|
2000
|
|
|
Euzko Enda, Euzko Deya, Ge rn ikaeta Euzko Gogoa. Hauetan,
|
lehen
eskuko informazio iturri aberatsa eta balio handiko testimonioak eta lanak aurki ditzakegu, nahiz eta oraindik gutxi baloratuta eta aztertuta izan. Dena dela, Franco hil ondoren, horietatik lehen etapako Euzko Deya eta Gernika berrargitaratu direla esan beharra dago.
|
|
|
Hala ere, horiek ere ez dira merezi duten arretarekin estudiatu. Eta, gainera, oraindik garai horietako testigu asko bizirik zeuden bitartean gertatu da hori, sarritan
|
lehen
eskuko testigantzak eskuratzeko aukera zegoenean. Dudarik gabe, ahanztura honekin gure ondare kultural eta historikoari ez diogu mesede handirik egiten, baina, zoritxarrez, hori bide da gaur egungo giza dinamika, eta beraz, horren aurka ezer gutxi egin ahal dugu orrialde hauetatik. j
|
|
2002
|
|
|
Nazioarteko historia sozialaren eta antropologiarenikuspegiak geurera ekarriz, balantzea eskaintzen digu gai honen inguruan EuskalHerrian egin denaz eta egiteko dagoenaz. Bloke hau amaituz, Xabier Alberdik, AroBerrian Gipuzkoaren eta Lapurdiren artean izan zen merkataritza harremanaaztertzen du,
|
lehen
eskuko iturriak baliatuz.
|
|
|
Herriarekiko harreman zuzena eskaintzen zuen eremuan lan egitea funtsezkoa jotzen zuten, bakoitzak berean eta bere euskalkia erabiliz, iturrietatik bertatik informazioa eta lekukotasuna eskaini ahal zutelako, eta horretan zetzan beste komunikabide batzuekiko desberdintasun nagusia: teletipoetako, prentsaurreetako edota beste edonork bidalitako informazioan oinarritu beharrean,
|
lehen
eskuko adierazpenak, datuak eta lekukotasunak eskaini ahal zituzten, herritarrek berek emanda, haientzat herri txiki horietara heltzea errazagoa baitzen, kate handientzat baino. Herritarrekiko harreman hori, gainera, euskaraz garatu nahi izan dute emisora horiek, batzuek gaztelania ere erabiltzen duten arren.
|
|
|
Dena dela aipatzekoa da Radio Emisora Bilbaína zelakoak eskaintzen zuen Alas izeneko albistegia, zeinak oso garrantzi handia hartu baitzuen gerra garaian. 1936ko erdialdean, Guda Zibila heltzean frogatu zuen irratiak bere balioa zuzeneko eta
|
lehen
eskuko albisteen berriemale gisa.
|
|
|
Irudikapenak gizakiarenak dira; egitateak, ostera, munduari dagozkio. Egitate baten lekuko izatea, haren
|
lehen
eskuko irudikapenaren jabe izatea da, ez besterik. Egitate bat kontatzea, eraikia izan den errealitateari buruz berba egitea da.
|
|
|
Informazioaren produkzio zeregin horietan, praktika periodistikoan? gutxitan gertatzen delako, zerbait apartekoa da
|
lehen
eskuko albisteak kontatzea; normalean, zerbitzu enpresaren batek, agentziaren batek, kasu, garraiatzen du hedabideraino albistea; gero, kontsumo masiborako zabalduko du albiste hori hedabideak.
|
|
|
Beti da berria. Eta
|
lehen
eskuko informazioa lortzeko, liburuetan aurki daitekeenaz haratago, gogo berezia sortzen da», dio Amelia Ocañak Granadako Unibertsitateko Zoologia Marina irakasleak. Ikerketa egiteko, tesiak eta tesinak ikertzeko lanak egiten zituzten Zoologia Marina irakasgaiko unibertsitateko ikasleek hartu dute parte.
|
|
2003
|
|
|
Esate baterako, 1994 eta 2000 bitartean, etxebizitza erabiliaren prezioa %80 gehitu zen Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Eta
|
lehen
eskuko etxebizitzak %33 garestitu ziren; soldatak, ordea, %25 besterik ez. Txostenik berrienak, EAEko Ekonomia eta Gizarte Kontseiluak aurtengo urrian bertan argitaratutakoak, merkatu immobiliarioan gorakada itzel hori ekarri duten faktoreak aztertu ditu.
|
|
2004
|
|
|
–Mundua azkar aldatzen da –azaldu zion Agentziako arduradun batek–
|
Lehen
eskuko informazioa behar dugu. Eta azkar erabiltzeko aukera.
|
|
2005
|
|
|
AEBk, Eduardo Aguirre Espainiako enbaxadorearen bidez, Gobernuari larrialdiko laguntza eskatu dio Katrina urakanak herrialdearen hego ekialdeko kostan utzi dituen kalte izugarriak arintzeko. Agirrek igandean egin zion eskaera ofiziala Miguel Ángel Moratinos Kanpo Arazoetako ministroari, eta atzo
|
lehen
eskuko materialaren “zerrenda luzea” bidali zuen, ezbeharra izan zuen lekura lehenbailehen bidaltzeko. Besteak beste, elektrizitate sorgailuak, zisterna kamioiak, kanpainako materiala (mantak, dendak, maindireak), prestatutako janari anoak, botikak, azpiegiturak berreskuratzeko makinak eta lohia kentzeko garbiketa ekipoak.
