2009
|
|
Egileak bere joan etorrietan interesa pizten digu, eta irakurrian eraman egiten gaitu. Hori nola
|
lortu
duen ikusteko nik behintzat bigarren (edo hirugarren) irakurketa bat egin nuke.
|
|
lan egin zuen estatu mailako proiektu batean, beronen asmoa Idahoko eliza katolikoetako artxiboak eskuz kopiatzea zen, geroago artxibo handi bat egiteko, fitxa katalogo bidez gordeta gera zitezen finkaturik heriotza datu guztiak. Ikastetxe katolikoetako ikasleek kaligrafia, idazkaritza ahalmenak, eta antolakuntza nahiz alfabeto ahalmenak praktikatzen zituzten, eta, bide batez, elizek eskuz idatziriko dohaineko datu base bat
|
lortzen
zuten. Suterik edo urak eragindako galerarik gertatuz gero, artxiboen kopiak izango zituzten Boiseko St.
|
|
Ostatuak ziren «etxetik kanpoko etxeak», eta ugazaba, sendia eta langileak ziren etorri berriaren adopziozko guraso nahiz anai arrebak. Ostatuetan
|
lortzen
zuten informazio eta harreman ugari, esaterako, lanbidea, parekatze erromantikoak, jatorrizko herritiko berriak, mediku arreta, kirolak, bidaiak eta adiskideak. Euskaraz mintzatzen ziren (bizkaieraz), musika jotzen zen piano, gitarra, eskusoinu edo panderetaz, eta bazkariak zerbitzatzen ziren familia giroan, mukuru beterik zeuden mahai luze eta banku nahiz aulki lerroetan janari edariak partekatuz.
|
|
Borondate on handiarekin borondate txar askoz ere hobea
|
lor
liteke.
|
|
ttipi ttipia. Eta arrakasta apur bat
|
lortu
duen edozein idazlek daki, edo jakin luke bederen, zein justu eta zein gutxigatik lortu zuen pauso hori ematea. Baina pauso hori eman ezin bada, ezin da eman eta kito.
|
|
ttipi ttipia. Eta arrakasta apur bat lortu duen edozein idazlek daki, edo jakin luke bederen, zein justu eta zein gutxigatik
|
lortu
zuen pauso hori ematea. Baina pauso hori eman ezin bada, ezin da eman eta kito.
|
|
Serroyren eta Lipovetskyren aburuz, orduan eta jende gutxiago joan zinema aretoetara, are indartsuagoa da, paradoxikoki, zinemaren imaginarioa: famoseoaren ustiapena bera, industria amerikarrak zinemari hertsiki
|
lorturik
sortu zuen star systemaren jarraipena besterik ez litzateke. Arteak bizitzari baino, bizitzak arteari gehiago kopiatzen diola zioen Oscar Wilden errana eurena eginez, zinemak amesteko, eta bigarren bizitza bat bizitzeko?
|
|
gehitzen zaiola. Guztiarekin, bere kide askok
|
lortu
ez zutena lortu zuen Petek. Arestian esan bezala, bere izenak bizirik dirau Heriotza Ibarreko mapetan, Aguereberry Point delako begiratokian.
|
|
gehitzen zaiola. Guztiarekin, bere kide askok lortu ez zutena
|
lortu
zuen Petek. Arestian esan bezala, bere izenak bizirik dirau Heriotza Ibarreko mapetan, Aguereberry Point delako begiratokian.
|
|
»Beste hamaika meatze zeuden, eta azpiak ateratzeko prest zegoenak beti
|
lortzen
zuen lana. Urre hotsa non, hara jotzen nuen nik.
|
|
euskalduna. Hainbat urtetako ahaleginaren ondoren, Etcharrenek eta bere sozioak, Jack Keane irlandarrak, urrea topatzea
|
lortu
zuten Heriotza Ibarreko Funeral Mendietako maldetan 1903ko abenduan. Albistea zabaldu zelarik, 1904ko maiatzerako bostehunen bat urre bilatzaile bazebiltzan inguru haietan.
|
|
arlo hau bereziki indartuko da patrikako telefonoekin egindako piezekin eta norberak etxean editatutako lanekin). Kimuak egitasmoak
|
lortu
duen, jatorrizko izendapena, da horren lekuko, nahiz eta, marka?
|
|
Bestalde, onartu beharra dago hizkuntz mailan
|
lortu gabe
gaudela Alfonso Sastrek, parlatura, esaten dion hori.
|
|
Beste batzuen jatorria topatzea errazagoa zait, berriz. Adibidez,«!» hitzena (zer arraio ari haiz?) edo «I want doesn, t get» delakoarena (gauzak,
|
lortuko
badira, gizatasunez eskatu behar). Esaera hauek guztiak burura datozkit; berriro erabiltzen ditut.
|
|
Aitzitik: erritmoa bizitzea
|
lortu
dute. Nola egiten den hori?
