|
2000
|
|
|
Egunero ordubeteko programazioa dute, hiru aldiz eskainia: eguerdian
|
lehenik
eta arratsaldean bitan gero.
|
|
|
Ezagutzen dudan adibide bat, pediatra batena da. Euskalkia erabiltzen den leku batera,
|
lehen
eta behin euskaraz dakien pertsona bat bidaltzen ahalegindu zaitez, eta kontuan izan ezazu euskalkia ezagutzen duen edo ez. Komunikabideetan ere berdin, askoz garrantzitsuagoa da euskalkia irrati baten erabiltzea prentsa idatzian erabiltzea baino.
|
|
|
Panel interaktibo batek informazioa eskainiko du gainera. Gainontzean,
|
lehen
eta bigarren solairuan Zarautzen inguruko artea eta historia jorratuko da gai desberdinetan banaturik (orotara 12): aipaturiko giza arrastoak, geografia fisikoa, urbanismoa eta arkitektura, administrazioa, komunikazioak, ekonomia, erlijio bizitza, hezkuntza, kultura, jai eta kirol agerpenak, gertakizun historikoak eta pertsonaia esanguratsuak.
|
|
|
Berriro ere Martxoak 8ko eguna datorkigula jakinik, eta bereziki hainbat alderdi politikok egun honekiko izango duen jarrera erabiltzailea aurreikusirik, zenbait burutapen plazaratzea guztiz beharrezkoa iruditu zait.
|
Lehenik
eta behin, egun bizi dugun errealitate birtuala salatzea izango litzateke nire helburua, hots, gizartean dagoen «berdintasun» sentsazioa eta instituzioetatik bideratzen dituzten mezu eta politikak nahikoak direlaren ikuspegia hain zuzen ere.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, Urnietako Udalera jo zuten proiektu hori azaltzera, baina Urnietan ez zegoen halako eraikin bat egiteko lur zorurik. Ondoren, Oarsoaldea Garapen Agentziarekin, Lezo, Oiartzun, Pasaia eta Errenteriako udalek bultzatu eta Pasaiako Badia suspertzearen alde ari den erakundearekin, jarri ziren harremanetan.
|
|
|
Euskal Herrian Euskarazek Euskal Herri osoan euskarak hizkuntza ofiziala izan beharduela aldarrikatzeko martxa abiatu zuen. Baionan hasi zen apirilaren
|
lehenean
eta hilaren 15ean iritsiko da Bilbora. Martxa amaitzeko, manifestazio nazionala egingo da.
|
|
|
1984an orain artean izan den
|
lehen
eta azken Arabako Txapelketa jokatu zen," Txinotxu" izan zelarik garaile. Gero, Bizkaiarekin batera egin izan da txapelketa, nahiz eta hemendik aurrera ez den hala izango.
|
|
|
Sormen prozesuan dago koska, eta nire ustez, halako sena izan dugu beti ipuinekin asmatzeko. Baina
|
lehenik
eta behin, ulergarri eta atsegina izan behar du, hori gabe alferrik dira erabil ditzakegun trikimailuak. Era berean, ipuina eta txotxongiloak ez ezik, apaingarri eta argiak ere kutunki zaindu behar dira girotzeko.
|
|
|
Hainbat etapa igaro dugula esan daiteke.
|
Lehenik
eta behin, gelan erabiltzeko materiala landu genuen. Ondoren, material hori esperimentatzen hasi ginen bederatzi ikastetxe pilotutan.
|
|
|
Alabaina, ez da soilik enpresen bilgune izango Kultur Parke hau. Honez gain, Interpretazio Zentroa deitu dioten horretan, euskalgintzaren eta euskal kulturgintzaren erakusgune bat atonduko dute; bisitatzeko lekua izango da, euskal kulturaren
|
lehena
eta oraina ezagutzera emango dituena. " Kataluniako hainbat kiderekin harremanak izan ditugu, proiektuak aztertu dira... baina gertatzen dena da hizkuntza mailan ez dagoela horrelakorik munduan, eta neurri batean dira bakarrik baliagarri beste esperientziak.
|
|
|
Domotikak dakartzan onurak ugariak dira.
|
Lehenik
eta behin, oso erosoa da, etxeko edozein puntutik edo bertatik kanpo sistemari aginduak emateko aukera ematen baitu. Gainera, erraza da oso erabiltzea.
|
|
|
Ekialdeko Europa. Uztailaren 25ean hasi eta abuztuaren 5ean amaituko diren jaialdien ikuskizun nagusiak
|
lehen
eta azken egunean eskainiko dira. Uztailaren 25ean Enrike Morente musikari flamenkoa izango da oholtza gainean.
|
|
|
Beste bi erdipurdikoak ere baziren eta gainontzekoek ez omen zuten balio. " Eta begiak itxi zituen" ipuina izan zen gustatu zitzaiona, nik idatzitako
|
lehena
eta orduko horietatik liburu honetara iritsi den bakarra. " Zuk jarraitu horretan" esan zidan Mendigurenek," ez duzu gaizki egiten, baina askoz gehiago landu behar dituzu pertsonaiak, istorioak...".
|
|
|
Horregatik aukeratu genuen Londres" adierazi du Watsonek. Institutuak ez du ekimen isolatu bat izan nahi, zubiak eraiki nahi dituzte, Euskal Herritik Londresera
|
lehenik
eta handik beste lekuetara ondoren. Kongresua da egingo duten lehenengo egitasmoa, eta ondo ateraz gero, urtero egiteko asmoa dute.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin gogoa behar da, zain egotea, sasoia gero dator. Teknika ere ezinbestekoa da.
