|
2000
|
|
|
1985eko urte berean Susa argitaletxearen eskutik argitaratu zen, bestalde, Sarrionandiak eginiko beste itzulpen
|
lan
bat Marinela. Beragan eragin sakona izan duen Fernando Pessoa poeta portugaldarraren antzerki lana da itzulgaia, eta liburuan hitzaurrean dioenez," Gatazkarik eta mugimendurik ez dagoen teatro estatikoa da".
|
|
|
Gainera, idazleak aipatu zuen bezala, bi hari hauek honela uztartzen ditu: " Julen Azkue, edizioaz gain inplikatuta dago ezkutuko
|
lan
batean ere, eta hor lantzen dut jokoa, zentsura eta klandestinitatea baliatuz." (Petrikorena: Argia 1504)
|
|
|
" Eleberri zabala da, interpretazio anitzekoa. Nik sarea osatu eta sare horren baitan gauza asko iradoki baino ez ditut egiten, eta irakurleari
|
lan
bat eskatzen diot, memoriaren bitartez liburuan dauden zuloak bete ditzan. Jolasa dago." (Argia 1504) Hala ere, liburuaren interpretazioari buruzko bere iritzia honela adierazi zuen:
|
|
2001
|
|
|
Plano hau teatro
|
lan
baten modura dago kontatuta. Esan daiteke narratzailea ezkutatu egiten dela anonimoak diren beste pertsonaiei hitz egiten utziz (BOZ 1, BOZ 2,...).
|
|
|
Gazte gutxi animatuko duzu gaur egun liburu bat irakurtzera" ezinbesteko" testua dela baieztatuz, edo obra moderno kanoniko baten aurrean daudela esanez. Are gehiago,
|
lan
bati" klasiko" adjetiboa jarriz gero, zureak egin du, Chesterton, Twain eta bestek iradoki bezala, liburu klasikoak, definizioz, ez baitira irakurtzen. Halako zerbait eman nahi izan dit aditzera berriki Donostiako udal bibliotekari batek Joyce-ren Ulysses ekin bere liburutegian gertatutakoa aipatu didanean.
|
|
|
Alegia, benetan desehorzten direnak egilearen beraren obsesioak direla. Eta obsesioez mintzo garenez, esan dezagun, Saizarbitoriaren
|
lan
baten aurrean gaudela, aurreko ekarpen literarioen jarraipen literarioa den lan mardularen aurrean eta ondorioz, egilearen betiko obsesioak direla honako honetan ere aipagai. Bihotz bi n bezala, Gudari zaharraren gerra galdua narrazioan gerra zibila da hizpide, historia liburuetan ez datozen gudarien bizikizun tragikoek azaleratzen duten gerra; Bihotz bi, hilobi bat narrazioa, berriz, lau urte lehenago argitara emandakoaren aldakia
|
|
|
8 Nobelan aipatzen den Metonimia y goce (106) bezalako
|
lan
batek, L. Irigarayren Spéculum de l´autre femme (1974) bezalako lan ezaguna oroitaraz diezaguke arazo handiegirik gabe. kide izan zen Dante Gabriel Rossetti eta modelo izan zuen Elizabeth Eleanor Siddalekin ezkondu zen. Millas margolariak bere Ophelia ezagunerako modelo erabili zuenetik maite zuen Rossettik Siddal eta elkarrekin prometituta (10 urtez) egon ondoren, 1859an ezkondu omen ziren.
|
|
2002
|
|
|
Alegia, benetan desehorzten direnak egilearen beraren obsesioak direla. Eta obsesioez mintzo garenez, esan dezagun Saizarbitoriaren
|
lan
baten aurrean gaudela, aurreko ekarri literarioen jarraipen literarioa den lan mardularen aurrean, eta, ondorioz, egilearen betiko obsesioak direla honako honetan ere aipagai: Gerra Zibila, gizon emakumezkoen arteko komunikazio zailtasuna edo literaturaren, idazketaren, gaineko hausnarketa.
