|
2002
|
|
|
Apirilaren 7ko 485/ 1995 Errege Dekretuak aldatu egin du 557/ 1991 Errege Dekretua eta honelaxe geratu da
|
Lehen
Xedapen gehigarria: «Errege Dekretu hauKonstituzioaren 149.1.1 eta 149.1.30 eta 11/ 1983 LOaren menpean xedatu da, hurrengoetan aipatutakoa izan ezik 12, 13.2, 14, 15 eta 16.1, lehen parrafoa, m fine?, 3, 4 eta hirugarren xedapen gehigarria, aplikazio orokorrekoak izango direlarik, goi hezkuntzako gaietan arauen eskuduntza duen Erkidego Autonomoarenberariazko erregulaziorik izan ezean».
|
|
2004
|
|
|
250 artikuluaren 1 paragrafoko 10 eta 11 zenbakien kasuetan, egikaritutako akzioaren oinarria bada ondasun higigarrien eperako salmenta kontratua ez betetzea, orduan ez dira demandak onartuko, demandarekin batera ez bada aurkezten zordunari egindako ordainketa agindeiaren egiaztapena, ordaindu ez delako eta ondasuna eman ez delako eginbidearekin, Ondasun Higigarrien Eperako Salmenta Legearen 16 artikuluko bigarren paragrafoan xedatutakoaren arabera; demandarekin batera aurkeztu behar da, orobat, ondasunok Ondasun Higigarrien Eperako Salmenta Erregistroan inskribatzeko ziurtagiria, ondasunok erregistro horretan inskriba badaitezke. Finantza errentamenduaren kontratua ez betetzean oinarritutako akzioak egikaritzen badira, ez dira demandak onartuko, horiei batu ez bazaie zordunari egindako ordainketa agindeiaren egiaztapena, ordaindu ez delako eta ondasuna eman ez delako eginbidearekin, Ondasun Higigarrien Eperako Salmenta Legearen
|
lehen
xedapen gehigarriko hirugarren paragrafoan xedatutakoaren arabera.
|
|
2005
|
|
|
Espainiako Konstituzioak eskubideok babestu, errespetatu eta lurralde foralen kasuan eguneratzeko aukera ematen du. Doktrina konstituzionalaren
|
lehen
xedapen gehigarriaren arabera, lurralde historikoak Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroa baino ez dira, lehen hiruren eguneratzeak Euskal Autonomia Erkidegoa sortuz. Hala ere, harrigarria da Kataluniak eta bere parlamentuak euren autonomiaren oinarri bezala eskubide historikoak bereganatu eta defendatzea.
|
|
|
Herrero de Miñonek
|
Lehen
Xedapen Gehigarriari bere kokapen konstituzionalari dagokion berezko izaera ematen dio. Benetako" talde normatibo" baten eta Konstituzioaren parte izanik, bere balio normatiboaren pretentsioak erabatekoak dira, baita nortasun nazionalen errekonozimendurako elementu gisa ere (Derechos Historicos y Constitucion, 1998).
|
|
2007
|
|
|
Nola estaltzen da hutsune hori? Horren erantzuna Konstituzioaren
|
Lehen
Xedapen Gehigarrian aurkituko dugu, bertan onesten baita Foru Sistema eta sistema honen garapenean oinarritzen da, hain juxtu, Ekonomia Ituna.
|
|
|
Bertan Hego Euskal Herriko lau herrialdeei España foral deritze; Aragoiko Koroa zaharreko herrialdeei, España incorporada o asimilada; eta beste probintziei, España uniforme o puramente constitucional (eta Afrikako lurraldeei, Ceuta/ Sebta eta Melilla/ Mric barne, España colonial). Gainera, ez du zentzurik esateak foruek bereizten dutela Nafarroa Arabatik, Bizkaitik eta Gipuzkoatik, Konstituzioko
|
lehen
xedapen gehigarriak aitortzen duenez, probintzia horiek ere foru lurraldeak direlako. Nafarroak, Euskadin sartuta ere, ez luke nahitaez bere Hitzarmen Ekonomikoa galduko, gaur egun Hirurak Bateko Itun Ekonomikoa bezal bezalakoa baita, biak 1839ko urriaren 25eko Legean eta 1978ko abenduaren 6ko Konstituzioan oinarritzen baitira, xedapen indargabetzaileko bigarren lerroaldeak esanak esan.