|
|
2006
|
|
|
Gure hipotesia frogatzeko, batez ere, bigarren mailako iturriak erabili ditugu, iturri bibliografikoetara, beste egile batzuek gai honen inguruan idatzirikora, jo dugu eta esan beharra dago bibliografia ugari dagoela. Baina, era berean,
|
lehen
eskuko iturriak ahal izan dugun neurrian erabili ditugu, adibidez, Lope Garcia de Salazarren edo Alonso de Palenciaren kasuetan.
|
|
|
Bi inskripzioen balioa oso handia da,
|
lehen
eskuko dokumentuak izanik, nahiz eta testuingurua galdu diogun Momorenari. Garai horretan ez dago dokumentazio asko Euskal Herrian, oro har, eta, are gutxiago, mendebaldean, ez lehen eskukorik ez eta bigarren eskuko testu literariorik (ezta kanpoko iturriek lurralde honi buruz egindakorik).
|
|
2007
|
|
|
Dantzaren estanpak, eta hegoaldeari jarraituz, Cádizko Unibertsitateak kantu flamenkoaren hastapen tailerrean sakontzen du, ikasleei flamenkoaren makilak bereizten laguntzeko. Baina kantu horri buruzko
|
lehen
eskuko informazioa lortzeko Flamenkoek beren buruaz hitz egiten dute Andaluziako Nazioarteko Unibertsitateaz; artista kontsumituak hurbiletik ezagutzeko aukera emango du; generoko espezialista batengana pertsonalki hurbiltzeko beste aukera bat egun bateko Bizitza dantzan, Ramon Llull Unibertsitateak antolatu duen Cristina Hoyosekin. Eta dantzarik gabeko kanturik ez dagoenez, unibertsitateek Asiako dantzen alde egin dute aurten, Cadizko Unibertsitateak Dantza Hindurekin, Barathanatyam ek, zeinaren jatorria Japoniako antzinako kultura indiarreko tenpluetan edo Sabeleko Dantzan baitago:
|
|
2008
|
|
|
Giro horretan kokatzen zen Azkue, euskal idazle zaharren
|
lehen
eskuko testu eta erreferentziak lortuz. Era horretara, jada 1896 urterako, Azkuek aztertuak zituen, besteak beste, autore hauen lanak:
|
|
|
142 Garaiko Bilboko kultur giroaz eta kultura arloko soziabilitate burgesaz,
|
lehen
eskuko lekukotza eskaintzen du Oruetak (1929).
|
|
|
|
Lehen
eskuko iturrien atala amaitzeko, garaiko egunkari zein aldizkari bildumak aipatu behar dira. Garai eta publikazio batzuk osorik, eta beste batzuk kontsulta puntualagoak eginez arakatu nituen.
|
|
|
Erakundeko kide Manu Errazkinen aburuz, hiru ideia horiek irudikatzen dute ezer baino hobeto euskal preso eta iheslarien senideek datorren igandean Euskal Herriko hainbat hondartzatan egingo dituzten ekimenen funtsa. Urtero legez, Euskal Herriko kostaldean bilduko diren lagunek aukera izango dute Etxerat eko elkarretaratze eta manifestazioetan parte hartzeko eta preso, errefuxiatu eta senideen egoeraz jabetzeko
|
lehen
eskuko informazioa eskuratzeko.
|
|
|
Zer gertatzen da politikarien
|
lehen
eskuko informazio horrekin enpresa pribatuetara joaten direnean?
|
|
|
Diru gehiago irabaztea. Argi dago politikari baten soldata ofiziala nekez lehia daitekeela enpresa batek influentzia handiak eta
|
lehen
eskuko informazioa ezagutzen duen kargudun bati ordaindu diezaiokeenarekin. Beste gauza bat da botere politikoan dauden bitartean ere aberastea, hori ere gertatzen delako.
|
|
|
Aktoreek ere euren paperak prestatu zituzten. Echeguik kartzelan egondakoen bideoak ikusteaz gain,
|
lehen
eskuko bizipenak jaso zituen. «Las Barranquillas txabola auzoan egon nintzen, hango errealitatea ezagutzen, baita droga desintoxikazio zentroetan ere.
|
|
|
Zubibaikoek azaldu dutenez, joan zen astean egin zuten Okupen kasua daraman Eibarko 2 epaitegiko epailearekin biltzeko eskaria. “epaileari
|
lehen
eskuko informazioa helaraztea da gure asmoa, eta aldi berean, okupen arazoari irtenbidea emateko egiten ari direna azal diezaguten nahi dugu”.
|
|
|
Gainera, ez zen hitzaldi solte bat, hiruzpalau baizik, Donostian bertan egin beharrekoak. Aukera ezin hobea genuen
|
lehen
eskuko informazioa jasotzeko eta joango ginela erabaki genuen.
|
|
2009
|
|
|
Kaliforniatik pasatzen diren lagunak aldaketa hauen
|
lehen
eskuko protagonistak dira. Gazteenek aldaketa hauek nola bizi dituzten kontatzera datoz programara.
|
|
|
Horiek, urtero urtero, harrapatutakoaren datuak jasotzen dituen koaderno bat entregatu behar diote administrazioari. Hala,
|
lehen
eskuko informazioa jasotzen dute, bai administrazioak, eta bai ikertzaileek. Gainera, era horretan, arrantzaleek planaren garapenean parte hartzen dute, eta ardura handiagoaz arrantzatzen dute.