|
|
|
Nobela Leydengo Unibertsitateko irakasle den Jaun André Larralderi egindako gutun luze gisara planteatzen da. " Konfesione" bat baino gehiago, literatur
|
lan
bat idazten ahalegindu dela diosku aitzinsolasean eta Nafarroa ofizialetik haratago dagoen isilpeko Nafarroaren kronika egiten saiatu dela. Horregatik aipatzen dira mapetan ez datozen hiri nafar asko eleberri honetan, bertan marraztu nahi zaigun lurra, libertatearena delako:
|
|
|
Gauza jakina da azken hamarkada hauetan bitartekarien garrantzi eta eraginkortasun komertziala izugarri eraldatu eta merkatuaren legeetara makurtu dela. Ikuskizunaren kultura deborgiar honetan, erresonantzia kutxarik gabe, nekez egingo du literatur
|
lan
batek aurrera, nahiz eta bere kalitate eta ekarriak agerikoak izan. Beste era batera esateko, merkatuak agintzen du, gehienetan helburu ez oso literarioz diharduen merkatuak.
|
|
|
El polen de ideas, PPU, Bartzelona, 1991, 163), kritika lanaren beraren xedeak esango luke mota batekoa ala bestekoa den. Horrela, artikuluaren helburua
|
lan
baten inguruko argitalpenari dagokion informazioa, dibulgazioa edo promozioa badira, kritika publikoaz mintzo gaitezke. Aldiz, kritika lan baten oinarrian irakurketa eta azterketa pausatuagoa badago, azterkizun den testua distantzia kritikoz irakurtzen bada lehenengo inpresiotik haratago joanez eta kritika bera arrazoituz, bigarren motako kritika lan baten aurrean geundeke, N. Fryek" akademikoa" deritzon horren aurrean.
|
|
|
Horrela, artikuluaren helburua lan baten inguruko argitalpenari dagokion informazioa, dibulgazioa edo promozioa badira, kritika publikoaz mintzo gaitezke. Aldiz, kritika
|
lan
baten oinarrian irakurketa eta azterketa pausatuagoa badago, azterkizun den testua distantzia kritikoz irakurtzen bada lehenengo inpresiotik haratago joanez eta kritika bera arrazoituz, bigarren motako kritika lan baten aurrean geundeke, N. Fryek" akademikoa" deritzon horren aurrean.
|
|
|
Horrela, artikuluaren helburua lan baten inguruko argitalpenari dagokion informazioa, dibulgazioa edo promozioa badira, kritika publikoaz mintzo gaitezke. Aldiz, kritika lan baten oinarrian irakurketa eta azterketa pausatuagoa badago, azterkizun den testua distantzia kritikoz irakurtzen bada lehenengo inpresiotik haratago joanez eta kritika bera arrazoituz, bigarren motako kritika
|
lan
baten aurrean geundeke, N. Fryek" akademikoa" deritzon horren aurrean.
|
|
|
Hain zuzen, idazlanak egite, orduan lekeitiarrak bat batekotasuna, otoz otokoa ete eban bere sorketea. Baina haren poesigintzeaz egosten diharduen beste
|
lan
baten emongo deuskue horren barri.
|
|
|
Gure, ostera... Irakurribarri dogu Eusko Jaurlaritzaren sariketan, nobela sailerako
|
lan
batik be, ez dala sari bila agertu. Azalpen hau osotuteko, antzerkia eta saiakerea be, maila makaleko etsi epaile taldeak, eta horra, bost sailetik, hiru... basamortu bihurtu.
|
|
2003
|
|
|
Bizkaiko berbakerak hurkoago zitzaizkion jatorriz, eta giputz hizkerekiko kontakto ugariak zituen, baina nafar hizkeretakoak bere ahaleginez biltzen saiatu zen. Hala, Sakanako azpieuskalkia baliatuko du bere narrazio laburretan behin edo behin. rrituko fonologia ikerlan bi (1974 eta 1975) atera zituen, eta" Hizkera soinua dela ta" (1976) hirugarren
|
lan
batez osatu aurreko biak. Nafarroako FLV aldizkarian argitarako ditu lanok.
