|
2002
|
|
|
Desberdina da metaketa kasu hau; izan ere, lehendik osatua analizatua dugun testu hitz bat izenlagun izatera pasako da ko leku genitiboa eranstean. Beraz, analisiaren irteerarako azken kasuaren informazioa (GEL) nahikoa da,
|
lehen
osagaiaren mugatasuna eta numeroa mantenduz. Ez da bi kasuen artean informaziorik tartekatzen, erregela honetan ez dago-eta elipsirik.
|
|
2003
|
|
|
Ez da orain gauzarik beharrena hemen geratu eta paganismoaren gizonik sona handikoenetan halako argi ilunak eta on gaitzak zehaztea, ezta justiziaeta ekitate arauak nola ezagutu zitzaketen ere ikertzea, aldi berean, horiek nondik datozen ezagutu gabe. Kristau erlijioaren
|
lehen
osagaiek askatzen digute korapilo hori, hark ere gizonaren lehen izaera erakusten duela. Horren bidez okerraren arrazoiak bistara daitezke eta horrekin batera ere, badatoz argira Jainkoak ezarri dituen printzipioak.
|
|
2005
|
|
|
Zuriak aurrekoak baino zapore leunagoa eta mingarriagoa du, eta muztio horixka bat egiteko oinarri gisa balio du, amerikarra ere deitzen zaiona. Saltsa horietako batzuk nabarmendu egiten dira, haziak ez direlako zerrendaren
|
lehen
osagaiak, espero zitekeen bezala, baizik eta hirugarren postua betetzen dutelako, uraren eta ozpinaren atzetik. Hala ondorioztatzen da CONSUMER eroski k 2006ko martxoan egindako saltsen analisian.
|
|
|
Beste turroi batzuk eta fekulenak ere nabarmentzen dira.
|
Lehenek
osagaien araberako izena dute (gorringoa, krema, elurra, pralinea, txokolatea edo likoreak, besteak beste). Gozogintzako, gozogintzako eta fruta konfitatuko prestakinez bete edo estali daitezke, eta bereizi egin behar dira turroitik, estalduratik edo betegarritik.
|
|
2006
|
|
|
Nola lortu gomendioa Erraza da. Nahikoa da barazkiren bat sartzea
|
lehen
osagaiaren osagai gisa. jaki nagusietan, platera eta/ edo bigarrenen akonpainamendua, baita egunean 3 fruta pieza ere.
|
|
2007
|
|
|
Ideia berbera oinarritzat hartuta, koefizientea edo kuota arautu da. Kuota jadanik ez da
|
lehen
osagai erkide izena hartzen zuten horien gaineko partaidetza. Aitzitik, kuota da pisuak eta horri lotutako
|
|
|
Beraz, lehenengo galdera sorta hortik letorke: zergatik da naturala bikotehauen
|
lehen
osagaia eta ez bigarrena. Zein konnotazio esleitzen diogu bakoitzari. Zein eratako bereizketarako erabiltzen dugu dikotomia bera?
|
|
|
Aurrekariak (aposizioen
|
lehen
osagaiak: Irakasle Kepa; Kepa, irakaslea?
|
|
2008
|
|
|
Arlanza> (ibaia;
|
lehen
osagaian eman daiteke ar >, piedra, erroa; ildo berekoa Arlanzon). > raia.> Basconcillos> (Bascón>/ vascón> gentilizioari loturiko, bes telako Bascuñana> Vasconiana), > Vascones) > ahantzi gabe; jakina denez, ertaroan euskaldunek ere lur eremuak birpopulatu zituzten mairuen erasoa desager tzean).
|
|
|
Leg. 665, 3, 1848 urtea). Baljobi> (lur-saila,
|
lehen
osagaia gaztelaniazko val > (valle). –Una heredad en termino del Priorato que Baljobi de cinco celemines y cuartillo...? (Arch.
|
|
|
saila;
|
lehen
osagaia bizkar >, loma? > atzizkiaz. Ildo beretik Burgosko toponimo etan Bizkarra, > raga).
|
|
|
Araban beiti> > > betxi> > > betxe> eta bide> > > bede> prozedura fonetikoak atzematen dira, noiz edo noiz, erdalduntze zaharreko eskualdetan.
|
Lehen
osagaia etxa >, casa?, baina txarri> cerdo, ez da arbuaitzekoa.