|
|
|
...elzunze?, langileekin komenioak eta arazo guztiak eztabaidatzen zituena, taldearen hari guztiak Nazariok berak mugitzen bazituen ere; Teofilo Mariak, ordea, berehala ikusi zuen nekez bete zitzakeela bere planak kontu haiek guztiak berak zuzenki eraman eta langileekin halako harreman batzuk gauzatu ezean, ohi baino ausartagoak, etsaiari gerra egiteko etsaia ezagutu behar baitzuen lehenik eta behin,
|
lehen
eskuko informazioa bitarteko, ez bigarren edo hirugarren eskukoa: gerrari buruzko edozein gidaliburuk esaten zuen hori; aldi berean, baina, aitaren estiloa soilagoa ere bazen neurrian, gurutzatuak eta zaldunak iraganeko kontutzat zituen Nazariok?, gehiegizkotzat behar zuen honek semearen jarduna, nahiz eta Pedro Lakanda eta Martin Belzunzeren iritziak gero eta Teofilo Mariaren aldekoagoak ziren:
|
|
|
Gumersindok bazekien, ondo jakin ere, esku artean zeukan dokumentua delikatua zela. Gerra garaiko eta gerra ondorengo epaiketa sumarisimoen funtzionamenduari buruz
|
lehen
eskuko informazioa zen, material erreserbatua. Gertaerek izen abizenak zituzten.
|
|
|
Euskararen erakunde guztien antzera, debekatuak izan ez zirenean noski, Euskaltzaindia ere falangista eta erreketeen jo-puntuan egon zen.
|
Lehen
eskuko testigantza da Pedro Sainz Rodríguez Hezkuntza Ministerioko arduradun izan zenak Jose Maria Satrustegiri gutunez eman ziona 1982an:
|
|
|
KANDIDO. (Suminduta) Bai,
|
lehen
eskuko informazioa zeukan.
|
|
|
Berez, kodizeak, grekoz idatzia, 1.460 orrialde baino gehiago zituen, eta horietako bakoitzak 40,6 zentimetroko altuera eta 35,5 metroko zabalera zuen. “Sorkuntzako Biblia belaunaldiz belaunaldi nola transmititu zen erakusten duen
|
lehen
eskuko materiala eskaintzen du”, dio Scot McKendrick ek, Liburutegi Britainiarreko mendebaldeko eskuizkribuen saileko zuzendariak. “Erronka handia izan da 650.000 hitz baino gehiagoko testu zahar baten orrialde hauskorrak transkribatzea”, dio Birminghameko Unibertsitateko (Ingalaterra) Teologia Fakultateko David Parker irakasleak eta digitalizazioa egin duen taldearen arduradunak.
|
|
|
Bi arrazoi nagusi izan ditugu kontaktuak egiteko: batetik, guk antolatutako hitzaldietara
|
lehen
eskuko informazioak ekar ditzaten, eta, bestetik, haien proiektuak hurbilago sentitzeko aukera eskaintzen duelako. Palestinako jendearekin ere izan ditugu harremanak; Uruguai eta Israelgo zinema zuzendari eta idazleekin hitz egiteko aukera izan dugu...
|
|
|
Hamasei lekukotasunen artean, aski deigarria izan zen Jose Diego Yllanesen adiskide batena. Hilketa jazo aurreko orduak akusatuarekin egin zituen, festa giroan, eta
|
lehen
eskuko informazioa eman zuen: Hilketaren gauean edan genuen, baina ez basakeria bat egiteko adina.
|
|
|
...ze–, langileekin komenioak eta arazo guztiak eztabaidatzen zituena, taldearen hari guztiak Nazariok berak mugitzen bazituen ere; Teofilo Mariak, ordea, berehala ikusi zuen nekez bete zitzakeela bere planak kontu haiek guztiak berak zuzenki eraman eta langileekin halako harreman batzuk gauzatu ezean, ohi baino ausartagoak, etsaiari gerra egiteko etsaia ezagutu behar baitzuen lehenik eta behin,
|
lehen
eskuko informazioa bitarteko, ez bigarren edo hirugarren eskukoa: gerrari buruzko edozein gidaliburuk esaten zuen hori; aldi berean, baina, aitaren estiloa soilagoa ere bazen neurrian –gurutzatuak eta zaldunak iraganeko kontutzat zituen Nazariok–, gehiegizkotzat behar zuen honek semearen jarduna, nahiz eta Pedro Lakanda eta Martin Belzunzeren iritziak gero eta Teofilo Mariaren aldekoagoak ziren:
|
|
2010
|
|
|
Eragileek, bata bestearen atzetik,
|
lehen
eskuko informazioa eman zioten diputatuari Iruña Okako aztarnategiari buruz, eta hurrengo egunean, Félix López Ondarearen Zerbitzuko buruak azaldu zion zertan zen Eliseo Gilen asmoa. Aurreko arduradun politikoek iradokitakoaren bide beretik, Lópezek jakinarazi zion Lurmeneko zuzendariak fundazio bat egitea zuela amets, Andra Mariaren katedralekoaren ereduari jarraituz, eta grafitoen gainean argitalpen instituzionala kaleratu nahi zuela.