|
|
2009
|
|
|
Bestalde, ezin dugu ahantzi, 86/ 1997 Dekretuak, bere
|
lehen
xedapen gehigarrian aurreikusitakoari jarraiki, plangintza orokorretik at geratu direla (euren izaera zehatza eta berezitasunak direla medio) osasun arloa (22.500), Ertzaintza (7.500) eta unibertsitate mailakoa ez den irakaskuntza arloko irakaslegoa (23.000). Hain zuzen, azken kasu honetan, 47/ 1993 Dekretuak, martxoaren 9koak, irakaspostuetarako hizkuntza eskakizunak eta derrigortasun datak zehazteko irizpideak finkatzen ditu, baita euren salbuespen araubidea eta euskalduntze plangintza ere.
|
|
2010
|
|
|
Gogoan izan zen funtsezko gertaera hori legea egin zenean, eta gogoan izatekoa da orain ere. Honela dio 1982ko EEN legearen
|
lehen
xedapen gehigarriak:
|
|
|
Bertan esaten denez, espetxeak eraikitzendirenean, segurtasun arrazoiak direla-eta, ingurumen eraginaren ebaluazioabaztertzeko aukera dago. Arau hori espetxe bat eraikitzen hasi ostean onartu zen, eta ingurumen legeriak eskatzen zizkion baldintzak bete gabe eraikitzen hasi ere.Hain zuzen ere, baldintza horien artean zegoen proiektuaren ingurumeninpaktuaren ebaluazioa (ikus 6/ 2010 Legearen
|
Lehen
Xedapen Gehigarria).
|
|
|
Are gutxiago eskubide hori gauzatzea. Ezta
|
Lehen
Xedapen Gehigarriak (bigarren xedapen indargabetzailearekin batera) eskaintzen duen zirrikitua baliatuta ere.
|
|
|
[27] Hala dio Espainiako Konstituzioaren
|
lehen
Xedapen Gehigarriak: " Konstituzioak foru lurraldeen eskubide historikoak babesten eta errespetatzen ditu.
|
|
2012
|
|
|
Espainiako Konstituzioaren
|
Lehen
Xedapen Gehigarria eta EskubideHistorikoen ezagutza eta babesa.
|
|
|
Gogoratu Lehia. 2012ko otsailaren 24ko Ebazpenean, CNCko Kontseiluak egiaztatutzat jo du Iberdrolak ITC/ 1659/ 2009 Aginduaren
|
Lehen
Xedapen Gehigarrian xedatutakoa ez zuela bete, ez baitzuen kontsumitzaileen berariazko baimena eskatu hornitzaile aldaketa guztietan. Gainera, arau hauste hori elektrizitatearen horniduraren txikizkako merkatuaren liberalizazioak ondorio guztiak hedatuko zituen unean gertatu zela azpimarratu du.
|
|
2015
|
|
|
Apirilaren 24ko 11/ 1997 Legeak, Ontzi eta Ontzien Hondakinei buruzkoak, Europako Parlamentu eta Kontseiluaren abenduaren 20ko 94/ 62/ CE Zuzentarauaren barne araudia txertatu zuenak, ontzi industrial edo komertzialen bilketarako araudi berezia ezarri zuen:
|
lehen
xedapen gehigarriaren 1 atalean ezarritakoaren arabera, hondakin mota horren kudeaketaren erantzukizuna azken edukitzailearena da, ontziratzaileek borondatez erabaki ezean etxeko kontsumorako ontziraturiko produktuetarako aurreikusitako moduan merkaturatzea.
|
|
|
...1997 Legea onartu zenetik bildutako eskarmentuak erakutsi du, hainbat kasu zehatzetan, bilketa sistema horrek ez duela bermatu ontzi industrial eta komertzialen hondakinen kudeaketa egokia ingurumenari dagokionez, eta, horregatik, abenduaren 29ko 14/ 2000 Legean, Zerga, Administrazio, Gizarte Segurantza eta Laneko Neurriei buruzkoan, moldaketa garrantzitsu bat egin da aipaturiko 11/ 1997 Legearen
|
lehen
xedapen gehigarrian: Gobernuari gaitasuna ematen zaio ezartzeko, araudi bitartez, ontzi industrial eta komertzial jakin batzuen ezintasuna 1 atalean araututako salbuespenari heltzeko, haien konposizioak edota eduki duten materialarenak arrisku edo toxikotasun ezaugarriak edukiz gero, birziklapena, balorizazioa edo hondakinen osaketako hondar frakzioak deuseztatzea zailduko dutenak edo pertsonen osasunerako edo ingurumenerako arriskua ekar lezaketenak.
