bildu da Afrikan goseak gehien mehatxatzen dituen 10 herrialdeetako ordezkariekin, Mendebaldeko milioika herrialdek genetikoki eraldatutako artoa arazorik gabe kontsumitzen dutela konbentzitzeko. Harlem Brundtland en arabera, Afrikan zereala kontsumitzea ez da
|
munduko
gainerako lekuetan bezain segurua. Jacques Diouf zuzendari nagusiak Zambiako Gobernuak Johanesburgoko goi bileran izan zuen jarrera aipatu zuen atzo.
|
|
2003
|
|
|
Adituen arabera, latako atun kontsumoa oso handia den herrialdeetan, gomendio horrek prebentzio balioa izan dezake, baina ez Espainian, arrain kontsumoaren aniztasuna askoz handiagoa den herrialdeetan. Berriki egindako azterketa baten arabera, espainiarrek merkurio gutxiago kontsumitzen zuten metal horretarako Eguneko Ingesta Onargarrien (ADI) azpitik, eta arrain, molusku eta krustazeoen taldea zen, dietarako merkurio hornitzaile nagusia,
|
munduko
gainerako lekuetan gertatzen den bezala. Gomendatutako merkuriozko adi ak 46 mikrogramokoak dira eguneko.
|
|
|
Balio hori, oraingoz, toxikologoei dagokie. Espainian egin zen dieta osoaren azterketa batean ikusi zen merkurioa ADIen azpitik zegoela metal horrentzat, eta arrainen, moluskuen eta krustazeoen taldea zela, dietarako merkurio hornitzaile nagusia,
|
munduko
gainerako lekuetan bezala. Bitxia bada ere, Espainian arrain asko kontsumitu arren, merkurioaren guztizko kopuru dietetikoa ADIen oso azpitik zegoen.
|
|
2004
|
|
|
Alexandro Handia boterera heltzean, estatua ezin zen soilik hiriaren mugen barruangaratu; beraz, metropolia baliabidez hornitzeko,
|
munduko
gainerako lekuak mendeanhartzeko premia izan zuen. Handik aurrera, Hiri estatuan parte hartzen zuten hiritatrak ezziren benetako eskubide politikoen subjektuak.
|
|
2006
|
|
|
Munduko Baso Egunean, ekologistek, ingeniariek eta enpresek baso masaren defentsa eta basoen eginkizuna aldarrikatzen dute, ezinbestekoak baitira ziklo hidrologikoari eusteko. Espainiako baso azalera hazten ari da,
|
munduko
gainerako lekuetan ez bezala. Hala ere, basoberritze gabezia handia dago oraindik, ohartarazi du Mendi Ingeniarien Elkargoak.
|
|
2008
|
|
|
Hegazti horietan espezializatuta dauden erakundeek azken urteetan gertatutako desfasea azpimarratu dute, kopuruaren eta eskura dagoen elikagai kopuruaren artean, bereziki penintsularen iparraldean eta ekialdean. Hori dela eta, hegazti populazio osoek autonomia batetik bestera alde egin behar izan dute – egun batean 200 km baino gehiago egin dezakete hegan, eta horrek areagotu egin ditu elektrokuzioak, pozoitzeak, aerosorgailuekin talka egitea, errepidean harrapatzea, etab.
|
Munduko
gainerako lekuetan ere, egoera ez da onena beste espezie batzuentzat, Natura Kontserbatzeko Nazioarteko Batasuneko Zerrenda Gorriaren arabera. Asian, buru gorriko sai zuria (Sarcogyps calvus) eta egiptoarra (Neophron percnopterus) arrisku kritikoko espezie bihurtu dira.
|
|
2010
|
|
|
Modu berean, hogeita hamar edo berrogei dira krateropodoen familiako txoriak, elkarren oso aldamenekoak eta Txinan eta inguruetan aurkitzen direnak, baina Europan ahaiderik ez dutenak. Gertaera hauetan eta beste askotan oinarrituta, pentsatu al daiteke, aldamenekoak baina bestelakoak diren espezieen kopuru hain handiak leku berberetan eta gaitasun eta antolakuntza berberekin ab origine kreatuak eta kokatuak izan direla
|
munduko
gainerako lekuak hutsik utzita. Ez litzateke arrazonagarriagoa izango, ba, onartzea ezen, behin eta animalia eta landareen tipo nagusiak lurrazalean agertu eta gero, Kreatzaileak gogokoen izan zuen erara zeina gizakiarentzat beti misterio bat izango baita zalantza gabe, oinarrizko tipo horiek aldaketa astitsuak jasan dituztela, arrazak, barietateak, espezieak, generoak... eratuz, zeintzuok jatorrizko guneetatik hurbil hedatzen segitu baitute?
|
|
2012
|
|
|
Hain aberatsa den kontinente bat merezi duen jai giroa ematen diote egun horri, Manos Batuen esanean. “Haietan sinbolizatzen da ezen, oztopoak oztopo, Afrikan,
|
munduko
gainerako lekuetan bezala, bizitzak aurrera egiten duela, geldiezina, bere bidea”, erantsi du. Afrikan ama izatea ez da erraza, bereziki landa eremuetan.
|
|
2020
|
|
|
Alde horretatik, aitortzen dugu ezen, solidaritarearen inguruan ikuspegi hori baldin badugu ere, munduan dugun kokalekuak nolabaiteko pribilegio gune batean jarri izan gaituela eta
|
munduko
gainerako lekuei so egin izan diegula jakinik bazirela munduan zenbait desberdinkeria eta hondamendi Hegoalde Globaleko herriak hein berean joko ez zituztenak. Iritsi zen, ordea, pandemia, eta, hainbat eta hainbat giza bizitza galtzeaz gainera, hari batetik zintzilik geratu dira sistema menderatzailearen postulatu ia ia guztiak, eta aurrez aurre ditugu orain, zuzen zuzenean, latz.
|
|
2021
|
|
|
Ezaugarri lurrinak eta beste lurrin batzuen finkatzaile gisa dituen ezaugarriak direla eta, oso elementu preziatua eta ezinbestekoa da esentzia mota desberdinak egiteko. Kondairak dioenez, Marko Polok ezagutarazi zuen
|
munduko
gainerako lekuetan, Cachemira haranera, Himalaiako mendikatean, egindako bidaietako batean.Jatorrian, almizikloa orein almiziklerotik ateratzen zen, genitalen eta animalien zilborraren arteko guruinetik. Nondik lortzen da gaur egun?
|
|
2022
|
|
|
Beno, egia esateko gaueko bederatziak baino ez ziren. Bazitekeen
|
munduko
gainerako lekuetan jendea ez oheratzea hain goiz... Bai, jotzen ari zen.
|
|
2023
|
|
|
Nabarmentzekoa zen muturreko klima baldintzetan lan egiteko gaitasuna, lerak manadan botata, horniduraz kargatuta, beste arraza batzuek jasan ezin zituzten zero azpiko tenperaturak jasaten zituzten bitartean.
|
Munduko
gainerako lekuetatik isolatuta, Chukchiak gai izan ziren txakur horiek belaunaldiz belaunaldi iraunarazteko, gaur egungo husky siberiarrera iritsi arte. XX. mendearen hasieran, bere historia nabarmen aldatu zen, Siberiatik kanpoko gainerako munduaren arreta erakarri zutenean.
|