|
|
|
Ez dira erantzun errazeko itaunak hauek, garai hartan euskal erakundeek eginzituzten estatistikak ez zirelako zehatzak izan eta gaur egun dugun dokumentazioarekin zaila egiten zaigulako orduan egin ez zuten lana osatzea. Bada beste arazobat eta da bertan momentuan egin ziren zerrenda eta fitxa asko Frantziaren okupazio garaian Espainiako agente frankistek eskuratu egin zituztela eta Espainiara bidali agiriotan ageri ziren errepublikanoen kontrako neurri errepresiboak hartzeko.Horretara,
|
lehen
eskuko materialaren faltan gaude. Hala eta guztiz ere, hurbilketabat egin daiteke, batez ere Euzkadiko Jaurlaritzak kudeatzen zituen babes etxeetanhartutako jendearen kopurua zehazteko, baita gobernu berak diruz lagun tzenzituen errefuxiatuen zifrak neurtzeko ere.
|
|
|
Lanbidea ezagutzen du, bere lan bizitzaren alderdi batean edo bestean lan egin duelako etxe baten erreformako gremioetako batean. Ezagutu
|
lehen
eskuko merkatua, egunero bertan mugitzen delako. Obra atzeratzeko edo aurrekontua handitzeko edozein aitzakia jartzen du, jabea negoziazioan sartu behar izan gabe.
|
|
|
Hurrengo kontaera honek, berriz, Berdabioren emazteak berak ikusia,
|
lehen
eskuko kontaera dirudi. Izanez ere, senarrak diru faltsua non eta nola egiten zuen, zuzen zuzenean ikusia izan balu bezalaxe kontatzen baitu.
|
|
|
Operazio bat. Adibidez sudur operazioa egin behar zidatelako ingresatu nindutela esango nion, eta galde niezaiokeen ea zer moduzko zirujauak zeuden, bera harakinarenetik pasatutakoa zenez,
|
lehen
eskuko informazioaren jabe izango zelakoan.
|
|
2011
|
|
|
Fukushimakadaren ondoren jende guztia gai sismikoei begira jarri da. Badago ikerketa bat, eta nik
|
lehen
eskuko informazioa dut, deskubritu duena failak daudela egon behar ez ziren tokian, eta horietako faila bat Katalunia erdi erditik igarotzen dela dio. Artikulu hori publikatzean sekulako aldaba kolpea izango da.
|
|
|
sumatzen ditugun irregulartasunak, torturak, eskubideen urraketak, horien guztien bozgorailu gara. Beste batzuk ere ari dira noski, baina gu gara
|
lehen
eskuko lekukotasunak jasotzen ditugunak, eta horregatik saiatzen dira hori ekiditen.
|
|
|
Berdin gertatu ohi da gure euskarazko idazleen obrak frantsesa edo gaztelania ez diren bertze hizkuntzetara itzultzen direnean: ez ohi dira
|
lehen
eskuko bertsioak, gaztelania edo frantsesezko bigarren bertsioen itzulpenak baizik. Gutxiegi gara euskaldunok hizkuntza askotatik euskaratze zuzenekin amets egiteko, eta are gutxiago dira bertze hizkuntzetatik euskarazko testuetan murgil daitezkeen itzultzaileak.
|
|
|
Oharrotan elkarte bakoitzak bere sorrera urtea, ibilbidea eta proiektu nagusiak aipatu zituen. Horregatik, hain zuzen ere, urregorria balio du Jakin aldizkariko artikuluak,
|
lehen
eskuko informazioa ematen duelako unibertsitateetako kultur elkarteen gainean. Hala badakigu Sarrikoko Euskal Ikaskuntza Taldeak (EIT) hasiera batean euskara klaseak antolatu zituela, baina 1974/ 75 ikasturtean legalki funtzionatzen hasi zenean, bestelako ekintzak ere gertatu zituela, hala nola mintegiak eta jaialdiak (noski, euskara klaseez gain), eta 1975/ 76 ikasturtean foruei buruzko aste kultural bat antolatu zuela erdaraz (Fueros, Estatutos, Conciertos (Hainbat egile, 1977:
|
|
|
Nik, ordea, ez nuen erreakzionatu, ez nintzen zu esaten ari zintzaizkidana interpretatzeko gauza izan. Hilabete batzuk lehenago buru belarri ibilia nintzen halako gaitzak aurreikusteko publizitate kanpaina bat diseinatzen; egona nintzen neurologoekin eta
|
lehen
eskuko informazioa jasotzeko; bildua nintzen mediku, erizain eta zaintzaileekin ere, halako gaixoen eguneroko bizitza nolakoa den jakiteko. Banuen, bada, informazio pixka bat.
|
|
2012
|
|
|
Histoire de la reunion de la Navarre a la Castille idazteko Simancaseko eta Nafarroako artxiboetan jardun zuen eta
|
lehen
eskuko iturrien bidez historia orekatua osatu zuen, Frantzian bogan zegoen positibismoari jarraiki. Ekonomista ere bazen, eta ondorioz arlo soziala ez zuen deskuidatu.
|
|
|
Espainiako Bankuko
|
lehen
eskuko agiriak
|
|
|
2005etik 2009ra, 136.785 euro kobratu zituen diru saritan. Bilera horietan, CANen hazkunde estrategiari buruzko
|
lehen
eskuko informazioa izan zuen, eta UPNk zein PSNk izendatutako Administrazio Kontseiluko beste kideekin batera, onespena eman zion gestioari. Martxoaren 26an, Caixabank ek erosi zuen Banca Civica, eta Nafarroako Kutxa jada desagertu da.