|
|
|
1.Ontzi eta Ontzien Hondakinei buruzko apirilaren 24ko 11/ 1997 Legearen lehen xedapenaren 5 atalean ezarritakoarekin bat etorrita, Zerga, Administrazio, Gizarte Segurantza eta Laneko Neurriei buruzko abenduaren 29ko 14/ 2000 Legearen bitartez sartutako moldaketen arabera, produktu fitosanitario ontziratuak aipatu 11/ 1997 Legearen
|
lehen
xedapen gehigarriaren 1 atalak aurreikusitako salbuespenetik kanpo geratuko dira, eta, ondorioz, merkaturatu dira ontzien berreskurapenerako deposito bidezko sistemaren bitartez edo, txandaka, ontzi eta ontzi erabilien kudeaketa sistema integratu baten bitartez.
|
|
|
1997ko Ontzien Hondakinei buruzko Legea, printzipioz, Espainian ontziratutako produktu guztiei aplikatzen zaie. Hala ere, Legearen
|
Lehen
Xedapen Gehigarriak betebehar horretatik salbuesten ditu ontzi industrialak (edo komertzialak), hala nola nekazaritzako erabilera profesionaleko ontziak, eta horien artean fitosanitarioak (herbizidak, intsektizidak, fungizidak, etab.); horiek, gainera,, hondakin arriskutsutzat, jotzen dira, legez.
|
|
|
625. " Hirugarren gunetik" sortu zen proposamen politiko zehatz bakarra eskubide historikoetan oinarritutako lege proposamena izan zen, Elkarrik goi mailako adituen laguntzarekin prestatu eta eragile politikoekin diskretuki lantzen ari zenean, El Correo Españolek() kaleratu eta leherrarazizuena; leherrarazteko asmoarekin kaleratu ere, askoren ustetan. Foru lurraldeen eskubide historikoak babestu eta errespetatzen dituela dioen Konstituzioaren
|
lehen
xedapen gehigarritik abiatzen zen lege proposamena eta, Konstituzioaren aurretiko eskubideetan oinarritua, Estatuarekin itun berri bat negoziatzeko bidea ireki nahi zuen. Euskal eragileen erreakzioetan denetik egon zen:
|
|
2016
|
|
|
Hurrengo urratsa Espainiako Konstituzioa izan zen. Konstituzioko
|
lehen
xedapen gehigarriak foru lurraldeen eskubide historikoak, babestu eta errespetatu, egiten ditu, eta aingura baten modura, bi aditz soil horiekin, XIX. mendetik zetozen foru erregimenak sistema konstituzionalera egokitu ziren.
|
|
|
Oraingo egoeratik abiatuta, eskuratu ahalik eta botere gehiena eta bide batez joan osatzen puzzlea?, azaldu du Aoizek. Bigarrenik, Ciudadanosek edo Espainiako beste alderdiren batek Hego Euskal Herriko bi zerga erregimenak bertan behera utzi nahi baditu, Espainiako Konstituzioko
|
lehen
xedapen gehigarria ezabatu du. Azkenik, deigarria bada UPNk eta Nafarroako beste indar batzuek Hegoaldeko lurraldeen batasuna saihesteko laugarren xedapen iragankorra jomugan izatea eta, aldiz, zentralismoaren eraso etengabeei aurre egiteko gauza ez izatea.
|
|
2017
|
|
|
Esan moduan, alderdiek zer ikuspegi duten EAE denari edo izan lukeenari buruz, uste horiexek estu loturik daude aldeen borondate ezarekin. Nazionalista espainolen ikuspuntuaren arabera, ezin izango da sekula Gernikako Estatutua bete euskal sistema federalaren arabera, zeren hori bete ahal izateko beharrezkoa bailitzateke harreman instituzional federala (eta are konfederala) EAErekin, Estatutuaren Xedapen Gehigarrian, Kontzertu Ekonomikoan eta, neurri batean, Konstituzioaren beraren
|
Lehen
Xedapen Gehigarrian ezarritako moduan. Euskal konstituzio federalak (LHL) Arabako eta Gipuzkoako interesak Bizkaiko interesen menpe jartzen ez dituen bezalaxe (horrek ez du esan nahi, hala ere, lurralde bakoitzaren barruko eredua birplanteatu behar ez denik, hiriburuek botere politikoa metatzen jarraitzen baitute herrien kaltetan), euskal alderdi nazionalisten iritziz EAEren interesak ez daude Espainiako interesen menpe.
