|
2008
|
|
|
Bitartean, Eusko Jaurlaritzak, aurrekoak baino gogorragoa eta murriztaileagoa den gizarte bazterketaren aurkako legeriaren aldaketa bat aurkeztu du Eusko Legebiltzarrean, eta joan den uztailean Diru sarrerak Bermatzeko eta Gizarteratzeko Lege proiektua onartu du. Aldaketa atzerapauso larria da herritarren eskubideetan, bai diru baliabide urriak dituztenentzat, bai
|
lan
prekarioa dutenentzat, bai emakumeentzat, baita pentsiodunentzat ere.
|
|
|
Lege proiektua dela eta, beste alderdi negatibo batzuk nabarmendu behar dira. Esate baterako,
|
lan
prekarioa duten familiek denbora mugatuan soilik jaso ahal izango dute bizirik irauteko soldata txikien osagarria; ondoren, prekarietatera ez ezik, pobreziara ere kondenaturik egongo dira. Urte kopuru mugatua ezarri da hurrengoetarako laguntza jasotzeko:
|
|
|
Kontuan hartu behar dugu laguntza hauen familia eskatzaileen %40 pentsiodunak, jubilatuak edo alargun emakumezkoak direla, eta %37
|
lan
prekarioak dituzten familiak direla. Lege hau onartuko balitz, gizarte alorrean atzera egingo da nabarmen herritarrek oinarrizko beharrak osasuna, hezkuntza, janariak edo etxebizitza asetzeko eskubideetan, beharrok oso denbora laburrean soilik beterik izango baitituzte.
|
|
2009
|
|
|
Fernandezen ustez, azken hamabost urteotan enpresaburuen irabaziak biderkatu egin dira, eta langileen soldatak, aldiz, ez dira igo, eta horrek aberastasunaren banaketa bidegabe bat ahalbideratu du. Hori dela eta, krisiaren atarira langileak pobreturik iritsi dira, eta Araban lanpostua dutenen erdiek
|
lan
prekarioa dutela ziurtatu zuen.
|
|
|
Mozkinak dituztenean zein krisialdi garaian, enpresaburuek beti irabazten dutela esan zuen ELAko buruzagiak, irabaziak dituztenean
|
lan
prekarioa sortzen dute, eta krisia datorrenean jendea kaleratzehasten dira. Krisialdian langileen interesak babesteko ELAk abiatutako kanpainan esandakoa berretsi zuen Muñozek; langileak eta ugazabak ontzi berean ez doazela, nahi dutenean karel gainetik botatzen gaituztelako.
|
|
|
108 min. 1987 urteko uda da. Unibertsitatean graduatu berri den gazte batek
|
lan
prekario bat onartuko du jolas parke batean. Inoiz imajinatu duen lanik txarrena izan arren, oso pozik biziko da.
|
|
2014
|
|
|
Faktoreak klase askotakoak dira, eta elkar gurutzatu eta elikatzen dute: ...etan, bi soldatarekin ere juxtu ibili behar da etxebizitzaren gastuak ordaintzeko, jakiak erosteko, familiaren gastuei aurre egiteko; gazteak gurasoen etxetik ateratzeko edadea atzeratu da; bizi itxaropena luzatu da, funtzio sozial batzuk denboran geroratuz; gurasoak gero eta zaharragoak dira; familia eredu berriak ugaritu dira; emakumeek presentzia handiago dute lan merkatuan, baina baldintza eta
|
lan
prekarioagoetan, eta etxeko lanetan dituzten ardurak askorik arindu gabe; haur gutxiago jaiotzen dira; eta abar. Sei urte luzera edo gehiagora doan krisi egoera batek areagotu ditu arazo horiek guztiak, gainera, soldatak izoztuz edo murriztuz, langabeziara jausi ez direnentzat.