|
|
|
Norbanakoak erabiltzen badu funtzionario publiko edo agintari baten bidez lortutako sekretua edo
|
lehen
eskuko informazioa, bai bere onurarako bai beste inoren onurarako, orduan, norbanako horri isuna ezarriko zaio, berak lortutako edo emandako onuratik horren hiru halako artekoa. Herri Administrazioarentzat edo beste inorentzat kalte larria gertatzen bada, urtebetetik sei arteko espetxealdi zigorra ezarriko da.
|
|
|
Agintari edo funtzionario publikoak, bere ogibide edo karguaren zioz dakien sekretua edo
|
lehen
eskuko informazioa erabiltzen badu, berak edo beste inorentzat onura ekonomikoa lortzeko asmoz, orduan, horri isuna ezarriko zaio, bilatu, lortu edo emandako onuratik horren hiru halako artekoa eta enplegu edo kargu publikorako desgaikuntza berezia, bi urtetik lau artekoa. Bilatutako onura lortzen badu, zigorrak goiko erdian ezarriko dira.
|
|
|
Herri Administrazioarentzat edo beste inorentzat kalte larria gertatzen bada, urtebetetik sei arteko espetxealdi zigorra ezarriko da eta enplegu edo kargu publikorako desgaikuntza berezia, zazpi urtetik hamar artekoa. Artikulu honen ondoreetarako,
|
lehen
eskuko informaziotzat hartzen da nork bere ogibide edo kargu publikoaren zioz soil soilik duen informazioa, informazio hori izaera konkretukoa bada eta jakinarazi, argitaratu edo zabaldu ez bada.
|
|
|
3
|
Lehen
eskuko informazioa erabilita, tratuak egiten dituenei edo eskaintza, eskaria edo balore edo finantza tresnen prezioaren gainean zantzu iruzurtiak eman ditzaketen eragiketak egiteko agindua ematen dutenei, edota informazio berbera erabilita, bere kabuz edo beste batzuekin batera, aipatu balore edo tresnen merkatuan kokatze gailen bat ziurtatzen dutenei, horien prezioa ezohiko mailan edo maila arti...
|
|
|
Hurbilketa teoriko honen azken helburua da baloratzea ea eskualde garapenari buruz diharduen literatura ekonomikoak zein neurritan lagun dezakeen ulertzen eta interpretatzen Martin Ugalde Kultur Parkeak osatzen duen errealitatea. Hargatik, lehen hurbilketa teoriko hori Parkean bertan kokatzen diren gainerako erakundeei buruzko landa ikerketa batekin osatu da, non Parkeko erakundeen arduradunen
|
lehen
eskuko informazioa eskuratu nahi izan den, teoria ekonomikotik eratorritako zenbait baieztapenen inguruko balorazioa eskatu zaielarik.
|
|
|
Alde batetik, emakumeari eta bikotekideari erlaxatzeko, nahasteko eta laguntzeko hainbat teknika erakusten dizkiete. Bestetik,
|
lehen
eskuko informazioa eskaintzen dute, erditze prozesuari buruz batez ere. Eta, azkenik —baina ez garrantzi gutxiagokoa—, garaiz erabakitzen dute nola jaio nahi duten haurra, hori gertatuko den ospitaleko benetako aukeren arabera.
|
|
|
Aramaioarrek gaia ezagutzen duela uste al duzu? Helburua jendeak
|
lehen
eskuko informazio baliagarria izatea da. Ezin dut esan zer dakiten aramaioarrek fracking ari buruz.
|
|
|
Saiakeran aipatu eta erabilitako
|
lehen
eskuko iturrien zerrenda
|
|
|
Paraguai, Estatu Batuak, Brasil... 4 Urte horietan ere espedizio desberdinak egingo zituen, Andes mendizerra gurutzatuz, Patagonia osoa zeharkatuz, Buenos Airestik New Orleans hirira lehorreko bidaia... Bidaldi horiei buruzko
|
lehen
eskuko informazioa eman zuen zenbait ipuinetan, gero nobelak izango ziren narrazioetan —besteak beste, Lago Argentino, El ventisquero eta Kilometro 25 liburuetan—, non ezagututako paisaiak, pertsonaiak eta historiak jaso eta moldatu egin zituen. Idazlearen lehenbiziko nobela, La semilla que trae el viento, 1940 urtean agertu zen eta dagoeneko izenburuan bertan ikus zitekeen bere narratiban lurrak izango zuen garrantzia eta presentzia.
|
|
2013
|
|
|
Pasadizo hori" Esbastika bat Bidasoan" dokumentalean ere jasota dago. Labaienek kamera aurrean egindako azkenengoetako agerpen horretan,
|
lehen
eskuko testigantza eskaintzen du nazien Iparraldeko egonaldiaz, eta haien eta euskal jendearen artean egon ziren harremanez.
|
|
|
Jakinarazi du informazioa gordetzeaz akusatutako langileak izan behar zuela Zubietako errauste plantaren arduraduna. «Beraz,
|
lehen
eskuko informazioa zuen». Baina informazio hori ez zien eman GHKren egungo kudeatzaileei, haien esanetan.
