|
2000
|
|
|
" Jauna: nik ez
|
dakit
non dagoen egia, jaun Marcelek ote zuen edo osaba Joanikotek ote duen, edo aita Bartolomek, baina badakizu dagoen lekurat eginen nukeela, baldin non dagoen baneki, eta, bitartean, egin bedi..."
|
|
|
—Jauna, osaba Joanikotek erraiten du ezen fedeak salba gaitzakeela, eta, halatan, fede osoz natorkizu erraiterat ezen batzuetan ez
|
dakidala
non dagoen egia, non gezurra, baina arras egin nahi nukeela egiaren alderat, baldin non dagoen baneki; eta, batzuetan, galdua bezala sentitzen naiz, baina badakit ezen zure semetzat gaituzula, eta egunen batean argiren bat igorriko didazula, nola igorri baitzenion etxetik alde egin zuen parabolako seme xahutzaileari, etxerako bidean ipintzen zenuela. Eta nik ere guztiz nahi bainuke egiaren bidetik joan, zure betiko etxerat, amen.
|
|
2001
|
|
|
Lucas ezagutu aurretik, Marcosek ez zekien munduan zortzimilako hamalau mendi zeudela. Ez
|
zekien
non zegoen Katmandu. Ez zekien Annapurna zer zenik ere.
|
|
|
Ur irakinetan jarritako karramarro bat bezala sentitzen zara eta zeure buruari zin egiten diozu ez zarela berriro museo handi batera sartuko. Zaindaria etorriko da komunetik orduan eta eskatuko dizu kentzeko mesedez eskua Napoleonen sudurretik eta zuk barkatzeko esango diozu eta azalduko diozu ondoezik zaudela eta ez
|
dakizula
non zauden ere.
|
|
|
‘Lasai egon,
|
badakigu
non zaudeten... ’
|
|
2002
|
|
|
–Ez daitezela zutaz trufatu, itxuretan ari dira eta, esan zion?. Hiru Emakume Urdin hauek, eta hauek bakarrik, esan diezazukete non aurkitu Ninfak, eta ez baduzu
|
jakiten
non dauden, ez dituzu aurkituko, eta aurkitzen ez badituzu, ez duzu inoiz aukerarik izango Medusaren sugezko ilajedun burua mozteko. Eutsi gogor, ez egin atzera, eta dena ongi amaituko da.
|
|
|
Gainera ez zegoen sua beste argirik inguruan, eta honek ez zuen, zeuden tokian behintzat, askorik argitzen. Ez
|
zekiten
non zeuden eta ezin zuten ezer askorik ikusi.
|
|
|
Eta sorginak harrapatu nau, eta eraman nau hegan toki batera, ilun iluna. Nik ez
|
nekien
non nengoen, baina hura zen baso bat, itxi itxia, eta han ondoan zegoen sorginaren etxea. Orduan ikusi nituen beste neska mutil batzuk, ziren zazpi:
|
|
|
–Hemen nabilek neure penak kontatzen, hi ni baino okerrago egongo haizenean –eta, hasperen egin ondoren, erantsi zuen–: Ezertxo ere behar baduk,
|
badakik
non nagoen, Ander. Baldintzarik gabe.
|
|
|
–Zoaz!
|
Badakizu
non dagoen atea!
|
|
2003
|
|
|
Matildek, handitasuna maite zuenez, kanpotarrak hamabi hizkuntza hitz egiten zituela esan zuen, koma bat bera ere nahastu gabe –" Zazpi" Malcok– Oso oin handiak omen zituen; sudurra minuskuloa. Ulm etik deitzen zuen eta pentsioko eskaileretan ikusten zuten deitu eta gutxira, eta batek
|
daki
non dagoen Ulm. Anak sudur luzea zeukala esan zuen.
|
|
|
Gero esan zuen beste laurak ere koadro onak zirela, baina Taumanena historiako koadrorik onenetakoa zela. Eta intsektuek, kontrakoa badirudi ere,
|
badakitela
non dagoen kalitatea, eta Taumanen koadroa estali zutela. Zergatik?
|
|
|
Horixe pentsatu zuen. Izan ere, Matiasek Idus osoa ezagutzen ez zuen arren,
|
bazekien
non zegoen itsasoa. Kale batetik begiratu eta itsasoa ikusten zuen.