|
|
|
|
LEHENIK
ETA BEHIN, UAk jorratutako bideari jarraituz, euskal nazio eraikuntzaren egitasmoaren desatxikimendua garbiki planteatzen du eta horretarako euskal nortasunaren indar soziala ukatzen dute (Arabako gehiengo zabal batek bere burua euskal hiritartzat jotzen badu ere, eta irakaskuntzan, euskaldun ereduak aukeratuenak izan arren), abertzaletasunaren indarra gutxietsiz (arabar hautesleen %40k indar abe...
|
|
|
EZ da, beraz, arazo ekonomiko hutsa: testu liburuaren kalitatea da,
|
lehenik
eta behin, Espainiako gobernuaren erabakiak eraso duena, ez baita bideragarria izango, aurrerantzean, testu liburua egiterakoan ezinbestekoa den lan profesionala era duinean ordaintzea, eta, are gehiago, nolako testu liburuak behar diren ere ez da irakaskuntzaren eta argitaletxeen alorrean erabakiko, horien iritzia baino askoz ere eraginkorragoa gertatuko baita oligopolioen etekin azkarraren egar...
|
|
|
Formakun tza ikastaro hauetan zeregin bi burutzen dira:
|
lehenik
eta behin, gazteek irratigintzarako tresnerien erabilpena menperatzen ikasten dute. Bigarrenik, ikaskideek berek beren emanaldia sortzen ikasten dute.
|
|
|
Orain arte, Iberduerok
|
lehenik
eta Iberdrolak gero, Oriolen enpresarekin bat egin ondoren, Bilbon izan du bere egoitza. Horren ondorioz, horien zerga guztiak, ekonomi jarduerarenak, sozietatearenak, BEZarenak eta abar euskal Ogasunari ordaindu behar izan dizkio.
|
|
|
Beraz, egoera honetatik hobekien paratua atera dena ETA izan da, berak baitarama iniziatiba. Hartara,
|
lehenik
eta behin, demokraten batasuna berreskuratu behar dugu, demokraziaren oinarrizko printzipioa dena. Demokraten haustura sekula iritsi behar ez zen Lizarra izeneko prozesuaren ondorioa da.
|
|
|
Bera mundu osora zabaldu da eta Estatua Hizkuntza Nazioaren eredua finkatuta zegoen lekuetan askapen mugimendu zahar berriak sortu dira. Nazio berrien askapenerako borroka sozialismo errealaren jausi aldiaren oinarrian dugu; Jugoslabiako herrietan gauzatutako gerrak, Txetxeniako
|
lehen
eta bigarren guda, Irlanda, Euskal Herria, Eskozia, Belgika, Korsika eta abar Europan; Palestina, Kurdistan, Berberia eta Sahararen azpian iraultzen dituen egungo 30 gerra inguru Afrikan; dozena herrien matxinada Asia osoan zehar eta Amerikako indigenen esnatze prozesuak argi erakusten digu munduko protesta sozial eta politikoan fenomeno honek duen garran tzia.
|
|
|
Baina balio ez didala jakiteko, lehendabizi egin egin behar dut. Niretzat liburu hori garrantzitsua da nire literaturgintzaren
|
lehena
eta geroa markatu duelako; propaganda dietetikoetan agertzen den lehen orain horren moduko medizina izan da" Carla" niretzat.
|
|
|
Jolas orduetan erabilera datuak biltzen jardun dute eta gustura eskaini dizkigute emaitza positiboak.
|
Lehen
eta bigarren mailan %78ak egiten du euskaraz, hirugarrenean %71k eta laugarrenean %64ak. Handik gora portzentajeek nabarmen egiten dute behera, bosgarren eta seigarren mailan, hurrenez hurren, soilik %16 eta %50ak egiten baitu euskaraz.
|
|
|
1\.
|
Lehenik
eta behin, hazkunde eta garapen krisi natural bat izan badago. Euskararen aldeko lanak, gizartearen sektore esanguratsu eta zabal batek burutua, arrakasta handia lortu du orain artean.
|
|
|
Migel Anjel Mintegi: Udazkena (urtearen
|
lehena
eta azkena) (1991)
|
|
|
Udazkenean hasi eta udazkenean bukatzen den bidaia sentibera aurkezten du Mintegik urtearen
|
lehena
eta urtearen azkena sinbolizatzen dituen udazkenaren gainean. (...) Eta horretarako, nostalgiaz jositako liburu samurra dakar, udazkenetik udazkenera berezia izango den urte baten kontakizuna tarteko.
|
|
|
Finean, dena osotasun batean dago,
|
lehena
eta oraina, elementu pila baten batuketa gara: nitasun bat behar dugu baina ez gara gauza monolitiko bat.
|
|
|
Ipuin hauek gai aldetik harilkaturik egoteaz gain, bada denak lotzen dituen beste ezaugarri bat ere. Izan ere, bildumaren
|
lehen
eta azken ipuinek Berardo liburuzainaren istorioa kontatzen digute: liburuzaina goiz batez T herrian bakarrik esnatzen da, eta herriko gainontzeko biztanleak desagertu direla ikustean, zoratzear dago.
|
|
|
Bukatzeko, egokia iruditu zaigu Iban Zalduak Jon Arretxeren Ostegunak liburua zela-eta eginiko adierazpenak aipatzea. Hegats aldizkarian eginiko iruzkinean (ikus 4.2) euskal literaturaren sisteman
|
lehen
eta bigarren mailako literatura bereizteko joerarik ez dagoela aipatzen du. Honakoa ere lan honetan ikus dezakegu, non lehen eta bigarren mailako literaturako lanak era berean tratatu eta iruzkindu ditugun.
