|
2003
|
|
|
Bertan erreferentzia historiko zehatzik egiten ez den arren, bai goraipatzen dela iraganeko euskaldun ideal bat, egungo herritarrei haren bidea eredu gisa erakusten zaiela: , gabiltzan beti zuzen/ ta sendo fedean/[...] Ez alean guk galdu/ erriko legea/ eta antxinatik dogun/ geure euskerea/ gogoan beti euki/ lenengotik ona/ sartu ez dala arrotzik/ aginetan ona.? 61 Bertso tradizionalista bat
|
da
, nolabaiteko ikasketadun bizkaitar batek egina, eta duda gabe Antzinako Erregimeneko historiografia apologetikoak sortutako euskaldun arketipoa jaso eta herritar apalei zabaldu nahi diena (euskalduna inoiz ez dutela arrotzek menperatu, euskara oso zaharra dela, etab).
|
|
|
Bertan erreferentzia historiko zehatzik egiten ez den arren, bai goraipatzen dela iraganeko euskaldun ideal bat, egungo herritarrei haren bidea eredu gisa erakusten zaiela: ...eta antxinatik dogun/ geure euskerea/ gogoan beti euki/ lenengotik ona/ sartu ez dala arrotzik/ aginetan ona.? 61 Bertso tradizionalista bat da, nolabaiteko ikasketadun bizkaitar batek egina, eta duda gabe Antzinako Erregimeneko historiografia apologetikoak sortutako euskaldun arketipoa jaso eta herritar apalei zabaldu nahi diena (euskalduna inoiz ez dutela arrotzek menperatu, euskara oso zaharra
|
dela
, etab).
|
|
|
Lehen Gerra Karlistan sartzen
|
bagara
, 1837ko bizkaierazko bertso-paper karlista anonimo batean, zera irakur daiteke: –Ez ziran euskaldunak/ bein bere menpetu,/ Erroma bera ez zan/ eurakaz jaubetu? 62 Aurrekoaren ildo berean hau ere pertsona eskolaturen batek egindako bertsoa zen, euskal historiaren inguruko ohiko topiko bat herritarrei jakinarazten ziena, euskaldunen betiereko ausardia baieztatu eta egungo karlista euskaldunei kemena eman nahian.
|
|
|
Lehen Gerra Karlistan sartzen bagara, 1837ko bizkaierazko bertso-paper karlista anonimo batean, zera irakur daiteke: . Ez ziran euskaldunak/ bein bere menpetu,/ Erroma bera ez zan/ eurakaz jaubetu? 62 Aurrekoaren ildo berean hau ere pertsona eskolaturen batek egindako bertsoa
|
zen
, euskal historiaren inguruko ohiko topiko bat herritarrei jakinarazten ziena, euskaldunen betiereko ausardia baieztatu eta egungo karlista euskaldunei kemena eman nahian. Bertso sail honetan (eta garaiko bertso gehienetan), herritar euskaldunek politika aktiboan zuten protagonismoaren aitortza argia ikus daiteke.
|
|
|
Bertso sail honetan (eta garaiko bertso gehienetan), herritar euskaldunek politika aktiboan zuten protagonismoaren aitortza argia ikus daiteke.
|
Izan
ere, herritarrak, armak eskutan, herrialderaren patua erabakitzen ari ziren. Adierazgarriro, hola hasten zen aipatu dugun bertso saila:
|
|
|
Bertso sail honetan (eta garaiko bertso gehienetan), herritar euskaldunek politika aktiboan zuten protagonismoaren aitortza argia ikus daiteke. Izan ere, herritarrak, armak eskutan, herrialderaren patua erabakitzen ari
|
ziren
. Adierazgarriro, hola hasten zen aipatu dugun bertso saila:
|
|
|
Izan ere, herritarrak, armak eskutan, herrialderaren patua erabakitzen ari ziren. Adierazgarriro, hola hasten
|
zen
aipatu dugun bertso saila: –Zabaldu belarrijak,/ euskaldun maitiak,/ entzuteko gozaro/ zuben albistiak? 63, eta ondoren euskaldun horiek aurrera zeramatzaten balentria miresgarriak kontatzen ziren.64 Herritar euskaldunei garaiko historian protagonismoa aitorturik, logikoa zen iraganeko historia ere jakinaraztea, nahiz aipu historiko oso xume bat baino ez izan sail honetakoa.