|
|
|
osagaiaz). Zagalaviña> (toponimo hibridoa;
|
lehen
osagaia, agian, zabala ren adulterazioa da, baina ez da ziurra; bera Beloradoko eskualdean Zalagaviña> metatesiaz).
|
|
|
Pr. Leg. 573,1
|
Lehen
osagaia oian >, bos que, daiteke, amaieran uela> txikidurazko atzizki erromanikoa duela).
|
|
|
(ikus goian bera;
|
lehen
osagaia arr (i), > agian; bigarrena iturri). > Azkarro> (lur
|
|
|
> Rigoitia> kasuan bezala,
|
lehen
osagaian gaztelaniazko río >/ re > (Retuerto>= Río tuer to o torcido, euskaraz Laspiur) ematen dela uste dugu. Rigutia> kasuan zuzenago río > osagaia.
|
|
|
Leg. 1849, 25, 1752 urtea).
|
Lehen
osagaia zabal, agian). Zabaluzea> (lur-saila).
|
|
|
Pr. Leg. 531,8, l849 urtea); agian, lehen silabak al> gaztelaniar artikulua adierazten du, Mendia> soilik ere ematen baita; euskararen ezaguera galtzean, posible da preposizio eta arti kuluak itsastea Neila > > > (A> Neila) > kasuan bezala); bestalde, euskal interpreta zio baten baitan sartzen da Armendia> aldakia,
|
lehen
osagaia Arri> > > r > konposake razkoa izaki, Alkorta> kasuaren moduan). –La mitad de otra en Almendia termino de esta Villa de doce celemines?
|
|
|
Armendia> (lurra; osagaiak ar > (piedra) eta mendia> (monte). Arnasara>(?) > (Espinosako lur-saila;
|
lehen
osagaia ar (a) na izan daiteke, bokalaren erorketaz. Arrearana> (Espinosako lur-saila; bigarren elementua, orobat, arana). > > (San Clemente).
|
|
|
Leg. 696, 20, l752 urtea). Baganeda> (Espinosako lur-saila;
|
lehen
osagaia bago> daiteke Bagadia, > Bagadoi, > Bagoeta> tokize netan bezala, amaierak tokizko eda> gaztelaniarra islatzen duela. Otra de cuatro celemines en la Baganeda del campo surca al regañon Miguel Garcia Martinez y al cierzo de Manuel Manso vecino de San Clemente?. Arch.
|
|
|
1829). Zagalaviña> (inguruko herrietan bera, maiz;
|
lehen
osagaia* Zabala-ren adulterazioa izan daiteke; Gargan chón en bada Zagalaribera). > Zanzarrias> (San Clementeko lur-saila. Bigarren osagaia, itxuraz, > (espeso, lugar de espesura).
|
|
|
Galsomero> (zubia eta belardia, erreg. 442;
|
lehen
osagaia gari/ gal, trigo, izan daiteke; bigarrena gaztelaniar somero). > ratia> (beste herritan Garatea>, portillo alto?, garai > eta ate> elementuetatik.
|
|
|
Pr. Leg.772, 20;
|
lehen
osagaia landa >, campo?, bigarrena bea>,, parte de abajo. Olandabia, > Lozabia> kasuetan bezala.
|
|
|
Restauluzea> (belardia; bigarren elementua luzea>, largo?, bestela ko Rastroluzea, > Restuluzea, > Restroluzea, > Reteluzea> delakoak kontuan izanik). Riogutia> (erreka, erreg. l472 Ildo beretik Regutia, > Rigutia,
|
lehen
osagaia gatelaniaz ko río eta bigarrena gutia>, menor?. Riotxikito> beherago).
|
|
|
Pr. Leg.772, l3). > Zabaluka>(
|
lehen
osagaia zabal >, ancho, extenso?,
|
|
|
Artikolana> (Artikorana>?, > lur-saila eta aintzira,
|
lehen
osagaian arte >, entre?
|
|
|
euskualdean ezaguna den Balza> toponimo zaharra). > Bajobi> (Valjubi ren aldaki irekia;
|
lehen
osagaia val> gaztelaniarra izan daiteke Valondo, > Valmala, Valloca> bezala; erreg. 1 Valjobi, > erreg.
|
|
|
Eskarriturrias> (hidronimoa;
|
lehen
osagaia ezkar >, arce, bigarrena iturria>, fuente?,
|
|
|
171, 1000). Mendikillo>(
|
lehen
osagaia mendi>, monte?, Mendegillo.> Mendigillo> aldakiak izaki; erreg. 270).