|
|
|
Hegats aldizkarian eginiko iruzkinean (ikus 4.2) euskal literaturaren sisteman lehen eta bigarren mailako literatura bereizteko joerarik ez dagoela aipatzen du. Honakoa ere lan honetan ikus dezakegu, non
|
lehen
eta bigarren mailako literaturako lanak era berean tratatu eta iruzkindu ditugun. Izan ere, Zalduak aipatzen duen bezala, argitaletxeek ere ez dute horrelako bereizketarik egiten lan hauek guztiak sail bertsuetan biltzen baitituzte.
|
|
|
Argitalpenak: 1991 Udazkena (urtearen
|
lehena
eta azkena), narrazioa, Kutxa.
|
|
|
Gerora, Espainiako Administrazioak tinko jarraitu zuen errege Karlos III.aren Real Cédula de 23 de junio de 1768 delakoak markatu zuen bidea,
|
lehen
eta bigarren mailako eskola guztietan irakaskuntza gaztelera hutsean emateko,? únicamente en lengua castella na?. Ohi bezala, hor erori ziren gure foruzale porrokatuak ere.
|
|
|
Arabari dagokionez,
|
lehenik
eta behin, EL CORREOren nagusitasuna ikusten daguztiaren gainetik. EL PERIODICO DE ALAVA, probintzibakarra, askozaz atzeragodator irakurle kopuruari dagokionez.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, aipatu beharra dago Hego Euskal Herrian irratia entzuten duenpopulazioaren %77, 1 bost irratiren eskuetan dagoela. Irrati emandegi hauen indarrakbigarren planoan uzten ditu gainerakoak, neurri handi batean emisio eremu lokalekoak direnak, hain zuzen ere.
|
|
|
Hego Euskal Herrian salgai jartzen diren egunkarien azterketa egitean, bi multzonagusi ageri dira.
|
Lehenik
eta behin hemen argitaratu eta berton zabaltzen direnena eta, bestetik, kanpoan inprimatutakoena (EL MUNDO DEL PAIS VASCO eta EL PAISDEL PAIS VASCOren kasuan, bertorako orrialde berezi batzuk kaleratzen dituzte).
|
|
|
Gure kasuan, gainera, denbora epe desberdinak hartzen dutelako, CIESek 14 urtetik gorakoak eta Sofres AMek 4tik gorakoak hartzen ditugulako kontuan; eta, Sofres AMridagokionez, Euskal Autonomia Erkidegoko emaitzak bakarrik izan ditugulako eskura. Edozelan ere, etakonparazio gisa, hona hemen Sofres AMk 1999rako, EAEn, kaleratutako audientzia kopuruak: TVE1 22, 5TVE2 8, 2TELE 5 23, 3ANTENA 3 20, 3CANAL+ 2, 0ETB1 5, 4ETB2 15, 6Bestelakoak 2, 8Lur Otxoantezana Petuya k euskaratua.La Semaine du Pays Basque eta Sud Ouest
|
lehenik
eta behin ezberdintzen dituena, bataren asterokoagerpena da, horrela ezin baita izan, eskualdeko egunkariarentzat benetako lehia. Batak momentuanbildutako gertaerez hitz egiten du, besteak, aldiz, ezin izaten ditu gaurkotasunaren, puntu beroak, gertatzen diren unean aipatu, baina urruntze ikuspuntua eta beharrezko denbora izaten ditu bere esanakhobeto garatu eta oinarritzeko.
|
|
|
Gaur egun eta Teleberri izeneko albistegien edukien azterketak emaniko fruituenazalpena egiterakoan,
|
lehenik
eta behin bertan aipatzen dituzten gaietan eta pertsonaietan sakonduko dugu. Bigarren pausu batean, aldiz, informazioan deskribatzen direnlurraldeen erreferentzia eremuak zein diren landuko dugu.
|
|
|
Aktualitatearen subjektu modura aurkezten zaizkigun pertsona, talde zein erakundeen azterketan, bi alderdiri begiratuko diegu orain.
|
Lehenik
eta behin protagonistahorien izaeran sakonduko dugu, eta gero zein gaitan mugitzen diren zehaztuko dugu.
|
|
|
Sektore honetarako atalak, Vivendi Communication alegia, ikus entzunezko etatelekomunikazioetako enpresak biltzen ditu, baina sartuta dago baita edizioan edotamultimedian ere. Telekomunikazioetan, Cegetel eta SFR menderatzen ditu, telekomunikazio orokorren eragilea
|
lehena
eta mugikorrena bigarrena. Edizioaren arloan, zenbait taldetan dago sartuta, Havas, Comareg, France Loisirs edo, Espainiar EstatukoAnayan kasu.
|
|
|
Telecom Italia, eta ENDESA eta Union Fenosa elektrizitate konpainia espainiarrak dira akziodunnagusiak, %28, 67rekin bi
|
lehenak
eta %13, 53rekin hirugarrena, hurrenez hurren. Horien ondoan, besteakbeste, Euskaltel ek %3rekin parte hartzen du, BBK k %3, 5ekin, Caja Navarra k %2, 8rekin eta Kutxa k%3, 59rekin.
|
|
|
Retena izenekoa Nafarroako Foru Erkidegoan Telefonica Cable Navarra rekin lehian kable zerbitzuakgestionatuko dituen enpresa da. Telefonica enpresa Caja Pamplona, Universidad de Navarra eta Diario deNoticias ekin elkartu da horretarako (%20ko parte hartzearekin
|
lehena
eta %5ekin beste bietakobakoitza). Retena, berriz, Reteriojarekin batera, Tenaria delako enpresa batena da, non, besteak beste, Retevision ekin batera (%16, 4), Caja Navarra (%19, 48), Empruni (%15, 21) edo Irutel (%10, 35) enpresakdauden; hor barruan daude, halaber, Nafarroako Sodena eta Errioxako sustapen ekonomikorako agentziapublikoa.