|
|
Lizardiren poemak ez dirudi hizkuntza aglutinante batean idatzia. Laburtasunaren eta erritmoaren efektuak
|
lortzeko
, poetak aditza saihestu du. Are gehiago:
|
|
Gero? Mikel galarazia zegoen Gipuzkoan, baina ELAko Alberdik Irungo pasionistetan kontzertu bat antolatu zion elizaren esparru batean
|
lortuko
zutelakoan. Hasi zen kontzertua, etorri zen polizia, eta eszenariotik zuzen zuzenean komisariara.
|
|
Kostata, baina azkenean Laxaltek
|
lortzen
du New Yorkera lehenik eta Euskal Herrira ondoren eramango dituen hegazkinean sartzea Dominique. Hasiera batean, idazleari zaila egiten zaio aitaren bidaiarekiko erresistentzia ulertzea.
|
|
Sweet Promised Landi egindako hitzaurrean, William Douglassek esaten du Laxalten liburuak estatubatuar irakurleak bereganatzea
|
lortu
badu etorkinaren errealitatea ondo islatzen duelako dela. Are gehiago, Douglassentzat SPL etorkinaren liburua da.
|
|
Etsipena, begiratzean ispilu batean aurkitzen dugun erreflexua bezala, ene begien aurrean disdiratsu agertzen denean, irudi hori lausotzeko, hauxe pentsarazten diot neure buruari: euskarak
|
lortu
duen bezala, nik ere aurkituko ditudala borroka honetan laguntzaile izango diren pertsonak.
|
2010
|
|
Nolanahi ere, hortxe, pertsonaien mintza jardunean aipatu litzateke egileak hautatu duen asmoaren eta errealizazioen arteko aldea: iruditzen zait pertsonaia batzuengan
|
lortu
duen sakontasun psikologikoa eta kontakizunak eskatzen zuena ez direla erabat ongi ezkontzen. Gerra garaian gazte zirenen barne gatazkaren korapiloak modu estilizatuan ikusten ditut liburuan.
|
|
Jakina, pertsonaien psikologian sakontzeaz diodana, fantastikoak behar duen zehazgabezia eta misterio kutsu magikoaren kaltetan izan zitekeen eta askoz hobeki zihoakion taxu estilizatua eta eliptikoa, hori egia da. Eta, jakina, bere atso agureen tertuliak Hanbrekoa gogora ekarri badigu, aldeak alde, ez da hutsaren hurrengoa Alberdi gazteak
|
lortu
duena. Ez duzue uste?
|
|
Nik uste, Barandiaranek asmatu egin du horretan ere. Kasu bakoitzean
|
lortu
duen informazioa ondo dosifikatu du testuan zehar, denboran atzera eta aurrera eraman gaitu, eta era horretara une oro mantendu du testuaren tentsioa eta, beraz, irakurlearen arreta. Testua oro har orekatua iruditu zait kazetaritzari ei dagokion urruntasun puntu batekin, baina ez aseptiko, ez hotz.
|
|
Bai, esango nuke desilusioa islatzen dela. Eta ipuinak egiteko molde pertsonal hori ondo
|
lortuta
dago. Narrazioak maila desberdinekoak dira, eta baten bat nabarmendu banu, Estibalitzek bezala, «Katu jendea», «Hagina» eta «Omarren uda» nabarmenduko nituzke.
|
|
|
Lor
nezake banan banan aterako banitu errotik?
|
|
Gero Buruxkaken bigarren edizio bat plazaratu zuen 1941ean, baina zentsuratuta. Badirudi lehen agerpenetik isiltasunezko hogeita hamar urte igaro eta gero ere ez zirela
|
lortu
Aldudeko medikuaren liburu madarikatuarentzako baldintza faboragarriak. Bigarren argitalpenaren aitzinsolasean Piarres Lafittek dioskunez, «bi kapitulu dohakabeez arindurik eta hitz dorpexko bakar batez, zen bezala bezala agertzen dugu».
|
|
Ondorioz, urtarrilean berean Declaration of Independence eta Irish Republic proklamatu ziren. Londresek, bertako paktisten laguntzarekin, Ingalaterrako erregegopeko Free State of Ireland statusera apaltzea
|
lortu
zuen, behin behinekoan.
|
|
Hain zuzen, ingelesen eraginez Eire bakartu xamartua zen mundu mailan. Testuinguru horretan, bere independentzia aldarrikatu eta sendotze aldera, 1932 urtean nazioarteko 31 Kongresu Eukaristikoa bertan ospatzea
|
lortu
zuten (irlandar gehienak katoliko izanik eta ingelesak, aldiz, anglikano, Biltzarra antolatzeak indar eta oihartzun berezia eman ziezaiokeelakoan, onarpenaren premia larrian zen irlandar estatu berriari). Aldeko argudioen artean, irlandarren baitezpadako katolikotasunaz gain, 1932an Saint Patrick uhartera iritsi zenetik 1.500 urte betetzen zirela?
|
|
Susa koek, esaterako», idatzi dit Jimenezek. Baina batek duda egiten du, inoiz anonimatu hori
|
lortu
ote zuen, izan ere liburuaren urte berean, 1985ean, Susa aldizkariko kritikan, Xabier Mendiguren Elizegik aipatu egin zuen egilearen izena.