|
|
|
Adierazgarriro, hola hasten zen aipatu dugun bertso saila: . Zabaldu belarrijak,/ euskaldun maitiak,/ entzuteko gozaro/ zuben albistiak? 63, eta ondoren euskaldun horiek aurrera zeramatzaten balentria miresgarriak kontatzen ziren.64 Herritar euskaldunei garaiko historian protagonismoa aitorturik, logikoa
|
zen
iraganeko historia ere jakinaraztea, nahiz aipu historiko oso xume bat baino ez izan sail honetakoa.
|
|
|
Adierazgarriro, hola hasten zen aipatu dugun bertso saila: . Zabaldu belarrijak,/ euskaldun maitiak,/ entzuteko gozaro/ zuben albistiak? 63, eta ondoren euskaldun horiek aurrera zeramatzaten balentria miresgarriak kontatzen ziren.64 Herritar euskaldunei garaiko historian protagonismoa aitorturik, logikoa zen iraganeko historia ere jakinaraztea, nahiz aipu historiko oso xume bat baino ez
|
izan
sail honetakoa.
|
|
|
Historiaren erreferentzia luzeagoak aurki ditzakegu gerra hartako beste bertso-paper batean. Hola Muñagorriren kanten hirugarren saila (1838koa) era honetara hasten
|
zen
:
|
|
|
134 eta bereziki 135 orr), antzeko kasua aipatzen du Espainiari dagokionez: espainiar herritarrei ere, Aro Garaikideko gerra batean (Napoleonen aurkako gerran) aitortu
|
zitzaien
protagonismo politikoa eta zehazkiago subjektu nazional izaera. Eta aitortza horri loturik, protagonista politiko berri horri, hots Nazioari edo Herriari, bere behinolako aurrekari historiko gloriosoak gogora ekarri nahi izan zitzaizkion, Numancia, Sagunto, Viriato, Pelayo eta halakoak aipatuz.
|
|
|
espainiar herritarrei ere, Aro Garaikideko gerra batean (Napoleonen aurkako gerran) aitortu zitzaien protagonismo politikoa eta zehazkiago subjektu nazional izaera. Eta aitortza horri loturik, protagonista politiko berri horri, hots Nazioari edo Herriari, bere behinolako aurrekari historiko gloriosoak gogora ekarri nahi
|
izan
zitzaizkion, Numancia, Sagunto, Viriato, Pelayo eta halakoak aipatuz. Ohargarria da, hala ere, Álvarez Junco k mito historiko mobilizatzaile hauen erabilera soilik liberalengan seinalatzea; aldiz karlistek (lehen gerran behintzat) ez omen zuten gisa bereko historia nazionalik sustatu, nahiz herritar asko aldeko zituzten, karlistentzat protagonista politikoa ez baitzen herria edo nazioa, erregea baizik (Álvarez Junco, 2001:
|
|
|
espainiar herritarrei ere, Aro Garaikideko gerra batean (Napoleonen aurkako gerran) aitortu zitzaien protagonismo politikoa eta zehazkiago subjektu nazional izaera. Eta aitortza horri loturik, protagonista politiko berri horri, hots Nazioari edo Herriari, bere behinolako aurrekari historiko gloriosoak gogora ekarri nahi izan
|
zitzaizkion
, Numancia, Sagunto, Viriato, Pelayo eta halakoak aipatuz. Ohargarria da, hala ere, Álvarez Junco k mito historiko mobilizatzaile hauen erabilera soilik liberalengan seinalatzea; aldiz karlistek (lehen gerran behintzat) ez omen zuten gisa bereko historia nazionalik sustatu, nahiz herritar asko aldeko zituzten, karlistentzat protagonista politikoa ez baitzen herria edo nazioa, erregea baizik (Álvarez Junco, 2001:
|
|
|
Eta aitortza horri loturik, protagonista politiko berri horri, hots Nazioari edo Herriari, bere behinolako aurrekari historiko gloriosoak gogora ekarri nahi izan zitzaizkion, Numancia, Sagunto, Viriato, Pelayo eta halakoak aipatuz. Ohargarria
|
da
, hala ere, Álvarez Junco k mito historiko mobilizatzaile hauen erabilera soilik liberalengan seinalatzea; aldiz karlistek (lehen gerran behintzat) ez omen zuten gisa bereko historia nazionalik sustatu, nahiz herritar asko aldeko zituzten, karlistentzat protagonista politikoa ez baitzen herria edo nazioa, erregea baizik (Álvarez Junco, 2001: 363).