|
|
|
Hortaz, ikus entzunezko sistemaren gaineko araudiari Euskal Herriaren balizkoikus entzunezko esparruaren ikuspuntutik begiratuta,
|
lehenik
eta behin azpimarratubeharrekoa, zatiketa politikoa bera da. Bi Estatuen artean banatuta egoteak bi araudieta, ondorioz, bi ikus entzunezko sistema arras ezberdinen artean banantzen ditu Ipareta Hego Euskal Herria, Frantziar eta Espainiar Estatuetako sistemen artean, hainzuzen ere.
|
|
|
Parlamentuak. Asanblada Nazionalaketa Senatuak, alegia? eta Gobernuak erabiltzen dute
|
lehenik
eta behin eskumen hori, eta horren emaitza dira aipatutako komunikazio askatasunaren legea eta horren xedapenak garatu, eguneratu, egokitu edota eraldatzera datozen beste hainbat lege, dekretueta erabaki3 4 Araudia betearazi eta horren zenbait alderdi zehaztea, berriz, berariazsortutako instituzio bati dagokio, erakunde arauemaile edo erregulatzaile bati, hain zuzen ere, Ikus entzunezko Batzorde ... Instituzio hori erakundeadministratibo berezia da eta botere politikoarekiko autonomo gisa postulatzen da (nahiz eta bera osatzen duten bederatzi pertsonak izendatzea Errepublikaren Presidenteari, Asanblada Nazionalaren Presidenteari eta Senatuaren Presidenteari dagokien, bakoitzak hiru?, autonomia izateko borondatea kolokan jarriz) 5.
|
|
|
Espainiako Konstituzioa: bertan finkatzen baitira
|
lehenik
eta behin zein eskuduntza diren esklusiban Estatuarenak edo Autonomia Erkidegoenak, eta zeinbien artean konpartitu beharrekoak.
|
|
|
Artezarau honek satelite bidezko telebistan eragin zuzena etaberehalakoa izango zuen, eta hori zela eta gertatu zen, hain zuzen ere, aipatutakoborroka.
|
Lehenik
eta behin, 1/ 1997 Errege Dekretuaren bidez, artezarauaren egokitzapen ia zuzena egin zuen gobernu espainiarrak, Erregistro berezi bat sortuz eratukoziren OSACak zerrendan jasotzeko, eta horrekin bidea irekiz, hortaz, satelite bidezkotelebista digital berriari, zeinerako PRISA Sogecable taldea bakarrik zegoen prestatuta (Canal Plusen esperientziarekin abonatuen gestioan eta Canal Sateliterenareki... PPren gobernuak, orduan, 17/ 1997 Legearen bitartez, baldintzapeko sarbide sistema zehatz baten aldeko apostua egin zuen. Multicryptdelakoaren aldekoa, alegia?
|
|
|
3 Egunkarietan, Euskal Herriaren mapak modu pertinentean erakutsi behardira. Horretarako, mapek, barne orrialdeetan ez eze,
|
lehen
eta azken orrialdeetanere ikusi lukete argia.
|
|
|
|
Lehen
eta bigarren mundu gerren tartean hasitako deskolonizazio prozesuari dagokio hirugarren globalizazioa. Iparraldean, lehen iraultza sozialistak emandakoSobiet Batasuna baldintzatuz, eredu fordistak emandako ongizatearen gizartea da.Hirugarren munduko herrietan nazio askapenerako gatazken bitartez, independentzia politiko berriak lortu ziren.
|
|
|
Nazionalitatea
|
lehenik
eta behin juridikoki definitzen den norbanakoaren etaestatu baten arteko lotura da; behinik behin, halaxe adierazi zuen Nazioarteko Justizia Epaitegiak 1955an (Lete 1987: 21). Estatuaren bilakaerarekin lotura estuak ditu, estatuak naziotasuna eraikitzearekin bat definitzen baitu nazionalitatea.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, efektu terapeutikoak ez du arlo freudiar guztia estaltzen; baina, zinez, azpiemaitza bat da, hau da, psikoanalisiaren azpimultzo bat. Beraz, proposatzen diguten eskema alderantzikatuko dut.
|
|
|
Alabaina, pazienteak prozesu horretan bereborondatez hartu behar du parte. Eta horretarako,
|
lehenik
eta behin atal edo aldehorietako tentsio muskularrez eta sentipen ezaz kontzientziatu behar du. Aldehoriek hilik daude, energiaz gabetuta, eta lehendabiziko lana ostera ere energiazkargatzean datza.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, Familia Terapian emaitza onak lortzeko ez da erabat etaderrigorrez noraezekoa dotrina joera bakar bati, ongi zedarrituriko metodoterapeutiko bakar bati jarraitzea, ikuspegi, garbizale, batetik.
|
|
|
A.E. eraikuntzak literatura kantitate ikaragarria sorrarazi du, bere pronostiko gaitasunaren inguruan
|
lehenik
eta hura gutxitzeko egin zitekeenaren inguruangero. Horrela, eredu psikoedukatiboaren deiturapean generikoki bilduta, familia kopuru handia garatu da.
|
|
|
Freud-en arabera,, asegarritasuneko esperientzian? sortzen da, eta bularra emateko garaiko beharrak sortutako barne tentsio displazenteroaren
|
lehen
eta hurrengo asetasunetatik buruan gordeta geratutako erregistroa da. Asetasunak sortutako objektuaren irudia buruan erregistratuta geratzen da aukeran, bertan egon ezean haluzinazioa sor dezakeelarik; gainera, asetzeko, edozein objektu aurkitzera bideratuko du.
|
|
|
Hala,
|
lehen
eta bigarren mundu gerrateek eragin sakona izan zuten psikoanalisian. Freud-engan 1914ko gerrateak zuzenean eragin zuen. Gerra eta heriotzariburuzko gogoeta berriak?, edo 1919ko. Gerra neurosiari buruzko simposiumerakoaitzinsolasa?
