|
2002
|
|
|
“Gobernuak zenbakirik egingo balu, merezi izango luke, eta soberan, ikastetxe publikoetako altzariak modernizatzea”, esan zuen aditu horrek. Txostenaren beste datu batzuen arabera,
|
lanerako
ezintasun iragankorragatiko bajen %25 bizkarreko minak dira. Zenbateko hori %32ra igotzen da baliaezintasun iraunkorraren kasuan.
|
|
2003
|
|
|
langile erasoen %10ari behin betiko baliaezintasuna aitortzen omen diote azkenean.
|
Laneko
ezintasunen arloan, Hirigoyen elkarteak duela urte batzuk argitara eman zen Suediako txosten bat aipatzen du. Lan horretan datorrenez, urteko eta fabrikako 4.500 milioi eurotik gora igotzen dira arazo horren ondoriozko epaien gastuak.
|
|
|
Orain arte, prozedura gehienak Herri Administrazioen Araubide Juridikoaren eta Administrazio Prozedura Erkidearen Legeak arautzen zituen, berariazko eperik ezean.
|
Lan
ezintasunen, amatasunaren eta haurdunaldiko arriskuaren prozeduretarako epeen berariazko zehaztapena besterik ez zegoen. Araudi berriaren arabera, 180 eguneko epea dago Europar Batasuneko araudian edo aldebiko hitzarmenetan, nazioarteko itunetan edo akordioetan jasotako prestazioak onartu eta ebazteko.
|
|
|
Alde batetik, hipoteka eta haren baldintzak, eta, bestetik, hipoteka estaltzeko asegurua, gaur egun zenbait erakundek dutena, baina denak ez. Gainera, aseguru horiek ez dira istripu aseguru bat edo bizi aseguru tradizional bat bezalakoak, normalean eskaintzen dizkigutenak, hipotekaren estaldurakoek babestu egiten baitituzte langabezia eta
|
lanerako
ezintasun iragankorra izanez gero, eta besteek ez. Horrelako aseguru bat kontratatu aurretik kontuan hartu beharreko alderdi garrantzitsuak:
|
|
|
Bizkarreko minen prebentzioa, Giménez Serranoren arabera, jarrera altzari onak dira, bai etxean, bai lanean.
|
Laneko
ezintasun iragankorrek iraupen aldakorra dute, baina kasuen %80an zazpi eta hamalau egun bitartekoa izaten da. Lunbalgia, gizarte eta osasun kostu handiko lesio neuromuskularra, baliaezintasun gehienen erantzulea da (iragankorrak eta iraunkorrak).
|
|
2006
|
|
|
Iktusaren eragin handia Iraupen laburreko iktusek garuneko infartuak iragarri ohi dituzte, eta, beraz, horiek detektatzea arrisku markatzaile bikaina da. Iktusa da AEBn gehien gertatzen den hirugarren heriotza arrazoia eta
|
lanerako
ezintasun iraunkorraren kausa nagusia. Europan, iktusaren eragina 195 eta 353 kasu bitartekoa da 100.000 biztanleko.
|
|
2007
|
|
|
Ustiategi baten jabea edo bere ezkontidea gaixotuz gero, aldi baterako
|
lan
ezintasunen bat izanez gero edo oporretara joan nahi izanez gero, haien ordez lanean ariko den norbait kontratatzean datza zerbitzu hau. Ordezkapen zerbitzua aurrera ateratzeko hainbat laguntza ematen dira; esaterako, ordezkapena egiten duen pertsonari ordaintzen zaion kopuru osoaren %60 dirulaguntzen bidez eskuratzen da.
|
|
|
Zainetako ultzeren eragina handitu egiten da 65 urtetik aurrera. Giza baliabide eta baliabide material asko erabiltzeaz gain, inpaktu sozial handia eragiten du,
|
lanerako
ezintasun handia eragiten baitu. Espainian, beherantz jotzen duten datuen arabera, 250.000 eta 300.000 pertsona bitartean daude zainetako ultzeren eraginpean.
