|
2008
|
|
|
Jose Elorrieta ez ohiko sindikalista da. «Merkantileko sindikalista» deitu zion atzo
|
Joan
Mari Torrealdai Jakin aldizkariko zuzendariak aurkezpenean. Izan ere, Elorrietak ekonomia ikasketak egin zituen Deustuko unibertsitatean.
|
|
2009
|
|
|
|
Joan
Mari Torrealdai. Idazlea
|
|
|
Espainiako Auzitegi Nazionaleko Eloy Velasco epaileak Egunkaria ko auzi ekonomikoarekin aurrera jarraitzea erabaki du,
|
Joan
Mari Torrealdairi, Txema Auzmendiri eta I, aki Uriari deklarazioa hartu ostean. Hiru inputatuei deklarazioa hartu eta hurrengo egunean eman du erabakiaren berri.
|
|
|
Horrenbestez, hamar egun barru jakingo dira Dignidad y Justicia herri akusazioak eta Fiskaltzak
|
Joan
Mari Torrealdairen, I, aki Uriaren, Txema Auzmendiren, Jose Mari Sorsen, Fernando Furundarenaren, Mikel Sorozabalen, Bego, a Zubelzuren eta Ainhoa Albisuren kontra zigorra eskatzen duten edo ez, eta zigorra eskatzen badute zer zigor eskatzen duten. Aurreko aldian eskatutakoa berresten baldin badute, orotara 184 urteko espetxe zigorra eskatuko dute.
|
|
|
Egun erabakigarriak izanen dira Egunkariaren auzi nagusirako baita bertan inputatuta dauden zazpi lagunentzat: Martxelo Otamendi, I, aki Uria,
|
Joan
Mari Torrealdai, Txema Auzmendi, Xabier Oleaga, Xabier Alegria eta Pello Zubiria. Haien defentsak, I, igo Iruin eta Jose Maria Elosua abokatuek, auziaren artxiboa eskatu dute Botin auzian oinarrituz.
|
|
|
Zortzi dira diru kontuak faltsutzea eta zerga iruzurra egin izana egotzita auzipetu dituztenak: Auzi nagusian ere auzipetuta dauden
|
Joan
Mari Torrealdai, I, aki Uria eta Txema Auzmendi, eta Joxe Mari Sors, Ainhoa Albisu, Mikel Sorozabal, Bego, a Zubelzu eta Fernando Furundarena. Joan den maiatzean, Torrealdai, Auzmendi eta Uriari sumario honetan lehen aldiz deklarazioa hartu ondoren, auziarekin aurrera jarraitzea erabaki zuen Eloy Velasco epaile instruktoreak, epaiketarako beste pauso bat emanda.
|
|
|
Egunkaria auzia n auzipetutako
|
Joan
Mari Torrealdaik Euskaltzaindia: Ekin eta Jarrai liburua aurkeztu zuen, orobat.
|
|
|
Beste ahalegin bat eskatu zuen atzo
|
Joan
Mari Torrealdai Egunkaria auziko auzipetuak. 2003ko otsailaren 22an, Egunkariaren itxiera salatzeko Donostian egin zen manifestazioaren argazkia ekarri zuen gogora.
|
|
|
|
Joan
Mari Torrealdai Euskaldunon Egunkariako administrazio kontseiluko presidentea zen. Eta haiekin batera, Iñaki Uria, Martxelo Otamendi, Xabier Oleaga eta Txema Auzmendi epaituko dituzte Auzitegi Nazionalean laster hastekoa den auzi saioan.
|
|
|
|
Joan
Mari Torrealdai, Iñaki Uria, Txema Auzmendi, Xabier Oleaga eta Martxelo Otamendiren kontrako epaiketa abenduan hastea espero da, Madrilen, Auzitegi Nazionalean. ETAko izatea egotzita epaituko dituzte, baina, fiskala epaiketa egitearen kontra dago, ez baitu uste horretarako arrazoirik dagoenik.
