|
2001
|
|
|
Malagan, jatetxe batek bederatzi aukera eskaintzen zituen
|
lehen
platererako eta Alacanteko beste batean 10 aukera zeuden bigarrenerako.
|
|
|
Etxetik kanpo jaten baduzu, aukeratu entsalada
|
lehen
plater gisa eta horrela bigarren plater kalorikoagoa eta postre gozoa ere hartu ahal izango duzu.
|
|
|
Menu hauetan entsaladak
|
lehen
plater gisa eskaintzen dira eta horregatik sarritan ez ditu aukeratzen bezeroak, gosez geratzeko beldurrez.
|
|
|
Patata karbohidrato konplexuetan (almidoia) eta bestelako substantzia elikagarrietan aberatsa da, eta garrantzi handia du gure eguneroko elikaduran. Nutrizio arloko adituek egunero kontsumitzea gomendatzen dute, barazkiekin, entsaladekin, lekaleekin, pureekin…
|
lehen
plater gisa, edo, bigarrenen hornitze gisa, hori bai, ez beti frijituta, baizik eta lurrunetan, labean edo papillote eran, pure gisa… gantz, kaloria eta digestio hobeko pure gisa.Potasio kantitate handia dutenez, giltzurruna duten pertsonek, medikuak aginduta, mineral horretan dieta txikia behar badute, kontuan izan behar dute kontsumitu aurretik patatak 10 h baino gehiago beratzen utzi beha... Kalitate irizpideak erosketan, manipulazioan eta higienean:
|
|
|
Hala ere, Espainiako populazioaren elikadura ohiturei buruz EINek (Instituto Nacionalde Estadística) eta MAPAk (Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioa) egin dituzten azterketen arabera, ez gara iristen elikagai horiek kontsumitzeko gomendioetara, “dieta irizpide orekatuen” arabera. Dieta orekatuak egunero barazkiak eta barazkiak sartzea gomendatzen du,
|
lehen
plater gisa ez bada, edo bigarren plateren osagarri gisa, bai bazkarian bai afarian. Gainera, komeni da egunero barazki gordinen anoa hartzea, entsaladetan, horrela aprobetxatzen baitira elikagai guztiak (uretan edo gantz ingurune batean egosita; olioa, gurina…), eta, ondorioz, haien bitamina asko suntsitu egiten dira.
|
|
|
– Jan astiro, janariak ondo murtxikatuz, giro lasaian, entretenimendurik gabe (telebista, irratia, etab.) eta ordenan: hasi
|
lehen
plateretik, ondoren bigarrena eta, azkenik, postrea. – Ez edan alkoholik.
|
|
2002
|
|
|
Barazkiekin eta arrozarekin edo patatarekin bakarrik konbinatu, animalia jatorriko osagai koipetsuak (urdaia, txorizoa, etab.) saihestuz. 2 anoa astean(
|
lehen
plater edo segundoen goarnizio gisa) Barazkiak* Entsaladetan tomate edo azenario birrindua sartzea gomendatzen da, A bitaminaren beharrak beteko direla ziurtatzeko. Egunkaria Fruta freskoak* Fruta gordin heldua edo fruta fresko zatitua eta azukrerik gabeko zukuak hartu.* Konpotetan edo erreta ere kontsumitu.
|
|
|
Gainera, komertzialek gatz ugari izaten dute. Patata frijitu horietatik ehun g k kaloria gehiago ematen dituzte
|
lehen
plater askok baino (pastak, arrozak, lekaleak, barazkiak), gutxiago asetzen dute eta, nutrizioaren ikuspegitik, txikiagoak dira. Hori guztia dela eta, ez dira gomendagarriak ikuspegi dietetikotik, ohiko elikaduran, nahiz eta zaporetsuak izan.
|
|
|
Kontuan hartu beharreko hainbat aukera Animalia eta/ edo landare jatorriko hainbat osagairekin prestatutako barazkiei eta lekaleei esterilizazioko tratamendu termikoa aplikatu zaie, produktua higiene eta nutrizio egoera ezin hobean mantentzeko. Plater horiek, nagusiki, lekaleak izaten dira, modu tradizionalean prestatuak, eta, askotan, animalia jatorriko osagaiak gehitzen zaizkie, hala nola txorizoa, urdaia, saiheskia, odolkia… Horregatik, kontuan hartu beharreko aukera dira noizean behin jateko, animalia jatorriko osagai gehiegi dituzten
|
lehen
platerak aberastu baititzakete. Modu osasungarrian kontsumitzeko aukera bat bigarren plater gisa hartzea da, entsalada edo barazki anoa on baten aurretik, eta menu horretatik haragia edo arraina kentzea.
|
|
|
Azkenean, bazkaltzen hasi nintzen. Letxua eta tomate entsalada nuen
|
lehen
platera. Hura bukatzen ari nintzela, Sara sukaldera etorri zitzaidan berriro.
|
|
2003
|
|
|
Honela, plater tiroarekin praktikatzea eta hobetzea posible zen. 1812an sortu zen
|
lehen
plater tiro kluba Londreseko auzo behartsuetan. Plateren ordez, kapelak erabiltzen zituzten.
