|
2022
|
|
|
Emil Larrek zuen kronika sail hori sortu, Jean Hiriart Urruty zenaren" Eliza berri" sailari segida emateko. " Galdegina zaizuena, zioen Emilek, fededun baten gogoetak, bereak, bihotza mintzo, ebanjelioa plazaratuz, biziratuz, gaurkotuz, bakoitzak berak sentitzen duen gisan, gaia libre, muga horien barnean..." Dozena bat
|
lagunen artean
onduriko kronika saila, besteak beste Mixel Itzaina, Maite Iratzoki, Jean Louis Laka, Klaudio Harluxet, eta bistan da Jean Louis Davant. Nihaur ere sarrarazi ninduen geroxeago Emilek sail horretako kronikari gisa, Klaudio Harluxet zendu zenean.
|
|
|
Euskara baizik ez zekitenak: 2.900
|
lagun
, horietatik 2.100 Lapurdin, 500 Nafarroa Beherean eta 300 Zuberoan. Elebidunak:
|
|
|
Elebidunak: 80.900
|
lagun
, 55.400 Lapurdin, 15.600 Nafarroa Beherean eta 9.900 Zuberoan. Eta erdaraz soilik ari zirenak:
|
|
|
Eta erdaraz soilik ari zirenak: 125.100
|
lagun
, 113.400 Lapurdin, 8.700 Nafarroa Beherean eta 3.000 Zuberoan. Ohartzen gara Zuberoako zenbakiak oso apalak direla:
|
|
|
Hori zen 1990eko hamarkadako azken urtetan edo 2000.eko lehenetan, ez naiz zuzen oroit. Dena den, zuberotar andana bat telefonoz juntaturik eta dozena bat
|
lagun
bilkura batentzat ados agerturik, hitzordu bat finkatu genuen larunbat goiz batez, Gotainen uste dut (ez dut nehun aurkitu bilkura entsegu horren arrastorik paperetan, ondorioz zalantzak baditut urteaz eta lekuaz). Paxkalin eta biak harat joan ginen, hitzartutako tenoreko, baina nehor ez zizaigun agertu, bat salbu, beranduago, errateko ez zela harritzen gisa horretako urratsa biharamunik gabe egotea.
|
|
|
Gertatu ziren berri faltsu ho rien hedatzeak guri bitxi iruditu zitzaizkigun. Zurrumurru horietarik batzuek pentsarazi ziguten ez zutenez gure
|
laguna
harrapatu, edo tirokatu. Popo ez zegoen ar matua, hori segurtatzen ahal dugu.
|
|
|
Bigarren aldiz, 1993an, Sarako prentsaitzinekoan, San Inazio lepoan arrastatua izan zen" 20 urtez borrokan, Autonomia lehen urratsa askatasunaren bidean" IKren dokumentua prentsari presentatu ondoan
|
lagun
batekin.
|
|
|
" Etxebartar seme eta iparreko anaiaren bizia ez beita beti izan lasaiezko ibai luze bat... ororen gainetik arraileriant handi bat beitzen, txirtoa maite zuan eta bere arrapru gogokoena" Herriak Bizi behar du" balin bazen ere," Irriak bizi behar du" ezpainetan erria emaiten zeion. Apurka apurka abertzaletu zen gure
|
laguna
. Osoki abertzaletu, egintza publikoetan nahiz itzalpekoetan parte hartuz...
|
|
|
Allande Socarros euskaltzain urgazlea joan zaigu, hirurogeita lau urteak zituela. Abenduaren bederatzi arratsaldean, osteguna, ohean hilotz aurkitu du bere
|
lagun
batek. Zer gertatu zaio?
|
|
|
Zeruko Argian idazten hasi zen, eta gero komunikabide askotan parte hartu zuen, nagusiki Euskaldunon Egunkarian, Argian, Jakinen, Berrian, Herrian, eta Xiberoko Botza irratian. Herria astekarian Zuberoako berriak usu ematen zituen zubereraz, bereziki maskaradenak eta pastoralenak, bere argazkiak
|
lagun
. Beraz kazetetan asko idatzi du Allandek.