|
|
|
Sar zaitezke sotoetako komunetan, sar zaitezke autoen garajean eta hala ere zure izena entzuten da, kontzientziaren ausikia bezala, salatari: "
|
Badakigu
non zauden, ez duzu ezkutatu beharrik, egunero gabiltzanoi ere gertatzen zaigu batzuetan, hegaldi aurreko izua da, ez dago horren aurkako erremediorik, arnasa baretu eta hegazkinean sartzea besterik". Horregatik atera naiz hain presaka.
|
|
|
–Bozgorailuetatik nire hegaldia prest zegoela iragarri dutenean izutu egin naiz, beldur nintzen azafataren bat lehenik onez onean eta ertzainen bat gero mehatxuekin ez ote ziren nire bila etorriko, derrigorrean hegazkinean sartu eta hain arrotz egiten zitzaidan helmugako hirira bidaltzeko. Beldur nintzen, bozgorailuetatik ez ote ziren hasiko" Urlia bidaiaria, Urlia bidaiaria,
|
badakigu
non zauden, buka ezazu lehenbailehen edaten ari zaren whiskia eta agurtu ezazu musu labur batekin ezagutu berri duzun emakumea. Zure zain gaude hegazkin barruan, zure zain gaude".
|
|
|
Jendartearen gehiena pasiboa zen, eta gutxiengo baten sakrifizioa zeukan ikusgarri. Denok ere antzeko heziketa hartzen genuenez, ez
|
dakit
non dagoen zehazki zenbaitek alderik arriskutsuena aukeratzearen arrazoia. Norberaren ezaugarriak, beharbada.
|
|
|
Ez
|
dakit
non egon zitekeen muga, eta nahiago dut jakin gabe.
|
|
|
Une berean jabetu zen Rakel ez zegoela beraiekin. Avari galdetu zion ea ba ote
|
zekien
non zegoen, eta honek pista seinalatu zion. Hantxe, erdi erdian zegoen.
|
|
|
Oskar ere ez zen ohartzen manikia nintzela. Ez
|
genekien
non geunden. Hirian, hori bai.
|
|
2004
|
|
|
–Ez
|
dakizu
non dagoen zure etxea?
|
|
|
Periodistek ondo
|
dakite
non egon behar duten beti. Bartalik Romanen eskua askatu bezain pronto, zoroen pareko erasoa jo zuen, tropelaren atze atzetik.
|
|
2005
|
|
|
–Ezin joan gaitezke dendara, Tetsuok ezin du
|
jakin
non gauden ere –mintzatu da Amets, azkenean.
|
|
|
Leihoaz bestaldera begiratu zuen Nuriak baina ez
|
zekien
non zegoen. Ezta inporta ere.
|
|
|
Handik gutxira, irteera bat topatu nuen eta, bi bider pentsatu gabe, autopista utzi eta bertatik sartu nintzen, errepide arruntetik bueltatzeko. Ez
|
nekien
non geunden baina, ibiliaren ibiliz, seinaleak agertuz joan ziren. Norabidea ondo harturik nuen behintzat.
|
|
2006
|
|
|
Orain
|
badakigu
nun gauden
|
|
|
Ate guztiak giltzarrapoz itxita zeuden...
|
Badakit
non dagoen!
|
|
|
–Ez, horiek ez. Ez
|
dakit
non egongo diren, baina jauregiko zabalunean dagoen diamantetzarra ez da jaunaren kutxako diamanteetatik irten.
|
|
2008
|
|
|
Zantzu guztien arabera, amestutako leku bat. Haurrek ez dute beti
|
jakiten
non dagoen ametsaren eta errealitatearen arteko muga. Haurrari terapia hura jolas bihurtzea onuragarri izango zitzaiola jakinda, Bada marrazteko eskatu zion.
|
|
|
Negozioetarako hainbesteko bista zuen gizon hark, ordea, ez zuen jakin koadroa zergatik erosi nahi zuen artistari azaltzen. Talentua, etorkizuna eta halako hitzak aipatu zizkion; baina hark ere ez
|
zekien
non zegoen Bada.
|
|
|
–Berorrek ba al
|
daki
non dagoen nire anaia Honorato? –galdetu zion.
|
|
|
Denbora guztian irribarrez eta mihia ateratzen segitzen zuen, halako modu baldar eta susmagarrian non ume batek ere antzemango baitzuen azpikeriaren bat amarauntzen ari zela. Azkar erantzun nion, hala ere, bai
|
bainekien
non zegoen nire abantaila, eta halako elementu ergel batekin erraz gordeko nituela nire susmoak azkeneraino.