|
|
|
Testuinguruen argitan ohartzen gara hasieran zalantza sortu diguten aditz asko, bi argumentukoak direla, eta, ohikoa den bezala, izen elkartuko
|
lehen
osagaiak, gaia, argumentua hartzen duela:
|
|
|
Aurreko egi turetan baino indar handiagoz somatzen da hemen pen> bera aztertzearen beharra. Hala ere, elkartuko
|
lehen
osagaia, gaia, dela esateko arazorik ez dago.
|
|
|
Gaur egun hiztun gehienon senean guztiz lexikalizatuak den norbera, > norbere> konposatuon atzean osagai biko egitura dugu, Lazarragaren eta tradizio zaharreko beste izkribu askotan garden ikusten dena. Nor> izenordain anaforikoa
|
lehen
osagaitzat, gehienetan nork> kasu ergatiboan, eta gutxiagotan nor> eta nori> beste kasu oinarrizkoetan ageri dela; eta bigarren osagaitzat bere> posesiboa. Gure izkribuan nork> bere> erakoak dira erabilerarik gehienak (a); bat bada horraitino nor> bere> eredukoa (b), eta kasu baten behintzat bere> posesiboa mugatzaileaz eta deklinaturik darabil (c).
|
|
|
Artalde> hitzean (eta, besterik esaten ez den artean, bere antzekoetan) art > lexema enbor hotsaldatu zaharra plus alde> elementua8 zatikatu behar da, ez ar (t) > batetik eta talde> bestetik. Labur bilduz, beste hain bat hitz elkartetako
|
lehen
osagaia du artalde> horrek: artetxe, > > artegi, > artile, > artantzu> eta abarretan ageri den bera.
|
|
2009
|
|
|
Array aren osagai jakin bat lortzeko, dagokion indizea kortxete[] artean jarri behar dugu.
|
Lehen
osagaiaren indizea 0 da, bigarrenarena 1, eta horrela hurrenez hurren.
|
|
|
Jende askorentzat gozoa dela pentsatzea azukre edo deribatuekin egitea da. Azukrea izan da eta da erreferentzia gozo nagusia; postre, opil eta gozogintza errezetek unibertsal gozagarri hori zuten
|
lehen
osagaietako bat. Hala ere, ekarpen horrek zapore handia ematen badu ere, produktu azukretsuak oso gustagarriak dira, kaloria ugari ematen ditu.
|
|
|
Emakumeen eta gizonen ohituren eta arduren aldaketek epe ertain eta luzeko prozesuen emaitza izan behar dutela argi dago. Berdintasunerantz joateko
|
lehen
osagaietako bat lana, familia eta bizitza pertsonala uztartzeko aukera izatea dela iritzita, Bortzirietako Oinarrizko Jendarte Zerbitzuek koordinatuta Ituna berritu dute 22 gizarte eragilek.
|
|
2010
|
|
|
Jakin mina gure ezaugarria da jaiotzen garenetik, eta horixe da Zientziak behar duen
|
lehen
osagaia.
|
|
|
Dena ondo. Eskuratu dut
|
lehen
osagaia.
|
|
|
|
Lehen
osagaia alferrik dut beste biak ez baditut.
|
|
|
Xantasek gorde zuen
|
lehen
osagaia nik bigarrena eta Lem doktoreak hirugarrena.
|
|
|
Osagai kopurua ia ez da aldatzen, eta horien ordenak zapore, usain eta testura bereizten ditu. Etiketan, zerrendako
|
lehen
osagaia da ugariena; gainerakoak, berriz, gutxituz doaz, bukaerara arte. Kontsumitzaile askok produktu horien osaerarekin duten nahasteak xehetasunez azaltzera behartzen du.
|
|
|
osagaien azterketa Merkatuan gehien ezagutzen diren “edari energetikoen” markek antzeko osaera dute:
|
lehen
osagai gisa karbonatutako ura, hainbat azukre (azukrea, destrosa edo glukosa), taurina (%0, 4), glukorolaktona (%0, 24), kafeina (32 mg/ 100 ml), bitamina barietatea (B3, B5, B6 eta B12 koloreztatzaileak) eta gehigarriak. Marka batzuek guarana gehitzen dute, beste substantzia kitzikagarri bat.