|
|
|
Goseak beti du ezagutu daitekeen aurpegi bat, eta, beraz, modu askotara egin daiteke aurre”. Horrez gain, Espainiako gizarte, musika eta arte panoramako pertsona ospetsu askok hartu dute parte ekimen horretan, eta
|
lehen
plater solidarioak sinatu dituzte modu sinbolikoan. Laguntza hori Angola, Somalia edo Boli Kostara iritsiko da.
|
|
2004
|
|
|
|
Lehen
platera: arroza, egoskariak, pasta eta zopa, entsaladak edo barazkiak patatekin, eta noizbehinka haragi pixka bat edo haragi deribaturen bat, arraina, arrautzak, etab.
|
|
|
|
Lehen
plater horrek ematen duen energia da haren balio elikagarria, gehienbat karbohidrato konplexuetatik baitator.
|
|
|
Barazki gehiago kontsumitu. Barazkiek egunero egon behar dute,
|
lehen
plater gisa edo bigarrenen osagarri gisa, bai bazkarian bai afarian. Barazkiak prestatzeko moduak askotarikoak eta askotarikoak dira, eta eguneroko menua aberasten dute:
|
|
|
Ogia, galletak eta gosariko zerealak, ahal dela integralak, asetasunaren balioa handitzeko eta zuntza ematen laguntzeko. * Lekaleak, osagai begetalekin konbinatuta, kantitate eta maiztasunarekin, dieta orekatuaren irizpideen arabera (2 anoa
|
lehen
plateren osagai gisa eta beste 2 bigarren plateren osagarri gisa, astean). * Frutak, bereziki freskoak eta sasoikoak, azalarekin eta oso ondo garbituta.
|
|
|
Horrelako afaria egiteko modu egokia litzateke entsalada oso bat hartzea, edozein landare elikagai eta elikagai proteikoak (gazta freskoa, urdaiazpikoa, indioilar fianbrea, arrautza, atuna…) barne hartzen dituena. Gainera, entsaladak barazkiz osatuta egon daitezke, eta horiek, normalean,
|
lehen
plater gisa eta bero gisa hartzen dira. Hala, entsalada epel original bat izango dugu, mineral eta bitamina ugarikoa.
|
|
|
Plater oso freskagarriak Beroak estutzen duenean, jaki bat edo bestea aukeratzeko lehentasunak aldatu egiten dira, neguan hartzen diren eltzekari trinkoek ez baitute udan gogo handirik izaten. Aukera ona da
|
lehen
plater arin, freskagarri eta elikagarria aukeratzea. Zopa hotzak eta kremak erraz egiten dira eta oso gustagarriak dira urtaro honetan.
|
|
|
Entsaladak dira sukaldaritza grekoa ulertzeko modukoak. Oro har, janari kopuru handiko
|
lehen
platera osatzen dute, eta haragia edo arraina izaten dute osagarri. Entsaladarik ezagunenetako bat ‘horiatiki salata’ da, tomatea, piperra, pepinoa, tipula, olibak eta, jakina, oliba olio bikainarekin eta oreganoarekin egina.
|
|
|
Mexikar janari tipikoa Bazkaria arratsaldeko ordu bata eta lauren artean zerbitzatzen da eta beste herrialde batzuetan baino ugariagoa izatea. Oro har,
|
lehen
plater nahiko leuna eta arina, ohiko saldekin osatua adibidez, tlalpeñoa (oilaskoarekin eta garbantzuekin egindako salda) edo izerditua (izkira eta molusku zopa bat), edo osagai ugari dituen entsalada. oso plater freskagarria eta originala bihurtzen dute.
|
|
|
Lodiak izango dira beti, saldari gehitzeko ohitura baitute txerri gantza eta irina, kremaren antzeko testura lortzeko eta zaporea indartu egiten da. Zopa probatuta,
|
lehen
plateren artean barazkien eta piperren errezetak nabarmendu behar dira. Etengabe izaten dira kola hartzitua (“chocroute” deitzen zaio).
|
|
|
Nerabezaroan, bakoitzak bere bizitzan dituen behar espezifikoak gehitu behar zaizkio hazkunde prozesuari. Eskola menu batek osagai hauek izan behar ditu
|
lehen
plater gisa: barazkiak (errazio bat eguneko), patatak (astean behin edo bitan), pasta, arroza eta lekaleak (hilean sei edo zortzi errazio), haragia eta deribatuak (hilean zazpi errazio), arraina (hilean bospasei errazio), arrautzak (hilean hirutik zazpi errazio), esnea eta esnekiak (astean hamar errazio, gutxienez), fruta industrial gutxi batzuk.
|
|
|
Egoitza horretan 46 lagunentzako janaria zerbitzatu zen, eta horietatik 13 larri zauritu ziren eta lau hil ziren. Zerbitzatutako menua
|
lehen
platereko dilistak edo babarrunak eta bigarren platereko oilaskoa izan ziren. Gaztela eta Leongo Juntako laborategi ofizialetan egindako azterketen arabera, Salmonella adinekoek kontsumitu zuten dilistetan, oilaskoan eta haragi kontzentratuan zegoela egiaztatu zen.
|
|
|
Mikelek ea bisita egitera joan nahi dudan esan dit. Beldurra eta gogo handia nahastu zaizkit
|
lehen
platerarekin batera. Ez dakit zer egin.