|
|
|
Eta aitortza horri loturik, protagonista politiko berri horri, hots Nazioari edo Herriari, bere behinolako aurrekari historiko gloriosoak gogora ekarri nahi izan zitzaizkion, Numancia, Sagunto, Viriato, Pelayo eta halakoak aipatuz. Ohargarria da, hala ere, Álvarez Junco k mito historiko mobilizatzaile hauen erabilera soilik liberalengan seinalatzea; aldiz karlistek (lehen gerran behintzat) ez omen zuten gisa bereko historia nazionalik sustatu, nahiz herritar asko aldeko zituzten, karlistentzat protagonista politikoa ez
|
baitzen
herria edo nazioa, erregea baizik (Álvarez Junco, 2001: 363).
|
|
|
363). Halako zerbait egon arren, guri bereizketa biribilegia iruditzen
|
zaigu
, zeren XIX. mendetik aurrera, gehiago edo gutxiago, talde politiko guztiek kontatu behar baitzuten masekin, eta beraz denei interesatzen zitzaien mito kolektibo mobilizatzaileak erabiltzea, baita karlistei ere. Eta zentzu horretan, euskal karlisten kasuan, erromatarrei aurre egiten zieten euskaldunak aipatzen dituen bertsoa, bakana izan arren, adierazgarria iruditzen zaigu:
|
|
|
363). Halako zerbait egon arren, guri bereizketa biribilegia iruditzen zaigu, zeren XIX. mendetik aurrera, gehiago edo gutxiago, talde politiko guztiek kontatu behar baitzuten masekin, eta beraz denei interesatzen
|
zitzaien
mito kolektibo mobilizatzaileak erabiltzea, baita karlistei ere. Eta zentzu horretan, euskal karlisten kasuan, erromatarrei aurre egiten zieten euskaldunak aipatzen dituen bertsoa, bakana izan arren, adierazgarria iruditzen zaigu:
|
|
|
Halako zerbait egon arren, guri bereizketa biribilegia iruditzen zaigu, zeren XIX. mendetik aurrera, gehiago edo gutxiago, talde politiko guztiek kontatu behar baitzuten masekin, eta beraz denei interesatzen zitzaien mito kolektibo mobilizatzaileak erabiltzea, baita karlistei ere. Eta zentzu horretan, euskal karlisten kasuan, erromatarrei aurre egiten zieten euskaldunak aipatzen dituen bertsoa, bakana
|
izan arren
, adierazgarria iruditzen zaigu: euskal karlista batzuk behintzat mito historikoak herritarrei zuzentzen zizkietela erakusten baitu (bidenabar espainiar nazionalizazioa barik euskal identitatea bultzatuz).
|
|
|
Halako zerbait egon arren, guri bereizketa biribilegia iruditzen zaigu, zeren XIX. mendetik aurrera, gehiago edo gutxiago, talde politiko guztiek kontatu behar baitzuten masekin, eta beraz denei interesatzen zitzaien mito kolektibo mobilizatzaileak erabiltzea, baita karlistei ere. Eta zentzu horretan, euskal karlisten kasuan, erromatarrei aurre egiten zieten euskaldunak aipatzen dituen bertsoa, bakana izan arren, adierazgarria iruditzen
|
zaigu
: euskal karlista batzuk behintzat mito historikoak herritarrei zuzentzen zizkietela erakusten baitu (bidenabar espainiar nazionalizazioa barik euskal identitatea bultzatuz).
|
|
|
2/ Gaztelako erregek/ zeukan Bitoria/ tropaz inguraturik/
|
zana
guztia;/ gipuztarrak, ikusiz/ galdutzen auzia/ nafarren erregea/ eta nagusia,/ zien Donostia/ ta Ondarribia/ eta probintzia/ Gaztelako erregeri/ eman guztia.
|
|
|
3/ Baña onetarako/ juramentu egin/ zuen lenaz erregek/ gipuztarrakin: / aekin bezalaxe/ ondorengoakin/ fueroak guardatzeko/ fede onarekin;/ geroztik orrekin/ egin degu alegin/ Gaztelabarekin/ gu ere
|
izateko
/ leial eta fiñ.65
|
|
|
Bertso hauen tono didaktikoan argi ikusten
|
da
gipuzkoar herritarrek ezezagun zuten historia probintziala irakatsi nahi zitzaiela. Herritarrek, euskaldun edo gipuzkoar, subjektu aktibo gisa, bere iragana ezagutu beharra zeukaten, uneko egoera hobeto ulertu eta nola jokatu jakiteko.