|
|
|
Begiak emeki emeki zabaldu zaizkionean, Aitorrek ez du
|
jakin
non dagoen: motel argiztaturiko gela bat, sabaian zurezko habeak, sofa apatza?
|
|
|
Eta kontu berbera izan behar da gaur hiru kilometro horietan, pistak zeharbideak hartzen baititu tarteka eta, bidean saltsa pixka bat jartzeko, minaz josita baitago ingurua. Jarri zituzten, bai, hain gustura saldu genizkien minak baina nork
|
daki
non dauden egun?
|
|
|
Arrantza maparik ere ez zegoen. Errutako kartak baino ez zeuden, baina ez
|
zekiten
non zeuden hondartzak, non haitzak eta non arraina. Beraiek egin behar izan zituzten mapak.
|
|
|
–Berorrek ba al
|
daki
non dagoen nire anaia Honorato? –galdetu zion.
|
|
2009
|
|
|
–Euskal Herrikoa. Ba al
|
dakizu
non dagoen?
|
|
|
–Laguntza behar baduzue?
|
badakizue
non nagoen. Beste inork baino prezio hobea egingo dizuet.
|
|
|
–
|
Badakik
non dagoen, tira, non dagoen dena.
|
|
|
Beno, edozein modutan, alferrik etorri zarela uste dut. Etxearen eskritura eta gainontzeko paperak ez
|
dakit
non dauden, galdetu egin nuke eta luze joko du horrek. Beste batean itzuli duzu.
|
|
|
behingoz aska zitezen. Baina Feliperen osabak
|
bazekien
non zegoen une hartan, baita noren aurrean ere, eta hala, buruan zeukana inguratzen zuèn errealitatera egokitzen zuela, esan zuen:
|
|
|
Maryra bidaliko ninduten?
|
Badakizu
non dagoen St. Mary, ezta, Mr.
|
|
|
Orain hamabi urte? Ez
|
dakit
non dagoen?
|
|
|
–Ez
|
dakit
non dagoen orain?
|
|
|
irten eta berriro ingresatu? Orain ez
|
dakit
non dagoen. Berak nahi izan zuen; hamabi urte orain, Phineas?
|
|
|
–
|
Badakigu
non dagoen bigarren grabazioa?
|
|
|
Bornasena? Bornasen bigarrena ere
|
badakiela
non dagoen. Azkena?
|
|
|
Higinia Luzen konboiko preso politikoak ezkutaketan ibili ziren identitatearekin, hasieratik. Ez da ahaztu behar Auschwitzen sartu zirenean, inork ez
|
zekiela
non zegoen. Eta, garrantzitsuena:
|
|
|
Ez diote lurra eman. Ez
|
baitakite
non dagoen.
|
|
|
Horixe nahi zuen, ordea, Feliperen osabak, Espainia haustea eta galtzea, katez lotuta zeuzkàn nazioak –Feliperen osaba noiznahi aritzen zen kateak gora eta kateak behera, inperioaren eta inperioak bere mende zituèn nazioen arteko arazoak planteatzeko– behingoz aska zitezen. Baina Feliperen osabak
|
bazekien
non zegoen une hartan, baita noren aurrean ere, eta hala, buruan zeukana inguratzen zuèn errealitatera egokitzen zuela, esan zuen:
|
|
2010
|
|
|
–Non dago bekatua??. Ni, ordea, nora ezean bezala gelditu nintzen, nik neuk ere ez
|
bainekien
non zegoen bekatua. Baina Maria Bibianak esan zuenak egia behar zuen, etxean sartu ahala amak (une hartan bi arrebei errieta egiten ari zitzaienak:
|
|
|
Eta ezagun du kontatzea atsegin duela: . Han Loiolan filtrazioarena komentatzen ari ginela, Aresek ez
|
zekien
non zegoen Elizondo! Ez ginen harritu batere, baina gure artean esan genuen ederra geneukala, Elizondo non dagoen ez dakien pertsona horrekin lurraldetasunaren korapiloa askatzeko.
|
|
|
Aresen kultura politikoa oso oso espainola da. Ez
|
daki
non dagoen Elizondo! Beretzat Hendaia Frantzia da eta, beraz, Euskal Herriaren egituratze nazionalaren eskubideaz hitz egitea, Lapurdiri buruz hitz egitea, arrotza egiten zitzaion.