|
|
|
Letren errepublikatik iritsitako babesa eskertu du
|
Joan
Mari Torrealdaik, Dabilen Elea saria jaso berritan
|
|
|
Liburuen behatokiarekin eta bibliotekarekin egiten dut amets, eta zuekin egon nahi dut, libre, hemen.
|
Joan
Mari Torrealdaik hunkituta eta txalo zaparrada luze baten oihartzunarekin eskertu zuen atzo Dabilen Elea saria, Antton Olariaga iazko irabazlearen eskuetatik jaso zuenean.
|
|
|
Euskaltzain osoak letren errepubliken omenalditzat jo zuen saria, eta kide guztien babesaren adierazpen publiko bezala. Beste ezeren gainetik, hori jaso baitzuen
|
Joan
Mari Torrealdaik atzo gauean. Ehundik gora lagun bildu ziren ekitaldian, eta bertan elkartu ziren idazle eta euskal argitaletxe garrantzitsuenetako ordezkari guztiak gerturatu zitzaizkion besarkada bat eman eta animo hitzak eskaintzera.
|
|
|
Hauxe esan nahi dut garbi guztion aurrean:
|
Joan
Mari Torrealdai terrorista bada, ni... terroristekin bat!.
|
|
|
Akusatuen aulkian bost gizon eseriko dira:
|
Joan
Mari Torrealdai, Egunkaria ko Administrazio Kontseiluko presidentea, Jakin aldizkariko zuzendaria, euskaltzain osoa; Iñaki Uria, Egunkaria ko kontseilari ordezkaria, Hamaika telebistako zuzendari nagusia; Txema Auzmendi, Egunkaria ko Administrazio Kontseiluko idazkaria, urteetan Herri Irratian jarduna, jesulaguna; Martxelo Otamendi, Egunkaria ko zuzendaria, BERRIAko zuzendaria; eta Xabier Oleaga... Hamalauna urteko espetxe zigorra eskatu dute akusazioek bostentzat, ETAko kide direla leporatuta.
|
|
|
|
Joan
Mari Torrealdai. Egunkaria ko Administrazio Kontseiluko lehendakari ohia
|
|
|
Etzi aurkeztuko da
|
Joan
Mari Torrealdai Auzitegi Nazionalean, beste lau auzipetuekin batera. Euren aurkako frogarik eza dute defentsa onena, baina epaiketa non jokatzen den ikusita, babesgabetasunaren beldur dira.
|
|
|
|
Joan
Mari Torrealdaik akusazioaren galderei erantzun die asteartetik aurrera Espainiako Auzitegi Nazionalean, Madrilen. Han abiatuko da Egunkaria ren aurkako epaiketa.
|
|
|
Milaka arrazoi ditugu Martxelo Otamendi,
|
Joan
Mari Torrealdai, Iñaki Uria, Txema Auzmendi eta Xabier Oleagaren askatasuna exijitzeko. Baina arrazoi horiek pilatuz, beste preso guztien askatasuna aldarrikatzeko bidean, herri osoa martxan jartzeko unea dugu.
|
|
|
Martxelo Otamendi,
|
Joan
Mari Torrealdai, Iñaki Uria, Xabier Oleaga eta Txema Auzmendi epaitzen hasi ziren atzo. Zein da zure iritzia?
|
|
|
Kezkatuta daude. Kezka horren berri eman du
|
Joan
Mari Torrealdaik bigarren saioaren amaieran, auzipetu guztien izenean. Saioa amaitu eta hurrengo saiorako jakinarazpena auzitegian bertan jaso ondoren, labur hitz egin du Torrealdaik komunikabideen aurrean, ondoan gainerako lau auzipetuak dituela.
|
|
|
Hotz egiten zuen atzo. Duela zazpi urte, guardia zibilek Euskaldunon Egunkaria itxi eta atxilotuta Madrilgo Tres Cantos kuartelera eraman zituztenean ere, hotz handia zela gogoratu du
|
Joan
Mari Torrealdai auzipetuak, manifestazioaren amaieran hitza hartu duenean. Hotza egiten zuen bakarturik, ostikoka eta irainka ibili gintuzten leize zulo ilun hartan.