|
|
|
Bertso hauen tono didaktikoan argi ikusten da gipuzkoar herritarrek ezezagun zuten historia probintziala irakatsi nahi
|
zitzaiela
. Herritarrek, euskaldun edo gipuzkoar, subjektu aktibo gisa, bere iragana ezagutu beharra zeukaten, uneko egoera hobeto ulertu eta nola jokatu jakiteko.
|
|
|
Herritarrek, euskaldun edo gipuzkoar, subjektu aktibo gisa, bere iragana ezagutu beharra zeukaten, uneko egoera hobeto ulertu eta nola jokatu jakiteko. Muñagorriren bertsoen kasuan, Gipuzkoaren eskubide foralen jatorri historikoa azaldu nahi
|
zen
(ohiko historiografiaren araberakoa), hurrengo bertso batzuetan uneko erreibindikazioa ere Foruetara mugatu behar zela esateko. Izan ere Muñagorrik, karlisten eta liberalen artean hirugarren talde bat, foruzalea, aurkeztu nahi izan zuen.
|
|
|
Herritarrek, euskaldun edo gipuzkoar, subjektu aktibo gisa, bere iragana ezagutu beharra zeukaten, uneko egoera hobeto ulertu eta nola jokatu jakiteko. Muñagorriren bertsoen kasuan, Gipuzkoaren eskubide foralen jatorri historikoa azaldu nahi zen (ohiko historiografiaren araberakoa), hurrengo bertso batzuetan uneko erreibindikazioa ere Foruetara mugatu behar
|
zela
esateko. Izan ere Muñagorrik, karlisten eta liberalen artean hirugarren talde bat, foruzalea, aurkeztu nahi izan zuen.
|
|
|
Muñagorriren bertsoen kasuan, Gipuzkoaren eskubide foralen jatorri historikoa azaldu nahi zen (ohiko historiografiaren araberakoa), hurrengo bertso batzuetan uneko erreibindikazioa ere Foruetara mugatu behar zela esateko.
|
Izan
ere Muñagorrik, karlisten eta liberalen artean hirugarren talde bat, foruzalea, aurkeztu nahi izan zuen. Propaganda eta bertso bidez soldadu karlistak erregegairen erreibindikazioa uztera bultzatu nahi zituen, haien atxekimendua lortzeko era guztietako argudioak erabiliz (praktikoak, historikoak eta orotarikoak).
|
|
|
Muñagorriren bertsoen kasuan, Gipuzkoaren eskubide foralen jatorri historikoa azaldu nahi zen (ohiko historiografiaren araberakoa), hurrengo bertso batzuetan uneko erreibindikazioa ere Foruetara mugatu behar zela esateko. Izan ere Muñagorrik, karlisten eta liberalen artean hirugarren talde bat, foruzalea, aurkeztu nahi
|
izan
zuen. Propaganda eta bertso bidez soldadu karlistak erregegairen erreibindikazioa uztera bultzatu nahi zituen, haien atxekimendua lortzeko era guztietako argudioak erabiliz (praktikoak, historikoak eta orotarikoak).
|
|
|
Propaganda eta bertso bidez soldadu karlistak erregegairen erreibindikazioa uztera bultzatu nahi zituen, haien atxekimendua lortzeko era guztietako argudioak erabiliz (praktikoak, historikoak eta orotarikoak). Bertso hauen egilea Muñagorri bera barik, haren kolaboratzaile bat
|
izan
zela dirudi, ziurrenik Agustin Pascual Iturriaga apaiz eta pedagogo gipuzkoarra() 66.
|
|
|
Propaganda eta bertso bidez soldadu karlistak erregegairen erreibindikazioa uztera bultzatu nahi zituen, haien atxekimendua lortzeko era guztietako argudioak erabiliz (praktikoak, historikoak eta orotarikoak). Bertso hauen egilea Muñagorri bera barik, haren kolaboratzaile bat izan
|
zela
dirudi, ziurrenik Agustin Pascual Iturriaga apaiz eta pedagogo gipuzkoarra() 66.
