|
2000
|
|
|
Esan bezala, itsasoarekin lotura duten luzera ezberdineko hamar ipuin bildu zituen Edorta Jimenezek bere
|
lehen
narrazio liburuan, Atoiuntzian. Beraz, portuak, arrantzaleak, itsasoa,... etengabe errepikatzen diren elementuak izango dira.
|
|
|
Hartara, hurrengo narrazioetan errepikatuko diren elementuak baturik agertzen dira bere
|
lehen
narrazio hauetan: itsasoa, droga, sexua, trenbideak, heriotza, desira,...
|
|
|
Jon Arretxeren idatziek hasieratik bidaiekin erabateko lotura erakutsi dute. Bere
|
lehen
narrazio liburua Tubabu (1994) deituriko kronika liburua izan zen. Geroago, Tuparen seme alabak (1996) deituriko kronika liburua argitaratu zuen.
|
|
|
Eleberri hau hogeita bat kapitulu labur eta eranskin batek osatzen dute. Bertan, Jimenezek Atoiuntzia (1990) deituriko bere
|
lehen
narrazio liburuan aurkezturiko itsas mundutik urrundu, eta Bilbo hirian gertaturiko lapurketa baten nondik norakoak kontatzen dizkigu.
|
|
2002
|
|
|
B. Atxaga gazteak 1971n argitaratua zuen bere
|
lehen
narrazioa," Lo que anhelamos escribir", El Norte de Castilla egunkarian, eta 1970eko hamarkadan sendotu zuen hasiera hura, abangoardismo osteko poetikak bere egiten zituzten testu esperimentalak argitaratuz. Ziutateaz eleberriaz eta Etiopia (1978) poemarioaz ari gara, lanotan modernitatearen amaiera ekarri zuen asperdura poetikoa iragazten baita.
|
|
2005
|
|
|
|
Lehen
narrazio hauetan, eta poesian ere, Sarrionandiak mundu literario berria eskaini zion irakurleari eta literatur tradizioan murgiltzeko bidea, hizkera erakargarri baten eskutik. Beraz, Pott bandaren asmoak gauzatu egin ditu.
|
|
2010
|
|
|
Ene
|
lehen
narrazio liburuan agertzen da jadanik" euskal gatazka" delakoa," Nota urdinak" titulatzen den ipuin luze batean (ingelesezko" blue notes" delakoaren itzulpena noski, protagonista nagusiak jazz musikariak direlako), Mario Onaindiak manikeotzat joz (ez baitzen ekidistantea) Verinesko topaketan kritikatu zidan hura bera. Bertan zinegotzi abertzale baten hilketa kontatzen da, estatu terrorismoa salatzen da, baina ez ETArena.
|
|
2011
|
|
|
Hirugarren orrialdean azaltzen den heriotza beraren deskripzioa dago xehero.
|
Lehen
narrazioaren buruan letra larriz Affaire Leon Vitalis & Maria Boyer. Bigarren zehaztasuna:
|
|
2012
|
|
|
Laborariak zituen gurasoak, eta bera ere nekazari lanetan aritu zen 12 urte zituenetik. 21 urterekin, Txinako Armadan sartu zen, eta garai hartan hasi zen literatura ikasten eta
|
lehen
narrazio laburrak idazten. Tuoming de hong luobo (Kristalekzo errefaua) nobela laburrarekin lortu zuen Txinako irakurleen artean ezaguna izaten hastea, 1986an.
|
|
|
Sarrionandiaren gainerako sorkuntza lanetan ere presentzia nabarmena dute pertsonaia apokrifoek. Hainbat ipuin eta poemaren aurrean jarritako epigrafeak autore apokrifoenak dira, 134 esate baterako Narrazioak (1983) liburuko
|
lehen
narrazioarena, Sarrionandiak berak aitortzen duenez:
|
|
|
|
Lehen
narrazioan, Estazioko Begiradak delakoan, neuk asmatu dut epigrafea eta, bestalde, ez dut uste Michel Saulaie izena literaturako enziklopedietan aisa aurki daitekeenik. Texto honetan, ipuin bat baino, pertsonaia eta istorio amaraun bat moldatu dut, nahiz eta finean ezer guti utzi (Sarrionandia 1983a:
|
|
2013
|
|
|
1992koa du
|
lehen
narrazio bilduma, Ezer baino lehen. Gorka Bereziartuak kitatu zituen liburuarekikoak tarte honetan bertan.
|
|
|
Dena ez dago gure esku
|
lehen
narrazioan agertzen zaizkigu euliak liburuari tonoa emanez, baserri batean dauden pertsonaiak zerbaiten bila daude eta euliek eragotzi egingo diete haien helburua betetzea. Opariak en hiritik herrira doaz Añes eta Truko" ekografietako mamuak zakila duela ospatzera" familiarekin.
|
|
|
Zorrotz hezi zuen amak alaba, baina, hamalau urterekin eskola utzi, eta etxetik alde egitea erabaki zuen Lessingek, haren autoritarismotik ihesi. Orduan hasi zen
|
lehen
narrazioak idazten. Gazte ezkondu zen idazlea Frank Wisdom funtzionarioarekin, baina bi ume izan eta gero banandu egin ziren.
