|
2005
|
|
|
Osakidetzan gaurko deitutako lanuzteak eragin handia izan duela adierazi dute ELA, Erizaintzako Sindikatua (SATSE) eta Euskadiko Sindikatu Medikoa (SME) langile erakundeek. Eman dituzten datuen arabera, Gurutzetako erietxeko langileen %65ek egin du bat grebarekin, San Eloy ospitaleko %70ek, eta Ezkerraldeko, Enkarterrietako zein Uribe Kostako
|
lehen
arretako zentroetan, beharginen %80k. Eskualdeari dagokionez, Sopela, Algorta, Areeta, Astrabudua, Erandioko oinarrizko eremuak itxi dituzte.
|
|
|
Osakidetzak emandako datuen arabera,
|
lehen
arretako zentroetan %20, 1ekoa izan da grebaren jarraipena eta %4, 7koa eta Gurutzetako Ospitalean eta San Eloy erietxean. Ondorioz, osasun zentro horietan guztietan normal lan egin dela.
|
|
2006
|
|
|
|
Lehen
arretako sendagile batek, halaz ere, emakumearen depresioa gizonezkoarena baino hobeki ulertzen uste du eta, horregatik, sakonkiago diagnostikatzen du.
|
|
2007
|
|
|
Likaon helduak lau kumeri jaten eman behar die, berak bakarrik.
|
Lehen
ar nagusia zen, eta orain bakarrik dago, taldetik botata... gogorra benetan. ... Bere itxaropen bakarra eme gazteren batekin topo egitea izango da, bizimadu berriari ekin eta kume gehiago hazteko.
|
|
|
Horrekin, Lehen Arreta hobetzeko egin dituzten eskaerei Nafarroako Osasunbideak ez dietela kasurik egin jakinarazi dute. Duela 3 urte
|
Lehen
Arretarako zuzendaritza eskainita, dituzten arazoak konpontzeko asmoarekin, osasun zentroetako zuzendariek lan taldeak osatu zituzten, baina sinatzaileek diotenez, epe horretan ez da ezta egin duten eskaintza bat ere kontuan hartu.
|
|
|
Hala bada ere, idatziaren bukaeran, argi uzten dute, zerbitzua hobetzeko lan egiten segitu nahi dutela, baina
|
Lehen
Arretarako zuzendaritzarekin eta Osasunbideko gerentziarekin bildu nahi dute lehen bai lehen egoera hobetzen hasteko. Lortzen ez badute bertze erreklamazio manerak erabiltzea ez dute baztertzen.
|
|
|
Egoitza Lagunduak, dituzten ezintasunek bizi normala egiten uzten ez dieten adinekoendako eta Etxez Etxeko Asistentzia Geriatrikoa, dependentzia edo makal dauden adinekoak artatzen ditu, edo ospitaleko alta jaso eta gero kontrola behar dutenak. Ospitalearen menpekoa da eta
|
Lehen
Arretako Zerbitzuekin eta Gizarte Zerbitzuekin elkar lanean aritzen dira. Etxez etxeko zainketak, etxean egoteko zailtasunak dituzten adinekoei horretarako erraztasunak ematea du helburu.
|
|
2008
|
|
|
Bigarrenez, osasun zerbitzu unibertsala bermatu nahi izan du Hugo Chavezek. Hortaz,
|
lehen
arretako medikuek herritar guztiak onartzen dituzte, baita gizarte segurantzarik ordaintzen ez dutenak ere. Urtetan, Venezuelako osasun zerbitzuak onartzen ez zituzten milioika herritarrek oinarrizko mediku arreta doan izan dute.
|
|
|
Datorren urterako aurreikuspenei erantzuteko
|
lehen
arretara bideratutako dirua eta ahalegina garrantzitsua izango da, Inclanen arabera. Aurrekontu proiektuan 1.052 milioi euro inguru lehen arretara bideratuko dira; horietatik 401,7 milioi zentroetara zuzenean bideratuta dago eta beste 650,7 milioi euro zentroek botiketan duten gastuetara.
|
|
|
Datorren urterako aurreikuspenei erantzuteko lehen arretara bideratutako dirua eta ahalegina garrantzitsua izango da, Inclanen arabera. Aurrekontu proiektuan 1.052 milioi euro inguru
|
lehen
arretara bideratuko dira; horietatik 401,7 milioi zentroetara zuzenean bideratuta dago eta beste 650,7 milioi euro zentroek botiketan duten gastuetara.
|
|
|
Aurrekontuaz gain ordutegi zabalagoa iragarri du Inclanek
|
lehen
arretako unitate gehienetan. Bost unitatetik lauk goizeko zortzietatik arratsaldeko zortziak arte irekiko dute datorren urtean.