|
|
2005
|
|
|
Amaitzeko, abesti bat eskaini digu mutilak. Tertulia hasteko unea da, eta horretarako
|
lehen
plater arina aukeratu dute: Espainiako printzesaren haurdunaldiaren gorabeherak.
|
|
|
Bigarren platerek ere era askotako aukerak eskaintzen dituzte untxia eta barraskiloak, xatoa, kasu (eskarola, antxoak, bakailaoa, atun gezatua eta olibak dituen entsalada.
|
lehen
plater original gisa edo bigarren freskagarri gisa erabil daitekeena eta arina), arrainaren erromeskoa (plater gozo bat, hainbat eratara egina arrain eta itsaski motak, barazkiekin batera) eta ezkutu eta karnezko eltzekoa (egosita dago, eta jende askok parte hartzen du) osagaiak: patatak eta barazkiak, txahal haragia, produktuak… txerriarena).
|
|
|
Beraz, dieta gosari batez osatuta egon liteke, eta gosari horretan honako hauek sartu: fruta zukua eta zerealak jogurtarekin, ogiarekin egindako hamaiketakoa gaztarekin, urdaiazpikoa, indioilarra edo tortilla frutarekin, karbohidratotan aberatsa den
|
lehen
platera: pasta tomatearekin, arroza barazkiekin edo lekaleak patatarekin, haragia bezalako proteinak ematen dituen segundo batekin batera edo arraina.
|
|
|
Komeni da barazkiak gordinik daude, hau da, entsalada moduan.
|
Lehen
plater arin eta elikagarriak izateaz gain, barazkiak haragi eta arrain plateren lagun ezin hobeak dira, edo arrautzena. Kolore ukitu bat ematen dute, eta testuren zaporea eta kontrastea ematen dute oso atsegina eta plateraren balio energetikoa ia handitzen ez duena; ur eta zuntz kopuruari esker, sentsazioa ematen dute asetasunarena.
|
|
2006
|
|
|
Hori dela eta, jarduera politikoa lege aldaketak lortzen saiatuko da bazterketa deuseztatzeko eta emakumeek askatasun eraginkorra lor dezaten. Hala ere, hori hirugarren saldo feministaren agenda politikoko
|
lehen
platera baino ez zen izan: argi zegoen lege aldaketa soil batzuk ez zirela aski, berdintasunak orduko ordena osoa (ez bakarrik legala) aldatzea eskatzen baitzuen.
|
|
|
Sarrera gisa entsalada hartzeko aukera:
|
lehen
plater gisa eskainiz gero, nahiz eta gustukoa izan, pertsona batzuek ez dute aukeratzen, mahaitik gosetuta altxatzeko beldurrez.
|
|
|
Entsaladak, honelako otorduetan agertzen direnean,
|
lehen
plater gisa eskaintzen dira: horrek ondorioztatzen du, jakina, ohiko jatun batzuek aukera hori baztertzea, mahaitik goseturik jaikitzeko beldurrez.
|
|
|
Lortu du. Baina hau
|
lehen
platera besterik ez da hartz ar gosetu honentzat. Animalia oso osorik jan ondoren, hezur eta guzti, berriz ere abiatuko da ehizara.
|
|
2007
|
|
|
Barazkiak: otordu nagusietan beti egon behar da zerbait “berdea”, bai
|
lehen
plateretan osagai gisa, bai bigarrenetan hornigai gisa. Hobe da entsaladak ondu gabe eskatzea eta, horrela, olio eta gatz kopuru egokituagoarekin ontzea.
|
|
|
Horrelako plater sendoak aukeratzea ohiz kanpokoa izango da, eta gainerako menua konpentsatu da. Aukera egokia eta orekatua da entsalada edo barazkiak
|
lehen
plater gisa hartzea, eta, bigarrenik, arroz edo paella plater bat, pasta edo lekaleak, sarritan haragi edo arrain zatiak izaten dituztenak. Ogia:
|
|
|
2008aren hasieran, astronauta guztientzat menu estandarizatua izatea aurreikusten da. Hala, elikagaiak hainbat ontzitan antolatzen dira, kategorien arabera, hala nola likidoak edo
|
lehen
platerak. Sistema horrek, ISSko adituek diotenez, 16 eguneko menu ziklo erabilgarria bermatzen du.
|
|
2008
|
|
|
Maite ez duen jakia
|
lehen
platerean eskainiko diogu orduan izango du gose gehien, eta asko asko gustatzen zaion jakiren bat jarriko diogu ondoan, lasai lasai eta txukun txukun aurkeztuta.
|
|
|
Gabonak datozela eta, dieta gaietan aditu direnek kontu eta arreta pixka batekin ibiltzeko gomendioa egin dute; hasierako jakietan eta
|
lehen
plateretan, gantz askoko elikagaiak baztertu egin behar liratekeela diote (zenbait lekutan ohikoa izaten da hestebeteak, lapikokoa edo kaneloiak jartzea, adibidez), eta horien ordez, zerbait arinagoa jarri behar litzatekeela (ganba koktela, gulak, langostinoak edo esparragoak).
