|
2008
|
|
|
Bigarrenez, osasun zerbitzu unibertsala bermatu nahi izan du Hugo Chavezek. Hortaz,
|
lehen
arretako medikuek herritar guztiak onartzen dituzte, baita gizarte segurantzarik ordaintzen ez dutenak ere. Urtetan, Venezuelako osasun zerbitzuak onartzen ez zituzten milioika herritarrek oinarrizko mediku arreta doan izan dute.
|
|
2009
|
|
|
|
Lehen
arretako medikuari egindako hamar kontsultatik zazpi kasutan antsietatearen osagaia identifikatzen da diagnostikoan. Eta zenbait kasutan, beheko taulako neurriak baliagarri gerta daitezkeen arren, beste batzuetan tratamendu farmakologikoa ezinbestekoa izango da:
|
|
|
Erasoa jasaten duten sendagile gehienak
|
lehen
arretako medikuak izaten dira, 46 urte ingurukoak, eta osasun arloan hogei urte baino gehiago daramatzatenak. Erasotzaileak, berriz, gizonezkoak dira gehienetan (%80), eta kontsultan bertan erasotzen diote medikuari.
|
|
2011
|
|
|
Iturria: Norberto Proupin, SEMG Mediku Orotariko eta Familiakoen Espainiako Elkartekoa eta Paloma Casado, SEMERGEN
|
Lehen
Arretako Medikuen Espainiako Elkartekoa
|
|
2013
|
|
|
«Hori aintzat hartuz gero, diagnostikatuak baino askoz ere zeliako gehiago daude», azaldu du Ezeguiko kideak.
|
Lehen
arretako medikuek zeliakiaren inguruko informazio gutxi izaten dutela salatu du, eta horrek diagnostikoa zailtzen duela. Medikuak informatzea ez ezik, Osakidetzan diagnostikoa hobetzeko protokoloa ezartzeko ere eskatu dute Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako zeliakoen elkarteek.
|
|
|
Iturriak: Luciano Arochena, FEASANeko lehendakaria; Jose Vicente Lozano, Serrer, a 2 Osasun Etxeko
|
lehen
arretako medikua (Valentzia); eta Joan Carles Souto, Santa Creu i Sant Pau ospitaleko Hemostasia eta Tronbosi Unitateko hematologoa (Bartzelona)
|
|
2014
|
|
|
«Munduko esku hartzea beharrezkoa da, indarkeriarik gabeko bizitza giza eskubidea baita, gizon, emazte eta haur orori bermatu beharrekoa». Mar Rodriguez Gimena landa eremuko
|
lehen
arretako medikua da Madrilgo erkidegoan, eta bikotekideak eragindako indarkeriak emakumeen osasunean duen eragina aztertu du. Oroitarazi duenez, OMEk 1996rako errana zuen jada genero indarkeria osasun publikoko arazoa zela.
|
|
|
Baina azken urteotako aurrerapenei esker, horrelako estanpak gero eta gutxiagotan ematen dira: medikuek formatu digitalean dituzte informe eta emaitza guztiak, eta pazienteak ia inoiz ez dauka
|
lehen
arretako medikutik espezialistarengana ezer eroan beharrik; horrez gain, osasun txartela giltza antzeko bihurtu da, eta errezeta elektronikoa guztiz inplantatuta dago, paperezko errezetak kasu jakin batzuetarako erabiliz; eta medikuarekin egin beharreko kontsulta asko telefonoz egin daitezke, norberaren etxetik, behar duen guztia eskura duela.
|
|
|
Hainbat espezialitateko txostenak ere izango ditu: Erradiologiako txostenak –ez erradiografia bera, baizik eta erradiografia baten harira medikuak egiten duen txostena– eta emaitzak; Anatomia Patologikoko espezialitatekoak –hau da, laginak aztertzen dituzten espezialistek egiten dituzten txostenak, biopsia baten ondorioz, adibidez–;
|
Lehen
Arretako medikuak egindako txostenak; laborategietako informeak; kirurgia informeak –kirurgia operazio baten gertatu denaren gaineko txostena da eta, besteak beste, ebakuntza egin duen lan-taldearen gaineko datuak, diagnostikoa, prozeduraren deskribapena… agertzen dira–; historial dosimetrikoa ere topatuko du bertan –medikuak agindutako prozedura baten ondorioz, normalean TAC ...
