|
2000
|
|
|
...orokorra, bertzalde, urte luzeetako erroak zituena—, komertzioari eta antzeko betebeharrei buruzko zilegitasunaz eta bidezkotasunaz denaz bezainbatean... eta mesprezatzen eta arbuiatzen ere zituztela eginkizun haiek, erdeinatzen eta gutiesten, iritzi haren arabera, zeren haiek guztiak ez baitziren —nehoiz ere izan ez ziren— ohorezko gizonendako lan ohoragarriak, halako suertez, non,
|
lan
haiek eta egiteko haiek, egin orduko lohitzen eta zikintzen baitzituzten egiten zituztenak: aita, halarik ere, aldiei eta aldien zaldiei aitzinatzen zitzaiela, ohartu zen ezen mundua aldatzen ari zela eta, urrunerat joan gabe ere, bertan zituztela mudantzak, ondasunen ata aberastasunen inportantzia gero eta handiagoa iragartzen zutenak... eta, are gehiago, zeren uste baitzuen, halaber, ezen, jatorrizko eta etorkiko odol garbitasunik ezean, nola baitzen bere kasua, arbasoak Nafarroako gerla haietan galtzaileetarik izan zirelako, dirua egin eta diruz eros zezakeela faltan zuena, noblezi tituluak ere diruaren esku egon zitezkeenez gero... zeudenez gero.
|
|
|
Zeren aipatu berri baitizkizut Pedro Huiziren bi
|
lan
haiek: santa Klararen koadroa eta haren kaperako freskoa, santa Klararen ondotik egin zuena... baina, Pedro Huizik bere bi lan haiei ekin zien bitartean, jauregian anitz gauza gertatu ziren, osaba eta bion arteko haustura tartean.
|
|
|
Zeren aipatu berri baitizkizut Pedro Huiziren bi lan haiek: santa Klararen koadroa eta haren kaperako freskoa, santa Klararen ondotik egin zuena... baina, Pedro Huizik bere bi
|
lan
haiei ekin zien bitartean, jauregian anitz gauza gertatu ziren, osaba eta bion arteko haustura tartean.
|
|
2003
|
|
|
Nik zu pare bat urte lehenagotik ezagutzen zintudan. Nire obrari buruz hiriburuan eman zenuen hitzaldi batean egon nintzen entzule gisa eta hunkitu egin ninduzun, tarteka nire nobelak nik neuk baino hobeto ulertu zenituela iruditu zitzaidan eta, beste batzuetan, aztertzen zenituen
|
lan
haiek nireak ez ote ziren irudipena izan nuen. Hitzaldia bukatu zenean, bertan ziren emakumeak zuregana hurbildu eta berriketan ikusi nituen, eta jeloskor sentitu nintzen.
|
|
2005
|
|
|
Beraz, operazioa arriskuan jarri nahi ez badugu, mesedez, urrundu zuen zerbitzu sekretuen sudurrak saguengandik. Jarraipeneko talde teknikoek hobeto egingo dute
|
lana
haiek gabe, ok?
|
|
2006
|
|
|
Aho zabal entzun dizkit esandakoak– Sarri irakurtzen zituen beirategiko lanak amaitzean. Baina sekula ez zidan ezkutuko
|
lan
haien berri eman, sekula ez zidan sotorik erakutsi, bidaiatik itzuli ginen arte.
|
|
2009
|
|
|
Maria Bibianak, egia esan, ez zeramatzan zain bost minutu baizik; Maria Bibianaren denbora, baina, beste denbora bat zen, beharbada, Maria Bibiana ez baitzegoen memento haietan bere kontzientziarekin lasai, ausaz, ez erabat bederen, bitartekari
|
lan
haietan; izan ere, Ana Karenina?, emakume zikina, deitu zion don Anizeto kalonjeak:
|
|
|
Maria Bibianak, egia esan, ez zeramatzan zain bost minutu baizik; Maria Bibianaren denbora, baina, beste denbora bat zen, beharbada, Maria Bibiana ez baitzegoen memento haietan bere kontzientziarekin lasai, ausaz, ez erabat bederen, bitartekari
|
lan
haietan; izan ere, Ana Karenina –" emakume zikina" deitu zion don Anizeto kalonjeak: " urdanga lohi eta lizuna"! – irakurtzeko gai izan zirèn bi emakumek auskalo zer idatz ziezaioketen elkarri, ez zuen jakin ere egin nahi!