|
|
|
Astekariaren sail nagusia, bereziena eta gerlari buruzko
|
lehen
eskuko xehetasun gehien ematen zuena «Gerlarien berri» saila zen. Sail horri buruzko xehetasunak geroago aipatuko ditugu, sakonki.
|
|
|
Guk hemen aztertuko ditugunak, hain zuzen, euskaldunek parte hartu zuten guduak dira, hala nola Verdunekoa 1916an eta Andereen Bidekoa 1917an. Borroka haiei buruzko xehetasunak,
|
lehen
eskuko lekukoen lumatik nola kontatu zituzten aztertuko dugu.
|
|
|
Unibertsitate praktikek balio erantsia dakarte beti ikasleentzat. Enpresetan egindako lanari esker, ikasitako teoria praktikan aplikatu eta
|
lehen
eskuko lanbide bat ezagutu daiteke. Aukerak askotarikoak dira, hala nola enpresak.
|
|
|
Gelan arreta falta antzematen denean, gurasoek irakasleekin batera parte har dezakete ikasleek ikasgelako ikasleentzat leku egokia aukeratzen (irakaslearen ondoan, arbelaren aurrean, etab.).) eta despiste elementuak detektatzean. Irakasleek
|
lehen
eskuko informazioa eta baliabideak dituzte, haurra nekearen, lo faltaren, gose izatearen, ikaskideekin harreman txarra izatearen edo ikasteko arazo jakin batzuen ondorioz, besteak beste. Arrazoiak jakin ondoren, gurasoek seme alabei lagundu ahal izango diete gainditzen.
|
|
|
Thomas Savagek, Bancroft historialariaren kolaboratzaileak, Lorenzo Asisararekin hitz egiteko aukera izan zuen 1877an, eta
|
lehen
eskuko informazioa eman zion hark Quintanaren hilketaz. Izan ere, hilketaren lekuko baten semea zen Asisara, eta zehatz mehatz zekien, aitak berak esanda, nola hartu zuten mendeku Santa Cruzko eta Santa Clarako indioek Andres Quintanaren kontra.
|
|
2014
|
|
|
Ospitale psikiatriko edo manikomioan bizi direnez ari naiz. Buruko gaixo kronifikatu deitzen zaituztete, ez duzue
|
lehen
eskuko bizitza ezagutu, gaztetatik ibili baitzarete psikiatraz psikiatra, psikiatriko batetik bestera, azkenean zuen bigarren familia aurkitu arte, atzerrian, erietxean: Bertan lagun asko egin dituzue beste paziente eta langile profesionalen artean, baina ez duzue pentsatzeko askatasunik.
|
|
|
Tokiko eta garaiko produktuak merkeagoak izaten dira, eta beti ekologikoagoak. Hiri baratze batean lantzen baditugu, hobby merkea eta osasungarria egiten dugu, eta
|
lehen
eskuko produktu freskoak lortzen ditugu. Klimatizazioa Beroari eta hotzari egokitzea dirua aurreztea da.
|
|
|
|
Lehen
eskuko iturriak
|
|
|
Giro hori
|
lehen
eskuko lekukotasunez Aihen ahula n deskribatua da, han bagina bezala. Landarten oroitzapenetarik lehen bezain azkar ateratzen dira orduko haurren emozioak, gertakaria baitzen telebista edo irratirik gabeko egunen zerrendaren hausteko.
|
|
|
Zer jalgitzen da irakur daitezken
|
lehen
eskuko deskribapen horietarik. Beltzaranak direla, gorputz biziki zaluak eta ederrak, hortz zuriak.
|
|
|
1995 Alberdania) liburutan bilduak dira: hor dira
|
lehen
eskuko lekukotzak. Gure egunetan, Eneko Bidegainen ikerketak (Lehen Mundu Gerra eta Euskal Herria.
|
|
2015
|
|
|
Hau da genozidio ikasketetako lehenengo ikasgaia: ez sinetsi ezer, ez sinetsi inori, irakurri eta ikertu
|
lehen
eskuko iturriak. Claud Cockburn kazetariak dioen bezala," ez sinetsi ezer ofizialki ezeztua izan arte".
|
|
|
Gerra Europaren bihotzean dokumentala kaleratzeko diru bilketa martxan jarri du ARGIAk Karena.eu plataforman. Ibai Trebiño eta Mikel Arregi kazetariek Ukraina, Krimea eta Donbassen jaso dituzten
|
lehen
eskuko testigantzetan oinarrituta dago lana.
|
|
|
Gogoz heldu zioten abenturari eta horren emaitza dira argitaratu ditugun erreportajeak, argazki bildumak, bideoak eta iritzi artikulu ugariak. Ikuspegi kritikoz jorratutako lanak, Europako kazetari gutxik jaso duten
|
lehen
eskuko testigantzez lagunduta.
|
|
|
Euskara da egitasmo horretan komunikazio hizkuntza nagusi; horrez gain, irrati handi askok ezin eskaini dituzten plusak eskain ditzake zentro horrek: Euskal Herri osorako izatea, mugaz alde bietako hiri zein herrietako
|
lehen
eskuko informazioa, euskalkien erabilera, informazio sare propioa... Hori guztia dela kausa, oso aintzat hartu beharreko erreferentzia bihur daiteke, baina bide luzea du oraindik egiteko.