|
|
|
Ez dugu lehen karlistadako bertsoen artean, aipu historiko gehiagorik aurkitu. Herri mailako bertsoetan ez
|
da
behintzat iraganaren inolako kontzientziarik agertzen (bai ordea euskalduntasun eta erlijiotasun kontzientzia, baina ez historikoa). Beraz nolabaiteko ikasketadun bertsolariek egindako historia aiputxo pare bat baino ez ditugu aurkitu.
|
|
|
Historia dibulgatuaren hastapen hastapenetan gaude. Transmisio mekanismo gisa ohiko historia liburuak barik bertsoak erabiltzeak ere, maila herrikoian mugitzen
|
garela
erakusten du. Nolanahi ere, honek guztiak historia lanentzako euskaldun, bezeroak?
|
|
|
Nolanahi ere, honek guztiak historia lanentzako euskaldun, bezeroak? agertzen ari
|
zirela
erakusten digu. Hola bada, euskarazko historia lanak produzitzeko eta irakurlego bat izateko baldintzak agertzen ari ziren.
|
|
|
agertzen ari zirela erakusten digu. Hola
|
bada
, euskarazko historia lanak produzitzeko eta irakurlego bat izateko baldintzak agertzen ari ziren.
|
|
|
agertzen ari zirela erakusten digu. Hola bada, euskarazko historia lanak produzitzeko eta irakurlego bat
|
izateko
baldintzak agertzen ari ziren.
|
|
|
agertzen ari zirela erakusten digu. Hola bada, euskarazko historia lanak produzitzeko eta irakurlego bat izateko baldintzak agertzen ari
|
ziren
.
|
|
|
1847 urtean Juan Ignazio Iztueta gipuzkoarraren() Guipuzcoaco Provinciaren Condaira edo Historia argitaratu
|
zen
Donostian. Liburu hau, espezifikoki eta hitzaren zentzu osoan, historia lantzat har dezakegu.
|
|
|
Liburu hau, espezifikoki eta hitzaren zentzu osoan, historia lantzat har dezakegu. Euskaraz egindako eta argitaraturiko aurreneko lan historiografiko eztabaidaezina
|
da
.
|
|
|
Iztueta gizon konplexua
|
zen
. Gipuzkoako euskal idazle zaharren artean apaiza izan ez zen bakarra dugu.
|
|
|
Iztueta gizon konplexua zen. Gipuzkoako euskal idazle zaharren artean apaiza
|
izan
ez zen bakarra dugu. Etxe eta hezkuntza on xamarrekoa zela dirudi, baina bidelapur gisa ibili omen zen eta gartzelan egon.
|
|
|
Iztueta gizon konplexua zen. Gipuzkoako euskal idazle zaharren artean apaiza izan ez
|
zen
bakarra dugu. Etxe eta hezkuntza on xamarrekoa zela dirudi, baina bidelapur gisa ibili omen zen eta gartzelan egon.
|
|
|
Gipuzkoako euskal idazle zaharren artean apaiza izan ez zen bakarra dugu. Etxe eta hezkuntza on xamarrekoa
|
zela
dirudi, baina bidelapur gisa ibili omen zen eta gartzelan egon. Geroago Gipuzkoako Probintziaren zerbitzura zerga biltzaile bihurtu zen.
|
|
|
Gipuzkoako euskal idazle zaharren artean apaiza izan ez zen bakarra dugu. Etxe eta hezkuntza on xamarrekoa zela dirudi, baina bidelapur gisa ibili omen
|
zen
eta gartzelan egon. Geroago Gipuzkoako Probintziaren zerbitzura zerga biltzaile bihurtu zen.
|
|
|
Etxe eta hezkuntza on xamarrekoa zela dirudi, baina bidelapur gisa ibili omen zen eta gartzelan egon. Geroago Gipuzkoako Probintziaren zerbitzura zerga biltzaile bihurtu
|
zen
. Euskaldun jator eta eredugarri ospea zuen.