|
|
2010
|
|
|
Isilune bat gertatu dela baliatuta, kaferik nahi al duen eskaini dio Julenek, eta Judithek baietz erantzun. Kikarak mahai gainean eduki arte isilik egon dira biak, bata kafea eta enparauak prestatzen, eta bestea prestaketa
|
lan
haiei begira. Gero, monologo luze bati ekin dio emakumeak.
|
|
2011
|
|
|
Ziegetatik desagertu ziren bat batean eta, biharamunean, eurek salatutakoen exekuzioak izan ziren, ihes egiteko asmo batzuk zirela eta. Harrezkero, funtzionarioen laguntzaile legez hasi ziren
|
lanean
haiek biak. Ez dut uste Andres traidorea zela inork pentsatu zuenik.
|
|
|
Kariño handiarekin gogoratzen ditu
|
lan
haiek, taldearen gogoa eta ilusioa: –Zinemarekin disfrutatzea eta interesatzen zitzaizkigun istorioak islatzea genuen helburu.
|
|
2012
|
|
|
Aritzen ginen garbiketa lanetan, baratzean eta oilategi txikian, eta gosete garaiak han landatzen genuenari esker pasa ahal izan genituen. Ni ez nintzen
|
lan
haietan gehiegi aritzen eta ez ziren inor behartzera etortzen, baina egiteko berri haietan denak geunden lan egitera derrigortuak. Guretzat ona zela esaten ziguten, lagungarria, eta gauzak egin ahala kanpoan salduko zituztela; beraz, garrantzitsua zela lana ondo eta epe laburrean egitea.
|
|
2013
|
|
|
Nik ez nuen pentsatzen urte batzuk geroago aurki zitezkeenik. Ni auzitegira ailegatu nintzenean, azken batean, nire gainetik zeuden pertsona batzuek esaten zuten inongo sinesgarritasunik eta bermerik ez zegoela, lehen ibilitakoak zebiltzala orduan
|
lan
haietan. Egia da, era berean, epaile gazteagoak agertzen hasi zirela.
|
|
|
Gazte denborako
|
lan
haietan antzematen ziren ezaugarri nagusiek ez zuten Austenen obra sekula abandonatu, baina prozesu luze horretan finduz eta umotuz joan ziren: hasierako karikatura eta absurdotasuna geroko umore alaia eta ironia fina izango ziren; gehiegikeriekiko higuina, bestalde, ez zen erabakiko kontrario biren arteko bat aukeratuz eta bestea baztertuz, bien arteko puntu orekatua bilatuz baino.
|
|
2014
|
|
|
Are gehiago: Peter Planek bi urteko epea eman zion
|
lan
haiek bukatzeko, eta berak. Bushtamanek, alkateak agindutakoa beteko zuen, kosta ahala kosta:
|
|
|
Lehen fase batean bai bederen?
|
Lan
haiek, izan ere, ez ziren inoiz bukatzen, segurtasun kontuetan beti baitzegoen zer hobeturik. Eta, esperientzia pilotu gisa, dozena eta erdi bat robot ekarri zituen, luzean bi metrotik goitikoak zirenak eta adimen artifiziala zutenak.
|
|
2015
|
|
|
batzuetan hitzaldiak ematen zizkiguten, beste batzuetan gai jakin baten inguruan taldetxoetan bilduta hitz egin behar genuen, edo bakarka hausnartu, edo denok bilduta eztabaidatu.