|
|
|
Manifestazioaren burua Zabalburura iristean amaiera ez zen ikusten. Buruan, asteartean Auzitegi Nazionalean epaitzen hasi ziren Martxelo Otamendi,
|
Joan
Mari Torrealdai, Iñaki Uria, Txema Auzmendi eta Xabier Oleagak eusten zioten Egunkaria libre! leloari, Egunkaria ren aurkako auzi ekonomikoan egonik aurrerago epaituko dituzten beste auzipetuetako batzuekin batera.
|
|
|
Manifestazioaren burua Bilboko udaletxera iritsi zenean,
|
Joan
Mari Torrealdaik auzipetuen izenean irakurri zuen adierazpena da honakoa:
|
|
2010
|
|
|
Baina izan ziren gu baino idazle zaharragoak, gu oso ondo hartu gintuztenak: Koldo Izagirre, Ramon Saizarbitoria, Ramon Etxezarreta, Joxe Azurmendi,
|
Joan
Mari Torrealdai... Euskara eta euskal literatura asko maite zutelako, garai hartan euskal idazlerik ia ia ez zegoelako, eta beharbada beren hasierako ahalegina gogorarazten genielako, laguntza handia eman ziguten.
|
|
|
1990etik 1993ra bitartean idatzitako agiri horietan, Egunkaria ri buruz hitz egiten da. Baina, fiskalaren arabera, agiri horietatik ezin da ondorioztatu
|
Joan
Mari Torrealdai, Txema Auzmendi, Xabier Oleaga, Iñaki Uria eta Martxelo Otamendi akusatuak ETAko kide direnik, ezta haren laguntzaile izan direnik ere, inondik ere ez. Izan ere, testu horiek beste batzuek idatziak direla dio.
|
|
|
|
Joan
Mari Torrealdaik egin duen azterketa jaso du Jakin aldizkariaren 176 zenbakiak
|
|
|
Euskaraz nahiz bi hizkuntzatan, 2.483 liburu argitaratu ziren 2008an,
|
Joan
Mari Torrealdaik Jakin aldizkariaren 176 zenbakian argitaratu duen azterketaren arabera. Produkzioak gora egin zuen beraz, 2007an baino 348 titulu gehiago kaleratu baitziren.
|
|
|
Auziaren oihartzuna handia izan da hemen, zein kanpoan.
|
Joan
Mari Torrealdaik, Iñaki Uriak, Txema Auzmendik, Martxelo Otamendik eta Xabier Oleagak ez dute ahazteko jasotako babesa. Gaurko ikuskizunaren bitartez hori adieraztea dute xede.
|
|
|
Euskal kulturgintzari buruzko irakaspenak orain artean. Nekane Goikoetxea, Aitor Zuberogoitia, Aitzpea Leizaola, Paulo Iztueta, Jon Irazabal, Dionisio Amundarain,
|
Joan
Mari Torrealdai, Antxon Narbaiza, Gotzon Barandiaran.
|
|
2013
|
|
|
Baina egiari bere bidea[...]». TXILLARDEGI Idazlea«[...] Baina, nahas mahas horretan,
|
Joan
Mari Torrealdairen irudiak hartu du gaina. Bai behintzat nire memorian.
|
|
|
Izan ere, datozen hilabeteetan ICANNekin kontratua sinatuko du PuntuEus fundazioak, domeinuaren administrazioa, kontrola eta kudeaketa bere gain hartzeko; proba teknikoak ere egin dituzte,. eus martxan jar daitekeela ziurtatzeko. Iratxe Esnaolak eta
|
Joan
Mari Torrealdaik fundazioaren izenean azaldu dutenez, lehen mailako domeinu orokorra izango da. eus, hizkuntza eta kulturaren atalekoa. Hain justu, horrek atzeratu du prozesua, erabilera orokorreko domeinuen alorrean ia 2.000 eskari jaso baitzituen ICANNek iaz.