|
|
|
Bai, egia esateko, bai. Olaeta nire herriko aditza dala ta
|
lan
bat eginda daukat; noz edo noz argitaratzea be baleiteke, honeetariko lanak gitxi batzuentzat bakarrik izan arren.
|
|
|
Irakaslea beti da ikasle, eta nik neuk be ikasi neban, halakoren baten, euskerea bera be bazala gai euskal gaiak aurkeztu, aztertu eta irakasteko. Gainera, Orixeren
|
lan
bat irakurri neban, euskal literaturearen kondairari buruz egina: Euskal literaturaren atze edo kondaira laburra.
|
|
|
Gerian egoala be emon geuntsan
|
lan
bat: Gure Salbaziño Egintza (Itun Zaharra) bizkaieratzea.
|
|
2005
|
|
|
Harrezkero, Jon Arretxe, argitalpen eta salmenten aldetik, ezin oparoagoa suertatu da. 1994tik hona, batez ere Elkar argitaletxera salto egin zuen unetik, urtero argitaratu du
|
lanen
bat, behin ere huts egin gabe. Urte gutxian obra zabal baten jabe egin da.
|
|
|
Beste batzuek, berriz, harremanetan jartzen gaituzte egileak darabilen testuartekotasunarekin. Horrela, Sonbreiru baten istorioa ipuinak Alvaro Cunqueiroren
|
lan
bat gogoratzen du, edo T.S. Coleridgeren Marinel zaharraren balada gogoratzen duen Marinel zaharra ipuina. Horrezaz gain, izenburu esanguratsuak ez ezik, izenburuok testuaren lehenengo lerroetan ere errepikatzen dira.
|
|
|
Hala izan balitz, aipatuko genuen Pedro Alberdi eibartarraren Kafka Bilbon (2002), Alberdi Bilbotik bertatik ipuingintza zabaldu duten horietako bat izanda, edo kaleko giroa dakarren Patxi Iturregiren azkena, Behi eroak (2003). Horiek ere ondorengo
|
lanen
baten zain gelditu dute.
|
|
2008
|
|
|
4 Kontua ez da ospe handiko edo gutxiko idazlea irakatsi, kontua da
|
lan
bat eskolaren zirkuituan sartzen denean, urteak ematen dituela bertan, aldatu gabe. Horrela ezin da gazteen irakurketarako zaletasunean sakondu.
|
|
|
Eta, lana irakurri ondotik, zapore ona gelditzea eta boladatxo batez buruan izatea.
|
Lan
batek arrastorik uzten badizu, txikia izanda ere, seinale ona da hori".
|
|
|
Bertze kontu bat da nola eta zein irizpideren arabera egiten duen: kalitaterik gabeko
|
lan
bat baino gehiago dago han hemen eskolak kanon bilakatua, in seculan seculorum nonbait. (14 aditua)
|
|
|
" Kontsumo literatura da, hitzak berak esaten duenez, kontsumitzen den literatura, errazen mugitu eta saltzen dena. Etiketa hau erabiltzen da, normalean, erraz mugitu edo saldu den
|
lan
batek literatur balio handiegirik ez duela adierazteko[...] ongi saldu da, ezagun egin da baina literatur sisteman ez du aitorpenik jaso".
|
|
|
Eleizan eskabideak be sarri izaten ziran, bateko Domund, besteko Santa Infancia eta abar. Etxez etxe sobretxoak banatu eta dirua jasoteko eginkizuna emoten euskuen parrokian eta, egiari zor, gustura be hartzen genduan eginkizun hori, holan itaurrean ibiltetik edo beste
|
lanen
batetik libretako aukera izaten gendualako.
|
|
2009
|
|
|
Garai zaharretan antzezle guztiak gizonezkoak ziren; noiz edo noiz egin omen zen emakume hutsez
|
lanen
bat ere. Gaur egun, beste arlo batzuetan bezala, normaltasun osoz sartu dira emakumeak antzezle, eta nahastean jarduten dute.