|
|
|
Gomendio orokorrei kontrajarrita, kirol lehiaketaren aurreko janarian ez da gomendagarria elikagai integralak edo zuntz askokoak jatea, kirolariari eragozpen gastrointestinalak eragin baitiezazkioke. Azken otordu horretarako menuaren adibide bat berdura egosiz egindako
|
lehen
plater bat izango litzateke, eta, ondoren, pasta, arroz edo lekale plater bat (kasu honetan gutxiago, eta arroza, patata edo barazkiak). Proteina platera gantz gutxiko haragi xerra bat edo arrain zuri bat izan daiteke, ilarrekin, artoarekin edo patatekin, ogi pixka batekin.
|
|
|
Ikasi eguneroko menua behar bezala planifikatzen, oreka elikagarria lortzeko:
|
Lehen
platera: entsaladak edo barazkiak, lehen plater edo bigarrenaren goarnizio gisa, ez dira falta behar otordu nagusietan.
|
|
|
Lehen platera: entsaladak edo barazkiak,
|
lehen
plater edo bigarrenaren goarnizio gisa, ez dira falta behar otordu nagusietan. Barazkiek potasioa, magnesioa, azido folikoa eta zuntza ematen dute, eta, besteak beste, hesteetako igarotzea erregulatzen laguntzen dute.
|
|
|
Jokabide negatibo hori hasteko lehen pausoa da baztertutako elikagai bat gustukoagoa duen beste batekin ordezkatzea. Haurrak
|
lehen
platera bigarrenagatik ukatzen badu, bigarrenaren hartunea lehenaren gutxieneko kantitate batera baldintzatu behar da. Elikagai eta zapore berriak probatzeko orduan, lasai lasai egin behar da, ez inposizio gogorrekin eta nerbioak galdu gabe.
|
|
|
Udako hilabeteetan oso ezaguna den barazki zuku mota bat gazpatxoa da. Janariaren sarrera edo
|
lehen
plater gisa kontsumitzeaz gain, eguneko edozein ordutan mokadu osasungarria da. Hala ere, gazpatxoaren osagairen bat “errepikatzen” duen edo urdailarentzat azidoegia den ikusi da, hilabete hauetan delikatuago egoten baita.
|
|
|
Aitona amona oparoak Aitona amonak ere asko dira bilobak elikagai fresko eta naturaletara ohitzearen aldekoak, hainbeste produktu prozesatu, hainbeste opil, litxarreria, snack eta abarretatik urrun. Litekeena da aiton amonen etxean fruta saltzailea beti betea egotea, sasoiko frutarik onenekin eta askotarikoekin, eta, gainera, erraza da entsalada edo barazkiak sartzea edo eguneroko otorduetako
|
lehen
platera izatea. Era berean, amona askok etxeko bizkotxoa edo magdalenak egiten dituzte txikienek gosaltzeko eta askarirako osagai freskoenekin.
|
|
|
Mikrouhinekin erraz eta denbora laburrean lor daitezke entremesak, sofritoak, zukuak, saltsak,
|
lehen
platerak edo zopak, askotariko plateren artean. Horretarako, hala ere, zenbait arau bete ditugu eta kozinatzeko trikimailu batzuk erabili.
|
|
|
Ekialdeko hainbat herrialdetan antzina antzinatik erabiltzen dira arrosa loreak, laranjondo loreak eta limoia plater gozoen gozagarri eta konfituren osagai. Mediterraneo itsasoak bustitako herrialdeetan, gehiago ezagutzen da kalabaza eta kalabazin loreen sukaldaritza erabilera, bai
|
lehen
platerekoa, bai goarniziokoa, betea edo frijitua. Mexikoko kultura gastronomikoa beti nabarmendu izan da lore maukengatik, baina denborarekin galdu egin da.
|
|
2009
|
|
|
Zatitan etortzen den gazta bota diezaiekegu
|
lehen
platerei, edo arrautza gehitu pure eta barazki kremei; entsaladari atuna, surimia edo bestelako kontserba batzuk botatzea da beste aukera bat; eta arroz eta pasta platerak arrautzarekin (birrindua edo irabiatua) hornitu ditzakegu, eta haragi xehatua bota, edo arrain xehatua, edo oilasko hariak, eta labean gratinatu edo gainerre.
|
|
|
Taste The Art lehiaketari amaiera emateko euskal sukaldariek afariko
|
lehen
platera prestatu zuten. Afariko gainerako platerak prestatzeko ardura Danimarkako Sukaldaritza Talde Nazionalak izan zuen.
|
|
|
Telebistari begira hitz egin zuen, eta bukatzean niregana zuzendu zuen begirada une batez, baina nik ezer esan baino
|
lehen
platerera makurtu zuen. Patata frijituak, arrautza frijitu parea eta ogi muturra.
|
|
|
Askari batzuetan, adibidez, letxuga eta tomatea ogitartekoetan edo sandwichetan sartzea gomendatzen da. Barazki motak, aurkezpena(
|
lehen
plater gisa, hornigaia) eta egiteko modua (purea, frijituak, labean, beste plater batzuen betegarri gisa, etab.) txandakatzen dira. Barazkiak eta barazkiak aukeratu ahal izango dira haragi eta arrainen goarnizioetarako, ohiko patata frijituetara jo gabe.