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, arbaso identifikatuen garaian kokatutako mitoak ikusiko ditugu.
|
|
|
Nafarroak ere izendapen kardinala du gogokoen eta ondorentoponimikoa, astronomikoa eta haizearen izaerari buruzkoa antzeko kopuruetan.Lapurdik ere izendapen kardinala du maiteen eta astronomikoa gero, urrunetik hau ere.Nafarroa Behereak ere izendapen kardinala du lehenesten eta oso maila apalagoantoponimikoa, astronomikoa eta orografikoa. Zuberoak, azkenez, izendapen toponimikoa
|
lehenik
eta kardinala oso hurbil.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, esan beharra dago, programatzaileak ongi asko ezagutu behar duela irratiaren estaldurapean dagoen populazioa. Entzule eta entzulegai guztien ohituren gaineko datuak eduki behar ditu kontuan, estazioaren baliabide materialak eta giza alorrekoak ondo ezagutzeaz gain.
|
|
|
Ondorioak ez ziren nolanahikoak izan. 1641 urtean, Gordexolak
|
lehenik
eta Guenesek ondoren, Enkartazioetatik askatu eta Gernikako Batzarrarekin bat egitea erabaki zuten. Denbora aurrera joan ahala, gainerako errepublikek gauza bera egin zuten; Karrantzaren kasuan, 1799 urtean gertatu zen bat egitea.
|
|
|
Hurrengo mendean, Karrantzak, Euskal Herriak bezala, gerrateak eta horien ondorioak pairatu zituen, 45 urte eskaseko epean, bi gerra izan baitziren:
|
lehen
eta bigarren karlistadak.
|
|
|
1936 urteko Gerra Zibila arte bainuetxe gisara funtzionatu zuen; ordutik aurrera ospitale bilakatu zen, errepublikanoena
|
lehenik
eta nazionalena ondoren, eta gerra bukatutakoan egoera negargarrian gelditu zen. Ospea berreskuratzeko saioak egin ziren arren, II. Mundu Gerran erbesteratutakoen aterpe bihurtu zen, Hitlerren aurka borrokatzen zuten frantsesena lehenegoz, eta alemanena ondoren.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, eta orain arte egin dugun eran Estatu nazioa abiapuntutzat harturik, guztiz oinarrizkoa deritzogu arazoa ulertzeko bidean jarriko gaituen galdera bati erantzuteari: nola sor daiteke Estatuaren eta bere kontrolpean dagoen lurraldeko populazioaren arteko lokarria?
|
|
|
Nahiz eta ur sakonetan sartzeko asmorik ez izan, interesgarria iruditu zaigu nazioaren teoriei begirada luzatzea, nolabaiteko argitasuna eskain dezaketelakoan, gai honi dagokion hezkuntzaren zereginaz jabetzeko helburua eskuartean dugularik.
|
Lehenik
eta behin, arazoari heldu bezain azkar zerbaitek harritu bagaitu, gaiaren konplexutasuna bera izan da. Nazio kontzeptua definitzeko unetik sortzen dira oztopoak, eta zailtasun honek egoera nabarmenaren aurrean jarriko gaitu:
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, nazionalismoa zer den esatera ausar gintezke, horretarako gai honi buruz egindako ehundaka lan ezberdinek proposaturikoen artean, nahiko irizpide zabala aukera baitaiteke; baina iruditzen zaigu ezen, nazionalismoaren edozein definizioren gakoa, nazioaren definizioa emateko orduan aurkituko dela ezinbestean. Egoeraren zailtasunaz ohar gintezen, Delannoi k nazioaren honako definizio, biribila?
|
|
|
Hala, 1833an bozkatua izan zen legean, nahiz irakaskuntzaren askatasuna onartu hau gehien bat 1830eko. Juillet, eko iraultzarekin zuzenean lotuta dagoelako, aparteko indarra hartu zuen, zerbitzu publiko? zentralizatu eta sendoa sortzeko ideiak92
|
Lehenik
eta behin konpetentzia banaketari ekin zioten: udalak alderdi materialez arduratuko ziren, irakasle eskolak departamenduen eskuetan geratuko ziren, eta irakaskuntzaren zuzendaritza orokorra Estatuari esleituko zitzaion.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, eta laburbilduz, goian komunitate nortasunari buruz aipaturikoa baliagarri zaigula esan genezake. Hemen ere, hizkuntzak (folklorearekin batera, adibidez, beste zerbait aipatzearren) oso indartsua den identitate efektua du, eta hau horrela den heinean, Estatuak bilatzen duen identitate uniformearen aurka egiten du.
|
|
|
Eta zein da orain arte aipatu ez dugun Konstituzio horrek jasotzen zuen kodigoaren mamia eta betikotu behar omen zen betetzea? 123
|
Lehenik
eta behin subiranotasun nazionalaren printzipioa (3 art); hots, boterea nazioari dagokio, herritarren multzoari, eta nazioaren ordezkariek osatzen zuten Gorteen eskuetan geratu behar zen. Honek berekin ekarri zuen nazioaren mugaketa politikoa zein geografikoa124, eta bateratzaileak zein zentralizatzaileak ziren Estatu egituren finkapena125, non Gorteak erregimen berriaren erakunde ardatz izango ziren; hots, nazioa(, reunión de todos los españoles?) oinarritzat hartzen zuen Estatu berriaren eraikitze prozesuaren aurreneko urratsen aurrean aurkitzen gara; Solé k eta Aja k dioten moduan, Cadiz-ko Konstituzioa eraikitzeke zegoen edifizioaren lehengo harria izan zen126, Estatu Nazio espainiarraren eraikuntzarena alegia.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, nahiz eta Cadiz-ko Konstituzioaren ibilbidea Fernando VII. erregearen itzulerak moztu, guztiz garrantzitsua den errealitatea azpimarratu behar da: Espainian aldarrikatu zen lehengo konstituzioa dugu 1812koa.