|
|
|
Euskaldun jator eta eredugarri ospea zuen. Foruzalea
|
zen
, Muñagorriren ildokoa edo, eta gorago aipatu dugun Iturriagaren adiskidea.67 Gipuzkoako historia baino lehen Guipuzcoaco dantza gogoangarrien Condaira edo Historia dantza folklorikoen inguruko lana argitaratu zuen (Donostia, 1824). Bere historia argitaratzeko arrazoia, Gipuzkoako euskaldunei, beren iragan ohoretsua ezagutaraztea zen:
|
|
|
Foruzalea zen, Muñagorriren ildokoa edo, eta gorago aipatu dugun Iturriagaren adiskidea.67 Gipuzkoako historia baino lehen Guipuzcoaco dantza gogoangarrien Condaira edo Historia dantza folklorikoen inguruko lana argitaratu zuen (Donostia, 1824). Bere historia argitaratzeko arrazoia, Gipuzkoako euskaldunei, beren iragan ohoretsua ezagutaraztea
|
zen
:
|
|
|
66 Egilea Iturriaga
|
dela
Zavalak iradokitzen du, nahiz ez dagoen guztiz frogaturik (Zavala, 1992: 344,353).
|
|
|
Guztiz asco eta chit gogoangarriac
|
dira
, gure guraso ernai azcarrac itsasoz ta leorrez eguindaco azaña andiac, beren seme languille prestuac itsu ta gor arquitcen badira ere, norc arguitaratu ezdutelaco beren jaiotzaco itzcuntz Euscarazco garbian. [...] Guipuzcoaco necazari ondraduai leguez ta bidez zor ziozcaten gauza balio andico oec ondo adierazteco, nai ta naizcoa da, bada, bularrarequin batean mamatu izan zuten itzquera gozoan itzeguitea; bestela egon bearco dute beti barau gorrian[...] ¿ Nola aldateque, bada, Guipuzcoaco necatzalleac ondo aditutcea erdaraz esaten diran gauzac, baldin ezpadute itzcuntza bera icasi Greciatarrena baino gueiago? 68
|
|
|
Guztiz asco eta chit gogoangarriac dira, gure guraso ernai azcarrac itsasoz ta leorrez eguindaco azaña andiac, beren seme languille prestuac itsu ta gor arquitcen
|
badira
ere, norc arguitaratu ezdutelaco beren jaiotzaco itzcuntz Euscarazco garbian. [...] Guipuzcoaco necazari ondraduai leguez ta bidez zor ziozcaten gauza balio andico oec ondo adierazteco, nai ta naizcoa da, bada, bularrarequin batean mamatu izan zuten itzquera gozoan itzeguitea; bestela egon bearco dute beti barau gorrian[...] ¿ Nola aldateque, bada, Guipuzcoaco necatzalleac ondo aditutcea erdaraz esaten diran gauzac, baldin ezpadute itzcuntza bera icasi Greciatarrena baino gueiago? 68
|
|
|
Guztiz asco eta chit gogoangarriac dira, gure guraso ernai azcarrac itsasoz ta leorrez eguindaco azaña andiac, beren seme languille prestuac itsu ta gor arquitcen badira ere, norc arguitaratu ezdutelaco beren jaiotzaco itzcuntz Euscarazco garbian. [...] Guipuzcoaco necazari ondraduai leguez ta bidez zor ziozcaten gauza balio andico oec ondo adierazteco, nai ta naizcoa
|
da
, bada, bularrarequin batean mamatu izan zuten itzquera gozoan itzeguitea; bestela egon bearco dute beti barau gorrian[...] ¿ Nola aldateque, bada, Guipuzcoaco necatzalleac ondo aditutcea erdaraz esaten diran gauzac, baldin ezpadute itzcuntza bera icasi Greciatarrena baino gueiago? 68
|
|
|
Guztiz asco eta chit gogoangarriac dira, gure guraso ernai azcarrac itsasoz ta leorrez eguindaco azaña andiac, beren seme languille prestuac itsu ta gor arquitcen badira ere, norc arguitaratu ezdutelaco beren jaiotzaco itzcuntz Euscarazco garbian. [...] Guipuzcoaco necazari ondraduai leguez ta bidez zor ziozcaten gauza balio andico oec ondo adierazteco, nai ta naizcoa da,
|
bada
, bularrarequin batean mamatu izan zuten itzquera gozoan itzeguitea; bestela egon bearco dute beti barau gorrian[...] ¿ Nola aldateque, bada, Guipuzcoaco necatzalleac ondo aditutcea erdaraz esaten diran gauzac, baldin ezpadute itzcuntza bera icasi Greciatarrena baino gueiago? 68