|
|
|
Añibarro, J.M. Zabala eta J.A. Uriarte Bizkai aldean eta Duvoisin kapitaina Iparraldean. Halakoen emaitzak lehenengoz beste
|
lanen
baten zati gisa argitaratu izan arren, gero ikertzaileek soltean atera izan dituzte, balio handia ikusi dietelako.
|
|
|
Labayru Ikastegiarentzat pozgarria izan da halako elkarlana bideratu eta burutu izana. Alde horretatik, esan daiteke ere, honako
|
lan
bat etorkizunean eman beharreko pauso berrien zutarri ere izango dela. Egia da alde batetik, liburu honek jasorik dakarrela batu dugun informazioaren zatirik handiena gerraren gainekoa izan ezik, baina bestetik ez da gezurra, ikus entzunezko informazio asko gelditu dela DVD tik kanpo.
|
|
|
Hala eta guzti, aldeaetxeetan domeketan ere lan egiten zela esan behar da. Ahalegin fisiko txikiagoa eskatzen zuen, lan erreminten mantenua, norberaren gustuaren arabera eroangarriagoa... baina beti egin izan da
|
lanen
bat domekaz. Etxe batzuetan, are gehiago, domeka goiza beste edozein lanegunen modukoa izaten zen.
|
|
2011
|
|
|
Kritika batzuk datu zenbait gehitutako erreseinak diren artean, beste batzuk literatur lanen egituraz, narratzaileaz, estiloaz, gaiaren trataeraz, pertsonaien azterketaz... ari dira, gehienez ere beste
|
lanen
baten pare jartzen dutenak obra kritikatua, edota egilearen zein itzultzailearen daturen bat ematen dutenak. Kritika molde tradizionalagoa da hau, hurrengoekin alderatuz gero.
|
|
|
Aldea dago, baina, itzulpena aipatzetik aipatzera; ezen, gehienetan (390 horietarik 338tan),
|
lan
bat itzulia dela esateaz gainera, bestelakoak gehitzen dira.
|
|
|
Hilketa lokartua (Agatha Christie) liburuaz; itz. Xabier Aristegieta: inondik inora ez zaio igartzen itzulpena denik eta hori da itzulpen
|
lan
bati gerta dakiokeen gauzarik onena.
|
|
|
Jatorrizko izenburuak edo itzultzaileen izena kredituetan agertzeari dagokionez, ez dago uste bezain zabalduta. Jarduera arauak aztertzea tamaina horretako
|
lan
batean ezinezkoa bada ere, Manu Lopez Gasenik joera batzuen berri ematen du: testuen osotasuna itzultzen da, toponimo eta antroponimoetan jatorrizkoak errespetatzen dira (beste garai eta tradizio batzuetan ez bezala) eta badirudi, hasierako araua orekaturik dagoen arren, egokitasunaren eta onargarritasunaren artean, itzulpena egokitasunerantz lerratzen dela, jatorrizko obren eta literatura sistemen arauak gordetzearen alderantz, alegia (Senez, 2009).
|
|
|
Ondoko taulan daude tartean euskarara itzulitako literatur
|
lanen
baten kritika idatzi duten kritikarien izenak, eta, parentesi artean, bakoitzak idatzitako kritika kopurua.
|
|
|
Zer esan dezake iruzkingile batek euskaratutako literatura unibertsaleko
|
lan
batez. Euskaraz sortutakoaren gainean epaia emateko ausarkeria duenak nola joka dezake mendebaldeko literatur tradizioak behi sakratutzat jo duen obra baten aurrean?
|
|
|
Labayru Ikastegiarentzat pozgarria izan da halako alkarlana bideratu eta burutu izana. Alde horretatik, esan daiteke be, honako
|
lan
bat etorkizunean emon beharreko pausu barrien zutarri be izango dala. Liburu nahi DVD honetan bilketan jasotakoaren zati bat baino ez da ageri, gure ustetan garrantzitsuena bada be.