|
|
2020
|
|
|
Hau da, ia legearen eduki gehiena bertan behera gelditzen zela berretsi zuen, baina artikulu gutxi batzuen gaineko suspentsioa altxatu zuen. Zehatz esateko, 1.1 eta 1.2 artikuluko b), e) eta f) atalak, 7 eta 8 artikuluak eta
|
Lehen
Xedapen Gehigarria balekotzat jo zituen.
|
|
|
Ordea,
|
Lehen
Xedapen Gehigarriak hau dio:
|
|
2021
|
|
|
Nafarroaren arazoa bideratzeko, Hego Euskadiko instituzio eta beste alderdiekin da elkartu. Azkenean, nafartarren borondatearen espresio zuzena (erreferendum edo bozketan) ezin bazterturiko gauza da, eta badira bide legalak hara heltzeko(
|
lehen
xedapen gehigarria bezala).
|
|
2023
|
|
|
|
Lehen
xedapen gehigarria: Nafarroako euskalkiak.
|
|
|
Arau erkide horiek modu ordeztailean aplikatuko dira prozedurak arauketa zehatzik ez badu. Halaber, tributuen arloan arauketa zehatzaren ezean (urriaren 1eko 39/ 2015 Legearen
|
Lehen
Xedapen Gehigarrian ezarritakoa salbu), modu ordeztailean ere, administrazio prozedura erkideei buruzko xedapen orokorrak aplikatuko dira.
|
|
|
Tributuen arloan administrazio egintzak berrikusteko prozedurak prozedura bereziak dira: hortaz, izaera ordeztailearekin soilik, 39/ 2015 Legeak jasotako xedapen orokorrak aplika daitezke(
|
Lehen
xedapen gehigarriaren 2 atala). Hori dela-eta, tributuzko berrikuspen prozedurak TFAOetan (eta TLOn), horiek garatzeko arauetan eta gainerako tributu arauetan ezarritakoaren arabera arautu dira, eta modu ordeztailean, 39/ 2015 Legeak jasotakoaren arabera.
|
|
|
TFAOen 16.2 artikuluak (eta TLOren 2.2 artikuluak) hiru tributu mota arautzen ditu, edo TFAOen eta TLOren
|
lehen
Xedapen gehigarriaren 2 puntuak dionez, tributuzko izaerako publikoko hiru ondare prestazio11: zergak, tasak eta kontribuzio bereziak.
|
|
|
Hasteko, Espainiako Konstituzioa dago.
|
Lehen
Xedapen Gehigarrian xedatu denez: " Konstituzioak lurralde forudunetako eskubide historikoak babestu eta errespetatzen ditu.
|
|
|
" Argi dago 135 artikuluaren konstituzio erreformaren ondoren, foru araubideko erkidegoak ere, hau da, Euskal Autonomia Erkidegoa eta Nafarroako Foru Erkidegoa, behartuta daudela aurrekontu egonkortasunaren printzipioarekin eta defizitari eta zor publikoari buruzko araudiarekin, 135 artikuluaren 1 eta 2 paragrafoek ez baitute horri buruzko zalantzarik uzten. Hala eta guztiz ere, egia da foru erkidegoek araubide berezia dutela finantzaeta zerga arloan (Euskal Autonomia Erkidegoko Ekonomia Ituna eta Nafarroako Foru Komunitateko Hitzarmen Ekonomikoa), haien eskubide historikoetatik eratorria, Konstituzioaren
|
Lehen
Xedapen Gehigarriak berariaz babestua, arlo horretan ere berezitasun nabarmena ematen diena" 640.
|
|
|
Aipatutako autoreek horretarako arrazoia oso modu adierazgarrian aipatzen dute: " Izan ere, EAE ez da araubide erkideko autonomia erkidegoa, eta Euskal Lurralde Historikoak ez dira probintzia erakunde arruntak, eta, hain zuzen ere, haien berezitasuna da berme instituzionalaren eta foraltasunaren muin ukiezinaren parte den ezaugarria, Konstituzioaren
|
Lehen
Xedapen Gehigarriak bereziki babesten duena, Konstituzio Auzitegia interpretatuz" 641.
|
|
|
Konstituzio eta Lege agertoki berrira egokitzeko. Egia esan, eskubide historiko baten eguneratze berri bat izango litzateke, Kontzertu Ekonomikoa, hain zuzen, Konstituzioaren
|
Lehen
Xedapen Gehigarrian aurreikusita dagoena, Itunaren Legearen erreformaren bidez" 621.