|
|
|
Txosten horretan, mina, sintoma eta ezarritako lesioak jaso dira. Europako
|
laneko
ezintasunaren lehen arrazoia izanik, txostenak prebalentziari, arrisku faktoreei, jatorriari eta prebentziorako estrategia eraginkorrei buruzko datuak ematen ditu. Agentziak emandako datuen arabera, biztanleriaren %60tik %90era bizkarreko mina izango du bere bizitzako uneren batean, kargen manipulazioak eragindako lanpostuaren ondorioz batez ere.
|
|
|
Estaldurak: ohikoenak besteren konturako langileentzat dira, langabezia kasuetan egindako ordainketen bidez, eta autonomoentzat,
|
lanerako
ezintasun egoeretan estaltzeko aukerarekin. Kuotak:
|
|
|
Maileguen amortizazioa Banestok poliza hori hipoteka merkatuarekin lotu du batez ere, eta horretarako garatu du aseguru hau, hipoteka berri bat kontratatzen duten bezeroentzat. " Hipoteka berri bat kontratatzen duten bezeroentzako asegurua da, eta, hala, bizitza asegurua osatzen du, langabezia (gutxienez sei hilabeteko antzinatasuneko kontratu mugagabea duten besteren konturako langileen kasuan) edo
|
lanerako
ezintasun iragankorra (langile autonomoak eta aldi baterako kontratua dutenak) estaltzen baititu, hipotekaren hileko kuoten ordainketa bermatuz", ziurtatu dute banketxeak. Prima bakarreko aseguru bat aurreikusten du (hipoteka mailegua formalizatzeko ordainketa bakarra), eta bost urteko estaldura du, formalizatzen denetik hasita.
|
|
2008
|
|
|
EAEko Epaitegi Goreneko lan arloko aretoak
|
lanerako
ezintasun iraunkorra aitortu dio 2003 urtetik fibromialgiak
|
|
|
Bere egoera laboralak bere osasuna edo fetuarena kalte diezaiokeela susma dezakeen emakume haurdun orok bere ohiko sendagileari kontsultatu lioke: horrek erabakiko du emakumeari aldi baterako baja laborala eman behar zaion edo, bestela, haurdunaldiak irauten duen bitartean edo
|
lanerako
ezintasun iragankorra aitortu behar zaion.
|
|
|
Zenbait gaixok lortu dute
|
laneko
ezintasuna dutela aitor diezaieten; batzuek maila batekoa eta besteek erabatekoa (ikusi egin behar da, ordea, zein neurritan dagoen gaixotasuna).
|
|
|
Kanporatzea ez zaie ezarriko nazionalitatea galdu duten espainiarrei, ez eta egoitza iraunkorra aitortua dutenei ere. Kasu horiek Espainian jaiotako pertsonei dagozkie, baldin eta azken bost urteetan legez bizi izan badira edo bizileku iraunkorra aitortuta badute, nazionalitatea galdu duten espainiarrei, Espainian lan istripu baten edo lanbide gaixotasun baten ondorioz
|
lanerako
ezintasun iraunkorra duten pertsonei, atzerritarren ezkontideei, aurreko ahaideei, seme alaba adingabeei edo ama ezgaituei eta haurdun dauden emakumeei, neurriak haurdunaldirako edo osasunerako arriskua ekar badezake.
|
|
|
Ordainketak babesteko aseguruak estaltzen duen gehieneko kuota sinatzen den kontratu motaren araberakoa da, eta, erakunde jaulkitzailearen arabera aldatzen den arren, batez beste 1.000 eta 1.500 euro bitartekoa da, nahiz eta muga hori gainditzen duten polizak ere badauden. Langabeek, gainera, kredituak amortizatzeko aseguru bat izenpetzeko aukera dute, langabezia kasuak estaltzeko,
|
lanerako
ezintasun kasuetara ere zabal daitekeena. Poliza horren bidez, hipoteka maileguen eta kreditu pertsonalen hartzaileei maileguaren hileko kuotak ordaintzen zaizkie, langabezian egonez gero.
|
|
|
Gaixotasun horrek 4,5 milioi europarri eragiten die, eta Espainiako
|
lan
ezintasun iraunkorren %5 eragiten du.