|
|
2016
|
|
|
Osaldeko presidente Juan Luis Uriarentzat, ordea, hori ez da sakoneko arazoa. Osakidetzan, esate baterako, batez beste
|
lehen
arretako mediku bakoitzak gaixoarekin 7 minutu egiten dituela azaldu du. «Horrek esan nahi du egongo direla 15 minutuko kontsultak lehen kontsultan, eta 7 minutukoak bigarren kontsultetan; ongi dago hori».Medikalizazio «soberakoa»Nolanahi ere, kritikoa da.
|
|
2019
|
|
|
Hainbat fronte izan ditu irekita: adibidez, zerbitzuak kanporatu edota azpikontratatzeagatik, larrialdi zerbitzuak Bizkaian zentralizatzeko egitasmoagatik eta
|
lehen
arretako mediku eta langileen lan baldintzengatik, azken horiek greba egitekoak ziren gaur, baina atzeratu egin dute?. «Darponen kudeaketari esker, herritarren osasun eta ongizate estandarrak nabarmenki hobetu dira», azpimarratu zuen atzo Urkulluk.Darponengan konfiantza osoa zuen lehendakariak, eta hori erakutsi zion bigarren agintaldirako berriz ere Osasun sailburu izendatu zuenean.
|
|
|
paziente gutxi batzuek anbulatorioko, bisitak, dituzte hilkortasun data pasa ondoren. Adituei galdetu eta gero, jakin izan dugu
|
lehen
arretako medikuek noizbehinka oharrak sartzen dituztela sistema informatikoan. Ez da benetako kontaktu bat, gestio administratibo bat baizik, eta, hortaz, ustezko inkoherentzia hori desagertu egiten da testuingurua ongi ulertu eta gero.
|
|
|
Lanuzteak egiten ari dira Araba, Bizkai eta Gipuzkoako osasun publikoko
|
lehen
arretako medikuak. Martxoaren 15ean egin zuten lehen greba eguna, eta ostiralean, apirilaren 12an, izango da bigarrena.
|
|
2020
|
|
|
Haiez gain, badira aditu feministak ere: Amaia Perez ekonomialaria, Bea Ilardia indarkeria matxistan espezializatutako abokatua, Mati Iturralde
|
lehen
arretako medikua eta Jule Goikoetxea irakasle eta ikerlaria. Mugimendu feministaren ordezkari gisa, Iturrioz eta Torrealdai egongo dira, eta Zuriñe Rodriguez ikertzaileak izango du koordinazio teknikoaren ardura.
|
|
2021
|
|
|
ANGELA FUENTES
|
Lehen
arretako medikua
|
|
|
Zalantza ugari dira gaiaren inguruan. Galarragaren antzera, Javier Padilla
|
lehen
arretako medikuaren iritziz ere oraindik aski ebidentzia falta dira baieztatu ahal izateko herritar guztiei hirugarren txertoa jarri behar zaien: «Ulertzen dut kalteberagoak diren horiei zizta ematea, baina gainerakoekin hasteko datu mardulagoak behar ditugu».
|
|
|
Berdintasun eza berriz agerian gelditu dela azaldu du Padillak. Gainera,
|
lehen
arretako medikuak kritikatu du herrialde aberastuek ez dutela ia deus egin erraz iragar zitezkeen arazoak saiheste aldera. «Dosiak munduan banatzeko oztopo nagusietako bat ekoizpenerako gaitasun falta zela gauza jakina zen, eta ez da deus egin problema konpontzeko».