|
Lan
haiek zuzentzeko arduraduna Txutxo izeneko apaiz eskolapio bat izaten zen, bere jatortasuna frogatzeko Txutxo esaten ere uzten ziguna konfiantza giroan sartuz gero; izaten zituen laguntzaileak ere, baina ez dut haietaz deus gogoratzen. Zorionez, Txutxok eta bere laguntzaileek prestaturiko eginkizun haietatik aparte, izaten ziren tarte libreak ere:
|
|
|
Ti ta zerbait egin beharra zegoela, noski. Museorako eta erakusketarako garrantzitsuak izango ziren
|
lan
haiek gainera. Eta zortea zen ni horretaz konturatu izana.
|
|
|
Gizonezkoak ziren gehienak, baina baziren emakumezkoak ere, 20 eta 25 urteren bueltan, ezkongabeak gehienak. Baratzezain, sukaldari edo laundry etan egingo zuten
|
lan
haietako gehienek. Gizonezkoek lehen bi jardueretan, emakumezkoek garbiketan.
|
|
|
Ilundu zuen, baina ez zen lanera eramango zituen kontakturik azaldu, nehor ez: ez baitzen
|
lanik
haientzat. Zakuto txiki bat arropa besterik ez zeukan nire senarrak.
|
|
|
Are gutxiago jakin zezakeen bere gogoetetan murgildua geratua zenik, baina hala irudikatu zuen, eta hala kontatu Mozarten bizitza n. Zenbait ikerlariren ustez, Winckler en lan batetik jaso zuen informazioa Stendhalek, baita musikagilearen alargunak idatzitakoetatik ere (plagio hitza darabilte, Stendhalen hasierako
|
lan
haiez mintzo direla, eta aski lotsagabeki jokatu zuela diote).
|
|
2016
|
|
|
Beldur zen lupetz azpian zegoen hura apurtuko zuen: esku traketsak zituen
|
lan
haietarako. Pazientzia handiz jarraitu zuen, haur jaioberri bati laztanka ari balitzaio bezala, kendu basa eta kendu basa.
|
|
|
Ezin uka: emakumeek ekartzen eta hezten dituzte haurrak, eta haiek gobernatzen dute etxea; horrexegatik egiten dute
|
lan
haien familiakoek, hau da, emakumeen lan horri esker saltzen dute haien familiakoek lan indarra soldata truk. Baina, horren ondoren, automatikoki ondorioztatu behar al dugu emakume oro, klasea eta arraza kontuan hartu gabe, funtsean defini daitekeela etxean egiten dituen lanen arabera?
|
|
2017
|
|
|
Azaldu dut lehen ere: emakumeen eta gizonen arteko botere diferentziak eta ordaindu gabeko emakumeen
|
lana
haien berezko gutxiagotasunaren azpian ezkutatu izanak bidea eman dio kapitalismoari, lanegunaren ordaindu gabeko zatia, izugarri zabaltzeko, eta, orobat, emakumeen lana metatzeko erabili ahal izan du soldata (gizonena); askotan, klase barneko antagonismoa gizonen eta emakumeen arteko antagonismora bideratzeko ere balio izan du, gainera.
|
|
|
Ez zioten deus erran, neska zelako seguruenik. Neska bat gaueko
|
lan
haietan ibiltzea ez zen polizia haien buruetan sartuko.
|
|
2018
|
|
|
Zenbait bideo zeuden barruan. Hurrengo orduetarako
|
lana
haiek ikusi eta batzuk hautatzea zen, epaiketan erabiltzeko. Hurrengo hiru egunetan antzeko errutina errepikatu zen:
|
|
|
Baten bati papar hegaletik oratu eta esku haiek kanpaia baino askoz gehiago jotzen bazekitela gogorarazita lortu zuen egoera hura gainditzea. Eta hasierako zirikadak baretu zirenean,
|
lan
haietarako haren eskua ordezkatzeko prest zeudenak ere agertu ziren mutilaren biosolasaldietan, neskak zein mutilak, Xabierrek nesken eskuen laguntza baino nahi ez bazuen ere.