|
|
Zentzugabea da bere beldurra, egiaz, baina halaxe sentitu du. Ilunbeak liburuko protagonista onik ateratzen bazen, berak ere
|
lortuko
zuen onik ateratzea; pertsonaia hura onik atera ezean, bereak ere egina zuen, ziurrenik. Ilunbeak.
|
|
«Zer nukeen beste nobela bat idazteko? Txapela galtzea zen lehen baldintza eta hori
|
lortu
dut, eta saio kopurua urritu nuke orain eta, batez ere, bizimoduz aldatu. Baina arazo larriak daude bertsolaritzatik bakarrik bizi ahal izateko.
|
|
Urteen joanean, taldearen osaera bera aldatzen joan da. Hasieran, duela hamabiren bat urte, bide bat eskaintzen zuen denbora partzialeko ikasle zaharragoek diploma unibertsitarioa
|
lor
zezaten giza zientzietan, baina funtzio akademiko hori gainbehera joan zen, gero eta gehiago baitziren, ez agiri baten atzetik, baizik eta literatura eztabaidatze hutsagatik etorritako ikasleak. Azken urteetan, kopuruz eta esperientziaz gora egiteaz batera, bi gauza ikasi ditugu:
|
|
Itzultzailea izan da azken hogei urteotan, eta honako sari hauek irabazi ditu: 1992ko Portuguese Translation Prize Fernando Pessoaren The Book of Disquiet liburuagatik; Javier Mariasek A Heart So White-rekin
|
lortutako
1997ko International IMPAC Dublin Literary Award sarian, itzultzaileari zegokiona; 2000 Oxford Weidenfeld Translation Prize saria Jose Saramagoren All the Names engatik; 2006ko Premio Valle Inclán Javier Mariasen Your Face Tomorrow: I Fever and Spear engatik; 2008ko PEN/ Book of the Month Club Translation Prize eta 2008ko Oxford Weidenfeld Translation Prize Eça de Queiroz en The Maias engatik; 2009ko Premio Valle Inclán Bernardo Atxagaren The Accordionist, s Son en itzulpenagatik.
|
|
hori bere porrotaren seinale denik. Zeren, lau urte ministerioan egonda, zer egin du Hezkuntzako ministroak irakurtzen duten herritarren estatistikek gora egitea
|
lortu
ez badu?
|
|
Eta beste kontu bat, oraingoa albokoa. Dimisioa eman luke Hezkuntzako ministroak herritar irakurleen kopuruak gora egitea
|
lortzeko
gauza ez bada?
|
|
Irakurtzeko beste modu baten erakusgarria izan behar luke kritika literarioak. Eta hori ere ez du
|
lortzen
. Hain itsututa dagoenez gero, gauza nabaria da hori erabiltzen duen hizkera traketsari erreparatuta?, nekez utziko ditu gauzak argi eta garbi, nekez onartuko du jendaurrean berak gaur egun literaturatzat aurkezten dituen obra askok deus gutxi dutela literariotik.
|
|
Irakurtzen ez duena, hori gutxi balitz, gaixotzat hartzen da, inon diren gaiztakeria guztien jabe delakoan. Ez irakurleen kopuruek sinetsarazi nahi digute norbanakoaren eta gizartearen premia dela irakurri zalea izatea, baina izu laborria besterik ez dute
|
lortzen
. Zeren, irakurtzea ekintza libre, pertsonal eta besterenezina baldin bada, ez dago ekintza horren kontrakoagorik mezu autoritarioa baino, nahiz eta, zenbaitetan, pertsuasio demagogikoz kutsatua egon, botere instituzionalak kulturaren edozein arlotan egiten duen bezala.
|
|
5 Zein da euskal irakasle baten gaitasuna, literarioki garrantzizkoa den testu bat kudeatzeko? 6 Konparagarria da kudeatzeko gaitasun hori, zenbat denbora inbertitu, mota guztietako informazio maila esanguratsua
|
lortzeko
–gaztelaniaz edo frantsesez daukanarekin?
|
|
Baina, horretaz gain, holako itzulpen lan baten emaitza onen meritua ez da, noski, itzultzailearena bakarrik; euskal irakurleena ere bada. Gure txikian, sinetsita nago literatura sistema normaldu samar bat
|
lortzen
ari garela pixkanaka. Horren seinale dira, adibidez, Literatura Unibertsala bildumak gehienbat izandako emaitza onak.
|
|
Lehen 100 zenbakietatik askok agortu baitzuten tirada. Handik aurrerakoetan, tirada agortu duenik ez dago, baina bada salmenta marka ona
|
lortu
duenik ere: Agota Kristofen Atzo eta Pío Barojaren Zalakain abenturazalea (bakoitzak 1.200 ale inguru), Isaac Bashevis Singerren Zortzi kontakizun (ia 1.000), Raymond Carverren Zertaz ari gara maitasunaz ari garenean eta Dorothy Parkerren Hona hemen gu biok (bakoitzak ia 900), edo Danilo Ki, en Hildakoen entziklopedia (800 pasa).