|
|
|
Beste batzuk oraindik ez dira azaldu ere egin. Ez
|
dakit
non dauden zure bi osaba zomorro horiek.
|
|
|
–Zuk
|
badakizu
non dagoen zenotea? –galdetu zuen Amaiak irribarre batez.
|
|
|
McKenzie da gakoa! Berak
|
badaki
non dagoen maskara! Zergatik ez duzue jarraitu, artaburuak?
|
|
|
Inorentzat. Guztiek
|
dakite
non nagoen eta non egongo naizen datozen hamabi orduetan, datozen hamabi egunetan, hamabi urteetan. Guztiek dakite norekin nagoen eta zerk ez didan lorik egiten uzten.
|
|
|
–Ez dut Omar ikusten, Luia.
|
Badakizu
non dagoen?
|
|
|
Hemengo alderdian badituzu santutegia, museoa, antzinako unibertsitatea, meskita... baina ostaturik ez, ziur nago. Aitortu, ez
|
dakizu
non gauden.
|
|
|
–Ondo
|
dakit
non gauden, esan diot?, oso ondo: Ali ibn Yusuf meskitaren aurrean.
|
|
|
" Non dago bekatua?". Ni, ordea, nora ezean bezala gelditu nintzen, nik neuk ere ez
|
bainekien
non zegoen bekatua. Baina Maria Bibianak esan zuenak egia behar zuen, etxean sartu ahala amak (une hartan bi arrebei errieta egiten ari zitzaienak:
|
|
2011
|
|
|
–erran zuen amak, zeinak, arrazoi hura labur geratu balitzaio bezala, zalantzarik ez sortzeko moduko argudioa erantsi baitzuen, aho korapilo eta guzti?:
|
Badakizue
non dagoen Konstantinopla, artzapezkiku deskonstantinopolizatzailearena?. Bada, hortxe hortxe?!
|
|
|
Goiori gorputza zatikatu zaio eta zatiak garai eta toki desberdinetan sakabanatuko zaizkio. Bestetik, Goiok aita galdu du, etxera itzuli nahi du, iglura, amarenera, baina ez
|
daki
non dagoen, galdurik da, Gauza Galduen Herrialdean harrapatuta.
|
|
|
Nik ez
|
dakit
non dagoen Groenlandia.
|
|
|
Eskerrak jende bizkorragoa ere badaukagun. Ba al
|
dakizu
non dauden oraintxe bertan zuen ekologistak?
|
|
|
Proba moduko bat. Orain
|
badakit
non gauden. Hitzean sinesten dugu, eta hori gauza ederra da.
|
|
|
eta
|
badakizu
non dagoen
|
|
|
–Ez didazu aditu? Ez
|
dakit
non dagoen!
|
|
|
–Ez duzu modurik
|
jakiteko
non dagoen. Edo hori jakin lezakeen inoren berri?
|
|
|
–Ez horrela hitz egin, eten zion Mikelek, Lucíaren amorruzko doinuaz kezkaturik?. Orduan, zure senarrak ez
|
daki
non zauden.
|
|
|
–Ba al
|
dakizu
non egon litekeen zure anaia?
|
|
|
–Nik ere
|
banekien
non zegoen. Behin baino gehiagotan joan nintzen kanpin zoldatsu hartara harekin... egotera, bat batean Esmeraldak ahoa zabaldu zuen, ustekabeak jota?.
|
|
2012
|
|
|
–Nahi duanerako,
|
badakik
non nagoen, esan zuen Julenek, gorputza aterantz begira zuela.
|
|
|
–Arazorik ez.
|
Badakizu
non gauden?
|
|
|
–Bai,
|
badakit
non dauden zuen bulegoak eta beilatokia.
|
|
|
Dena kontrolpean daukagu. Ezer behar izanez gero,
|
badakizu
non dauden erizainak.
|
|
|
Hogei urte inoren bisitarik gabe. Agian ez
|
zekiten
non zegoen ere. Eta senarra?
|
|
|
Ez
|
nekien
non zeuden nire seme alabak, garai txarrak ziren eta jatekorik izango ote zuten pentsatzen esnatzen nintzen goizero. Tira, begiak ireki, zeren esna gau guztia ematen nuen.