|
|
|
Beka ezagun bati esker autorea Suedian ikasten ari zela jaio zen Aulki bat elurretan
|
lehen
narrazio liburua idazteko proiektua, gerora irabazitako Igartza Bekaren bitartez eta Elkar argitaletxearen eskutik gauzatuko zena. Inguru arrotzak inspiraturik ziur aski, obra horretan nabariak dira Suediako paisaia izoztuen eragina eta hango jendearen bizimodu eta ohituren oihartzuna.
|
|
2015
|
|
|
figlio di un cane ipuina zen, idazleari ezagutzen zaion lehen ipuina. Izan ere, haren Narrazio guztiak() liburuan, Elkarrek 2011n kaleratu zuenean, horixe da ageri den
|
lehen
narrazioa. Chicagon kokatutako gangster istorio bat dugu.
|
|
|
Nobelagintzako ekarpenak, bada, urriagoak dira. Aurreko hamarkadan argitaratu ziren Txillardegi eta Saizarbitoriaren estreinako nobelak, eta 75 aurreko aldi horretan, Luis Haranburu Altunaren lehen nobelak, Itsasoak ez du esperantzarik (1973), esaterako, dira aipagarri, aurretik aipatutako Anjel Lertxundiren
|
lehen
narrazioekin batera.
|
|
|
–Gudari zaharraren gerra galdua?
|
lehen
narrazioko gudariaren zoria, eta hurrengo hiruretan, ni, dioenarena, txarra da.
|
|
|
Adibidez, «01 El principio», «02 Cantando para recordar», eta abar.
|
Lehen
narrazio lerroa, beraz, ordena kronologikoaren arabera egituraturik agertzen zaigu. Hala ere, erabiltzaileari aukera ematen zaio ordena bestelakotzeko, bideo piezak atalka eskaini baitira, eta ez josirik.
|
|
|
Erabiltzailearen esku dago protagonista horien lekukotzetara zer hurrenkeratan heldu nahi duen erabakitzea. Are gehiago, narrazio lerro batetik bestera jauzi egiteko aukera ematen du egitura narratibo horrek,
|
lehen
narrazio lerroan protagonistaren batek interes berezia pizten badu, protagonisten atalera jo daitekeelako, abesbatzaren narrazioaren lerro nagusia gero berrartzeko utziz. Bidearen irudiak bi narrazio lerro horien arteko lotura irudikatzeaz gain, erabiltzaileak nabigazio prozesuaren bitartez egingo duen bideari ere egiten dio erreferentzia; aldi berean, nabigazio esperientziari esker, alzheimerdunek eginiko bidearen esperientzia bere egingo dute.
|
|
|
Jakina, transmedia ekoizpen hauetan ez da logika narratibo bera eraiki, batzuek besteek baino malgutasun handiago erakutsiz narrazioaren adarkatzeak ibiltzeko: Las sinsombrero k eskaintzen du adarkatzeetan aske aritzeko aukera gehien; Las voces de la memoria k bi narrazio lerroetan jauzika aritzeko aukera eskaintzen du, nahiz eta
|
lehen
narrazio lerroaren hurrenkera zehaztu; Calles perdidas ek hurrenkera esplizituki adierazten ez badu ere, ezkerretik eskuineranzko lerrokatzeak hurrenkera hori lehenesten dela iradokitzen du; eta azkenik, Mujeres en venta k hurrenkera esplizitua irudikatzen du narrazio lerro batean, baina, transmedia ibilbidean adarkatzeak aniztu egiten dira (plataforma ugarik proposaturiko hedatzeari esker)....
|
|
|
Las voces de la memoria dokumentalean bada ahots narratibo bat posizio diskurtsibo nagusia duena, narrazioa egituratzea helburu duena: atalen izenburuek narrazioaren sekuentziak laburbiltzen dituzte, bideo puska bakoitzak
|
lehen
narrazio lerro horretan duen lekua adieraziz. Edonola ere, ikus entzunezkoetan narratzailearen ahotsik ez dugu, eta protagonisten ahotsak dira nagusi, kamerak murgiltzearen itxurak eginez.
|
|
|
109) narrazioan, VII. atalean, andere batek gortina baztertzen du kalera begiratzeko, XIII.ean ere «neskatxa bat zegoen, geldi eta isila» leihotik begira, XVI. atalean deskribatzen den argazki zaharrean neskatila bat itsas bazterrean amapola xorta bat eskuetan ageri da, XVIII. atalean agertzen den neska galdu egin da eta ez daki etxera itzultzen, baina haren solaskideak nahiago du galdera gehiago ez egin («nahiago nuen enekin gera zedin, bere misterioak ezagutu baino»), eta seduzitu dezan uzten du, oraindik jakin gabe hain beldurturik baina biluzteko prest dagoen neskatxa enigmatikoa nor den... Olerki liburuetan zirriborratutako emakume tipoak aurki daitezke beraz, haren
|
lehen
narrazio liburu honetan ere: leihotik begira bizi dira, isilik, geldirik, loreak biltzen, esperoan, hondartzan... ez dugu beraiei buruz deus askorik jakiten, ez badira sexuari loturiko kontuak edo gizonezko batekiko harremanetik eratorritakoak.