|
|
|
Hasieran, aspaldiko urteetako pastoralen agerraldietako giroarekin alde ratu ta, ez zen aldaketarik sumatzen. Alta, joan den igandean, Ürrüstoiko errebote plazan antzeztu zen Abdelkader trajeriaren (pastoralaren izen zaharra) ikusle ko purua mila
|
lagunetara
mugatua zen, COVID gaitzarengatik hartutako osasun segurantza neurriei jarraitu beharrez. Mila ikusliar, eta seguraz ere apur bat gehiago, jende andana eskailera mailetan eserita baitzen; asko zirela ez da du darik, eta giroaren araberakoa izango zela pentsa daiteke.
|
|
|
Antzeman zen aurreko pastoraletan aldi oro egon ziren 3.500 edo 4.000
|
lagunen
presentziak dakarren suhartasuna nonbait falta zela. Hala, gorrien multzo koen ateraldietan eta horiek botatzen zituzten ahoberokeriei ihardukitze oso oso gutxi egon zen ikusliarren aldetik.
|
|
|
Horren arabera, ahaleginak egingo dira etxerik ez dutenek aterbeak izan ditzaten hotzaldi handie tan. Gaur egun, gutxien gutxienik 220.000
|
lagun
inguru bizitegirik gabe dau de Frantzian.
|
|
|
Euskaldunon Egunkaria 28
|
lagun
ho tzagatik hil ziren. Zifra hori oso mugatua dago, Frantzian gaur egun, gutxienez 220.000 herritar biz itegirik gabe direla eta beste sei milioi larri bizi direla jakinez gero.
|
|
|
Neurri horiek neguan bakarrik gauzatzea ez dela nahikoa aipatu zaiolarik, Simone Veilek gabezia gorrian eta egoera nekean bizi diren herritarrentzat bes te ahalbiderik badela erantzun zuen, hala nola, RMI deitutako xedapenak es kainitakoak. Beste irabazpiderik ez duten herritarrek eskura dezaketen dirulaguntza hau 725.000
|
lagun
inguruk jasotzen dute gaur egun Frantzian.
|
|
|
1989 urtearen amaieran abian jarri ondoren, 420.000 pertsonak eskuratu zu ten urte bukaera horretan bertan. Gaur, departamenduetako kontseiluen gizar te zerbitzuek banatzen duten dirulaguntzaz gain, hots, hilabetero 2.253 libera bakarrik bizi den
|
lagun
batentzat eta hilean 3.300 libera haurrik gabeko bikoteentzat, RMI honek osasun gastuak dohainik izatea eta etxebizitza baten lortzeko lehentasuna edukitzea eskaintzen ditu.
|
|
|
Chirac Frantziako presidenteari, hau iritsi zelarik Faa' ako aireportura, os tiralean. Kantu eta dantza polinesiarrak, lepoko lore sortak eta Frantziako zein Po linesiako ikurrak astintzen zituzten 4.000
|
lagunen
harrera oparitu zizkion Flossek Frantziako Estatuburuari," Polinesiarentzat egin duen guztiarengatik herritarren esker ona" azaltzeko.
|
|
|
Atarratzeri, aldiz, ez zaio estakuru hori onartzen ahal, herri honetako bizi
|
lagun
gehienak, baita merkatariak ere, euskal jatorrikoak baitira. Euskal Herrikoak bai, duda barik, baina euskaldunak ez, ezta nahi ere.
|
|
|
Ongi etorri beroa ukan genuen, Josette Boscq hautetsiak (geroztik auzapez bilakatua dena) besoak zabal idekirik, Léo nie Aguergaray orduko auzapeza ordaindurik, hau Euskal Elkargoaren biltzar garrantzitsu batean baitzen memento berean. Berrogei bat
|
lagun
aurkitu ginen biltzarrean, tartean zuberotar andana, Jean Louis Davant, Allande Sok arros, Mixel Etxekopar, Juje Etxebarne, Allande Etxart, Luxi Etxekopar Camus, Beñat Sarasola eta beste. Hauek gonbidatu genituen berezikiago" Euskaraz irakurtzearen ohidurarik badea?" galderaz eztabaidatzeko.
|