|
|
|
Adibidez: emakume bat, gaztea, hiri bateko kanpoko auzo batean bizi dena eta
|
lan
prekario bat duena supermerkatu batean; bizitzan gertatzen zaizkion gauza horiek guztiak elkarrekin korapilatuta daude, eta haren nortasuna, beharrizanak eta aukerak horiei lotuta daude. Kontzeptu horrek erakusten digu pertsonok kokaleku bat dugula eta kokaleku horrek gure bizitzako aukerak eta gaitasunak baldintzatzen dituela.
|
|
2016
|
|
|
Jaiotze tasak, ostera, ez du eraginik izango biztanleriaren galeran, dagoeneko jaio baitira 2029tik aurrera 16 urtetik gorako guztiak.Are gehiago, Adegiko aztertzaileek uste dute ezer egitekotan beherantz egingo duela jaiotze tasak, «oraingo krisi ekonomikoak gazteak gurasoen etxetik alde egin eta familia bat sortzeko itxaropenetan agian izango duen eraginagatik». Beste hitz gordinago batzuetan, langabeziak, soldata eskasak eta
|
lan
prekarioak ez direla bultzadarik onena bizimodu independente bat antolatzeko eta seme alabak izateko.Dagoeneko badira arazoakHoriek horrela, Adegi kezkaturik azaldu da biztanleriaren gutxitzeak eta haren zahartzeak lan merkatuan izango duen ondorioengatik. «Langabezia tasa handia dugun une batean, zenbait arazo sortu dira enpresa batzuetan, azaldu baitute ez dituztela soslai egokiko pertsonak aurkitzen zenbait lanpostu betetzeko.
|
|
2017
|
|
|
Pablo Pinedo Bovedaren dokumentalak Hegoafrikan pausatzen du kamera. Noma ghetto batean bizi da;
|
lan
prekario bat du, eta familiarekin etxola bat alokatzen du. Bere ametsa bere etxea eraikitzea da.
|
|
2018
|
|
|
Horren adibide, «gaizkietorria» egin zieten atzo, Kursaalean, bilkura horretan parte hartzen ari direnei: «Langileen eskubideen ikuspegitik, tertziarizazioak
|
lan
prekario pila bat sortzen du; gainera, zenbat eta mozkor turismo gehiago egon, uste dugu orduan eta baboso gehiago egoten direla kaleetan». Elkarretaratze horretan bildu ziren, besteak beste, Bizilagunekin plataforma eta Donostiako pentsiodunen elkartea.
|
|
2021
|
|
|
Izurriteak eragin zuzena izan du emakumeen egunerokoan; hainbat eta hainbat aritu dira
|
lan
prekarioetan eta feminizatuetan, baldintza okerretan, eta zaintza lanak ere haien ardura izan dira. Eragileek egoeraz hausnartu beharra nabarmendu dute, zaintza sistema publiko baten aldarria helburu.
|
|
|
Euskadin bizi diren familien ezaugarriei dagokionez, inkestak argi uzten du Euskadiko familiak gero eta txikiagoak direla, gero eta gehiago direla bakarrik bizi diren pertsonak (herritar guztien %12a), gero eta gutxiago direla seme alabak dituzten familiak eta hazi egin direla azken bost urteetan jatorriz beste nazionalitate bat duen pertsonez osatutako familiak (%8, 8 dira gaur egun). Jaitsi egin da 2015 eta 2019 urte bitartean pertsona aktibo guztiak langabezian dituzten familien kopurua —%9, 3tik %6, 3ra— eta mantendu egin da norbait
|
lan
prekarioan duten familien kopurua. Testuinguru horretan —XXI mendeko bigarren krisialdia agertu baino lehen—, zeintzuk ziren Euskadiko familien arazo nagusiak?
|
|
|
Testuinguru horretan —XXI mendeko bigarren krisialdia agertu baino lehen—, zeintzuk ziren Euskadiko familien arazo nagusiak? Familia bakoitzari gehien eragiten dion arazo mota hartzen bada kontuan, gaixotasuna edota desgaitasuna, langabezia eta
|
lan
prekarioa eta diru eskasia dira lehen postuan agertzen diren hiru arazo nagusiak: lehenak familia guztien %16ri eragiten die, bigarrenak %10i eta hirugarrenak %9ri.