|
|
2009
|
|
|
Rafael Bengoa Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburuak agerraldia egin du gaur goizean Osakidetzako egoitza nagusian, Gasteizen,
|
lehen
arretarako langileak eta hainbat farmazilari lagun zituela. Bada, pandemia Euskadin egiten ari den ibilbideaz mintzatu da.
|
|
|
|
Lehen
arretako medikuari egindako hamar kontsultatik zazpi kasutan antsietatearen osagaia identifikatzen da diagnostikoan. Eta zenbait kasutan, beheko taulako neurriak baliagarri gerta daitezkeen arren, beste batzuetan tratamendu farmakologikoa ezinbestekoa izango da:
|
|
|
Erasoa jasaten duten sendagile gehienak
|
lehen
arretako medikuak izaten dira, 46 urte ingurukoak, eta osasun arloan hogei urte baino gehiago daramatzatenak. Erasotzaileak, berriz, gizonezkoak dira gehienetan (%80), eta kontsultan bertan erasotzen diote medikuari.
|
|
2010
|
|
|
Bata Galdakaoko Ospitalean; larrialdi zerbitzuetara bihotzeko gaixotasunekin datozen pertsonen larritasuna baloratzeko eskala bat sortuko dute bertan. Bestea
|
lehen
arretako zentro bat izango da.
|
|
|
Hala, frogatu dute emeak
|
lehen
arraren esperma gordetzen duela hiru organo biltegitan, baina espermaren zati bat askatzen duela beste ar batekin gurutzatu aurretik. Bigarren arraren esperma lehenengoa dagoen lekura iritsitakoan, haren aurka lehiatzen du, eta mugimenduaren bidez hura baztertzen saiatzen da.
|
|
|
Irudian bi arren espermen kantitatea eta kokapena ikus daiteke:
|
lehen
arrarena berdea da, eta bigarrenarena, gorria. Arg.:
|
|
2011
|
|
|
«Ez da eutanasia lege bat; bizitzaren azkenean dauden pertsonen mina arintzea baino ez du xede».Erabat gaixotu aurretik, herritarrek aukera izango dute ordezkari gisako bat izendatzeko; hark erabakiko du, gaixoak ezin badu, tratamendu bati uko egin edo ez. Gainera,
|
lehen
arretako zentroetan batzorde etiko bat sortuko dute, zalantza kasuetan erabakitzeko; gaur egun, ospitaleetan soilik daude horrelakoak.Zaintza aringarriak jasotzeko eskubidea bermatzen du parlamentuak onartutako legeak. Zaintzak «osoa» izan behar duela dio, eta familiaren laguntza kontuan hartu du.
|
|
|
Iturria: Norberto Proupin, SEMG Mediku Orotariko eta Familiakoen Espainiako Elkartekoa eta Paloma Casado, SEMERGEN
|
Lehen
Arretako Medikuen Espainiako Elkartekoa
|
|
|
4 Kapilarretako odolaren erauzketa
|
lehen
arretako kontsultan egiten da, askotan. Zein determinazio egiten da gehien, eta nola?
|
|
2012
|
|
|
«Psikiatra bat dago gaur egun, baina sexologoak ere behar lirateke, eta legeak bermatuko luke». Las Transek zerbitzua zabaltzearen alde egin du, eta
|
lehen
arretako zerbitzuetan artatua izateko aukera jarri du mahai gainean, baita espezialistetan ere.
|
|
|
Familia eta Lehen Arreta Medikuntzako Nafarroako Elkarteko presidentea da Ivan Vergara. 350 kide dituen elkarteak berak bultzatu du kanpaina foru erkidegoan eta dagoeneko
|
Lehen
Arretako 45 mediku eta erizainek egin dute bat.
|
|
|
Herritarren% 15i eragiten die, eta gaitz horren ondoriozkoak izaten dira
|
lehen
arretako zerbitzuetan egiten dituzten kontsulten% 3 inguru eta digestio aparatuan espezializatutakoetan egiten dituzten% 25; hesteetako hantura gaixotasuna da beste gaitz aipagarri bat, non sartzen baitira kolitis ultzerosoa eta Crohn en gaixotasuna (100.000 biztanle bakoitzeko, 10 kasu agertzen dira urtean); eta koloneko minbizia beste bat, biriketakoaren ondoren espainiarrei gehien erasaten die...
|
|
2013
|
|
|
«Hori aintzat hartuz gero, diagnostikatuak baino askoz ere zeliako gehiago daude», azaldu du Ezeguiko kideak.
|
Lehen
arretako medikuek zeliakiaren inguruko informazio gutxi izaten dutela salatu du, eta horrek diagnostikoa zailtzen duela. Medikuak informatzea ez ezik, Osakidetzan diagnostikoa hobetzeko protokoloa ezartzeko ere eskatu dute Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako zeliakoen elkarteek.