|
|
2013
|
|
|
gizarte mailan, balioetan, ohituretan, bitartekoetan, erosotasunean, mundua ezagutzeko aukeretan... Hori guztia hurrengo
|
lan
baterako geratu da, honetan jasotakoagaz konparatu ahal izateko.
|
|
2015
|
|
|
Aipatu bi liburuak iruzkintzen zituzten laburki jarraian. Histoire de l" oeil nobela erotiko bat" edota, areago, obszenoa" da, eta La littèrature et le mal, berriz, zortzi idazle madarikaturi buruzko42 literatur kritika
|
lan
bat.
|
|
|
Irakurlearen epaile izaeraz kexu da testua, hau da, literatur
|
lan
bat epaitzea kritikatzen du. Epaiketa oro, balorazio oro, arbitrarioa dela argudiatzen da eta ez dela zertan ibili behar, bada, obra baten euskara mailaz, erabilitako iturriez eta beste kontuez epaitzen.
|
|
|
Iboni (Sarasola, imajinatzen dugu) egin erreferentzia ez dakigu hark aurkeztutako
|
lanen
batek saria lortu ez zuelako zen edo garai haietan epaimahai hainbatetan parte hartu zuelako. Edonola ere, berriz egiten dugu topo aurrezki kutxen aipamenarekin, kasu honetan Irun Hiria saria antolatzen zuen Caja de Ahorros Provincial (CAP) kutxarekin.
|
|
|
Bernardo Atxaga, Mikel Azurmendi, Luis Haranburu Altuna, Xabier Kintana, Anjel Lertxundi, Ibon Sarasola, Arantxa Urretabizkaia eta Anjel Zelaieta. Salbuespen bakarra zegoen, Aresti bera, zeinak kazetaritza
|
lan
bat idatzi zuen, Malgizon en abenturismoa. Gainontzean, argitaratutako testuetatik garrantzitsuena Urretabizkaiarena da, San Pedro bezperaren ondokoak poema.
|
|
2017
|
|
|
Nik ez neban omenaldi konturik entzun be egin gura! Baina isilean egin eben
|
lan
baten batzuk. 2011an omenaldia egin eusten.
|
|
2018
|
|
|
1881 urtean, Humboldt naturalista alemanak dantza hori aipatu zuen bere
|
lanetako
batean. Ordutik, tradizioak etenik gabe eutsi dio, eta gure lurraldeko txoko guztietara hedatu da.
|
|
2019
|
|
|
5 Autore eta
|
lan
bati buruzko informazioa bilatzen ikastea.
|
|
|
13 Erreferentzia zerrenda lan honen amaieran aurki daiteke. lantzeko, beraz, erosoena erreferentzien zerrenda guk ematea da. Gainera, ikasleek oraindik agian ez dute sekula literatura modu honetan landu, gehienetan azterketa bat gainditzeko edota
|
lan
bat egiteko irakurtzen baitute Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan. Beraz, batxilergoko errealitatea ezagututa, guk uste aukerarik onena erreferentzien zerrenda guk eskaintzea dela.
|
|
|
Beraz, fikzio mundu horretan dabilen idazle donostiarraren
|
lan
bateko protagonistak (Martuteneko Martinek) idatzi duen fikziozko liburuak(" Amodioa eta gerla") Saizarbitoriak errealitatean idatzi duen eleberri bati (Bihotz bi. Gerrako kronikaki) egiten dio erreferentzia.
|
|
|
• Irakurri al duzue noizbait mota horietako erreferentziak egiten dituen beste literatur
|
lanen
bat, m" norberak gogoratzea dauka ezaguturiko berderik argiena, eta kolore horretakoak dira Klaudiaren begiak" (16). m" komeni da desesperaturik sentitzen denak hori jakin dezan" (68). m" ez dakit diferentzia ulertzen den" (105). m" zabala da petrila, ezagutzen ez duenarentzat diot hau" (133). m" inork pentsa ez dezan poltsak miatzen ibiltzen naizenik (150). m" ez dakit norbait oroituko ote den Capuccine modeloaz" (152). m" Itxaronaldi hau aurrekoaren berdina dela pentsa dezake norbaitek, baina hori ez da egia" (163).