|
|
|
Langabezia eta
|
lan
prekarioa eta seme alaben etorkizuna dira gehien urritu diren arazoak, beste guztien pisua antzeko mailan mantendu baita. Argi dago arazo hauek, edozein kasutan, ez direla familia mota guztietan era berean banatzen:
|
|
|
Haristoik nabarmendu zuen feminizatuak diren lan eremuetan prekaritatea «instalatu eta banalizatu» dela. «Ez da kasualitatea emazteok ari bagara
|
lanik
prekarioenak egiten: zaintza, osasuna edota bizitzak laguntzeko zerbitzuak.
|
|
|
Ikasleen taldekoak bi bakarrik datoz. Berriketan ari dira, beren
|
lan
prekarioaz. Handitzean, ikasketak ordaintzeko lain dutenean, ikasgelara itzuliko omen dira.
|
|
|
Diziplina eta lantegi askotan jarduten duenarengatik hiru gauza esan ohi dira gutxienez: dohain ugari ditu, oso saiatua da,
|
lanok
prekarioak direlako dabil batetik bestera.
|
|
2022
|
|
|
Horixe eskatu diegu EAJri eta EH Bilduri. Besteak beste, jokoan dagoelako euskal hitzarmenen lehentasuna estatukoen aurrean, Euskal Herrian
|
lan
prekarioa hedatzeko tresna dena. Garamendik dio sindikatuoi norbere eremuan «askatasunez» negoziatzen uztea merkatuaren batasunaren kontrakoa dela.
|
|
|
Gurasoen etxea uztea lan nekeza da Euskal Herriko gazteentzat. Alokairuak, oso garestiak; etxe bat erosteko mailegua eskatzeko baldintzak, kimera bat;
|
lan
prekarioetatik irtetea, ia ezinezkoa; diru laguntzak, urriak; eta soldatak, kasu askotan, mila euroren bueltan. Izango da gurasoenean eroso bizi denik, seguru; baina, etxetik irten nahia eta ezina nagusitzen da gehienetan.
|
|
2023
|
|
|
Hiru urte igaro ondoren, pentsioen erreformaren aurkako protestak itzultzekotan dira Ipar Euskal Herrira. Frantziako zortzi sindikatu nagusiek arbuiatu egin dute erretretaren adin ofiziala atzeratzeko asmoz Elisabeth Borne lehen ministroak aurkeztu duen proiektua, uste baitute langileei kalte egiten dietela, eta bereziki lan munduan gazte sartu zirenei eta
|
lan
prekarioagoak dituztenei. Erreformaren aurkako protesta «iraunkorrak» egingo dituztela iragarri dute.
|
|
|
EH Bilduko hautagai Estitxu Elduaienen esanetan, baina, zaintza sistemaren egoera «eskasa» da egun, eta horren eragile diren hiru faktore aipatu ditu: erakundeek «behar adinako garrantzia» eman ez izana; zaintzaren «merkantilizazioa»; eta hura «milaka emakumeren
|
lan
prekarioaren bizkar» utzi izana.
|
|
|
Baina iraunkorra den gertaera bakarra aldaketa da, eta berriro egoera aldatu da. EAJren ezkerraldean dagoen eremua hauteskunde marka bakarrean elkartu da Hego Euskal Herrian; ETA behin betiko desagertu da; osasun krisi larria pairatu dugu; globalizazio bete betean bizi gara, erreferentziak aldatu dira, NATOren egitura militarrean sartu gaituzte, krisi klimatikoak elikagaien krisi baten atarira eraman gaitzake,
|
lan
prekarioa hedatu da, banketxeek eta enpresa energetikoek agintzen dute...
|
|
|
Aki Kaurismakik bizitzan bakarrik dauden bi pertsonaren arteko maitasun istorio bat kontatu du bere azken filmean. Ezer ez duten pertsonaiak dira,
|
lan
prekarioetan bizirauten dutenak, afaltzeko plater, sardexka eta labana bakarra dutenak. Munduak ere ez die esperantza handirik eskaintzen:
|