|
|
|
Egitura administratiboaren sendotzeak markatu zuen testuinguru hartan, eta legegintza barruan kokatzen ziren neurriei zegokienez,
|
lehenik
eta behin,. Plan del duque de Rivas? 156 izenez ezagutu zen planaren garrantzia azpimarratu behar da. Ez da hau denbora luzez indarrean iraungo zuen plana (aldarrikatu eta egun gutxitara indargabetua izango zen 1812ko Konstituzioa indarrean jartzean), baina etorkizunean aparteko garrantzia izango zuten. Plan Pidal?
|
|
|
Goreneko administrazioa finkatu ondoren, egituratze prozesuak tokian tokiko administrazio maila jo zuen.
|
Lehenik
eta behin, lurraldearen banaketari zegozkion artikuluek zentrotik eraikitzen zen eraikuntzaren berri emango digute. Jadanik 1845ean, Frantziatik inportaturik indarrean zegoen189 unibertsitate barrutien banaketa kontsakratu zen:
|
|
|
...tik, hezkuntza sistema osoan Estatuaren administrazio orokorraren antolakuntza burokratikoaren testuinguruan kokatzen zen irakasleriaren funtzionarizatzea orokorra zela kontuan izanik, oinarrizko irakaskuntzan ziharduen irakasleria aztertzera mugatuko gara, honen eskutik pasatu behar baitzuen (Estatuaren nahia gauzatzen bazen behintzat) espainiartzat hartua izango zen herritar orok. Gaiari helduz,
|
lehenik
eta behin, esango genuke irakasleriarena Estatuak izan zuen arazorik larrienetariko bat izan zela hezkuntza sistema berria eraikitzeko orduan, eta bereziki oinarrizko irakaskuntza hedatzerakoan.
|
|
|
Aipaturiko arrazoiengatik gizarteko klase sozialen arteko banaketari erantzuten zion ikasketen antolaketa garrantzitsua bada ere eta ikusi besterik ez dago legearen bidez irakaskuntza maila guztietan Estatuak ezarri nahi zuen erabateko uniformizazioa, gure aldetik herritar espainiar guztiek teorian behintzategin behar izango zuten bidaia kurrikularraren azterketa laburrari ekingo diogu260
|
Lehenik
eta behin esan genuke, zergatik hitz egin daitekeen curriculum nazionalaz Moyano legean; hots, curriculumari izaera nazionala zerk ematen dion azaldu genuke.
|
|
|
Baina esandakoa atzerapen nabarmenarekin Estatu espainiarraren kasuan mendebaldeko Europako Estatu Nazioen eraikitze prozesuen ezaugarri orokorra da. Zein dira Estatu espainiarreko hezkuntza sistemako curriculumaren ezaugarriak curriculum nazional bereziaz hitz egin ahal izateko, hots, curriculum nazional espainiarraz hitz egin ahal izateko270
|
Lehenik
eta behin hizkuntzaz hitz egin behar da; oinarrizko mailan sei ataletatik hiru hizkuntzarekin lotuta dauden gaiak zehazten dituzte: irakurketa, idazketa eta gramatika.
|
|
|
Ordea, adarretik adarrerat nabilkizu orain ere, eta ea betetzen dudan behingoz arestian eman dizudan hitza, bidaiari lotzekoa, aintzakotzat hartuz,
|
lehenik
eta behin, untziaren jaun eta jabea —Alessandro de Novara—, zeina baikenuen, aldi berean, kapitain eta bidaiburu, eta zeina baitzen genoarra sortzez, nahiz eta egun batean Veneziarat ezkondu eta han bizi izan zen handik aitzina. Baina" han bizi izan zelakoa" erraiteko modu bat bertzerik ez da, zeren Venezian hilabete inguru emaiten baitzuen urte osoan —egokitzen zitzaionean, itsasoaren eta negozioen arauaz—, eta gainerako hamaika hilabeteak Mediterraneo itsasoan barrena, handik Holandaraino eta Ingalaterraraino, Gibraltarko itsasartetik iragan eta Iberiar Penintsula inguratu ondoren.
|
|
|
Hasperen egin nuen
|
lehenik
eta, gero, nihaur ere irriz hasi nintzen.
|
|
|
Eta halakoetan, jakina, inguruko jauntxoak gonbidatzen zituen festa haietarat, zeinak profitatzen baitzituen, hala berean, haiekin zituen kontuen garbitzeko, zeren haietarik gehienak aitaren negozioei loturik baitzeuden nola edo hala, eta zeren halatan erdietsi baitzuen gure aitak meneko zituenak are menekoago izan zitezen. Abuztuko bigarren igande hartan —urbiaindarrok santaklarak ospatzen ari ginela, hain zuzen ere—, bazuen, gainerat, bertze estakuru bat, zeren eta Pedro Huizik akabatu berria baitzuen kaperako freskoa, zeinean nihaurk ere lagundu bainion, atsegin handiz, batik bat
|
lehen
eta azken egunetan —zeren gainerako egunetan, bertzenaz, aski eta sobera izan bainuen Elbiraren kontuari eta ondoko kontuei buru egiten—, eta zeinean agertzen baitziren Frantzisko Xabierkoa eta san Inazio Loio la koa, hau zutik eta hura belauniko, biak ere zirkulu batean: zirkulua inguratzen, berriz, Loiolakoak Xabierkoari Parisen xuxendu zizkion hitzak —aita Bartolo mek hain atsegin zituenak—, Xabierkoaren konbertsionea ekarri zutenak, eta Pedrok latinez paratu zituenak:
|
|
|
ez al zaizu iduritzen, ezen Nafarroarekin ere antzeko zerbait gertatzen ari dela? Izan ere, ez ote da zuzen ari gaurko hainbat nafar gazte, Espainiaren izenean pizten diren gerla horiei uko egiten dietenean, zeren nafartzat baitute,
|
lehenik
eta behin, beren burua. Eta nola anitz duenak gero eta gehiago nahi duen eta, hargatik, kendu dionari are gehiago kendu nahi izaiten dion, hala, ez ote da piztuko berriro gerla noizbait, ez Katalunian, baina hemen Nafarroan, Espainiaren kontra, eta ez ote ditugu pairatu behar izanen berriro zinak eta minak...?