|
|
|
Urte baten buruan, ordea, hobetu behar diren egoerak daudela berretsi dute, eta SOS Arrazakeriak gaitzetsi egin du Jaurlaritzak nahitaezko ezartzea gutxienez urte bat erroldatuta egotea. Espainiako Gobernuak 2012ko irailaren 1ean indarrean jarri zuen errege dekretuak
|
lehen
arretarako sarbidea ukatu zien egoera irregularrean zeuden etorkinei. Adingabeak eta haurdunaldiarekin lotutako jarraipenak baino ez zeuden salbuetsita.
|
|
|
|
Lehen
arretako kontsulten% 20k sintoma horiekin zerikusia dute, baina badirudi arazoak dituzten guztiak ez direla joaten medikutara (berriki egindako inkesta baten arabera, hirutik bat joaten da).
|
|
|
Gaur egun
|
lehen
arretako osasun etxeetara joaten dira, han odola atera eta dagokion ospitaleko hematologoari igortzen diote; hark emaitza aztertu, dosia doitu eta berriz ere lehen arretako zentrora bidaltzen du txostena.
|
|
|
Gaur egun lehen arretako osasun etxeetara joaten dira, han odola atera eta dagokion ospitaleko hematologoari igortzen diote; hark emaitza aztertu, dosia doitu eta berriz ere
|
lehen
arretako zentrora bidaltzen du txostena.
|
|
|
Iturriak: Luciano Arochena, FEASANeko lehendakaria; Jose Vicente Lozano, Serrer, a 2 Osasun Etxeko
|
lehen
arretako medikua (Valentzia); eta Joan Carles Souto, Santa Creu i Sant Pau ospitaleko Hemostasia eta Tronbosi Unitateko hematologoa (Bartzelona)
|
|
2014
|
|
|
Ohiko erabiltzaileak ez dira plan horretatik zeharo kanpo geratuko. Haiei
|
lehen
arretako zerbitzuetan galdetuko diete eta norberaren datuen artean gordeta geratuko da.
|
|
|
Desadostasun handienetakoak guardia sistema berriak eragin ditu," mikroguardia" deiturikoak,
|
lehen
arretako profesionalek (familia medikuek eta erizainek) bete dituzten horiek. Astelehenetik ostegunera arteko guardiak izango dira, 15: 20etatik 20:00etara, eta ez dute biharamuna libre hartzeko aukerarik emango.
|
|
|
Aplikazio informatikoak euskaraz jarri, formazioa euskaraz eskaini, eta gero zirkuitu euskaldunak sortu dira. Hau da,
|
lehen
arretatik hasita, kupo elebidunak sortu lirateke. Herri batean herritarren erdiak gura badu osasun arreta euskaraz, kupo erdiak izango dira euskaldunak.
|
|
|
Arabako Oion, Lantziego, Bilar, Lapuebla de Labarca, Moreda, Ekora, Guardia, Leza, Navaridas, Villabuena, Eltziego eta Bastida herrietako biztanleak Logroñon artatzen dituzte. Kantabria 2008an Jaurlaritzak eta Kantabriako Gobernuak sinatutako akordioaren arabera, Kantabriako Valle de Villaberde herriko biztanleak Bizkaira joaten dira sendagilearenera; pediatrarekin kontsulta Zalla eta Balmasedako osasun etxeetan izaten dute, eta gainontzeko
|
lehen
arretako artatzeak, Balmasedan. Bestalde, Bizkaiko Lanestosa herriko biztanleek Kantabriako osasun zerbitzua baliatzen dute, Ramalesen.
|
|
|
«Munduko esku hartzea beharrezkoa da, indarkeriarik gabeko bizitza giza eskubidea baita, gizon, emazte eta haur orori bermatu beharrekoa». Mar Rodriguez Gimena landa eremuko
|
lehen
arretako medikua da Madrilgo erkidegoan, eta bikotekideak eragindako indarkeriak emakumeen osasunean duen eragina aztertu du. Oroitarazi duenez, OMEk 1996rako errana zuen jada genero indarkeria osasun publikoko arazoa zela.
|
|
|
Iñaki Ugartebururekin batera, jardunaldian parte hartuko dute, besteak beste,
|
lehen
arretako eta familia medikuek, Irun eta Orioko Kirol teknikariek, Hirigintza adituek, Osasun saileko teknikariek eta kirol zerbitzuetako enpresek. Eta, era berean, profesional multzo zabalari zuzendutako jardunaldia izango da:
|
|
|
Baina azken urteotako aurrerapenei esker, horrelako estanpak gero eta gutxiagotan ematen dira: medikuek formatu digitalean dituzte informe eta emaitza guztiak, eta pazienteak ia inoiz ez dauka
|
lehen
arretako medikutik espezialistarengana ezer eroan beharrik; horrez gain, osasun txartela giltza antzeko bihurtu da, eta errezeta elektronikoa guztiz inplantatuta dago, paperezko errezetak kasu jakin batzuetarako erabiliz; eta medikuarekin egin beharreko kontsulta asko telefonoz egin daitezke, norberaren etxetik, behar duen guztia eskura duela.