|
|
|
Gorde nazazu lurpean en dugu patuari buruzko gogoetarik aberatsena. Gudari zaharraren gerra galdua
|
lehen
narrazioko gudariaren zoria, eta hurrengo hiruretan" ni" dioenarena, txarra da. Emakumearekin ezin bat egitea erabaki duen zori txar hori gainditzeko aukera azken narrazioan zabaltzen da soilik, eta ez da aukera hutsa baizik, ez da mamitzen.
|
|
2019
|
|
|
Zumalakarregi, Santa Kruz, Carlos Séptimo, Bilboko setioa, mar eta mar eta marmar, aitaren erretolika, gaztelaniaz ondo irakurriko zukeen arren, argentinar batek itzulita. Leirek 2.500 euro ordainduko dizkio Eszter Nagyri Hungariako
|
lehen
narrazioa itzultzeagatik, beste horrenbeste emango dio bestea topatzen duenean.
|
|
2020
|
|
|
Laminak Eñaut Etxamendiren
|
lehen
narrazioaren lehen emanaldia Herria astekarian agertu zen 1964ko urriaren 8an. Bestela erranik, Arantzazuko bilkuran Euskaltzaindiak euskara literario batuaren zabalkundea finkatu baino lau urte lehenago.
|
|
|
Etxamendiren erabaki etikoetan azkena, hizkuntza literario ez batuarena dugu. Laminak
|
lehen
narrazioaren lehen atala Herria astekarian agertu zuelarik 1964ko urriaren 8an, euskara literario batua gauzatu gabe zegoen. Etxamendik, ordea, ez du gaurdanik euskara literario baturik erabili bere narratiban.
|
|
|
1992koa du
|
lehen
narrazio bilduma, Ezer baino lehen. Gorka Bereziartuak kitatu zituen liburuarekikoak tarte honetan bertan.
|
|
|
Itsasoa da bide bakarra (Utriusque Vasconiae, 2014) eta Idazleen gorputzak (Susa, 2019) —, ipuingintzan nabarmendu da. Eta handik gutxira gaur (Susa, 2004) izan zuen
|
lehen
narrazio liburua, eta, haren ondotik, Haragia (Susa, 2007), Katu jendea (Elkar, 2010) —Igartza sariaren irabazlea— eta Bihotz handiegia (Susa, 2017) plazaratu zituen. Azken horrekin, 2018ko Euskadi saria irabazi zuen euskarazko literaturaren atalean, baita urte bereko haur eta gazte literaturaren arlokoa ere, Julen Ribas ilustratzailearekin batera ondutako Santa Familia komikiagatik (Ikastolen Elkartea).
|
|
2022
|
|
|
Narrazio espekulatiboak idazteko eskatu zieten hainbat idazleri, eta Gasteizko Errekaleor gune okupatuan girotu zuen berea Agirrek. Hura izan zen etorkizunean girotu zuen
|
lehen
narrazioa, eta esperientzia haren ondorengo da eleberria, dioenez. «Mundu berri bat deskubritu nuen.
|
|
|
Narrazio espekulatiboak idazteko eskatu zieten hainbat idazleri, eta Gasteizko Errekaleor gune okupatuan girotu zuen berea Agirrek. Hura izan zen etorkizunean girotu zuen
|
lehen
narrazioa, eta esperientzia haren ondorengo da eleberria, dioenez. «Mundu berri bat deskubritu nuen.
|
|
|
Atxilotua izan baino lehentxeago arte aritu zen Nemirovski eskuizkribu hori lantzen, eta haren senar Michel Epsteinek mekanografiatu zuen, idazleak eskuz idatzitako oharrak ere jasoz: «Aurreko edizioarekiko aldaketa nagusiak
|
lehen
narrazioari dagozkio, Ekaitza ekainean izenburukoari; bigarren narrazioak, Dolce k, ez du aurrekoarekiko aldaketarik. Antza denez, Nemirovskik ez zuen denborarik izan horren lanketari heltzeko».
|
|
2023
|
|
|
1980ko hamarkadan kaleratu zuen bere
|
lehen
narrazio laburra, Einstein' s Monsters (Einsteinen munstroak). Gerora, idatzi zituen gehiago ere:
|
|
|
«Maiz pentsatu izan dut besteei batere diskreziorik gabe adituz hasi nintzela idazten, edo, behintzat, entzuten nuenari esker ikasi nuela elkarrizketak idazten», azaldu zuen solasaldi batean. 9 urte baino ez zituela ekin zion bide horri, eta 13 urterekin argitaratu zituen bere lehen ipuinak, prentsan; helduentzako
|
lehen
narrazioa 16 urte zituela eman zuen. Witwatersrand Unibertsitatean urtebete egin zuen, baina ez zituen ikasketak amaitu, eta 25 urterekin, Johannesburgon behin betiko kokatu zuen bere bizilekua.
|