|
|
|
Joselu Blancoren ideia aipatu dugu lehen, zelan bere ustez ETB albistegietan lehiatu ahal den batik bat. Iruditzen zaigu erronka horri hobeto erantzun ahal zaiola tokikoekin elkarlanean, modu horretan Euskal Herriko txoko gehienetako
|
lehen
eskuko informazioa lortzeaz gain ETBk aukera izango lukeelako sare modura eratu eta gizartean gehiago errotzeko.
|
|
|
Eta tartean Bixente Ameztoi zebilela jakinda, pentsatzekoa ote da beharbada Zumeta bera ere han izango zela? Eta bertan izan ez bazen,
|
lehen
eskuko informazioa izango zuela Bixente eta Juan Kruzen eskutik?
|
|
|
Oso gutxik eduki zuten kontuan, baina nahi izanez gero han zituzten alarmak. Nafarroako Kutxak berak ere
|
lehen
eskuko informazioa zuen. 2003 urtean, CANen aginduz, etxebizitza merkatuaren egoerari eta aurreikuspenei buruzko azterketa bat egin zuen TINSAk, aurrezki kutxen tasazio etxeak.
|
|
|
Baina sare horren eremua ez da Nafarroara mugatzen edo eremu ekonomiko huts batera. Eurentzat interes nagusia da Nafarroako Kutxaren bitartez
|
lehen
eskuko informazioa izango dutela eta Nafarroatik kanpoko beste eremu ekonomikoekin eta juridikoekin lotura bat izango dutela. Administrazio kontseiluaz gain, bi instrumentu nagusi izango dituzte:
|
|
|
Hauteskundeen atarian zegoen PP Espainian, eta aurrezki kutxa indar abertzaleen eskuetan ez geratzea zen bere lehentasun bakarra. Rodrigo Rato Ekonomia ministroak
|
lehen
eskuko informazioa zuen baldintza hura beteko zela ziurtatzeko. Azken finean bere konfiantzazko pertsona baten eskuetan zegoen diseinua.
|
|
2016
|
|
|
Aranbarrik gertutik ikertu du 1766an jazotakoa,
|
lehen
eskuko iturrien eta literaturaren bidez, matxinadaren kronika osatzeaz gain, lehengo eta gaurko gizarte klasistari kritika zorrotza egiten dio idazle azkoitiarrak: " Gobernu bide okerra:
|
|
|
Gertaerak:
|
lehen
eskuko kronika bat
|
|
|
Ez genekien ezer droga horiei buruz! Gazteek eman ziguten
|
lehen
eskuko informazioa: abstinentzia sindromea... Nola aurre egin zenioten gorakada horri. Ez zen erraza izan.
|
|
|
Egon, egon ziren emakumeak ere 1980ko hamarkadan Euskalduna ontziolaren itxieraren aurkako borrokaren lehen lerroan, baina historiak itzalean utzi ditu haien hitzak, eta, hain zuzen ere, historia hori gogora ekartzea da Nosotras, mujeres de Euskalduna dokumentalaren asmoa. Itxialdietan, manifestazioetan eta batzarretan aritutako emakume haietariko zazpi bildu dituzte horretarako, eta haien
|
lehen
eskuko lekukotzen bidez kontatu dute Euskaldunaren itxierak Bizkaiko ehunka etxetan eragin zuen trauma. Loli Garcia, Bego Gutierrez, Eva Cerrato, Maribi Marañon, Eli Zugaza, Andrea Gutierrez eta Yoli Rodriguez dira filmeko protagonistak, eta haien hitzen eta oroitzapenen bidez kontatzen dira gatazka haren barrunbeak.
|
|
|
Ahal den guztietan,
|
lehen
eskuko informazio iturriak baliatuko dira.
|
|
|
1.1 Kazetari batek eta grabazio talde batek albistearen berri gertalekutik bertatik ematen dutenean, informazioa sinesgarriago egiten da, eta ikus entzuleek informazio gehiago eta hobea jasotzen dutela sentitzen dute. Horregatik, gomendagarri da kazetaria pantailan agertzea, gertaeren lekuko izan dela, albistea jazo den tokia ezagutzen duela, edo/ eta
|
lehen
eskuko informazioa duela adierazteko.
|
|
|
Ibilbideak interpretazioa egiteko baliabiderik eraginkorrenetako bat direla jotzen da, interpretatzen diren objektu edo fenomenoekin zuzeneko harremanean garatzen direlako eta
|
lehen
eskuko esperientzia direlako baliabidearen eta bisitariaren artean.
|
|
|
4 Zinema, ikuskizunak, museoak eta bestelako ekitaldiak Ikusi edo entzun daitekeen ia edozer gauza hobetu daiteke murgiltzeko esperientzia batekin. Paul McCartneyk horrela pentsatu zuen, bere kontzertuetako batean 360º ko kamera bat instalatu zuenean, eta erabiltzaileak smartphoneen bidez konektatu zirela,
|
lehen
eskuko kontzertua bizitzeko. Ekintza aitzindaria arrakastatsua izan zen.
|
|
2017
|
|
|
|
Lehen
eskuko esperientziak ezagutzeko aukera ere izango da azken saioan, Maixabel Lasa eta Lourdes Zabalza ekimeneko kideak bertan izango baitira. " Izaera ezberdinetako bi biktima ekarri nahi zan ditugu haien bizipenak kontatzeko", azaldu dute Bizikidetza taldeko lagunek.