|
|
|
Eta doña Lidiak eta biok geure konbertsazioneak izaiten genituen mahai baten inguruan, eta egun batean —ospitalean astebete edo neramala izanen zen—, hala mintzatu zitzaidan: ‘Amak erran dit ezen orain dela urte pare bat koadro bateko iduri batez amorostu zinela eta orduan pentsatzen hasi zela ezen eroturik egon zintezkeela; ordea, ez zara horretan
|
lehena
eta nik bederen ez nuke erranen ezen horrengatik ero zaudela, erremediorik gabe’ Ustekabean harrapatu ninduen. Gero, argibideak eman nahi balizkit bezala, erran zidan:
|
|
|
—Ongi duk. Baldin frantsesa bahaiz, hator enekin Frantziarat, zeren eta jakin behar baituk,
|
lehenik
eta behin, ezen, Martinica eta Guadalupe bezala, Frantziak dituen uharteetarik bat dela Le Dragon, eta ez ezdeusena —eta, haren gibeletik nindoala, Frantzian sartu nintzen: Alain Coup d’Œil en galeoi hartan, alegia.
|
|
|
Handik aitzina, finean, bere bidaietarik itzultzen zen bakoitzean, Mattinengatik galdetuko zuen
|
lehenik
eta Matinengatik galdetuko zuen ondotik, harekin eskriman edo ehizan ibiltzeko desiros, zeren joko haiek baitziren haren entretenimendurik gustukoenak. Eta erraiten ari natzaizuna hain da egia, non gogoratzen baitut ezen egun batean ni ikusi ninduela lehenik eta, halarik ere, ez zela haren galdegitea eni buruzkoa izan, baina Mattini buruzkoa:
|
|
|
Handik aitzina, finean, bere bidaietarik itzultzen zen bakoitzean, Mattinengatik galdetuko zuen lehenik eta Matinengatik galdetuko zuen ondotik, harekin eskriman edo ehizan ibiltzeko desiros, zeren joko haiek baitziren haren entretenimendurik gustukoenak. Eta erraiten ari natzaizuna hain da egia, non gogoratzen baitut ezen egun batean ni ikusi ninduela
|
lehenik
eta, halarik ere, ez zela haren galdegitea eni buruzkoa izan, baina Mattini buruzkoa:
|
|
|
Eta ez nuen kulparik. Izan ere, ez al da egia, jaun André, ezen hain dugula bizi-nahia eta iraun nahia senari eta lotua —gizonak
|
lehenik
eta behin bizi eta iraun egin nahi duenez gero—, non lehenagokoa baita, beti eta ezinbertzez, geure burua salbu ikusteagatik senti dezakegun bozkarioa, bertzeak hiltzen ikusteagatik har dezakegun pena baino. Ote da hori zeren, bertzeen heriotzak gure bizitzaren inportantzia azpimarratu ez ezik, bat bateko betikotasuna ere sentiaraz baitiezaguke, azken finean...?
|
|
|
Eta, meza akabatu ondoren, gurutzea hartu eta prozesionean joan zuan apeza, elizan ziren gizon emaztekiak eta neska mutilak lagun zituela, Pagabasoko leizerat, non guztiak ere harri jaurtikika aritu baitziren Lutheroren kontra. Zeren, harrigarria bada ere, guztiak sinesten hasiak baitira ezen Pagabasoko deabru batek hartua duela Luthero, eta Luthero dela, hartaraz gero, Pagabason ezkutatzen diren deabru guztien
|
lehena
eta agintaria... Eta ez zekiat...
|
|
|
Baina, azkenean gertatua aitzinatu baino
|
lehen
eta haren hobeki ulertzeko, utzi erraiten nola egun batean joan zitzaion osaba Joanikot guardiako kapitainari, esplikazione baten eske, ehundabatgarrena zela kausa.
|
|
|
...tu aitzin, Alemaniarantz abiatu ginen —bar katuko ahal didazu, jaun André, baldin, bertze anitzetan bezala, aipatu baizik egiten ez badizkizut hango hiriak, batetik, zeren, bertzenaz, gogaikarri bihurtu arteino luzatuko bainintzateke, eta bertzetik, zeren, liburu osoan bezala, neure burua eta neure kontzientziaren joan etorriak nahi bainituzke kontakizunaren ardatz—, Hanburgoko porturat
|
lehenik
eta Lübeckekorat gero, non, ahantzirik hilabete batzuk lehenago Amsterdamen egin nuen promesa, Ama Birjinari eta saindu guztiei xuxendua —zertarat behartzen ninduen, izan ere, promesa hark, baldin ez Ama Birjinari ez sainduei ez erretauletako imajinei debozione partikularrik ez banien, eta baldin promes hura egin banien, bertzalde, ez konbentzimenduak konbentziturik, baina beharrak behartur... Eta lagunek, jakinik ezen, geure Amsterdameko egonaldian, ez nintzela Mignonekin baizik ibili, eta hitz eman nuela eta zin egin ezen ez nintzela bertze nehorekin ibiliko hare kin baizen, ikusten zutelarik hitza guztiz jan nuela, berriro hasi zitzaizkidan zirikatzen handik eta hemendik, erraiten zidatela:
|
|
|
katu gernuaren urrin mina, amatxi zenaren etxearen gomuta ezabatuen ordezko, edo" Talco" hautsen balaku oretsua, anai arreba berriren baten etorrerari lotzen dudana. Bertzelakoan, hamahiru urte ingurukoak ditut lehen
|
lehenak
eta, hamahiru urtetan, imajina izugarriak kaskoratzen zitzaizkidan, lo arinak lo astunari zainak erauzi ondoan, erdi amets erdi ernai egiten nituen goiz orenetan. Imajina horietarik lazgarrienean —zer eta apez bat, ostia kontsagratua landatzen emakume baten iztape beltzean— anabasten zitzaizkidan nire orduko bi obsesioak:
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, aitor dut sexuaren leitmotiv ia etengabeak harritu egin nauela: lehengusina sugearen pasartea; neskamearen eta marinelaren artekoa; aingeru pitilindunaren irudiak nigan sorturiko inpresioa; osaba ezkonberriaren pasadizoa...