|
|
|
Alferrikako lana izan liteke, kontaduria aspergarri eta hutsa seguru asko, baina jo dezagun zenbakietara. Jo dezagun, esaterako,
|
Joan
Mari Torrealdaik 1997an argitaratutako Euskal Kultura Gaur liburura, datu zehatz eta zorrotzetan oinarritutako lan mardulera. Han dago beharbada inoiz egin den euskal idazletzari buruzko argazki osatuena eta hura izan daiteke, beraz, orduko errealitatea zein zen hobekien isla dezakeen bilduma.
|
|
|
Duela bost urte, 2008an, goia jo ondoren 2.597 titulurekin, azken urteetan beheraka egiten ari da euskarazko liburuen produkzioa, pixkanaka pixkanaka bada ere,
|
Joan
Mari Torrealdaik Jakin aldizkariaren 198 zenbakian Euskal liburugintza 2012 izenburua duen azterketan emandako datuen arabera. 2012an 2.005 titulu argitaratu ziren, 2011n baino 241 gutxiago.
|
|
2014
|
|
|
Zortzi lagun daude zain: Joxe Mari Sors, Mikel Sorozabal, Fernando Furundarena, Ainhoa Albisu, Begoña Zubeltzu,
|
Joan
Mari Torrealdai, Iñaki Uria eta Txema Auzmendi. Fiskaltza da akusazio bakarra, Dignidad y Justicia elkartea prozeduratik kanpo geratu baitzen, Egunkaria ren aurkako auzi nagusia amaitu eta Espainiako Auzitegi Nazionalak ebatzi zuenean auzi ekonomikoa deiturikoak «delitu terroristekin» zerikusirik ez duela eta Gipuzkoan epaitu behar zela.
|
|
|
«Egun handia» izan zen atzokoa Egunkaria ko auzipetuen «bizitza pertsonaletan», haien izenean
|
Joan
Mari Torrealdaik Andoainen (Gipuzkoa) adierazi zuenez: bukatu da Egunkaria auzia, eta «eskerrak» emateko unea iritsi zitzaien.
|
|
|
Sarrerako atean oraindik itxieraren marka dago.
|
Joan
Mari Torrealdairen hitzek eman zioten hasiera saioari eta auzipetu zein euren senideen adierazpenak bildu zituzten. Torrealdaik diskurtsoan Egunkaria auzia memoria historikoaren parte izatea ezinbestekoa dela azpimarratu zuen.
|
|
2015
|
|
|
Kontrara, txikitasunaren bertutea ere bada zeure burua beti zalantzan jartzea eta hobetzea. Hegemonian dagoenak ez du horren beharrik.Talde berriarekiko eta Jakin en etorkizunarekiko konfiantza agertu du beti
|
Joan
Mari Torrealdaik, aurreko zuzendariak. Baina kezka bat ere erakutsi du:
|
|
2016
|
|
|
Eta lehenago batzuek euskarazko egunkariaren proiektu bikain eta beharrezkoa aurrera eramateagatik kartzela eta bortizkeria jasan duzue.
|
Joan
Mari Torrealdaik 1998 urtean El libro negro del euskara n euskarak mendeetan zehar izandako politika errepresiboari buruz batutakoak baino beltzagoak jasan dituzue zeuen haragian berak eta besteok. Eta ez dago krimen horiengatik ez beste batzuengatik kartzelaturik.
|
|
2017
|
|
|
Idazleen bilkura izan zen Ermuan. Akordatzen naiz
|
Joan
Mari Torrealdai han ikusia, frantziskotarra orduan, abitu eta guzti, eta Gabriel Aresti, eta Xabier Kintana. Jende asko!
|
|
|
Ez dakit, ordea, jende askoren arreta piztuko lukeen. Gainera, ez dakit kalitatearen langa pasatuko lukeen.Ez duzu uste ekarpen are handiagoa egin zenezakeela horren diskretua eta apala ez bazina?
|
Joan
Mari Torrealdaik esan zidan duela gutxi: «Juanjo, apaltasun hori harrotu ezazu pixka bat».