|
|
|
Hala ere, kontu handiz irakurri behar dira osagai zerrenda eta industriako produktu horien nutrizio osaera, gozo bat benetako fruitu lehorren krema baino gehiago direla ulertzeko. Hur kreman, ezagunena eta erabiliena, azukre(
|
lehen
osagaia) eta landare olio (bigarren osagaia) baino fruitu lehor gutxiago eransten dira. Hurra gehien dituen markan, osagai guztien %13 besterik ez dira (beste marka batzuetan, %3 baino ez).
|
|
|
Ikertzaileek 70 urtetik gorako 217 boluntariorekin egin zuten lan, oroimen eta DCL arazoekin. Ikerlanerako, bi taldetan banatu zituzten boluntarioak, ausaz eta itsu bikoitzeko tekniken bidez.
|
Lehenaren
osagaiei Trio Be Plus izeneko pilulak eman zitzaizkien, B6 bitamina, B12 bitamina eta azido foliko ugari zituztenak. Bigarren taldeari plazeboa eman zitzaion.
|
|
2011
|
|
|
Ez da argia; oinarrian latineko altu tik ateratako alduegon liteke, baina hau alegiazko kontu hutsa da, gainerakoa argia ez izanez (cf., hala ere, Altuna deitura eta Aldura toponimoa). Beste aukera bat, hau ere erabat alegiazkoa, disimilazioz* Zaldunzin en moduko batetik atera dela kontu egitea da, Artikutza aztertzean aipatu dugun Zezenarro> Ezenarro-ren ildotik, hots,
|
lehen
osagaitzat zaldu ‘soto’, ‘zuhaiztia’ zukeen aldaeratik. Bukaera, ordea, eta esan dugun bezala, iluna da.
|
|
|
Etimologia azalpena:
|
Lehen
osagaia zer den ez da argia; Ateta ren moduko toponimo batean oinarriturik egon liteke, baina ez dakigu hala denetz. Bigarrena borda izen arrunta da.
|
|
|
Osagai argiak, nolanahi ere, loi ‘lohia’ eta arte dira, hots, ‘Lohia izeneko aurkintzaren erdialdea —ez goiena ez barrena—’ dukegu hemen.
|
Lehen
osagaiaren karietara cf. Artikutzako Loigorri eta Loitzate (Er., 125) edo Goizuetako bereko Loidi.
|
|
|
Etimologia azalpena: Irudi du
|
lehen
osagaia maese errespetuzkoa dela (cf. Donfermiñenea n, Donmartinenea n eta Donpedro n dugun don), Maisuborda n ageri den Maisu horren jatorri bera duena, hots, latineko magister.
|
|
|
Burdinola ere izan dela edo etxeak burdinola eduki duela aintzat hartuz gero, aise da bukaeran ola ‘burdinola’ dugula kontu egitea, ‘etxola’ adiera ere ezin baztertu daitekeen arren.
|
Lehen
osagaia zibo, ziba ‘txantxaria’ jostailu izena dela pentsa liteke, bertan behinola olari eragiteko itzulika edo zabuka ibiltzen zen izen bereko tresnaren bat zegoela onetsiko balitz. Cf. Madola.
|
|
|
Itxuraz aita eta seme ahaide hitzak eta egi toki atzizkia dira osagaiak, baina ez dugu lekuko zaharrik eta badakigu askotan itxurek engainatzen gaituztela, ziria sartzen digutela. NTEM lanean (54 or.) n dun aldaera ere biltzen da, Aitasenigui (1857), Aitasanegui (1894), Astasemegui (1846) forma ez ezik, eta baliteke
|
lehen
osagaia aita ez izatea, bigarrena seme ez izatea edo ez bata ez bestea irudi duena ez izatea. Egia esan, aski bitxia da gure ustez aita eta semea aldi berean azaltzea, baina, idatzi bezala, ez dugu testigantza zaharrik.
|
|
|
Dokumentazioa urria da eta datuak ez dira elkarrekin biziki ongi arrainatzen. Irudi du irin izen arrunta dela
|
lehen
osagaia eta berro (ikus Aitaborro sarrera) bigarrena, baina testigantza gutxi ditugu. Lekuko berriek, baina ez ahozko guztiek, bestalde, bukaeran ibar ‘harana’ ikustearen alde hitz egiten dute.