|
|
|
Hainbat espezialitateko txostenak ere izango ditu: Erradiologiako txostenak –ez erradiografia bera, baizik eta erradiografia baten harira medikuak egiten duen txostena– eta emaitzak; Anatomia Patologikoko espezialitatekoak –hau da, laginak aztertzen dituzten espezialistek egiten dituzten txostenak, biopsia baten ondorioz, adibidez–;
|
Lehen
Arretako medikuak egindako txostenak; laborategietako informeak; kirurgia informeak –kirurgia operazio baten gertatu denaren gaineko txostena da eta, besteak beste, ebakuntza egin duen lan-taldearen gaineko datuak, diagnostikoa, prozeduraren deskribapena… agertzen dira–; historial dosimetrikoa ere topatuko du bertan –medikuak agindutako prozedura baten ondorioz, normalean TAC ...
|
|
2015
|
|
|
2 Ondorioa: eragina lehen mailakoa
|
lehen
arretako zerbitzua eman behar den kasuetan, adibidez edo bigarren mailakoa izan daiteke gainontzekoetan. Harreman pertsonaletan zuzenean eraginik ez baldin badaukagu, bigarren mailako ondorioa izango luke.
|
|
2016
|
|
|
Eta ez da diru kontua bakarrik; non gastatzen den ikustea ere giltzarri da». Pentsatzen du, esaterako, interesagarria litzatekeela
|
lehen
arretako profesionalek leku jakin batean aldi luzeak egiteko bidea erraztea. «Konfiantzazko harremanak» oinarri dituzten sistemak ehuntzeko.Gaia lehen lerroan dago.
|
|
|
«Baina horrek eskatzen du oso itxia eta hierarkikoa izan den osasun sistema apurtzea, eta mentalitate hori irekitzea». Aldiz, Osasun Sailaren azken aurrekontuetan osasun publikorako dirua 2012koarekin parekatu bada ere,
|
lehen
arretarako eta osasun publikoa sustatzera zuzenduriko dirua apaldu egin dela deitoratu du Uberak. «Hor ikusten da halako ahultasun bat oinarrizko zerbitzuetan, eta ikusten dugu, batez ere, hor inbertitu behar dela».Osakidetzak, pazienteak ahalduntze aldera, haiekiko harremanak hobetzeko teknologia berriekin lotutako hainbat egitasmo jarri ditu martxan urteotan.
|
|
|
Osaldeko presidente Juan Luis Uriarentzat, ordea, hori ez da sakoneko arazoa. Osakidetzan, esate baterako, batez beste
|
lehen
arretako mediku bakoitzak gaixoarekin 7 minutu egiten dituela azaldu du. «Horrek esan nahi du egongo direla 15 minutuko kontsultak lehen kontsultan, eta 7 minutukoak bigarren kontsultetan; ongi dago hori».Medikalizazio «soberakoa»Nolanahi ere, kritikoa da.
|
|
|
Aholkularitza zerbitzuaren hartzaile izateko eskaerak
|
lehen
arretako gizarte zerbitzuen bitartez bideratzen dira. Hori dela-eta, asteartean, Aldundiak laneko jardunaldia egin zuen Gipuzkoako udaletako 90 alkate, zinegotzi, eta gizarte langilerekin batera.
|
|
2017
|
|
|
bi mediku kontsulta, erizaintzarako bat eta sendaketa gela bat.
|
Lehen
arretako zerbitzuek eta pediatria zerbitzuek gune horiek erabiltzen dituzte: goizez, lehen arretako profesionalek, eta arratsaldez, pediatria arlokoek.
|
|
|
Lehen arretako zerbitzuek eta pediatria zerbitzuek gune horiek erabiltzen dituzte: goizez,
|
lehen
arretako profesionalek, eta arratsaldez, pediatria arlokoek.
|
|
2018
|
|
|
Paziente bakoitza berriro erabili ezin den zenbaki batekin identifikatzen da. KIK Korporazioko Identifikazio Kodea (CIC: Código de Identificación Corporativo)?, eta horrela, pazientearen osasun informazio osoa lortzen da, eta berdin dio zein arreta arlotan artatzen duten (ospitalea, larrialdiak, kanpo kontsultak) eta zer zentrotan artatzen duten(
|
Lehen
arretako zentroan, larrialdietakko zentroan, etxeko ospitaleratzean, Osatek en frogak egin, eta abar.).