|
|
2009
|
|
|
Giltzadura kartilagoaren lesioagatik ezintasun handia sortzen du, eta horrek mina eta zurruntasuna eragiten ditu. Nahiz eta patologia horretan hilkortasun indize baxua erregistratu den, adinean aurrera egin ahala handitu egiten da, eta
|
lanerako
ezintasunaren arrazoia da. Haien nagusitasuna handia da, batez ere emakumeen artean.
|
|
2011
|
|
|
Gizarte eta ekonomia zerbitzuak Gizarte zerbitzuei buruz galdetuta, adinekoek ziurtatzen dute arreta eta gizarte instalazioen kalitateari eta kantitateari, etxez etxeko laguntzari, hirugarren adinekoentzako ostatu zerbitzuetara edo egoitzetara sartzeari eta, jakina, aisia eta astialdiko laguntza zerbitzuei erreparatuko dietela, “adinekoentzako ongizate iturri nagusietako bat” baita ezgaitasuna duten adinekoentzat ere. Baliabide ekonomikoei dagokienez, garrantzia ematen zaie pentsioen zenbatekoari, independentzia ekonomikoari, familiaren egoera ekonomikoari, diru-laguntzak edo
|
lanerako
ezintasunak eskuratzeari eta lanpostu berriak eta alternatiba okupazionalak eskuratzeari.
|
|
|
Lehentasun eta ezaugarri zehatzen arabera bada ere, oro har, profesional horien lan modalitatera egokitu behar da, eta, batez ere, lan jarduerarik gabeko aldiak bete. Aseguruak erabateko baliaezintasun iraunkorra eta
|
lanerako
ezintasuna jaso behar ditu. Izenpetutako polizak kontingentzia horietako baten ordainketa erregularra jaso behar du.
|
|
|
Izenpetutako polizak kontingentzia horietako baten ordainketa erregularra jaso behar du. Aseguruak erabateko baliaezintasun iraunkorra eta
|
lanerako
ezintasuna jaso behar ditu. Istripu aseguru bat gehitzea komeni da, halabeharrez babestuta egoteko.
|
|
2012
|
|
|
edo ondoez arinak? Oro har, langilea ez da
|
lanerako
ezintasun egoeran egongo. Kalte ertaina:
|
|
|
Gizarte Segurantzaren esparruan, gizarte babeserako derrigorrezko asegurupublikoen sistema propioa erabakitzeko aukera, egun, egon badaude hainbat eredu.Definitu litzateke Gizarte Segurantzaren barruan gizarte ikuspegitik nahizekonomikotik garrantzitsuena den erretiro sistema (adina, kotizazio betekizunak, pentsioaren zenbatekoa...); eta, horretaz gain, Gizarte Segurantzaren barruansartu beharreko gertakizunak eta haien araubide juridikoa:
|
lanerako
ezintasuna (aldi baterakoa eta iraunkorra), amatasuna, aitatasuna, arriskuak haurdunaldian, langabezia, familia prestazioak, alargun pentsioak, etab.).
|
|
2014
|
|
|
Azpimarratu dute lortutakoa aplikatu beharra dagoela orain, eta mobilizazioei esker Mungiako San Jose Etxe Alain lortutako akordioaren adibidea ekarri dute gogora. Akordioan, 1,2 puntuko soldata igoera, aldi baterako
|
lanerako
ezintasun egoeratan %100eko osagarria eta bi eguneko lanaldiaren murrizketa lortu dute.
|
|
2015
|
|
|
Irudia: Mike Baird Aseguratzaileek autonomoari konpentsatuko diote gaixorik, ospitaleratuta edo
|
lanerako
ezintasun iragankorra duen Oso garrantzitsua da langile autonomoek beren gizarte aurreikuspenean babesteko oinarrizko estaldurak kontratatzea. Horien artean, ezin da inola ere huts egin beren jarduera profesionala geldiaraztea, osasun egoerak eraginda.