|
|
|
Etimologia azalpena:
|
Lehen
osagaiaren edo osagaien jatorria ez da argia. Bigarrena, berriz, garate ‘goiko atea, goiko harratea’ dela garbi dago, karate bilakatua txistukari ahoskabe ((t) z) ondoan.
|
|
2012
|
|
|
Kakao krema ezagun baten edukian «esnea, kakaoa, hurrak eta azukrea» dioen mezua ez dator bat jatorrizko formularekin, osagaien ordenari dagokionez. Azukrea bera edo beste eratorri batzuk (glukosa xarabea, fruktosa xarabea edo fruktosa xarabea) dira zerrendako
|
lehen
osagaiak, eta, beraz, formulako osagai ugarienak eta neurri handi batean produktuaren balio energetikoa eta nutrizio balioa zehazten dutenak. Elikagai azukreduna denez, gozoki gisa hartu behar da.
|
|
2013
|
|
|
Eta Basomartxo be bai beste alde batzuetan. Kanpora edo baso dogu
|
lehen
osagaian, eta martxo bigarrenean, basora ibiltaldia akordauazoten deuskuna.
|
|
|
Elikagai horietan, gainerakoetan bezala, osagaiak beheranzko ordenan agertzen dira, gehitutako kopuruaren arabera. Batzuek kakaoa dute lehenik (berez naturalagoak izango dira), eta beste batzuek azukrea zerrendako
|
lehen
osagaia da. Azukrearen ordez fruktosa dutenak ere badaude, eta, kontsumitzaileari jakinarazteko, gauza bera da kalorien ondorioetarako.
|
|
|
Desnutrizioa duten txakurrak: dietaren osagaiak Zakur meheak gantz eta proteina gehiago behar ditu janarian, baita haragi eta arrautza gogorrak ere Txakur oso mehe baten dietako
|
lehen
osagaiak oilaskoa, indioilarra, arkumea edo haragia izan behar du. Bila itzazu %18ko gantz edukia duten kalitatezko elikagaiak, eta proteinak %28 eta %30 artean.
|
|
2014
|
|
|
Narratzaileak pasartearen hasieran irakurriko duen testu bat idatzi behar duzue,
|
lehen
osagaian prestatutako informazioa oinarri hartuta: gertaera noiz, non, zer testuinguru historikotan kokatuko den, eta, hala balitz, sortutako gatazka horren kausa/ ondorioak, etab.; mapa bat ere presta dezakezue, lagungarri gisa.
|
|
|
Bilatu hautatutako proposamena egoki islatzen duen argazki edo irudi bat, eta erantsi
|
lehen
osagaia egindako aurkezpen interaktiboan.
|
|
|
Unitatearen
|
lehen
osagaian materialen propietateez ikasitakoarekin, erraz egingo duzu hemen proposatutakoa.
|
|
|
Gainera, gaur egun gosaritarako zereal mota asko daude, egunero kontsumitzen den motan asmatzea oso garrantzitsua da, eta, beraz, ohitura ona edo ohitura txarra izaten da. Gehiegitan,
|
lehen
osagaia azukrea da zerealen ordez, eta, beste batzuetan, azukre nahaste gehiegi izaten dituzte, eta horrek zerealak bihurtzen ditu, energia iturri mantso eta progresiboa izan beharrean. Beraz, ez da alferrikakoa jakitegian zer kaxa dagoen ondo aztertzea.
|
|
|
Marmeladatik ere arretaz irakurri behar da, eta azukre gehiago erantsi. Deigarria da, eta ez oso atsegina marmelada marka batzuetan, azukrea da
|
lehen
osagaia; fruta, berriz, ez da produktuaren pisuaren %50 baino handiagoa. Naturalenak aukeratzea, aditiborik ez dutenak (edo ez dutenak) eta fruta proportzio handia dutenak oso irizpide arduratsua dira.
|
|
|
Topatutako
|
lehen
osagai organikoarekin nahasi zen.
|
|
2015
|
|
|
baro (Arabako leku askotan).
|
Lehen
osagaia eusk. har edo, beharbada, eusk. abaro.
|
|
|
Arabako leku askotan erabiltzen da.
|
Lehen
osagaia eusk. hamarreko.
|
|
|
Terreno de maiz (Aristizabalek Zigoitian).
|
Lehen
osagaia eusk. arto.
|
|
|
Kontrastan ere ezaguna da.
|
Lehen
osagaia eusk. bi.