|
|
2019
|
|
|
Gaur, 15:30ean inauguratuko dute; eta bihar eta etzi, 09:00etan hasiko dira ekitaldiak.Gaur, asteazkenaAreto nagusia. Irekiera ekitaldia,
|
Joan
Mari Torrealdai, Nekane Balluerka, I, aki Zabaleta, Markel Olano eta Jon Insaustiren hitz hartzeekin. Segidan, Gotzon Arrizabalagaren kontzertua eta Joseba Zulaikaren, Miren Azkarateren eta Pruden Gartziaren 45na minutuko hitzaldiak.Bihar, ostegunaA gela.
|
|
2020
|
|
|
|
Joan
Mari Torrealdaik egindako 2017ko euskarazko argitalpenen zerrenda eta hari buruzko interpretazioa ere badakartza zenbakiak, eta, soziologo eta Jakin Fundazioko lehendakariak dioenez, datuek erakusten dute Euskal Herrian erabiltzen diren euskarazko testuliburu gehienek «curriculum espainola» daukatela muinean.
|
|
|
Gaur duela hamazazpi urte, 2003ko otsailaren 20an, Guardia Zibilak egoitza itxi zion Euskaldunon Egunkaria ri, euskara hutsezko kazeta bakarrari, Espainiako Auzitegi Nazionalaren aginduz. Hamazazpi urte Andoaingo Martin Ugalde parkeko egoitzan eta Gasteizko, Iruñeko eta Bilboko ordezkaritzetan giltzarrapoa jarri zutela. ETArekin lotura zuelakoan itxi zuten kazeta, eta atxilo hartu zituzten Xabier Alegria, Txema Auzmendi, Inma Gomila, Luis Goia, Fermin Lazkano, Xabier Oleaga, Martxelo Otamendi,
|
Joan
Mari Torrealdai, Iñaki Uria eta Pello Zubiria. Zazpi urte geroago heldu zen auzipetuen absoluzioa.
|
|
2021
|
|
|
Aldizkariaren amaieran, Euskal kulturgintza 2018 izenburupean, 2018ko liburugintzaren azterketa jasotzen du aldizkariak.
|
Joan
Mari Torrealdaik urtez urte liburugintzan egindako lanari jarraipena ematea da Jakin en asmoa, eta Xabier Eizagirre aldizkariko erredakzioburua arduratu da ikerketa egiteaz. Ordutik bi urte igaro badira ere, euskal liburuen ekoizpenaren bidea zein den erakutsi nahi izan du azterketaren bitartez.
|
|
|
Baina herri hain indartsu eta demokratiko eta baketsuko seme izan banintz, beharbada ez nuen irteteko beharrik ere izango!». Martin Ugaldek
|
Joan
Mari Torrealdairi esana da. Sorterritik kanpo 22 urte egin ondoren Ugaldek familia hartuta Euskal Herrira itzultzeko izan zituen arrazoi nagusietako baten tamaina erakusten du esaldiak.
|
|
|
Uztailaren 31n urte bat beteko da
|
Joan
Mari Torrealdai kazetari, idazle eta euskaltzalea zendu zenetik, eta hura gogoratu eta egin zituen ekarpenak balioan jartze aldera, bidelagun izandakoek omenaldi berezia egingo diote datorren ostiralean, Andoaingo (Gipuzkoa) Martin Ugalde parkean. Lorea Agirre Jakin aldizkariko zuzendariak adierazi du omenaldi bat «zor» ziotela Torrealdairi:
|
|
|
Baina bere obra baino garrantzitsuagoa izan da pertsona bera. [...] Aiora, Oihane eta Marijori barkatzeko eskatu behar diegu eta eskerrak eman, haiekin igaro behar zituen ordu asko Josebak guri eman zizkigulako»(
|
Joan
Mari Torrealdai).
|
|
|
Hitzaurre batek eta zortzi kapituluk osatzen dute
|
Joan
Mari Torrealdaik zendu aitzin idatzi eta Joanmari Larrartek ondotik txukunduriko Egunkaria. Gizarte zibilaren arrakasta liburua.