|
|
|
1984an,
|
Lehen
Arretako Lantaldeak eratu ziren, eta ordura arteko anbulatorioak Osasun zentro bihurtuta lan egiteko erak berritu ziren. Antolatzeko modu berri horri Lehen Mailako Arreta esan zitzaion; aldiz, Bigarren Mailako Arreta espezializazio zentroetan eta ospitaleetan ematen hasi zen.
|
|
|
" bestela erradiografia guztiak Erradiologia Departamentura iritsiko lirateke eta han liekete guztiei erantzun". Erradiologia zerbitzua
|
Lehen
Arretakoek eta osasun zentroek erabakitzeko gaitasun gehiago izateko bultzaturiko ekimenen barruan sartzen da; modu horretan, gaixoek diagnostikoak azkarrago eskuratu ahal izango dituzte, joan etorriak saihestearekin batera.
|
|
2019
|
|
|
Hainbat fronte izan ditu irekita: adibidez, zerbitzuak kanporatu edota azpikontratatzeagatik, larrialdi zerbitzuak Bizkaian zentralizatzeko egitasmoagatik eta
|
lehen
arretako mediku eta langileen lan baldintzengatik, azken horiek greba egitekoak ziren gaur, baina atzeratu egin dute?. «Darponen kudeaketari esker, herritarren osasun eta ongizate estandarrak nabarmenki hobetu dira», azpimarratu zuen atzo Urkulluk.Darponengan konfiantza osoa zuen lehendakariak, eta hori erakutsi zion bigarren agintaldirako berriz ere Osasun sailburu izendatu zuenean.
|
|
|
paziente gutxi batzuek anbulatorioko, bisitak, dituzte hilkortasun data pasa ondoren. Adituei galdetu eta gero, jakin izan dugu
|
lehen
arretako medikuek noizbehinka oharrak sartzen dituztela sistema informatikoan. Ez da benetako kontaktu bat, gestio administratibo bat baizik, eta, hortaz, ustezko inkoherentzia hori desagertu egiten da testuingurua ongi ulertu eta gero.
|
|
|
Greba eguna dute berriro Osakidetzako
|
lehen
arretako langileek
|
|
|
Satse, ELA, LAB, CCOO, UGT eta ESK sindikatuek eta Lehen Arreta Arnasberritzen plataformak hirugarren greba eguna deitu dute gaur, ekainak 17 Guztira, Osakidetzako
|
lehen
arretako zerbitzuetan 5.000 pertsona daude lanean EAEn, eta 750 lagun Araban. Gasteizen egingo dute manifestazio nagusia osasun arloko profesionalek, 12:00etan, Bilbo plazatik.
|
|
|
Egunero bizi duten" egoera larria" iraultzea eskatzen dute, eta Osakidetzaren Zuzendaritzaren jarrera" axolagabea" salatu dute. Hala, apirilean eta maiatzean egindako bi greba egunen ondoren,
|
Lehen
Arretan dauden arazoak bideratzeko egin zituzten aldarrikapenei eutsi egin diete langileek.
|
|
|
|
Lehen
Arretako Kudeatzailetzak beste urte batez uztaileko eta abuztuko ordutegia berrantolatu du Iruñeko osasun zentroetan, osasun laguntza herritar guztiei bermatu eta osasun arloko profesionalen plantillaren opor atsedenerako eskubidearekin bateragarri egite aldera.
|
|
|
Neurri hori
|
Lehen
Arretako taldeen zuzendaritzekin adostu da, 2018ko udako denboraldirako egindako moduan.
|
|
|
Profesionalen falta bereziki nabaria da
|
Lehen
Arretan Familiako Medikuntza eta Pediatria bezalako espezialitateetan.
|
|
|
Lanuzteak egiten ari dira Araba, Bizkai eta Gipuzkoako osasun publikoko
|
lehen
arretako medikuak. Martxoaren 15ean egin zuten lehen greba eguna, eta ostiralean, apirilaren 12an, izango da bigarrena.
|
|
2020
|
|
|
Osasun Publikoko eta
|
Lehen
Arretako langileen ordenagailuetan erabilgarri izango da, erantzun goiztiarra emateko. Horretarako, ordea, herritarren laguntza behar dute.
|
|
|
Baina oin berberek egiten zituzten, zin dagit, eta txandaka etortzen ziren; lehengo korrikaldia eta gero ibilaldia, eta berriro korrikaldia. Neure buruari galdetu diot,
|
lehenik
arretarik jarri gabe eta gero ernegatuta, zergatik antzeztu behar lituzkeen gizon batek bi rol horiek batera. Ibilkera bat ezagutzen nuen; zeurea bezalakoxea zen, koronela.
|
|
|
Haiez gain, badira aditu feministak ere: Amaia Perez ekonomialaria, Bea Ilardia indarkeria matxistan espezializatutako abokatua, Mati Iturralde
|
lehen
arretako medikua eta Jule Goikoetxea irakasle eta ikerlaria. Mugimendu feministaren ordezkari gisa, Iturrioz eta Torrealdai egongo dira, eta Zuriñe Rodriguez ikertzaileak izango du koordinazio teknikoaren ardura.