|
|
|
Zigoitian, Lunan eta Baranbion ere ezaguna da.
|
Lehen
osagaia eusk. buru.
|
|
|
El cierre delantero afecta forma circular (Lopez de Gereñuk Barrundian).
|
Lehen
osagaia eusk. burdi, gurdi.
|
|
|
esanahia. Dirudienez,* ardikakuso hitz elkartuaren
|
lehen
osagaia hartzetik dator. Landucciren hiztegian agertzen da.
|
|
|
Bigarren osagaia eusk. burrina, burdina.
|
Lehen
osagaia talo > tala > pala(?).
|
|
|
Kanpezun eta Lunan ere erabiltzen da.
|
Lehen
osagaia eusk. etxe(?).
|
|
|
Aperitivo en la matanza del cerdo (Lopezek Baranbion).
|
Lehen
osagaia eusk. txitxi(?).
|
|
|
Lunan ere ezaguna da.
|
Lehen
osagaia eusk..
|
|
|
Zigoitian, Lunan eta Baranbion ere ezaguna da.
|
Lehen
osagaia eusk..
|
|
|
La rueda del carro (Ruiz de Larramendik Agurainen).
|
Lehen
osagaia eusk. gurdi.
|
|
|
Kanpezun ere ezaguna da.
|
Lehen
osagaia eusk. egur(?).
|
|
|
Unitatearen
|
lehen
osagaian materiaren egoerak eta materiaren portaeraren inguruko fenomenoak
|
|
|
Beste ohar bat egiteko beharrean gaude; izan ere, euskaraz, izen biz osatutako izen konposatuak bere
|
lehen
osagaian dauka oinarria: lehen elementuak bigarrena determinatzen du euskal gramatikan.
|
|
|
Aditzaren
|
lehen
osagaia gizonak da. Gizonak ergatiboa da eta aditzaren argumentuen zerrendan ereergatiboa lehenengo dago.
|
|
2016
|
|
|
ETren bigarren osagaiaren(" bietara berdintsu" dioen E3jardunaren) prominentzia egon liteke horren azpian. Bigarren osagai horren zabalkundeak ezkutatu egiten digu, agian,
|
lehen
osagaiaren gainbehera. Litekeena da, alegia, seme alaben gurasoekiko ET jarduna hazten ari den aldi berean E4 jarduna geldirik egotea edota, are, ahultzen ari izatea142 b) eT hiztunen epeko bilakaera, eguneroko kale giro arruntean
|
|
|
1 Unitatearen
|
lehen
osagaiko narrazio digitala egiteko, Ekiguneko Elektrizitateko
|
|
|
Unitateko
|
lehen
osagaiko aztergaia higidura uniformea (HU)
|
|
|
Unitatearen
|
lehen
osagaian angelu zorrotzen arrazoi trigonometrikoekin aritu zara lanean, triangelu
|
|
|
Unitatearen
|
lehen
osagaian materiaren egoerak eta materiaren portaeraren inguruko fenomenoak aztertzen aritu zara, eta baita horiek teoria zinetiko molekularraren bidez azaltzen ere. Horrekin guztiarekin irtenbide bat eman diozu hurrengo misterioari.
|
|
|
1 Unitatearen
|
lehen
osagaiko narrazio digitala egiteko, Ekiguneko Elektrizitateko fenomenoen historia aurkezpenean, eta Gidoi narratiboa antolatzen dokumentuan oinarrituko zarete. Halaber, kontuan hartu taldearen antolaketari buruz fitxaren bukaeran dituzuen irizpideak.
|
|
2017
|
|
|
Hona hemen demokraziaren praktikaren ezaugarri ezinbesteko bat: diseinu instituzional bat(
|
lehen
osagaia), zeinaren bidez, kontra, egin dakiekeen egun indarrean diren buruzagien eliteei eta politiken status quoari (Dahl, 1971), hartara, bermatzeko herritarrek ulertzen dituztela egun indarrean den gobernuaren eta ordena politikoaren arteko ezberdintasunak.
|
|
|
1 Bete itzazu hutsuneak
|
lehen
osagaian ikasitakoarekin. Falta zaizkizun hutsuneak bigarren osagaia bukatutakoan beteko dituzu.