|
|
|
|
Joan
Mari Torrealdairenaren moduko ibilbide luze bezain oparo bat nekez laburbildu daiteke hiru orduko jardunaldi batean pisuzko hainbat ekarpen albora utzi gabe, baina atzo Martin Ugalde parkean aipatutakoekin argi geratu zen zeintzuk izan ziren haren izaera eta eginiko lanaren ezaugarriak: euskararen eta kulturaren autonomia, herri ekimena, militantismo profesionala, bokazio bateragilea, nazio ikuspegia, egituratzea, transmisioa...
|
|
|
Martxelo Otamendi.
|
Joan
Mari Torrealdai. Iñaki Uria.
|
|
2022
|
|
|
Herri ekimenez sortutako proiektua da BERRIA, bere garaian Euskaldunon Egunkaria izan zen bezala.
|
Joan
Mari Torrealdairen esanetan, Egunkaria «gizarte zibilaren arrakasta» izan zen, eta BERRIA ere halaxe da. Egunero BERRIA egin, irakurri, zabaldu, lagundu edota babesten dugunon ondarea da.
|
|
|
' Zer ari zara esaten?'. Jakin era deitu nuen, eta
|
Joan
Mari Torrealdairi esan nion: ' Hi, Juan Mari!
|
|
|
Hark ere omendu zituen hiru lagun, Kontseiluaren ibilbidean kide izandakoak:
|
Joan
Mari Torrealdai, Joxe Mari Auzmendi eta Isidro Ioldi. «Zaudeten lekuan zaudetela, jakin Kontseiluak bizirik jarraitzen duela».
|
|
|
Parisen soziologia ikasketak burutu, eta Euskal Herriratzean ekin zion
|
Joan
Mari Torrealdaik euskal liburugintzaren zenbakiak biltzeari. 1976an ekin eta 2017ra arte, urtero, helburu birekin:
|
|
2023
|
|
|
Hau elkarrizketa baten parte da, eta horretan jende asko identifikatzen dut, liburuan bertan: Joxe Azurmendiren lana, Joseba Gabilondorena,
|
Joan
Mari Torrealdairena, Jule Goikoetxearena, Iratxe Retolazarena, Mari Luz Estebanena... Gaur egun gertatzen ari den eztabaida bati ekarpena egin nahi dio liburuak.
|
|
|
1
|
Joan
Mari Torrealdai (Forua, Bizkaia; 1942 2020ko uztailaren 31). Egunkaria ko Administrazioko Kontseiluko lehendakari eta euskal kulturgintzan erreferentzia diren hainbat lanen egile izan zen.
|
|
|
Ordurako, kazetaren hamar arduradun edo arduradun ohi atxilotuta zeuden:
|
Joan
Mari Torrealdai, Iñaki Uria, Txema Auzmendi, Martxelo Otamendi, Pello Zubiria, Xabier Oleaga, Xabier Alegria, Fermin Lazkano, Luis Goia eta Inma Gomila. Gainerako langileek pixkanaka jakin zuten albistearen berri.
|
|
|
«Harrigarria da Euskal Herrian, hainbeste pairatu den toki batean, zentsuraren gaiak hain presentzia gutxi eduki izana», harritu da Ana Gandara, EHU Euskal Herriko Unibertsitateko MHLI Memoria Historikoa Literatura Iberiarretan ikerketa taldeko kidea. Euskal Herrian zentsuraren ikerketari heldu zion lehena
|
Joan
Mari Torrealdai izan zen. 1936ko gerraren hasieratik 1983ra arte euskal liburuei Espainiako Gobernuak ezarritako zentsura aztertu zuen:
|
|
|
Ikusi gehiago:
|
Joan
Mari Torrealdairen omenezko liburua
|
|
|
|
Joan
Mari Torrealdaik ez zituen txosten polizial horiek eskura izan, «orain» egin dituztelako publiko. Beste batzuk oraindik ezin dira kontsultatu, «sekretu ofizial» baitira oraindik ere.
|