|
|
|
Afariarekin eguneko oreka dietetikoa lortu nahi da, eta proposatutako kantitateak handiagoak izango dira higadura fisiko handiagoa edo ordutegi bereziak dituzten lanen kasuan. Oro har,
|
lehen
plater arina eskaintzen da: entsalada, barazkia, purea edo zopa, eta bigarren sendoagoa, afariaren ekarpen proteiko nagusia ordezkatzen duena.
|
|
|
Menuak Ikastetxeek eskaintzen dituzten menuek askotarikoak izan behar dute, eta adin bakoitzari egokitutako kopuruak izan behar dituzte. Horretarako, janaria
|
lehen
plater batean banatu behar da, osagai hidrokarbonatuak, bigarren plater proteikoagoa eta fruta duen postrea barne. Gainera, gozoek eta izozkiek “ohiz kanpoko zerbait” izan behar dute, eta ospakizunen batean soilik sartu behar dira.
|
|
|
Saltsa hori lagungarri gisa erabiltzen da, fartsak eta betegarriak lotzeko, baita saltsa eratorriak egiteko ere, hala nola alemaniarra. Batzuetan,
|
lehen
plater gisa ere erabiltzen da. Kasu horretan, velouté krema izena hartuko luke, eta esne gain likidoa edo arrautzak erantsiko litzaizkioke, leunago gera dadin, eta minutu batzuetan irakiten utziko luke.
|
|
|
CONSUMER eroski k hainbat errezeta osasungarri eta elikagarri eskaintzen ditu gosarirako, hala nola arroz integrala olo esnearekin, arroz esnea sojarekin eta hurrekin, soja eta olo esnearen porridgea, hur kanutak, eta hainbat iradokizun frutekin, hala nola udako fruta entsalada edo kanario irabiakia almendra esnearekin.
|
Lehen
platerak Lekaleak kaltzio iturri bikainak dira, bereziki soja, garbantzuak eta babarrun zuriak. Zenbait barazkik (aza, brokolia, zerbak eta espinakak) kaltzio gutxi dute.
|
|
|
Zenbait barazkik (aza, brokolia, zerbak eta espinakak) kaltzio gutxi dute. Kaltzio askoko
|
lehen
platera lortzeko, entsaladei zenbait osagai gehitu dakizkieke, hala nola soja, tofua, sesamoa edo seitana. Osoko pastarekin eta arrozarekin batera osagai ugari erabil daitezke, hala nola sesamoa, misoa edo sojarekin edo fruitu lehorrekin egindako saltsak.
|
|
|
Janarietan, gosea irekitzeko modu bikaina dira, sarrera edo aperitibo gisa. Afarietan, berriz,
|
lehen
platera ordezka dezakete. Zapore berriak aurkitzea Plater horiek eskaintzen dituzten sukaldaritza aukerak kalkulaezinak dira.
|
|
|
Are gehiago, adineko pertsona diabetiko askok, gaixotasunaren bilakaeran urteak eman arren, lekaleak, arroza eta pasta astean behin baino ez dituzte kontsumitzen. Neurri horren bidez, ohiko dietako
|
lehen
platerak barazki eta entsaladen jarraipen bihurtzen dira, eta monotonoa eta aspergarria izatera iristen da. Kolesterola altu dagoenean, arrautza kentzea da arrazoirik gabeko aberrazio dietetikoetako bat.
|
|
|
Zaindu beharreko alderdiak: aukeran,
|
lehen
platera hartzeko mahai tresnak aldatuko balira (zerbitzariak eskaturiko koilaraz gainera, sardexka eta labana ere bai, alegia), ez lukete orbanik utziko mantelean. Batzuetan, mahaiak elkarrengandik gertuegi daudela sentitzen duzu, zeure esakuneren batez ondoko mahaikoak iruzkinak egiten ari direla aditzean.
|
|
2010
|
|
|
Haurrei fruta eta barazkiak jatea gustatzen ez zaienez, behar baino egun gutxiagotan jartzen dira. Baina astean bitan gutxienez barazkiak jan lituzkete
|
lehen
platerean. Fruta ere bizpahiru aldiz jan lukete, eta arraina, gutxienez astean behin.
|
|
|
|
Lehen
platerak (gehienez, hiru puntu): zigortu egin dugu berdurak, entsaladak eta jaki irinkarak ez eskaintzea (arroza, pasta edo patata), eta berdin animalia jatorriko jakiak agertzea plateren erdietan edo erdietan baino gehiagotan.
|
|
|
Hainbat eratako gabeziak antzeman ditugu kalitatearen atalean, baina hauek izan dira nagusiak: ez da izan entsaladarik eta/ edo berdurarik;
|
lehen
plateretan, proteina ugariko jaki asko jarri dituzte (hestebeteak, odolkia, haragia, eta abar); eta ez dute eskaini ez arrainik, ez goarnizio askotarikorik, ez fruta freskorik.
|
|
|
|
Lehen
plateretan, hirutik batek, gutxienez, berduraz, barazkiz edo lekalez osatua izan behar du.
|
|
|
Guk aztertu ditugun menuetatik,% 7k ez dute eduki entsaladarik eta/ edo berdurarik
|
lehen
plateren artean, eta erdiek ez dituzte eskaini lekaleak.
|
|
|
Lekaleak oso elikagarriak dira, eta astean 2 errazio jatea komeni da(
|
lehen
plater moduan eta goarnizio moduan).