|
|
|
–probable error por. Echarri Aranaz?), 1463koan; eta Echarri de Aranaz, hirugarrenean. Hala ere, toponimo nagusi honen
|
lehen
osagaia, Echaerri, balizko Echaverri baten bilakabide moduan kontuan izatekoa iruditzen zaio bati baino gehiagori, ez ordea bigarrena, Arandas. Badirudi inork ez duela zalantzan jartzen bigarren hauxe akatsa izan dela, baina beste kontu bat gertatzen da lehenarekin.
|
|
|
txiñer (arima, izpiritu) eta muno (muino).
|
Lehen
osagaiaren kasuan, ezagunak dira oraindik herriko zenbait etxetan aipatu izenaren inguruko kontakizunak; eta bigarrenarenean, aldiz, ezaugarri edo gertaera geografikoa izanik, bertan ikusteko modukoa litzateke, baina joan zen mendeko hirurogeiko hamarkadaren amaieran egindako partzela bilketaren garaian (concentración parcelaria), bide berrien zorua sendotzeko erabili zen muino horretako lurra, ...
|
|
|
Jose Mari Satrustegiri entzun omen zion lehen aldiz hitz horrek euskal etimologia ukan zezakeela. Badirudi
|
lehen
osagaian oinarritu zuela aipatu euskal etimologia Kintana jaunak, ezen bigarrena gaztelaniako lehenaren oihartzun gisa azaltzen baitu. Honela jarraitu zuen, orduko hartan:
|
|
|
Emilio Nietok (1997) Aragoi ibaiaren* Aracone etimologia proposatu zuen eta hauxe erromatarren aurreko izena zela esan ere bai; eta bertan, Europa mendebaldean ibaia edo ibai bazterra adierazteko (jatorrian, ur korrontea?) oso zabaldurik den* ar
|
lehen
osagaia antzeman daitekeela gaineratu zuen. Aar (Suitza), Ahr (Alemania), Ar eta Arante (Frantzia) hidronimoak gogoratu zituen eta euskarako haran, valle?
|
|
|
Hala ere, oso interesgarria iruditzen zait Nietoren etimologia,* Aracone, aukera ematen baitigu, Arakil ibaiaren kasuan bezala,
|
lehen
osagaia (i) ara izan daitekeela pentsatzeko, eta bigarrena, aldiz, gune: (i) ara+ gune > aragun (apokopea) > aragon (bokal itxiaren irekiera).
|
|
|
kisusgil/ kisuskil (gisugile, igeltsero), langil (langile), zirringil (zirringila Uharte Arakilen). Eta hidronimo honen kasuan bezalaxe,
|
lehen
osagai berbera duten beste zenbait toponimoren eta hidronimo baten kasuan ere, hitzaren azken tokian doan bokal erdiaren galera suertatzen da: Aralar, Fandoilar (Ziordia) eta Aragun.
|
|
|
bi).? Ez zuen nonbait oso garbi arbi izan zitekeela
|
lehen
osagaia. Bestalde, lan berean, Mitxelenak, 622 osagaia (zu) aztertzerakoan ez du aipatu ere egiten Arbizu eta bai beste batzuk:
|
|
|
|
Lehen
osagaia horrela balitz, ara, beste hidronimo askok izanen luke interpretazio errazagorik: Arlas (ara+ lats; Peralta, Falces), Arlekoa (ara+ lekua; Izu), Arluxea (ara+ luzea; Untzue), Arbozta (ara+ butzu+ ta; Etxalar); Arbutz (ara+ butzu; Irurita), Arburu (ara+ buru; Baztan).
|
|
|
Michelenak (1989, 76) honela jaso zuen
|
lehen
osagaia: –Bolua, bolu < molino> (Refr, y Sent., 147:
|
|
|
|
Lehen
osagaiaren amaierako e > a bihurtu konposizioan: etxaerri > etxarri edo etxerri.
|
|
|
Postposizioen adibideei dagokienez, berriz, esleitzen diren propietateek postposizioa sinplea edo konplexua den adierazten dute. Egitura konplexuen kasuan, postposizioaren
|
lehen
osagaiaren deklinabide atzizkia eta postposizio elementua zehazten dira; egitura sinpleetan, berriz, deklinabide atzizkia:
|
|
|
Eta baita unitatean proposatzen zaizuen gidalibururako materiala eskuratzen ere. Beraz, heldu izatera helduko bazarete, heldu iezaiozue
|
lehen
osagaiari! Lehenbailehen heldu ere!
|
|
|
nitateko
|
lehen
osagaiko aztergaia higidura uniformea (HU)
|