|
|
Mutila minduta zegoen nirekin, oso minduta. Alferrik azaldu nion, lehenengo neskalagunari eta, ondoren, azkenean harekin elkartzea
|
lortu
nuelarik, nire adiskideari, beraren ezaugarri batzuk besterik ez nituela hartu pertsonaia osatzeko, ezaugarri horiek exajeratu nituela gero, ez zela inondik ere bera, pertsonaia bat baizik: alferrik azaldu nien, haiek ez zutelako sinetsi, eta nik ere, jakina, ez nuelako sinesten.
|
|
Jakobino txiki haien taldean tokia egitea
|
lortu
ez zuenez, uretara joana zen. Egun hartan halako arintasuna sentitzen nuen, zerbaitetarako gogoa.
|
|
Leopold Bloom engana itzuli beharko dugu agian, hots, Barney Kiernan en tabernan. Stoneybatter etik oso gertu, horra?, saiakera honen hasieran ageri den aipamenetako batean, bere burua irlandartzat definitu duen judu horrengana. Xenofobia mehe mehe baina hilgarri bat sumatzen da tabernako giroan atzera aurrera, eta bere «arraza esetsiaren» gainean eragindako bidegabekeriak hasten da Bloom bero bero salatzen, lagunen oniritzia
|
lortu
nahian beharbada bera ere historiaren biktima delarik. Hala, erretorikazko putzu bero batean sartzen da une batez, zapalkuntzaren aurreko erresistentziazko putzu batean.
|
|
Sarritan errepikatzen zigun hizkuntzak zirela jakinduriaren adierazlerik hoberena, zenbat eta hizkuntza gehiago menderatu, orduan eta jakintsuago izango ginela, orduan eta lan hobea
|
lortuko
genuela. Are gehiago, esan ohi zuen hizkuntzak zirela unibertsitatera joateko aukera ez genuenon unibertsitatea.
|
|
Moroak disimuluan ari direla. Badaki ez dela egun batetik bestera
|
lortuko
, ez dela «urtetako» baizik «mendetako» obra.
|
|
autoek basamortuko hareatzak itzelezko abiadan zeharkatzea. Hiritik alde egin eta, beste guztiak atzean utzirik, bakardade perfektua
|
lortzeko
ametsa da autoen jabeei eta turistei saltzen zaien utopia. Ez mundu guztiaren alde otoitz egiteko eta denen neba arreba izateko, Charles de Foucauldek bezala, baizik alderantziz, jendea eta zibilizazioa gainetik kentzeko.
|
|
Artean ezezagun ziren hainbat gaztek (Peter, Paul & Mary, Joan Baez, Tom Paxton, Bob Dylan?) White Horse tabernan kantatzen zuten, Allen Ginsberg beat poeta ere tartean zegoela. Clancy anaiek disko ugari grabatu zuten, maiz ibili ziren kantari atzerrian ere eta ospe handia
|
lortu
zuten. Aran sweaters janzten zituzten beti, Aran go jertseak; eta jende askok, lehendabizikoz, haien diskoen azaletako argazkietan ezagutu genituen jertse haiek.
|
|
Esan gabe doa, gaiaz landara ezer gutxi dute komunean Abadiaren eta Iraolaren idazlanok, izan ere, bataren helburu praktiko instruktiboak eta bestearen gogo ederzaleak emaitza erabat bestelakoak plasmatu zituzten, bai azalari eta bai mamiari begira. Bestalde, seguruenez Abadiak eta Iraolak ez zituzten elkarren idazkiak ezagutzen, eta horrek ere ez zuen lagunduko ezelako bateratasunik
|
lortzen
. Alegia, Gure txoriak liburua baino lehenagoko tradizioa zeharo makala zen izatez, eta ez zuen eredu erabilgarri bat gauzatu euskaraz hegazti kontuez aritzeko.
|
2011
|
|
Artikulu honen asmoa ez da meritua kentzea izugarri egoera zail eta ilogikoan eskubide mailan asko
|
lortu
duten idazle horiei. Asmoa da agerian uztea okerra dela ingelesa eta frantsesa, inolako kritikarik gabe, Afrikako idazkera eskolatuaren bitarteko nahitaezkotzat hartzea, eta ez dakarrela aurrerabiderik Afrikako literaturarentzat eta kulturarentzat.
|
|
Hizkuntza guztiek dute literatura bat garatzeko eskubidea. Munduan ez da inon gertatu, ezta Europan ere, literatur unitate faltsu bat
|
lortu
nahi izatea gaur Afrikan lortu nahian ari garen bezala. Literatur lorpenik behinenak beste hizkuntzetara irauliz egin zaio aurre beti arazoari, munduko hizkuntzarik zabalduenetara eta eragingarrienetara egindako itzulpenen bitartez.
|
|
Hizkuntza guztiek dute literatura bat garatzeko eskubidea. Munduan ez da inon gertatu, ezta Europan ere, literatur unitate faltsu bat lortu nahi izatea gaur Afrikan
|
lortu
nahian ari garen bezala. Literatur lorpenik behinenak beste hizkuntzetara irauliz egin zaio aurre beti arazoari, munduko hizkuntzarik zabalduenetara eta eragingarrienetara egindako itzulpenen bitartez.