|
|
|
Hain zuzen, ziurtatu du testak egingo dizkietela adineko eta aniztasun funtzionala duten zentroetako egoiliar guztiei, eta langileei, kontuan hartu gabe sintomak dituzten ala ez. Bestetik,
|
lehen
arretan test azkarrak egingo zaizkie sintomak dituztelako kasu berriak izan daitezkeenei nahiz aurretik kasu posible bezala diagnostikatuta daudenei. Horrez gain, zehazten ari dira osasun langileei sintomak ez dituztenei ere bai nola egin proba azkarra eta antigorputzen testa.
|
|
|
Lesakako (Nafarroa)
|
lehen
arretako zentroan pediatra da Belen Compains; gaitz arraroek eta larriek jotako familia asko artatzea egokitu zaio, eta ulertzen ditu haien ezinegona eta elkartu beharra. Izan ere, galduta egoten dira askotan, eta denbora kontra dutela sentitzen dute.
|
|
|
Osasun sistema barruan duten lekua aldarrikatu nahi dute, eta, preskripzioan bezala, aurrera egin nahi dute beste hainbat arlotan.
|
Lehen
arretako zerbitzuetan medikuak aukeratzen diren gisan, esaterako, erizainak ere aukeratu ahal izatea nahi dute. «Erizain erreferente gisara ikustea garrantzitsua iruditzen zaigu, eta gure kide medikuak hautatzen dituzten gisan, pazienteek erizainak hautatzeko era izatea nahi dugu», azaldu du Santosek.
|
|
|
«Prekarietate egoeran» lanean ari direla salatu du Lesakako
|
lehen
arretako lantaldeak.
|
|
|
Bi hitz baliatu ditu Maria Jose Ibars Cervera medikuak
|
Lehen
Arretako egoera deskribatzeko: “jasangaitza” eta “kaotikoa”.
|
|
|
Urduñako Udalak salatu duenez,
|
lehen
arretako osasun langileen egoera eskasa eta kezkagarria da. Hiriko hiru sendagiletik, bi daude bajan.
|
|
|
Pandemiaren hasieran lehen lerroan aritu zen ospitalean, erizain lanean.
|
Lehen
arretan ari da orain. Kezkaz bizi du egoera.
|
|
|
Honek bertan bizi garenon arteko elkartasuna adierazi nahi du. Une honetan Osakidetzak balliabide guztiak jarri ditu eskura, horrez gain,
|
lehen
arretako eta ospitaleko zerbitzuak berrantolatu ditu eta aldaketa hauekin, langileak epidemia gainditzeko gogor ari dira lanean.
|
|
|
Bestetik, kasu positiboak azkarrago diagnostikatzeko helburuarekin, antigenoen test azkarrak erabiltzen hasiko dira gaur bertan, PCR testekin batera. Test azkar horiek batez ere
|
lehen
arretako zentroetan eta larrialdi zerbitzuetan erabiliko dituztela esan du Osasun sailburuak, eta horiei esker, positiboak are azkarrago isolatu ahal izango direla. Jakinarazi du, gainera, test horien eta PCRen emaitzak batera plazaratuko dituztela egunero ematen dituzten datuetan, bereizketarik egin gabe.
|
|
|
" Eusko Jaurlaritzak dio gure osasun sistema ez dagoela gainezka eta kolapsatuta, eta 3.000 langile gehiagorekin indartu duela. Baina
|
lehen
arretako osasun zentroetara joaten diren herritarrek ez daukate zalantzarik erabat gainezka dagoela eta egoera okerrera doala. Gauza bera esan dezakegu gainerako arreta mailei buruz, lan karga eta presioa gero eta handiagoak baitira".
|
|
|
–Bai, bitxi da:
|
lehenik
arra bizkar gainean ezarri zaio, eta ondotik, emeak errun ahala, hazia isuri du arroltzeen ernaltzeko.
|
|
|
Bizkaiko
|
Lehen
Arretako Ikerkuntza Unitateko erizaina. nere.mendizabalgallastegui@osakidetza.eus
|
|
2021
|
|
|
" Osakidetzako sare osoa kontingentzia planeko bigarren agertokian dago eta horrek eragin du kirurgia gutxiago programatu behar izatea". Nor ote da ebakuntzak egiten uzten ez duen kontingentzia hori, gainera,
|
lehen
arretan ere tentsioak sortzen dituena. Aurre egin diezaiogun bada kontingentziari, indar dezagun lehen arreta.