|
|
2020
|
|
|
" Beti izaten ditut gazteak buruan, zeren gaur egun 15 urte dituzten horiek klimaren berotze testuinguru batean igaroko dute bizitza osoa. Gure
|
lana
haientzat baliagarria izatea nahi dut. Eta haien gain dut itxaropena ere.
|
|
2021
|
|
|
Eta garrantzitsuena: bulegoak zeuden; haietan ordenagailu batzuk ere piztu ziren eta, mahaien gainean, planoak eta bestelako dokumentuak zeuden, bertako langileek asteburu pasa alde egin eta esku artean zeukaten
|
lana
haien zain geratu balitz bezala, zintzo demonio. Ez nenbilen, bada, nire azpigizakiak nire egitasmoan garrantzia izan zezakeen xede baterako lanean jartzeko zerbaiten bila?
|
|
|
Errekan egiten ziren
|
lan
haien berri zuzena daukagu aipatzen ari naizen gutunetan. Orduko beste izu baten harira idatzia hain zuzen ere:
|
|
|
Aita, izatez, igeltseroa zen, baina, ehorzle ofizialik ez zegoenez eta udalaren kontura ofizioko lanak berak egiten zituenez, hildakoentzako hobia atxurtzeko eta katabutaren gainean lurra eta adreiluak jartzeko ardura ere bere gain hartzen zuen. Ofizioko
|
lan
haietan alboan izaten zuen Joseba semea gazte gaztetatik.
|
|
|
Maitasun
|
lan
haiek alde batera, urte nahasia, baltsatua, izaten ari zen 1898a. Abenduaren 10ean, gogoratu, amaitutzat jo zen Hispaniar Iparramerikar Gerra iritzi izan zaiona.
|
|
2022
|
|
|
Bi
|
lan
haietan arituta ere, Jokintxo eta bere ama pobreak ziren, eta ez zuten non bizi. Benetako etxe bat aurkitu arte, Vianako Printzearen nagusiek sotoko gelatxo pare bat erabiltzen uzten zieten, zinemako biltegien korridorearen amaieran.
|
|
|
Karrikaren amaieran, Hildakoen Monumentuaren eskeletoa altxatzen zen lokatzezko itsaso baten erdian.
|
Lan
haiek ere ez zeuden oso aurreraturik. Institutuan, Andia jaunak errana zigun eraikinak Europako kupularik handiena izanen zuela, baina iluntze hotz hartan monumentuaren egitura osatuko zuten nerbio okerrak bakarrik nabarmentzen ziren zeru ilunaren kontra, saihets hezur alimalekoak bezala.
|
|
|
Emakumeei ez zitzaigun onartzen hainbat lanetan aritzea.
|
Lan
haietako aunitz egitea tabua zen, ez zitzaigun onartzen. Egia da guk ere, garai haietan, ez genuela horren kontzientziarik.
|
|
|
Geroago hasi ginen aldarrikapen haiekin. Ez ginen jabetzen
|
lan
haietako aunitz guk egin genitzakeela". Eta gogoan du nola emakume bat baino gehiago paratu izan zuten makinaren batean lanean, baina" ez zioten gizonaren soldata ematen.
|
|
|
Aunitzek bertze eskualde batzuetara joan behar izaten zuten lan bila, edo bertzelako lan batzuetan aritzen ziren neguan. Ohikoa zen barazki sasoian lanaz kanpo ere uzta bilketan aritzea, etxean potoak ixten... familia guzia inplikatzen zen
|
lan
haietan. Emakumeen lana zen, neurri handi batean.
|
|
2023
|
|
|
Maribi zen Joxeren aurreko arreba, hiru urte zaharragoa, eta anaia hilaren memoria jendaurrean zaindu duen bakarra. Beste anai arrebek zer pentsatu, sentitu, sufritu duten ez dakigu, eta ez da gure
|
lana
haien zaurietan aztarrika hastea.
|