|
|
|
|
Lehen
plateretarako, animalia jatorriko proteina gehiegi dauzkatenak hautatzen ditugu.
|
|
|
Berdura, arroza, pasta eta lekaleak izan ohi dira
|
lehen
plateren osagai ohikoenak, entsaladekin eta zopekin batera.
|
|
|
Menua 5 platerak, 2 postrek eta ardoak osatuko dute. Jankideek
|
lehen
platera gisa honako jakiak izango dituzte: kalabazin loreak eta barazkiak tenpuran tipulin kremarekin, zigala eta lore entsalada landare karraskatsuekin eta onddoak txalota kremarekin.
|
|
|
Ehortzitako gizakiaren eskeletoaren gainean, hispaniar sigillata berantiarrezko plater bat agertu zen, gainean euskarazko testua idatzita zuena. Eguerdia baino
|
lehen
platera altxatu zuten arkeologoek. Gero, hainbat pertsonak zaindu zuten bazkalorduan eta, arratsaldeko lehen orduan, zenbait lekuko bertan zirela, euskarazko idazkuna agertu zen,, prozesatzerakoan?.
|
|
|
Hiru anai arrebak eta gurasoak elkartzen ziren urteko egun bakarra izaten zen hura. Zaharrak,
|
lehen
platera zerbitzatu arte, El Diario Vasco mahai gainean irakurtzen zuen. Baina egun horretan, Telmo txikiari hontzaren ulua egiten erakutsi zion, umearen aitak eta osaba izebek eski jauziak telebistan ikusi bitartean.
|
|
|
LEOk, haserre mahaitik altxa eta sukaldera eramango du
|
lehen
platera.
|
|
|
merkea eta lortzen erraza da, oso elikagarria da gure organismoarentzat, zaporetsua eta mamitsua da, eta ezin da eztabaidatu sukaldean duen balioaniztasuna: ehunka prestaketa desberdin onartzen ditu, eta aperitiboan,
|
lehen
platerean, bigarrenean eta postrean egon daiteke. Gosarian, bazkarian, askarian eta afarian.
|
|
|
Horregatik, plater bakoitzak ahalik eta energia gehien eman behar du, betiere itxura, testura eta gustu atsegin eta espero bezain atseginak mantentzen baditu. Berme handiagoa da pazienteak menuaren zati bat baino ez duela jaten
|
lehen
platera, bigarrena edo ostekoa, baina errazio horrek mantenugai ugari ematen dizkio. Gaixorik dagoen pertsona artatzen duenak elikagai energetikoak emateko trikimailu gehiago ezagutu behar ditu.
|
|
|
Gurasoek bermatu egin behar dute dieta elikagarria, diziplina ordutegian eta ordena menuan:
|
lehen
platera, bigarren platera eta postrea. Gazteek zer jaten duten gainbegiratzen dute, eta egunero behar dituzten elikagaiak ematen dizkieten plater osasungarrietara hurbiltzen dituzte.
|
|
|
Hala ere, establezimendu bakoitzean hamaiketako desberdinak dastatu ahal izango dira. Ondoren, bederatzi paradoreetako bakoitzak “Prima Mensa” izeneko
|
lehen
platera dastatzeko aukera eskainiko du. Plater hori “Apicius” liburutik berreskuratua dago, eta antzinako Erroma Inperialean lantzen du gastronomia.
|
|
|
Arraina eta oilasko errezeta gozo eta gozoak ikertzea eguneroko proteina errazioa bermatzeko modu ezin hobea da. Mantenugai indartzaile horien iturri gisa, zerealak eta fruitu lehorrak konbinatzea gomendatzen da, hala nola
|
lehen
platera –arroza zainzuriekin eta intxaurrekin eta kuskusa fruitu lehorrekin–, postrea –arroza fruitu lehor eta intxaurrekin–, gosaria edo aperitibo energetikoa –arroz esnea sojarekin eta hurrekin– Kalitate oneko proteina iturri gisa ere egokia da plater berean lekaleak eta zerealak nahastea, hala nola dilista errezeta originala arrozarekin eta makarroiekin, fideo zop... Energetikoak eta berreraikitzaileak.
|
|
2011
|
|
|
Zehazki, Sevillako ikastetxeen% 40tan, sekula ez dute berdurarik eskaintzen
|
lehen
plater gisa.
|
|
|
Landare jatorriko elikagaiak soilik konbinatuz ere lor liteke kalitate goreneko proteinak eskuratzea, eta modurik onena zerealak eta fruitu lehorrak nahastea da:
|
lehen
platerean, adibidez, arroza presta liteke, zainzuri eta intxaurrekin, edo kuskusa fruitu lehorrekin; postrerako, berriz, arroza fruitu lehor eta intxaurrekin; gosaritan, edo energia emango digun aperitibo gisa, soja esnez egindako arroz esnea har liteke hurrekin.
|
|
|
Otorduari ekin, eta txorizoari eta gaztari heltzen dio haurrak, kroketei ondoren,
|
lehen
platerari ere bai (berdurak edo izan litezke)...