|
|
|
Ikasitakoak balioko digu hobetzeko». Urte amaierarako espero dute
|
lehen
arretan pandemia aurreko presentzialtasun mailara itzultzea. Txibitek onartu zuen espezialitateetako itxarote zerrenden «datu txarrak» dituztela, eta lehen arreta pandemiari aurre egiteko «defentsaren lehen lerroa» izan dela.
|
|
|
ANGELA FUENTES
|
Lehen
arretako medikua
|
|
|
|
Lehen
arretako egoerarekin kezkatuta dago Angela Fuentes familia medikua eta Lehen Arreta Arnasberritzen plataformako kidea. Jakinarazi du Osakidetzako hainbat langile erretiratzen ari direla, baina hutsik gelditzen diren lanpostu horietako asko behin behineko beharginekin betetzen ari direla.
|
|
|
Edukierekin, ordutegiekin eta talde bilkurekin lotutako mugak kenduko ditu Nafarroako Gobernuak. Jaurlaritzak
|
lehen
arretako zentroetako neurriak arintzea erabaki du
|
|
|
Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako bilakaera epidemiologikoa «egonkortze fase batean» dela adierazi zuen atzo Gotzone Sagardui Jaurlaritzako Osasun sailburuak, eta horrek bide eman duela
|
lehen
arretako osasun zentroetan indarrean diren zenbait arau «apurka» leuntzeko. Zehazki, jakinarazi zuen aurki baimenduta egongo dela osasun zentroetako geletara beste pertsona batek lagunduta sartzea.
|
|
|
Joxi Uranga Errenteriako (Gipuzkoa) etengabeko arreta guneko administraria da, eta osasun etxeetan diharduten langile askoren ezinegona eta akidura ordezkatzen dute haren hitzek.
|
Lehen
arretako zentroen estutasunak ez dira berriak, baina COVID pandemiak are gehiago azaleratu ditu egiturazko arazoak. Udak, gainera, koska bat gehiago okertu ditu osasun zentroetan lan egiten duten profesionalen lan baldintzak, eta alarma gorria piztu da lehen arretan:
|
|
|
Anbulatorioetako langile askok aspalditik altxatu dute ahotsa
|
lehen
arretan duten egoera salatzeko. Elizondoko (Nafarroa) osasun etxeko langileak, esaterako, kexu agertu dira hedabideetara igorritako idazki batean.
|
|
|
Gainera, inor gutxik espero zuen udarekin batera birusaren bosgarren olatua iristea, eta gehiegizko lan zamak ezustean harrapatu ditu
|
lehen
arretako langile asko. «Txertaketarekin uda lasaiagoa espero genuen, eta ez genuen kutsatzeen gorakada hau aurreikusten».
|
|
|
Beste olatuetan ez bezala, oraingo honetan erizainen eta administrarien bizkar gainean erori da bereziki gaitzarekin lotutako arta, gazteek sintoma arinagoak dituztelako. Gaineratu du izurriak inpaktu handia izan duela oro har
|
lehen
arretako langile guztietan: «Pertsonak eta denbora dira guk dugun teknologia bakarra, eta pandemiak biak lapurtu dizkigu».
|
|
|
COVID eragindako osasun krisiak
|
lehen
arretan eragindako ondorioak agerikoak dira. Osatzen elkarteko bozeramaileak argi esan du pandemiak are gehiago «tenkatu» duela osasun sistema, eta lehen mailako arretaren egiturazko arazo eta gabeziak azaleratu dituela:
|
|
|
Kontratuen erdiak baino apur bat gehiago (%52) Nafarroako Ospitale Gunearen beharrak asetzeko erabili dira, eta beste %25
|
lehen
arretako osasun etxeen sarerako. Tuterako Reina Sofia eta Lizarrako Garcia Orkoien ospitale publikoek 708 eta 155 kontratazio egin zituzten, hurrenez hurren.
|
|
|
Oro har, kontratatutako hamar langiletik zazpi erizainak edo erizain laguntzaileak izan ziren —3.391, guztira— Gainerako kontratazioen artean, batik bat zeladoreak (%9) eta administrazio arloko langileak (%7) nabarmentzen dira.
|
Lehen
arretarako 29 mediku kontratatu ziren, eta larrialdietarako, hamar mediku laguntzaile.
|
|
|
Arlo horretan, iazko irailean pandemia aurreko antzeko egoera batera iristea lortu zutela azpimarratu dute. Kasu horretan ere premia gehien zutenen kolonoskopiak lehenetsi zituzten,
|
lehen
arretako profesionalekin adostuta.
|
|
|
Bi urte daramatzate horrelako baldintzetan lanean, baina, COVID baino lehen ere,
|
lehen
arretako langileak ez zeuden askoz hobeto. Pandemia aurretik «ia ia itota» zeudela azaldu du Aiarrak, eta koronabirusarekin egoerak «okerrera» egin duela:
|
|
|
Bilboko bi ekintzailek AcceXible sortu dute, pertsonen ahotsaren bidez narriadura kognitibo eta dementzia arina azkar eta %93ko eraginkortasunarekin atzemateko sistema. Quironsaluden Donostiako eguneko ospitalean eta Osakidetzako
|
lehen
arretako hiru zentrotan probatuko dute.