|
|
|
Azkenik, TAAJLren lehenengo xedapen gehigarriak foru lurraldeei dagokionez zehatz mehatz horrela adierazten du: " 1 Lege hau Euskal Autonomia Erkidegoan izango da aplikagarria, betiere Konstituzioaren 149 artikuluko 1.14 eta 1.18 paragrafoetan eta
|
lehen
xedapen gehigarrian zehaztutako terminoetan; dena den, Euskal Herriaren Autonomia Estatutuaren abenduaren 18ko 3/ 1979 Lege Organikoan, Aurrekontu Egonkortasunari eta Finantza Jasangarritasunari buruzko apirilaren 27ko 2/ 2012 Lege Organikoan, eta foru lurraldeetako eskubide historikoak eguneratzen dituzten gainerako arauetan jasotzen diren xehetasunak bete dira. Legea aplikatzean, eta dagozkien koordinazioeta zaintza ahalmenei kalterik egin gabe, zerbitzuakeskaintzeko moduari Toki amubidearen oinarriakarautzen dituen legearen 26.2 artikuluan jasotzen denariburuzko eskumena foru aldundiei dagokie, ukitutako udalerriek aurretiaz beren adostasuna ematen badute".
|
|
|
Horrela jasotzen da KAren 76/ 1988 Epaian: " Lehen alderdiari dagokionez —aintzatespen eta berme generikoa—,
|
lehen
xedapen gehigarriko C letran jasotako berme konstituzionala berresten da. Estatutuaren 3 artikuluan, lurralde historiko bakoitzaren antolaketa eta autogobernu erakunde pribatiboei dagokienez, 37.2, foru araubideari zein lurralde historikoen eskumenei dagokienez, honako hau ezartzen duenean:
|
|
|
" Arabako, Gipuzkoako eta Bizkaiko Foru Aldundiek, berriz, mila bederatziehun eta seiko abenduaren hamahiruko Errege Dekretuaren hamabosgarren artikuluak ordena eko nomikoan eta administratiboan aitortu zizkien ahalmenak izango dituzte. Konstituzioaren
|
lehen
xedapen gehigarrian ezarritako foru araubidearen eguneratze orokorraren prozesuaren arabera, iraundakotzat jotzen dira, Konstituzioaren ehun eta berrogeita zortzigarren artikuluko lehenengo puntuaren hemezortzigarren zenbakian aipatzen diren oinarriei kalterik egin gabe".
|
|
|
Ondorioz, ENDEMAÑO AROSTEGUIren ondorio berdina aipatu behar da: " Ekonomia Itunaren hirugarren xedapen gehigarriak foru aldundien ahalmen batzuk aipatzen ditu, Estatuko erregelamendu batean aitortutakoak, bai eta haien eguneratzea ere, Konstituzioaren
|
lehen
xedapen gehigarriari atxikitzen diona, eta, beraz, ahalmen horiek konstituzio manu horren babes eta zuzeneko babesaren pean kokatzen ditu. Xedapena honela dago idatzita:
|
|
|
Toki erakundeen berezko beste tributu batzuen zerga araubidea mantendu, ezarri eta arautu ahal izango dute bere lurralde historikoan, Ekonomia Itunaren 42 artikuluan adierazitako irizpideei jarraituz. EAEko toki erakundeek itundu gabeko tributuen diru sarreretan (Estatuaren tributuak) duten partaidetzari dagokionez, foru aldundiek banatuko dituzte, izaera orokorreko banaketa arauen arabera, beraien lurralde historikoko toki erakundeei dagozkien kopuruak. ...zaintzako ahalmenak EAEko erakunde eskudunei dagozkie —ez du zehazten zeintzuk diren erakunde horiek—, eta horrek ez du esan nahi, inola ere, EAEko toki erakundeen autonomia maila araubide erkidekoena baino txikiagoa denik. Foru aldundiek 1906ko abenduaren 13ko Errege Dekretuaren 15 artikuluak ekonomiaeta administrazio arloan aitortu dizkien ahalmenak izango dituzte, eta, Konstituzioaren
|
lehen
xedapen gehigarrian ezarritako foru araubidearen eguneratze orokorraren prozesuaren ondorioz, iraundakotzat jotzen dira, Konstituzioaren 149.1.18 artikuluan aipatzen diren oinarriei kalterik egin gabe. Azkenengo honen barruan toki ogasunei dagozkion beste finantza jarduerak sartu daitezke.
|