|
|
2021
|
|
|
Kulturan eta literaturan ere bai. Ondorioz, literatur
|
lan
bat helburu pedagogiko literario desberdinek motibatuta berrirakurtzeko proposamenak ez luke seguruenera arrakasta handirik, ez literatura kontsumitzeko ikuspegi horretan, ez nagusi den literaturaren didaktikaren ikuspegiaren baitan.
|
|
|
Eguneroko jardunaren antolaketari dagokionez, badago zerbait ikasleek oso modu positiboan baloratzen dutena, hizkuntza eta literatura arloaren kasuan, bederen: saioari hasiera edo amaiera emateko kultur adierazpenen bat gelaratzea poema bat, antzerki
|
lan
baten ataltxoak, kantak, ikus entzunezkoak, etab.. Diotenez, saioan sartzen eta kokatzen laguntzen die, batetik, eta ezagutzen ez dituzten erreferentzietara hurbiltzeko aukera ere eskaintzen die, bestetik.
|
|
|
Testuen ulermena ziurtatzeko proben nolakotasunaz harago, ikasleei proposatzen zaizkien liburu edo testuen lanketak ulermena bermatzeaz gaindiko helburuak ere izan behar dituela defendatzen du IEE1 ek. Bere iritziz, literaturak edo literatur
|
lan
batek izan ditzakeen helburuen lorpenera bideratu behar dira irakurraldi horiek, eta hortaz, ikasleak ere bai, didaktismoan erori gabe, noski:
|
|
|
" Nire ustez asko eragiten du baita ere irakasleak daukan jarrera. Adibidez, aurtengo irakasleak beti, ez goraipatu, baina
|
lan
bat egiten baldin baduzu, asko baloratzen du zure lana. Orduan, zure buruarekiko konfiantza ematen dizu".
|
|
|
Eta, sorkuntza artistikoarekin edota, AIR1 ek zehazten duenaren haritik, irakurketarekin gertatzen den zerbait dela adibidetzen du: " Liburu bat edo horrelako
|
lan
bat irakurri barik zutenak, ba normalean isiltzen zirela, igual lotsagatik. Gaur egun kontrako pendulua dago, jende asko harro dago ez duelako ezer irakurri" (DGIR1).
|
|
|
" Batzuetan, dabiltza eurak gomendioen zain: " Aber, gomendatu iezadazu libururen bat,
|
lanen
bat apur bat erakargarria izan daitekeena, lotura lortzen duena". Eta horrelakoren bat lortzen duzunean, beti dago erantzuna eta gainera eskertzen dizute".
|
|
|
" Literatur komunikazioan hartzaileak kode linguistiko eta soziokulturalaz gain kode pragmatiko eta estetiko bat aktibatzen du, beste edozein komunikazio egoeratan baliorik izango ez luketen elementuak nabarmentzeko aukera ematen diona. Arteeta literatura
|
lan
batek bere antolaketan hainbat propietate aurkezten ditu, irakurleak garrantzizkotzat hartu eta baloratu behar dituenak, hala nola errima poesian edo elkarrizketa narratiban. Horrela, bada, irakurlearen ezagutzak eta irakurketan egiten duen jarduera funtsezko elementutzat hartzen dira literatura ekoizpenak ulertzeko eta interpretatzeko (Mendoza, 1998a)".
|
|
|
Aplikazioa, berriz, hurbilketa subjektiboaren bidezko irakurketari deritzo. Literatur
|
lan
bat irakurtzen denean, irakurle bakoitza bere egoera historikotik hurbiltzen zaio testuari; hori dela eta, aurreiritziek testuaren ulermena erabat baldintzatzen dute (Asensi, 2003: 665). Ondorioz, irakurketa bakoitza ezberdina da, interpretazioa prozesu ireki eta amaigabea delako; irakurle bakoitzaren eta garai bakoitzeko interpretazioak ez dira berdinak, eta obren zentzua aldatu egiten da denboraren joanean, irakurle bakoitzak zerbait gehitzen baitio testuaren zentzu orijinalari" (Alonso, 2009: 26).