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, hona aurreneko harridura: Ruben etika irakaslea ez, baina apaizgaia da!
|
|
|
Defentsak ez du argumentu gehiegirik behar bere bezeroaren errugabetasuna frogatzeko.
|
Lehenik
eta behin, adierazi nahi dut fiskalarekin bat eta ez dugula presidentearen iragana zertan kontuan hartu; aitzitik, atzoko adierazpenenetatik datu bat, datu oso esanguratsu bat nabarmendu nahi nuke: honaino ekarri gaituen auzi honen jatorrian edozein arrazoi dagoela ere, Lewinsky andereñoak amarru makur bat prestatu zuen gure presidentea harrapatzeko, eta horrek guztiz baliogabetzen ditu bekadunaren amodioaren benetakotasunaz esandako guztiak.
|
|
|
Ahantzi aurretik, Dabid, gaur goizean, elkarren aurkezpena egin dugunean, ez dakit zergatik, baina Rakelek, gezurretan, Miranda de Ebrokoa dela esan du.
|
Lehena
eta azkena, aditu. Ez horregatik.
|
|
|
Halere, erantzun azkar hau eman ondoren, zalantzak datozkit.
|
Lehenik
eta behin, goian arlokako liburutegien beharra eta egokitasuna defendatu ditut. Filosofia honetan oinarriturik, ez al litzateke askoz ere interesgarriagoa izango liburutegi nazional erraldoi berri baten ordez arloka antolaturiko zenbait liburutegi nazional sortzea?
|
|
|
1 Artikulu honen lehen bertsioa 1999ko udan idatzi zen; garrantzitsua da hori aintzat hartzea, ordutik hona zenbait aldaketa egon baitira.
|
Lehenik
eta behin, orrialde hauetan deskribatzen den eta liburutegi publiko nafarren antolaketa eredu berriaren diseinua agindu eta sustatu zuen zuzendaritza taldea aldatu egin da. Plan estrategikoak, jakina denez, erakundeek epe ertain eta luzera begira izan behar dituzten jomugak finkatzeko lantzen dira.
|
|
|
Edukitza izan ohi da
|
lehena
eta luzaroan ere bakarra, gizakien egoera zibila frogatzeko. Hura senar edo seme alabatzat zen hartua, agerian bizi zelako, molde batera edo bestera, familia jakin batean.
|
|
|
Bertsio sinplifikatu hau izan zen
|
lehena
eta hertsiena. Jite humear eta wittgensteindarra argi erakusten duen bere argumentua honako hau da:
|
|
|
Hobekien mantenduko duena Tratatuko enpirismoaren jitea izango da: lau printzipioetan oinarritu zen, eta horietako bi,
|
lehena
eta azkena, Vienan onartuak izango ziren XX. mendean:
|
|
|
Orexara heltzeko kilometro erdi bat falta zela, argazki bat egin nion bide ertzean ikusi genuen 1964ko hilarri bati. Orexara helduta, berriz, Orixeren jaiotetxeko plaka ikusi genuen
|
lehenik
eta Orixeren omenezko monolitoa gero: idazlea eserita eta eskuan liburua zuela irudikatzen zuen harrizko estatua mardul bat.
|
|
|
Angiozarko hilerrira gerturatzen ari nintzela, hantxe, kanposantuko ate nagusien aurrean, aste batzuk lehenago, Lauaxeta ezagutu baino
|
lehen
eta artean ere Egunkaria ko kazetari nintzela, egin zitzaidan ondoezaz oroitu nintzen.
|
|
2001
|
|
|
Orain arte Euskal Herrian ez da katalanaren horrelako bilduma zabalik egin eta ez dirudi gerora ere luzaroan horrelakorik izango dugunik gurean. Berez," Memoria dels somnis (Ametsen memoria)" erakusketa Andorran antolatu zen
|
lehenik
eta ondoren bertako Gobernua eta Arabako Foru Aldundiaren arteko akordioak ekarri zuen bilduma Gasteizera. Andorrako 150 artelanak 250 bihurtu dira, gainera, Arabako hiriburuan, Suitza, Estatu Batuak eta Espainiako Estatutik ekarritako hainbat obrari esker.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, aintzat hartu behar dugu B.S.E.rena gai zaharra dela. 1985ean jakinarazi zen Ingalaterran.
|
|
|
\ 05 Euskadiko kluben arteko Txapelketa. Emakumeak
|
lehen
eta 2 maila. Bizkaia.
|
|
|
Alabaina ardi esne ekoizpena ez da bakarrik kantitateari lotu behar, baina
|
lehenik
eta behin, kalitateari eta eskualdeari. Horretan da Iparralde honetako geroa laborarientzat.
|