|
|
|
Baina Dylan ez zen agertu. Inork ez omen
|
zekien
non zegoen, ez managerrak, ez diskoetxekoek... Bera gabe egin behar izan zuten aurkezpena.
|
|
|
–Tira, erran zion Mirenek?, orain
|
badakizu
non dagoen zure pikolo hori. Saia zaitez berriro arratsaldean.
|
|
|
–Ez dut ulertzen zer adierazi nahi didazun horrekin. Esan dizut ez
|
dakidala
non egongo garen datorren urtean, eta horregatik?
|
|
|
Kantak gero eta motzagoak direla iruditzen zait zugatik galdetzen didatenez geroztik. Nik denei esaten diet ez
|
dakidala
non zauden, igerilekuan ikusi zintudala azkeneko aldiz bikini berdea jantzita. Ez zara argazkietako neska, baina zu izan zintezkeen.
|
|
|
Ez
|
dakit
non nagoen, baina badakit zure zilborra aurkituko dudala eta bertan geratuko naizela bizitzen. Nire oinek ez dituzte zebra bideak berriz ere ukituko.
|
|
|
–Ulertzen dut. Nahi duzunean,
|
badakizu
non nagoen.
|
|
2013
|
|
|
Autobusean gindoazela, amak esan zidan oporretara joan behar nintzela, Ingalaterrara, hiru hilabeterako. Nik ez
|
nekien
non zegoen Ingalaterra, nola iritsi behar nintzen hara ezta zergatik nintzen ni bakarrik joan behar nintzena. –Santurtziko portuan dagoen itsasontzi handi batean joango zara, beste haur askorekin batera?.
|
|
|
–Nik ez
|
dakit
non dagoen, burua makurtu zuen.
|
|
|
Negozio poetiko bat, hala esan ahal baledi. Orain ez
|
daki
non dagoen eta ez daki zenbat urte dauzkan eta ez daki esaten mar arbolada euskaraz eta ez daki inoiz atzera gizakirik ikusiko ote duen. Mariano Medina:
|
|
|
–Barkatu...
|
badakizu
non dagoen Luzenborda baserria?
|
|
|
Guztiaz ere, bi labainkada haiek izan zituen arren, Pedrok
|
bazekien
non zegoen, eta hala erantzun zion, ausart bezain zuhur, izekok bere jarduna amaitu zuenean:
|
|
|
Heldu zen Iñigo de Cárdenasen partez, Espainiak Frantziako hiriburuan duen enbaxadorea baita. Ez zion aditzera eman nola
|
zekiten
non zegoen. Euskaraz egin zion, Gipuzkoan ohi duten moldean.
|
|
|
Bestetik, hor arazo bat izan genuen: inork ez
|
zekien
non zegoen Miquelen kontaktua izandako polizia, Jorge de Haro, eta halaxe da gaur egun ere, Hego Amerika inguruan edo. Hura pieza garrantzitsua zen auzi hartan.
|
|
|
–Amaia,
|
badakigu
non dagoen zure ama.
|
|
|
Guztiaz ere, bi labainkada haiek izan zituen arren, Pedrok
|
bazekien
non zegoen, eta hala erantzun zion, ausart bezain zuhur, izekok bere jarduna amaitu zuenean:
|
|
2014
|
|
|
–2 itxarongelara pasa zaitez. Lerro horiari jarraituz, aurrera ezkerretara, ederki
|
dakit
non dagoen, hari esatetik ondo begiratzen banaiz ere.
|
|
|
Ezin dut zure zenbakia markatu baino egin, ez duzu ulertzen? Ez
|
dakit
non zauden, lotura bakarra dut hori, eta benetan behar dut norbaitekin lotura izan. Hain nago mundutik eta bizitzatik kanpo...
|
|
|
–Beno, nahi duzuna.
|
Badakizu
non gauden.
|
|
|
–Morroi horrek
|
bazakik
non dauden horren lagun asko! Leziatu eginen ditiagu!
|
|
|
–Ba al
|
dakik
non dagoen hura orain?
|
|
|
–Aizu,
|
badakizu
non dagoen golf irakaslea?
|
|
|
–Ederki, eta
|
badakizu
non dagoen caddy nagusia?
|
|
|
Nahi baduzue, gaur arratsaldean bildu gaitezke nire lokalean. Gehienok
|
badakizue
non dagoen, 31 de Agosto kalean.
|