|
|
Makerereko azken osteratxoa ondo egon zen, baina, aitortzea lotsagarri samarra bada ere, afrikar idazleek eta beren babesleek elkar ezagutzea besterik ez zuen
|
lortu
.
|
|
Bestalde, zuekin bat nator Anduren Eskarmentuaren paperak (2009) liburuak
|
lortutako
sariak eragindako poza aipatzerakoan. Lertxundiren ibilbidea ezagutzen duen edonork badaki dela eleberrigintzan, dela saiakeran, aurrekari bikainak dituela saritutako liburuak.
|
|
Nahi dena nahi den moduan esan arte, senperrenak egin behar dira, eta ondorioak hor daude. Edukiak eta formatuak unitatea
|
lortu
dute. Eta honelako saiakerek demostratzen dute idaztea ez dela istorioak kontatze hutsa.
|
|
Zelan txirikordatzen dira elkarregaz? Hainbat hari mutur luzatuko dizkigu egileak, eta, horietatik tiraka istorio pusketak
|
lortuko
dituzula, bitartean intrigatuta zauzka. Istorio batetik bestera jauzi eginez, eta denboran aurrera eta atzera joz, nobela ederra egituratu du Aranbarrik.
|
|
Zirrara sortzen du, denborak eta pertsonaiak ondo bilbatuta daude (Estik Erwinen pertsonaiaren gainean esandakoak aintzat hartuta ere). Eta hori
|
lortzeko
egileak bai hizkuntza, bai hizkera, bai tonua, bai karaktereak era egokian erabiltzen ditu. Bestalde, nobelaren harian erabiltzen diren gai paraleloak, nobelari giroa ematen diotenak, batzuk behintzat, nire ustez, ez daude hain guztiz lortuta.
|
|
Eta hori lortzeko egileak bai hizkuntza, bai hizkera, bai tonua, bai karaktereak era egokian erabiltzen ditu. Bestalde, nobelaren harian erabiltzen diren gai paraleloak, nobelari giroa ematen diotenak, batzuk behintzat, nire ustez, ez daude hain guztiz
|
lortuta
. Hala ere,, baina?
|
|
Beharbada, iruzkin apartekoa merezi du erabilitako hizkuntzak. Alde batetik, niretzat egileak ondo
|
lortu
du hizkera lokal, pertsonal, familiar batetik abiatuta, hizkera literario (edo unibertsal) batera egindako jauzia. Beste alde batetik, hizkuntza espresiboa erabiltzen du, hein handi batean hitzei eta lokuzioei lotuta, haietariko asko hiztegietan agertzen ez direnak, baina nobelaren jarioa apurtzen ez dutenak, eta nobelari aparteko berezitasuna ematen diotenak.
|
|
Nire iritziz, pertsonaia kontalari horren jardunean dago gakoa. Hizkerari eta estiloari erreparatzen bazaio, fikzioan esaten zaigu eskolatu gabeko emakume horrek alfabetatze kurtsoa egin ondoren
|
lortu
duela idatzi hori osatzea, noizbait alabak irakurriko duen itxaropenez. Itzulbiderik gabeko mintzo horrek hartu behar zuen tonua zen giltza narrazio honetan, eta aitortu behar dut niri kosta egin zaidala ahots horren zinezkotasunean sinestea.
|
|
esaten genion alde hartan lokatzadia egiten zen», esan dit Mariano Harok telefonoz Palentziako bere etxetik. Mariano askotan lehiatu zen Etiopiako atletekin, eta haiek Euskal Herrira etortzeari utzi ziotenean, txapela batzuk
|
lortu
zituen; adibidez, Lasarten 1974an eta 1975ean.
|
|
Horiek horrela, Jean Etxepare guztiz ezezaguna izan da, eta da, ziurrenez? hegoaldeko euskal herrietan, eta iparraldekoetan ez zuen arrakasta handirik
|
lortu
idazle gisa: lehenago, Buruxkak bahitu behar izan zuen, eta geroago, kritika onak gorabehera, Beribilez ez zen batere ondo saldu.
|
|
Tristura galanta dakarkit hori irakurtzeak: nire kolkorako ezabatu egiten du Etxepareren eta Lafitteren arteko hurbilketaren sinesgarritasuna, ez du ematen bien arteko adostasunik
|
lortu
zutenik, areago, badirudi beste testu batzuetan Etxepare garbi uzteko Lafittek egindako ahaleginak paperezkoak izan direla benetakoak bainoago, eta Etxeparek gogoa ilun eta elea beltz iraunarazi dituela beti. Hau da, Lafitte kontraesanean ikusten dugu bere buruarekin, eta hemen darabilen esateko modu gordin eta bortitz horrek pentsarazi dit ea besteetan erdi gezurretan ez ote den ibili.
|
|
Hau da, Lafitte kontraesanean ikusten dugu bere buruarekin, eta hemen darabilen esateko modu gordin eta bortitz horrek pentsarazi dit ea besteetan erdi gezurretan ez ote den ibili. Esateko modu garratz horrek ez al du erakusten, nolabait, ardi galdua azkenean artegira eroatea
|
lortu
ez izanaren etsipena eta amorrua. Jakina, giristino jendearentzat nolako etsenplu bihotz altxagarria zitekeen Etxepareren amaierako konbertsioa, artzain onarenganainoko itzulera, baina, gertatu al zen egiatan?