|
|
|
Bazkaldarrak
|
lehen
platerari ekiten ari zaizkio, Justinok monarkiari buruzko gaia mahairatu eta Honorio honela mintzatu denean:
|
|
|
Gero. euskaltzainak Altzürüküra joan ziren bazkaltzera eta gainerakook Mauleko frontoian ezarritako mahai inguruan eseri ginen. Berehala horretarako arduradun zirenak
|
lehen
platera zerbitzatzen hasi zitzaizkigun. Bigarren platerarekin batera Xiberuko Zohardia elkarteko kantariak Zuberoako kantore ederrak abesten hasi ziren, eta beraiekin batera, nola ez, han geunden guztiok.
|
|
|
Lehenik Xabier da, anfitrioia; bera hasi da
|
lehen
platera prestatzen. Anderrek haren adierazpenak entzuten ditu eta platera prestatzen laguntzen dio.
|
|
|
Konposizioari dagokionez, gutxienez landare elikagaien anoa bat izan behar du, hobe bi badira, bai bazkarian bai afarian.
|
Lehen
platerak barazkiekin egin daitezke (egosiak, plantxa, labea, salteatuak, etab.).), entsaladak, kremak edo zopa hotzak edo beroak. Pasta, arroz edo lekale errezetak barazkiekin ere konbina daitezke.
|
|
|
Legatza da espezierik ohikoena (%22, 3), atzetik ditu atuna (%12, 1), panga (%9, 1) eta mihi arraina (%6, 0).
|
Lehen
plateren osagai gisa sartzen denean, arraina arrozarekin (%14, 9), dilistekin (%11, 5), barazkiekin (%9, 0), makarroiekin edo zoparekin (%8, 8) eta patatekin (%8, 6) edo barazki kremekin nahasita zerbitzatzen da. Goarnizio gisa arraina izaten dute entsaladek (%33, 9), letxuga platerek (%13, 3) edo patatek (%8, 5).
|
|
|
Emaitza askotariko menua izatea nahi da, errezeta aspergarri eta errepikatuen monotoniatik urrun.
|
Lehen
plater eta goarnizioen ideiak Hauek dira asteko barazkiak: porruak, baba freskoak, azenarioak eta tipulak.
|
|
|
Arroz bolatxo gisa aurkezten da, eta azenario saltsarekin batera, beste presentzia bat du eta dastatzera gonbidatzen du, baita espagetiak porruekin errezeta ere, asteko menua berritzeko beste ideia bat baitira. Ideien eta errezeta proposamenen zerrenda horren bidez, ia beteta daude asteko
|
lehen
platerak. Afarietarako zopak, saldak eta kremak Eguzkiak berotu ahala, egunak eta gauak epelagoak dira, eta sendotasun leun eta arineko prestakinak, barazkiak nagusi direnak, gusturago daude.
|
|
|
125 g haragi eta 150 g arrain. Balio biologiko handiko proteinen profil onarekin menu orekatua(
|
lehen
platera, bigarren platera eta postrea) egiteko ideia batzuk hauek dira: Lehen platerak:
|
|
|
Balio biologiko handiko proteinen profil onarekin menu orekatua (lehen platera, bigarren platera eta postrea) egiteko ideia batzuk hauek dira:
|
Lehen
platerak: askotariko entsalada fruitu lehorrekin, arroz entsalada udarearekin eta intxaurrekin, piper berdeak arrozarekin eta intxaurrekin Bigarren platera garbantzuak kuskusarekin eta barazkiekin, arroz entsalada ilarrekin, risottoa ilarrekin eta babekin, dilistak arrozarekin, makarroiak eta tomatearekin, babarrun beltzak arrozarekin eta txokoarekin, zerba eltzekaria, patatak, leka zuriak eta arroza, kuskusa mahaspasekin eta pinaziekin.
|
|
|
Jatetxeetako eskaintza bat baino gehiago hautatzeko aukera izanez gero, aukera gehien ematen dituzten lokalak aukeratu: barazkiekin, barazkiekin edo lekaleekin egindako
|
lehen
platerak eta bigarren plateren hornigaiak lerro berean; arrainak bigarren plateretan aukera gisa; fruta freskoa edo zuku naturalak eta/ edo fruitu lehorrak dituzten postreak aukera gisa; koipe askorik eransten ez duten sukaldaritzako teknologiak (lurruna, labea, parrilla, etab.).). Jatetxeko haurrentzako menuak ez dira beti aukerarik onena, txikienen aukerak mugatzen baitituzte neurri batean.
|
|
|
Artatxikia hain glutinosoa denez, ondo maneiatzen da esku hezeekin, eta erraza da kroketak egitea. Jatorrizkoa da, halaber, artatxikia beste barazkiekin nahastuta erabiltzen duen errezeta, oilasko pastel baten betegarri gisa, edo alea fruitu lehorrekin nahasten duena,
|
lehen
plater energetiko gisa. Kinua Kinuak, egosi ondoren, semolaren antzeko presentzia, testura eta aukerak hartzen ditu, eta horregatik da erraza eta zaporetsua kinua zopa bat.
|
|
|
Haren printzipio aktiboak hezurren eta muskuluen tratamenduan duen potentzialagatik aztertzen dira. Jatorri eta formatuen heterogeneotasunarekin batera, ziapeak ehunka sukaldaritza aplikazio eskaintzen ditu, hala nola haragia, hegalak eta sardinak, edo
|
lehen
platerak, hala nola patatak, ravioliak edo barazkiak. Piperbeltza eta piperrautsa Piperbeltzaren printzipio aktiboa, piperrauts landarearen fruitu ehoa, edozein koloretakoa dela ere (zuria, beltza, arrosa edo berdea), giltzaduretako mina arintzeko duen baliagarritasunagatik aztertzen da.