|
|
|
Indarra erakusteko, txatarra baino ez ziren tankeak eta blindatuak ateratzen zituen Saddamek, eta soldaduak gaizki jantzita zeuden, eta era guztietako zapatak erabiltzen zituzten?.
|
Lehen
eskuko informazioa zutenek, esku hartze militarra ez egitea, gomendatzen zuten, baina Washingtonek ez zien jaramonik egin, eta gerra bat hasi zuen, herrialdea suntsitu eta sekten arteko harremana apurtu zuena.
|
|
|
|
Lehen
eskuko lekukotza zein testigantza idatzietan ageri den giro gogor, diktatorial eta bortxazkoaren inguruan urteetan egon den isiltasuna kontrol gogor eta estu horren bidez bakarrik esplikatu daiteke, baina, garai hartako bilbotarrentzat, Misericordia Etxearen barruko giroa erabat ezezaguna zen. Etxeko umeen irudia Aste Santuko prozesioetakoa da, musika jotzen edo estandarteak eramaten, beti lurrera begira, beti isilik, uniforme berde eta morea soinean, praka motzak, galtzerdi luzeak.
|
|
2018
|
|
|
Eta tartean Bixente Ameztoi zebilela jakinda, pentsatzekoa ote da beharbada Zumeta bera ere han izango zela? Eta bertan izan ez bazen,
|
lehen
eskuko informazioa izango zuela Bixente eta Juan Kruzek emana?
|
|
|
Bere hitzetan, esperientzia" paregabea", izan da. " Ikasketetan trebatzeko aukera emateaz gain, auzoan eta inguruan gertatzen zenari zein egiten zenari buruzko
|
lehen
eskuko ezagutza" eskaini dio. Auzora" hurbildu" du Berton ek.
|
|
|
Hala eta guztiz, badago
|
lehen
eskuko dokumentu bat jakiteko zelakoa izan zen Hondarribiko maisuaren kolaborazioa printzearekin, izan ere, 1879an idatzi zuen Klaudio Otaegik zirriborro bat, zeinean zerrendatu baitzituen euskararen aldeko bere lanak. Zenbait argibide jasoko ditut iturri ezagun horretatik, gaitzat printzearekiko kolaborazioa dutenak batez ere, eta kronologikoki paratuko.
|
|
|
|
Lehen
eskuko istorioak behar ditut.
|
|
|
|
Lehen
eskuko istorio bat nahi?
|
|
2019
|
|
|
Horretarako,
|
lehen
eskuko testigantza eskaintzen du Marino Aierraren liburuak. " Gorriz eta ateoz betetako herri batera joan zen, eta, ailegatu eta biharamunean, altxamendu militarra gertatu zen", kontatu du apaiz ohiaren alabak.
|
|
|
Hezkuntza Nazionaleko ministerioa ikasliburuez dekretua argitaratzear zegoen.
|
Lehen
eskuko informazioa zuten IdeE ko idazkariaren bidez. RAEko diruzaina, aukera hori baliatu eta eskola gramatikak berriz argitaratu eta banatzearen beharraz mintzo zen. M. Artigahorren berri eman zuen, baina edukien eta partaideen izenik aipatu gabe (cf.
|
|
|
Euskaltzaindiaren biblioteka artxiboko zuzendari zenak,
|
lehen
eskuko informazioarekin, erakundearen historiako berri ugari bildu zituen, baina modu zatikatu eta asistematikoan (Arana Martija 1982; 1983; 1990; 1992a; 1992b; 1993; 2004). Beste horrenbeste esan daiteke Nafarroako Foru Diputazio frankistarekiko harremanaz argitaratutako artikulu bakanegiaz (Jimeno Jurío 1996).
|
|
|
ARGIAk beste sexu gehiegikeria kasu baten
|
lehen
eskuko testigantza dakar orriotara: frankismo garaian Derioko seminarioan ere jasan zuten pederastia adingabeek.
|
|
|
Gainera, ez zen hitzaldi solte bat, hiruzpalau baizik, Donostian bertan egin beharrekoak. Aukera ezin hobea genuen
|
lehen
eskuko informazioa jasotzeko eta joango ginela erabaki genuen.
|
|
2020
|
|
|
Lehendabiziko atalak Historiaurretik 1544 urtera arteko historia biltzen zuen, eta orain haren jarraipena argitaratu du Azkunek. Urte ugari eman zituen Azkunek Zestoako, Euskal Herriko eta Euskal Herritik kanpoko hainbat artxibotako agirien kopiak biltzen, Zestoari buruzko
|
lehen
eskuko albisteak izateko ahaleginean. Gero, behin agiriak bilduta, horiek transkribatu eta historia idazten jardun da ikerlaria hainbat urtez.
|
|
|
Praktika horretan, haurrek menu orekatu eta osasungarria egiten ikasteko tailerrak eta jolasak daude. Horretarako,
|
lehen
eskuko ekoizleak ezagutuko dituzte, erosketa orekatuaren zerrenda egiten ikasiko dute eta, azkenik, dendan erositako produktuak Basque Culinary Centerreko sukaldarien laguntzarekin prestatuko dituzte. Berrikuntzak, hazteko Aurten, ekimena berritu egin da, eduki gehiago eskaintzeko eta modu seguruan egiteko, kovi pandemia dela eta.
|