|
|
Haren abenturei esker. Pedro eta Miguel Quesada anaiek sortuak?
|
lortu
zuen bere arrakasta handietako bat Valentziako MAGA argitaletxeak, El Guerrero del Antifazen sortzaile Manuel Gagok fundatuak.
|
|
Comic book bitxi horren laurehundik gora titulu argitaratu ziren guztira, eta zenbaki berezi batzuk ere bai tarteka. Haren edukia eta erregimen frankistaren postulatuak kidekoak baitziren,
|
lortu
zuen Novarok Superman eta hirurogeiko hamarkadan argitaratzen zituen beste super-heroien komikiei ezarri zitzaien debekua saihestea.
|
|
Burua, berau jartzeko eserlekuak duen zeretik atzeratu dut ezker aldetik, lepoa indartuz, iragarkiko planoetako bat
|
lortzeko
, begi bat itxi eta apur bat mantsotu behar izan dut autoaren abiadura, eskerrak segurtasun distantziarekiko obedientziari. «Ondo zaude, Lukas?!
|
|
Gaur nioke garraio publikoak eskatzen duen kortesiari eutsi, autoa bezain mekanikoa dirudien masak gaizki darama sufrimenduaren antzezpen groteskoa, nuke zotinka negar egin, egin dudan eran, bolantea sorbalda laguntzat, interbentziorik gabe, nahigabe egin dut, bat batean gauza asko ari naiz egiten gaur nahi gabe, brageta irekitzea bat, trenean nukeen zerbait, nahigabe eta oharkabean indarka hasi zaidanari lekua egiteko, sabela seinalatzen didan energia bat, martxa aldatzen dudanero laztanduko banu bezala. Euria ari du, bustitzen ari naiz eta trabaturik dago kristala igotzeko mekanismoa; honek dagoeneko ez du nire alkazar izaniko makina bera ematen, nire usaina aireztatzen du haize bustiak; teorian familiaren autoa zen, baita emaztearena eta semearena ere, baina ez dut halakorik sentitzerik
|
lortu
, harremana estuagoa da nire eta autoaren artean, sarri lehia bat, egia delako, goizero giltza jiratzen dudanean, motorrak baino hausten ez duen isiltasun goiztiarrean, ingurura begiratzen dudala, arriskuari arnasa hartzeko, batzuetan kikildu egiten nauena egun osorako, zakila loditzen didana bestela, ez egun osorako, baina bai egun osoari eraginez. Beti jakin dut auto festa honetan heriotza gonbidatu bat gehiago dela; lehen egunetan agujetak izaten nituen besoetan bolanteari indartsuegi heltzeagatik, zaldiz banindoa bezala, oraindik mantentzen dut errepidea zuzena denetan eskuak izterretan jarri eta besoak deskantsatzeko keinua.
|
|
Ez, guk euskaraz aterako diagu, autoeditatu egingo diagu». Papera
|
lortu
genuen Antton Soroaren bidez, sei mila kilo paper, Otzarretakoekin hitz egin, beste lagun batzuek maketatu, eta 1.500 liburu atera genituen euskaraz. Lau milioi eta erdiko zulo batean sartu ginen.
|
|
Gero atera zen brida, plastikozko soka moduko hau. Horrela sartzen da laxoan, eta horrela
|
lortzen
da gauzak estutu eta elkarrekin lotzea. Poliziak ere erabili izan du manifestazio handietan, esposak jarri ordez bridak, brida lodi bat.
|
|
Gaurko hezkuntza irakaskuntza bizi garen gizarte nahastuaren isla da, hezkuntza beti izan da gizartearen isla. Badirudi gure gazteek hezkuntza sistema honekin helburu ikaragarriak
|
lortuko
dituztela, eta, horrela ez denez, frustrazio handiak sortzen dira. Gainera, hezkuntzak duen balio soziala ez da gehiegi sentitzen, gutxietsita dago.
|
|
Ea eman den aurrerapausorik azkenaldi honetan jakin nahi dut segidan. Bere ustez, azkeneko 10 urteetan ez da
|
lortu
aurrerapen handirik. Egia da, alde batetik, IKTak (informatika eta beste) sartu direla, baina kasu askotan ez dute suposatu irakaskuntzaren aldaketa handirik.
|
|
Gaizki dagoenaz zerbait esan dezan galdetuta, gizarteak irakaskuntzaren aurrean duen ikuspegia aipatu dit, aldatu litzatekeelako, hezkuntza sistemaren bidez
|
lortzen
dena gehiago baloratuz. Helburu errealagoak planteatu behar omen dira, eta bestalde, sistema barrutian dauden inertzia asko aldatzeko ahaleginak egin lirateke, eta oraindik hain akademiko diren funtzionamendu asko eta asko praktikoagoak, aktiboagoak egin lirateke.