|
|
|
CONSUMER EROSKI Brokolia barazki bat da, eta, kozinatu ondoren, “dente” geratu behar du bere nutrizio osagaiak hobeto aprobetxatzeko. Brokoli errezetak ohikoak dira
|
lehen
plater edo plater nagusi gisa, eta adartxoetan, egosietan edo erretan jartzen dira; hala ere, xafletan zatitutako barazkiak beste modu erakargarri bat dira beste barazkiekin salteatutako brokolia probatzeko. Adibidez, barazkiak eta brokoli zurtoinak laguntzeko, hornigaietarako edo zopa baten osagai gisa.
|
|
|
Haurrei patata erreak ere eskainiko zaizkie mikrouhin labean, frijituak bezain aberatsak baitira. Brokolia gaztarekin, espinakak bexamelarekin, zerba zakilak gaztatxoarekin eta urdaiazpiko gozoarekin edo lekak patatekin
|
lehen
platerak dira, eta haurren menuan barazkiak agertzen dira. Eguneroko barazki anoa horrekin batera, haragia edo arraina (txahal xerra bat, legatz gurpil on bat saltsan edo labean edo etxeko albondigak), egunero egon behar ez duen proteina anoa, lekale errazio aberats batekin, paella batekin, fideuarekin edo makarroi platera batekin txandakatuko da.
|
|
|
Parte hartuko duten jatetxeek –Arrasateko Hilarion, Hamalau eta Santa Ana; Bergarako Lasa eta Zumelaga; Elgetako Maialde Hotela; eta Oñatiko Etxe Aundi, Goiko Benta eta Soraluze– odoloste eta onddoz egindako menu bereziak eskainiko dituzte: bi
|
lehen
plater, bi bigarren plater, postrea, edateko txakolina, Cruzcampo Gran Reserva garagardoa, sagardoa edo ardo ondua eta La Brasileña kafea eskainiko dute. Menuok prezio berezia izango dute.Bestalde, jatetxe bakoitzeko plateretako bat Cruzcampo Gran Reservarekin egindakoa izango da.
|
|
2012
|
|
|
Kalitate dietetikoari buruzko ondorioak ateratzeko, bi astetako menua aztertu da(
|
lehen
platera, bigarrena eta postrea), eta aintzat hartu da zer nolako elikagaiak eskaintzen dituzten, zenbateko maiztasunez jartzen duten elikagai talde bakoitza, eta platerak zer nola prestatzen dituzten.
|
|
|
Hori dela eta, zenbait gunetan bereizita egoten da sukaldea, eta taldeka aritzen dira sukaldariak, bakoitza plater mota bat prestatzen.Sukaldean arduradun nagusi bat izaten da, eta orkestra zuzendari baten gisa, hark gainbegiratzen du nola ari diren gune batekoak
|
lehen
platera prestatzen, nola beste batekoak bigarrena...
|
|
|
Astean 2 aldiz (bitan
|
lehen
plater gisa eta bitan guarnizio gisa)
|
|
|
Gose zara, ia ogi osoa jan duzu zain zeunden bitartean? eta gogoz ekin diozu
|
lehen
platerari. Gozoa dago.
|
|
|
Gantz saturatu gehiegi duten prestakinek, hala nola hirugihar, hirugihar edo lukainka salteatuak, saltsek, gustagarriagoak diruditen arren, digestio astuna eta kaloria gehiegi dituzte organismoan. Hori saihesteko, pasta plater bakarra,
|
lehen
platera edo bigarrena den kontuan hartuta planifikatu behar da menua. Plater bakarra bada, pasta barazki salteatuarekin, oliba olio pixka batekin eta tomate saltsarekin lagundu daiteke.
|
|
|
Merkatuaren azken apustua haratago doa, eta menu osoko formatuan aurkezten zaio kontsumitzaileari.
|
Lehen
platerak, bigarrenak eta postreak osatzen dute menu hori. Eramateko prest dagoen “janari lasterraren” kontzeptu berria da, janari azkar oro zaborra dela dioen mitoa hausten duena.
|
|
|
Curry erregosia arroz zuri egosiarekin zerbitzatzen denean, salteatuta edo “Pilaw” arroz klasikoarekin, plater sendo bihurtzen dira. Horregatik, ez da beharrezkoa izango sarrerakoak edo
|
lehen
platerak pentsatzea. Proposamen gastronomiko horren errazio bat nahikoa izango da.
|
|
|
Guisos de verduras con legumbres, tentempiés de frutos secos y frutas desecadas, cremas de calabaza o de castañas o postres a base de uvas, higos y granadas pueden enriquecer los menús de octubre, a la vez que ayudan a mantener las calorías a raya:
|
Lehen
platerak: Dilistak kalabaza purearekin Bonioi krema fruitu lehorrekin Boniato xaflak perretxiko salteatuarekin eta errefluxua kanelarekin Garbantzuak arrozarekin eta barazki salteatuak Bigarren platerak:
|