|
|
|
Iazko abenduan patentatu zuten sistema eta jaso zuten Espainiako Botiken Agentziaren onarpena. Quironsaluden eta Osakidetzaren
|
lehen
arretako hiru zentrotan probatuko dute orain, balioztatzeko.
|
|
|
|
Lehen
arretan erabiltzeak modua emango du diagnostiko goiztiarrak egiteko. Narriadura kognitibo kasu gehienak diagnostikatu gabe daude, eta urteak behar dira diagnostikatzeko.
|
|
|
Herri txikietako
|
lehen
arretako zerbitzu asko kinka larrian daude: Amoroton, Lesakan eta Aramaion, esaterako, arazoak dituzte.
|
|
|
Zalantza ugari dira gaiaren inguruan. Galarragaren antzera, Javier Padilla
|
lehen
arretako medikuaren iritziz ere oraindik aski ebidentzia falta dira baieztatu ahal izateko herritar guztiei hirugarren txertoa jarri behar zaien: «Ulertzen dut kalteberagoak diren horiei zizta ematea, baina gainerakoekin hasteko datu mardulagoak behar ditugu».
|
|
|
Berdintasun eza berriz agerian gelditu dela azaldu du Padillak. Gainera,
|
lehen
arretako medikuak kritikatu du herrialde aberastuek ez dutela ia deus egin erraz iragar zitezkeen arazoak saiheste aldera. «Dosiak munduan banatzeko oztopo nagusietako bat ekoizpenerako gaitasun falta zela gauza jakina zen, eta ez da deus egin problema konpontzeko».
|
|
|
Jakina. Ez bakarrik baliabide gehiago,
|
lehen
arretan egon behar gara prebentzio lana behar bezala egin ahal izateko. Hona etortzen diren pazienteak nabarmentzen direnak dira, baina lehen arretan ez gaude psikologoak, eta prebentzio lana hortik egiten da.
|
|
|
Ez bakarrik baliabide gehiago, lehen arretan egon behar gara prebentzio lana behar bezala egin ahal izateko. Hona etortzen diren pazienteak nabarmentzen direnak dira, baina
|
lehen
arretan ez gaude psikologoak, eta prebentzio lana hortik egiten da. Gure ikuspuntutik, artatzen ditugun egoerak ez lirateke hain larriak izango alerta seinaleak aurretik antzemateko aukera izango bagenu.
|
|
|
Mobilizazioak Nafarroako Osasun Plataformak deituta gaur, 11:00etan, osasun etxeen parean kontzentrazioak eginen dira. Maiatzaren 9an, igandean, auto karabana eginen da
|
lehen
arretako osasun zerbitzua hobetzea eskatzeko. Iruñean eginen da, baina herrietatik hiriburura ere joanen dira.
|
|
|
Nafarroako Osasun Plataformak deitu ditu mobilizazio horiek lehen mailako kalitatezko osasun arreta publiko eta unibertsala bermatzeko. Horretarako, Osasunbideari eskatzen diote lehenbailehen “epe laburreko konpromiso zehatzak har ditzala
|
lehen
arretako osasun arretako arazoei konponbidea emateko. Horiek guztiek balio behar dute eredu integral baterantz jotzeko, ez eredu asistentzial hutsean gelditzeko.
|
|
2022
|
|
|
Ez da harritzekoa, osasungintzara bideratzen diren baliabide gehienak ospitaleek irensten baitituzte. Normalean, hobekuntzak ez dira ailegatzen
|
lehen
arretako zentroetara. Horri dagokionez, argi dago ez direla jarraitzen nazioarteko erakundeen gomendioak.
|
|
|
OME Osasunaren Mundu Erakundeak dio osasungintzarako bideratua dagoen aurrekontuaren %25 inguruk
|
lehen
arretarako izan behar duela; hemen, %15 da. Adibidez, makina sofistikatuak ospitaleetara bidaltzen dira, eta hango profesionalak osasun etxeetakoak baino aski hobeki hornituak egoten dira.
|
|
|
Izurriaz harago, ordea,
|
lehen
arretako osasun profesionalen krisia «aspalditik» datorrela eta «erro sakonak» dituela azaldu du medikuak: «Familia medikuen artean, adibidez, ez dago belaunaldi aldaketarik.
|
|
|
«Familia medikuen artean, adibidez, ez dago belaunaldi aldaketarik. Inork ez du
|
lehen
arretako mediku izan nahi». Auziaren analisi feminista bat ere egin du:
|