|
|
2022
|
|
|
«Familia medikuen artean, adibidez, ez dago belaunaldi aldaketarik. Inork ez du
|
lehen
arretako mediku izan nahi». Auziaren analisi feminista bat ere egin du:
|
|
|
«Bi urtean ia 5.000 profesional gehiago ditu Osakidetzak, eta estatu mailan hobekien baloratutako osasun zerbitzua da». Gainera, lehendakariaren hitzetan,
|
lehen
arretako mediku nahikorik ez egotea ez da soilik Osakidetzaren arazoa, osasun sistema guztien gaitza baizik. Halaber, esan zuen arazo horiek ez direla greba batekin konponduko:
|
|
|
Erditzean pairatutako tratuak kalte fisikoa eta psikologikoa eragin zizkion emakumeari, ebazpenean jasota dagoenez. Antsietate sintomekin jo zuen
|
lehen
arretako medikuarengana, eta «erditze osteko estres nahasmendua» diagnostikatu zioten. NBEk uste du ospitalean jasotako tratuak «trauma» bat eragin ziola, «fisikoa eta psikologikoa».
|
|
|
«Eskoletara hitzaldiak ematera joaten garenean asko entzuten dugu: ' gu gazteak garenez, guri ez zaigu ezer gertatuko'», aipatu du
|
lehen
arretako medikuak.
|
|
|
2018 eta 2019 artean Espainiako estatuan egindako Estudes inkestaren arabera, 14 eta 18 urte bitarteko gazteen %48, 4k erabili dute noizbait zigarreta elektroniko bat. «Oso datu kezkagarria da, ia erdiek probatu baitute horrelako gailu bat, eta, probatu badute, eskura izan dutelako izan da», esan du Mari Luz Ibañezek, Tolosako osasun zentroko
|
lehen
arretako medikuak.
|
|
|
Substantzia horiek arnasbideetan sartuz gero, infekzioak eta gaixotasunak eragiten dituzte. Zapore ugaritako zigarretak zapore emaileei esker lortzen dira, eta, zehazki jakin ezin den arren horiek denbora luzez arnasteak zer ondorio ekar ditzakeen, kalteak dituela azaldu du
|
lehen
arretako medikuak.
|
|
|
Paziente asko ez dator medikuarengana, terapia egitera baino.
|
Lehen
arretako medikuak oso maitatuak dira. Hau guzti hau lehen arreta osora estrapolatu daiteke.
|
|
2023
|
|
|
Geroa irudikatzeko ahaleginean, arloan eragin beharra argi du berak ere: «Bada
|
lehen
arretarako mediku eskasia; heldu den hamar urteetara begira ez gara biziki baikor».
|
|
|
«Ikaragarria da». Barakaldoko osasun zentro batean (Bizkaia)
|
lehen
arretako medikua da Angela Fuentes, familia eta komunitateko Osatzen medikuen elkarteko kidea. Maite du espezialitatea:
|
|
|
Pedro Gorrotxategi Osakidetzako
|
lehen
arretako medikua da, eta haurrekin egiten du lan. Blancoren iritzi berekoa da medikua:
|
|
|
Sintomak hasten direnetik diagnostikatu bitartean, zazpi edo zortzi urte igaro daitezkeela dio instituzioak. Gonzalezen arabera, endometriosian aditua den mediku batek erraz diagnostikatu dezake gaitza, erresonantziekin eta bagina bidezko ekografiekin, baldin eta endometrioa sabelalde inguruan sortzen bada —zaildu egiten da uterotik urruntzen denean, sor baitaiteke biriketan, bihotzean, burmuinean edo beste edozein organotan— «Baina
|
lehen
arretako medikuek ez dakite asko gaixotasunaren inguruan, eta hori da ataria: ez bagaituzte ginekologoarenera bidaltzen, nekez izango dugu diagnostiko bat».
|
|
|
Eskaria egin zutenen adina, batez beste, 68 urte ingurukoa zen, txostenaren arabera.
|
Lehen
arretako medikuak izan dira, oro har, artaz arduratu direnak.
|
|
|
Nola aurre egin? Mati Iturralde (Mungia, Bizkaia, 1958)
|
lehen
arretako medikuak azaldutakoaren arabera, erantzuna «subjektiboa» da, baina egoerari aurre egiteko lan egin behar dela nabarmendu du, Euskal Herriak klima aldaketaren ondorioak pairatuko baititu aurrerantzean ere: «Geroz eta baldintza gutxiago ditugu halako tenperaturei aurre egiteko».
|