|
|
|
Ildo beretik," nolabaiteko arrakala bat" dagoela uste du IEE1 ek literaturaren didaktikaren eta plazererako edo gozamenerako kontsumitzen den literaturaren artean. NE1 ek planteatzen zuenaren haritik, elkarrizketatu horrentzat, DBH edota Batxilergoan ikasten den literatur
|
lan
baten eta, ondoren, unibertsitate garaian edota nork bere aisialdian irakurtzen duen beste edozein lanen artean deskonexio handia dago, irakurketa ekintza bera, hots, bere helburua eta prozesua, nahiz esperientzia literarioa oso desberdinak direlako.
|
|
|
[...] Askotan esatea ere bai: " E, nahi duenarentzat, asteburuan merezi duen antzerki
|
lan
bat duzue". [...] Hor badago ere bai gurasoak honetara nola erakarri, eta etxeetan egotea ere giro bat.
|
|
|
Eta literaturan berdina: ba bueno, klasean ditugun baliabideekin aztertzea autore bat, aztertzea
|
lan
bat. Luzea da, baina nire ustez probetxugarria da".
|
|
|
" Ikertu genituzke zeintzuk diren gaur egungo ume eta gazteen interesak, zeintzuk beraien erreferentzia kulturalak eta behar bada saretze
|
lan
bat egin literatura maremagnum horretan erakargarri bilakatzeko. Mamia badugu, literatura bera, atenporala eta unibertsala eta horretan sinisten dugu, bideak eta bitartekariak dira hain argi ez ditugunak".
|
|
|
Zaran bat dagianak, bi dai, dio euskal atsotitzak El que hace un cesto hace ciento (otarre bat egiten duenak, ehun egiten ditu), dio gaztelaniazkoak.
|
Lan
bat ongi egiten dakienak askotan errepikatzeko gai da, baita lanbide bihurtu arte ere. Hala ere, bi errefrauok txarrera ere erabil daitezke, agian behin lapurtzen duenak hamar biderrez lapurtzen duela aditzera emateko.
|
|
2022
|
|
|
Izan ere, halako baserriak ziren ugarienak eta eskulanerako jenderik gehien zeukatenak. Soldaduska egin ondoren, batzuk aurretik lan egindako etxera edo familiarenera itzultzen ziren; beste batzuk, berriz, beste
|
lan
bat hartzen zuten.
|
|
|
Aipatutako azken bi horiek salbuespenen bidez arindu zitezkeen: gaixotasunen batek, haurdunaldiak edo
|
lanen
batek eraginda; edo diruz ordaindutako baimen edo garizuma bulden bidez. Buldak banakoak edo orokorrak izaten ziren.
|
|
2023
|
|
|
Hala ere, ez zen hori izan lurralde guztien errealitatea, ez behintzat Bizkaia, Gipuzkoa eta ipar Arabako bailara gehienetan. Udalerrien topografiak berez hitz egiten zuen paraje batzuetan, biztanleria baserri auzuneetan sakabanatuta bizi zen eta halako eraikuntza
|
lan
bati ekiteko erdigunerik ez zegoen. Hori hala izanik, auzune edo baserri bakoitzeko bizilagunek bizimodua atera ohi zuten, esakunearen zentzurik praktikoenean, inguruko errekastoetan urmaelak sortuz zein putzuak eginez, eta uraskak eta harriak kokatuz, arropa xaboitu, igurtzi eta uretan eragiteko.
|
|
|
Eta zertarako holako
|
lan
bat. Ba nondik gatozan jakiteko.
|
|
|
XX. mendearen azkeneko laurenean, bizimodua goitik behera aldatu zan eta horregaz batera, etxearen erabilerea be bai. Gizonak lantegietan eta tailerretan beharren hasi orduan, aldi baten kanpoko
|
lanagaz
batera etxekoa be egiten zan. Baina andrak be etxetik kanpoko lan merkatuan sartzean, baserriko bizimodua aldendu egin zan guztiz.
|