|
|
Hasteko, azkenaldi honetan haur eta gazte literaturan eman diren hiru gertakari aipatu ditu, positiboak bere ustez literatur mota horrentzat eta, baita, euskal irakurleentzat: bat) euskal egileek Espainia mailan
|
lortu
dituzten sariak Haur Literaturaren esparruan; bi) Nafarroako hainbat udalen arteko Euskararen Mankomunitateak sortu duen album irudidunak egiteko Etxepare Saria; eta hiru) zenbait euskal idazlek idatzitako liburu magikoak hasi direla euskal Haur eta Gazte Literaturan azaltzen. Pertsonaia eta ekintza magikoen literatura hau modan jarri da gazteen artean, bereziki Harry Potter-en istorioak hasi zirenetik.
|
|
Gazteen literatura ere zaindu genuke. Irakurle gehiago
|
lortu
genuke, eta, batez ere, hamabi urtetik aurrera irakurtzeari uzten dion jende hori irabazi genuke berriro irakurleen multzorako».
|
|
Berria da hori. Orduan, esate baterako, belarritako turkesa batzuk jantzita horrelako kontrastea
|
lortzen
da?
|
|
Azkenean erregalatu zidaten bat. Hasieran ez nion tankerarik hartzen, baina pixkanaka
|
lortu
nuen Andre Madalen, Oh! Susanna eta haiek jotzea.
|
|
Zortziren bat urterekin, handiak beti han goian ikusi, eta ni ere saiatzen nintzen igotzen, baina ezin. Halako batean, ordea,
|
lortu
nuen igotzea. Adar batean jangela, beste adar batean sukaldea, bestean logela?
|
|
Portu giroan jaioa Aresti, portu giroan
|
lortu
zuen bere lehen lana, Zorrotzako Compañía Vasco Africana deituan, 1956 urtean; Afrikatik ekarritako zuhaitz enborren kontrolatzailea zen portuan:
|
|
Realaren garai epikoa zen: bigarren garaipena
|
lortu
zuelarik Athletici irabazi ondoan (Lehoien oparitxo bati esker ere?), gizon baten alegrantziazko negarrek inarrosi ninduten. Beste batez, Getaria zeharkatzen ari nintzela, hondartzatik jin zitzaidan oihu zoragarri bat, neska baten ahotsak botatua:
|
|
Gero hala esan zidan, bere alaba aurkitzen laguntzen banion, ze izaki bitxi batek atzemana baitzuen hiri hartako azokan, eta bere aurrera ekartzea
|
lortzen
banuen, orduan berak nire ardo mutilaren paraderoa argituko zidala.
|
|
Egia da Itsaso gaziaren baladara iritsi zenerako emanak zituela jada urrats batzuk norabide horretan, Wheeling saila kasu? 60ko hamarraldiaren hasieran abiatu zuen XVIII. mendeko kolono iparramerikarren ingurukoa?, baina Pratten potentzialak ez zuen eztanda egin 1967ra arte, aldizkari italiar bat Una ballata del mare salato argitaratzen hasi zenean atalka. Dena dela, nazioarteko errekonozimendua Frantziaren bitartez
|
lortu
zuen, nola bestela?: han hasi ziren argitaratzen, 1970eko hamarraldian, Corto Malteseren lehenengo abentura horren jarraipen laburrak, marinela Karibe aldera eta Brasilera eramango zutenak, besteak beste?, eta, azkenean, album oso gisa, La Ballade de la mer salée bera, 1975ean.
|
|
Edonola ere, liburuaren argumentua sinplea da: Ozeano Barean Fraide misteriotsuaren gidaritzapean aritzen diren pirata batzuek, Alemaniaren aldeko korso gerrari ekin behar diotelarik, naufrago gazte batzuk topatzen dituzte, Kain eta Pandora Groovesnore lehengusuak, familia australiar estatubatuar oso aberats baten seme alabak, eta haiek bahitzeko erabakia hartzen dute, erreskate bat
|
lortzeko
itxaropenarekin. Escondida uharte ezkutura iristen direnerako hasita dago I. Mundu Gerra, zeinetan piratak Alemaniaren alde arituko baitira, Reich ak lagatako eta guzti; baina gazteen presentziak, ezin bestela gertatu, izen horiekin?
|
|
marraztuta datoz, baina objektuak, armak eta ibilgailuak, esaterako? zehaztasun askotan harrigarriz islatzen ditu, kontraste bitxiak eraginez; estilo horren gailurra geroago
|
lortuko
zuen Prattek, Corto Maltese Siberian (1979) edo Veneziako fabula (1981) bezalako lanetan, baina atzemangarria da jada Itsaso gaziaren baladan. Itzalen erabileran maisuki aritzen da Pratt, bestalde:
|
|
Eta arazo bat dago orain, zer egin diruaren eztia dastatu eta gero? Aita zenak lan duin baten bidez ezin
|
lortu
zuena, beste modu batez eskuratu nahi izango du gazteak. Polizia arinago ibiliko da.
|
|
Askatasuna agindu dio lasterketa handi bat irabaziz gero. Zuzendaria bera bezain potoloa da saria, eta baimen berezia
|
lortuko
du entrenatzeko. Erreformatorio inguruko basoetan ibiliko da aske tarte batez.