|
|
|
Horien artean, ezin da inola ere huts egin beren jarduera profesionala geldiaraztea, osasun egoerak eraginda. Kasu horietan, konpentsazioa emango zaie gaixo, ospitaleratuta edo
|
lanerako
ezintasun iragankorra eragiten dien beste edozein gorabeheraren ondorioz. Produktu aseguratzaile batek ere babestu dezake bere osasuna.
|
|
2017
|
|
|
berri horrekin batera, debate bat sortu zen nazioartean laguntza publikoa administratzearen inguruan, gaur egungo gizarte laguntzen inguruko debatearen aurrekari izan zena, inondik inora. Nori eman behar zitzaien laguntza,
|
lanerako
ezintasuna zutenei,, merezi zuten behartsu, gisa izendatuei, ala lagundu egin behar zitzaien lanerako, gai?
|
|
2018
|
|
|
CAFeko berri guziak ez dira onak: Gipuzkoako Gizarte Segurantzak
|
lanerako
ezintasun iraunkorra onartu die bi langileri, amiantoarekin lan egiteagatik daudelako minbiziak jota. CCOO sindikatuak jakinarazi duenez, langile horietako batek 68 urte ditu eta 1966an hasi zen Beasaingo CAF konpainian lanean.
|
|
|
Gaixotasun larri bat izan zuen 2012an Juan Azpillagak (Zarautz, Gipuzkoa, 1959), eta
|
lanerako
ezintasun osoa du geroztik. Irakaslea zen lehen, eta wikilaria da orain:
|
|
2019
|
|
|
Gure ustez, horrek negoziatzeko asmorik eza uzten du agerian. Bestela, zergatik kendu nahi diete behin behineko
|
lanerako
ezintasunaren osagarria gaixorik dauden langileei edo istripua izan duten langileei? ”.
|
|
2020
|
|
|
Hurrengo otsailean erretina askatzea izan nuen, eta gauza bat eta beste, ikasturte osoa pasa nuen bajan. Orduan erabaki nuen onartzea
|
lanerako
ezintasun agiria, 2013.urtean. Eta harrezkero, gero eta hobeto nago.
|
|
|
|
Lanerako
ezintasun agiria eskaini, eta uko egin zenion.Sei hilabetera edo deitzen dizute baloratzeko egoera, eta nik hasieran esan nien ez nuela nahi, nik ikasturtea lanean hasi nahi nuela, eta halaxe egin nuen. Lanean hasi nintzen.
|
|
2021
|
|
|
Olatzagutiko Udaleko LABek gogorarazi duenez, aurretik hainbat ezintasun aldi izan ondoren, Gizarte Segurantzak zerbitzu anitzetako langileari ohiko
|
lanerako
ezintasun iraunkorra aitortzen dion ebazpena eman zuen joan den urtean. “Lehen egiten zituen lanak egiteko gaitasuna murriztua dauka, eta kotizazio oinarriaren %55eko pentsioa esleitzen zaio”.
|
|
|
Sei zaurituen artean, batek hanka bat galdu zuen eta
|
lanerako
ezintasun iraunkorra sufritu zuen, eta emazte batek haur galtze bat izan zuen, traumatismoari omen egotzia.50
|
|
2022
|
|
|
Eska daiteke laneko baja? Artikulu honetan azaltzen dugun moduan, langabea bazara eta langabezia,
|
laneko
ezintasunagatiko baja eska dezakezu. Baina, kasu horretan, langabezia prestazioaren ordainketa ez da gelditzen, eta, beraz, langabezia egunak kontsumitzen dira.
|
|
2023
|
|
|
«Minez bizitzen ikasi dut». Duela aste batzuk jaso zuen
|
lanerako
ezintasuna: «Negar egin nuen jaso nuenean, sufrimendua handia izan baitzen».
|
|
|
Fogo, eskailerako partisanoa, auzoko zonalde honetako zaintzailea da gaixotasun larri bat antzeman eta
|
lanerako
ezintasuna eman ziotenetik. Berrogeita hamar urte ez ditu izanen, begi urdinak, gaztaina koloreko bizarra eta irribarre alaia, sarritan munduarekin haserretzen den eta bekozko ilunez begiratzen duen arren.
|