|
|
Gozagarria da, esate baterako, irakurtzea liburu osoan zehar tartekatzen dituen hainbat eta hainbat esaera zahar, kanta eta antzinako lelo.
|
Lortzen
duen bizitasuna eta arintasun erakargarri hori, dudarik gabe, bere jaioterriko lurretan edandako iturritik datorkio. Aipatzekoa da W.B.
|
|
Ez zuen apusturik egin, baina suma ahalak egin zituen bere nahia
|
lortzeko
. Galletekin saiatu zen, haragi puskekin, hezurrekin.
|
2012
|
|
Propio esan nion. Gizon haren tartekoak harri jasotzaileak eta pultsulariak izan baitziren, ezer handirik
|
lortu
gabeak.
|
|
Harriari heldu orduko aupa eta animoak ez zituen falta izan. Saiakera bat bestearen atzetik egin zuen, baina ez zuen
|
lortu
harria bizkarrean nibe
|
|
Gizonen erdiak pasatu ziren jada harriaren aurretik, eta inork ez zuen oraindik marka jartzerik
|
lortu
. Apustuak azken lauren alde egiten hasi zen jendea.
|
|
Gizaseme bakarra izango da, ordea, gaurkoan. Gure aitak dioenez, aurrekoan hamarrek
|
lortu
ez bazuten, oraingoan bakarra saiatuta zailagoa izango da. Tabernan entzun dudanez, dena den, Albizuri aundiren gisakoa egin omen dio harginen batek Errekartetxori, etxean entrenatu dezan.
|
|
–Hamar haiek
|
lortu
ez eta azpeitiarrak berdinduko al du harritzar hori?
|
|
Ez, harriak ez du inolako madarikaziorik. Ondo kostata, baina Errekartetxok
|
lortu
du harria bizkarrean nibelatzea. Egia bihurtu du ezinezkoa zena.
|
|
Ez zen lehenengo aldia harritzar hura jasotzen saiatuko zirena. Abuztu amaieran ere hiru gizaseme saiatu ziren, baina hiruretako inork ez zuen
|
lortu
hura bizkarrean nibelatzerik. Eta, ordutik, esamesa ugari zabaldu zen bazterretan harri haren inguruan.
|
|
Zalantza bakarra, hauxe: Euskal Herriko gizasemerik indartsuenak etorrita, nor izango ote zen hura
|
lortuko
zuen aurrenekoa?
|
|
Oxforden ez zen denbora libre askorik izan, eta, nahiz Edwin Williamsonek hizpidea eman Borgesen biografia «a la inglesa, con documentos» egin zuela aipatzean, ez nuen grabazioaren gaia zalapartaka azaldu nahi izan, eta isildu egin nintzen. Itzuli orduko, ordea,
|
lortu
nuen haren liburuaren itzulpena (Borges. Una vida.
|
|
Eta, segur aski, bidaia hain nekosoa izan bazen ere, orduantxe hasi zen gogorrena gizon haientzat, bakoitza bere misioan bakar bakarrik geratu zenean. Frantziskotarrek behin baino gehiagotan eskatua zuten misioetan binaka egoten uzteko, baina baimenik ez zuten
|
lortu
kostu ekonomikoagatik, eta bakarka egin behar zioten aurre inperioaren azken bazter haietako bizimodu zailari.
|
|
Halako emaitza ona ikusirik, Seriak eta Piatoak non zeuden galdetu zien, jaitsitako guztiak Suaquiak eta Beheko Pimak baitziren, eta besteak zeuden lekuraino gida zezaten nahi baitzuen, asko maite zituelako haiek ere, eta aholku onak eman nahi zizkielako; baina halakorik ez egiteko erantzun zioten, bertan txikituko zutela-eta zalantzarik gabe. Horren ordez, idazteko paper batean zer nahi zuen, haien artean bazela-eta irakurtzeko gai zenik, eta era horretan arriskurik gabe
|
lortuko
zuela nahi zuena. Aitak aholkua onartu zuen, idazteko tresnak bazituen-eta, baina idazten hasi orduko haietako batek besotik heldu zion bat batean, eta Aitak kolkoan zeraman Jainkoaren izenean askatzeko eskatu zionean, halaxe erantzun zion hark, ongi ebakitako hitzekin:
|
|
Gainera, Saroberi buruzko ohar biografiko guztiak bat batean amaitzen dira, bere bizitza bera bezala. 1790ean, 22 misiolari berri errekrutatzea
|
lortuta
, ondoezik hartu zuen Cádizen Veracruzera zihoan San Juan Nepomuceno fragata, alias «El Dragón». 48 urte zituen.
|
|
Iruditzen zait nire irakurle gehienek hala irakurri dutela La fiesta en la habitación de al lado/ Festa aldameneko gelan. Nire iritziz, lan autobiografiko baten desafio literarioa da gure material biografiko xume, arrunt, eta interes gutxikoarekin errelato interesgarria
|
lortzea
fikzioaren kasuan erabiltzen ditugun baliabide berekin. Horrela bakarrik lor daiteke intimotasuna unibertsaltasunerako biderik zuzenena izatea.
|