|
|
|
Guztiz asco eta chit gogoangarriac dira, gure guraso ernai azcarrac itsasoz ta leorrez eguindaco azaña andiac, beren seme languille prestuac itsu ta gor arquitcen badira ere, norc arguitaratu ezdutelaco beren jaiotzaco itzcuntz Euscarazco garbian. [...] Guipuzcoaco necazari ondraduai leguez ta bidez zor ziozcaten gauza balio andico oec ondo adierazteco, nai ta naizcoa da, bada, bularrarequin batean mamatu
|
izan
zuten itzquera gozoan itzeguitea; bestela egon bearco dute beti barau gorrian[...] ¿ Nola aldateque, bada, Guipuzcoaco necatzalleac ondo aditutcea erdaraz esaten diran gauzac, baldin ezpadute itzcuntza bera icasi Greciatarrena baino gueiago? 68
|
|
|
Guztiz asco eta chit gogoangarriac dira, gure guraso ernai azcarrac itsasoz ta leorrez eguindaco azaña andiac, beren seme languille prestuac itsu ta gor arquitcen badira ere, norc arguitaratu ezdutelaco beren jaiotzaco itzcuntz Euscarazco garbian. [...] Guipuzcoaco necazari ondraduai leguez ta bidez zor ziozcaten gauza balio andico oec ondo adierazteco, nai ta naizcoa da, bada, bularrarequin batean mamatu izan zuten itzquera gozoan itzeguitea; bestela egon bearco dute beti barau gorrian[...] ¿ Nola aldateque,
|
bada
, Guipuzcoaco necatzalleac ondo aditutcea erdaraz esaten diran gauzac, baldin ezpadute itzcuntza bera icasi Greciatarrena baino gueiago? 68
|
|
|
Guztiz asco eta chit gogoangarriac dira, gure guraso ernai azcarrac itsasoz ta leorrez eguindaco azaña andiac, beren seme languille prestuac itsu ta gor arquitcen badira ere, norc arguitaratu ezdutelaco beren jaiotzaco itzcuntz Euscarazco garbian. [...] Guipuzcoaco necazari ondraduai leguez ta bidez zor ziozcaten gauza balio andico oec ondo adierazteco, nai ta naizcoa da, bada, bularrarequin batean mamatu izan zuten itzquera gozoan itzeguitea; bestela egon bearco dute beti barau gorrian[...] ¿ Nola aldateque, bada, Guipuzcoaco necatzalleac ondo aditutcea erdaraz esaten
|
diran
gauzac, baldin ezpadute itzcuntza bera icasi Greciatarrena baino gueiago? 68
|
|
|
Nekazari mailako euskaldunei zuzentzen
|
zitzaion
beraz lan hau. Ordura arteko erdal historiografia ezin irakur zezaketen euskaldun elebakar haiei (Iztuetak emandako datuen arabera Gipuzkoako 120 mila biztanleetatik 100 mila ziren elebakarrak).
|
|
|
Nekazari mailako euskaldunei zuzentzen zitzaion beraz lan hau. Ordura arteko erdal historiografia ezin irakur zezaketen euskaldun elebakar haiei (Iztuetak emandako datuen arabera Gipuzkoako 120 mila biztanleetatik 100 mila
|
ziren
elebakarrak). Eta hauek kontatutakoa ulertuko bazuten, euskaraz idatzi beste biderik ez zen geratzen.
|
|
|
Ordura arteko erdal historiografia ezin irakur zezaketen euskaldun elebakar haiei (Iztuetak emandako datuen arabera Gipuzkoako 120 mila biztanleetatik 100 mila ziren elebakarrak). Eta hauek kontatutakoa ulertuko bazuten, euskaraz idatzi beste biderik ez
|
zen
geratzen. Baina Iztuetak ez zuen utilitarismoagatik idatzi euskaraz, bokazio euskaltzalez baino.
|
|
|
Zeren, zergatik kezkatu euskaldunentzat idazteaz? Iztuetak argi zekusalako euskaldunak Gipuzkoako biztanleriaren gehiengo handia
|
zirela
, Gipuzkoaren oinordeko legitimoak, eta beraz ez zela bidezkoa haiek baztertzea eta beren historia jakinarazi gabe edukitzea. Lehen esan dugunaren ildoan, Iztuetak herritar euskaldunei protagonismoa aitortzen zien, eta eskubidedun subjektu gisa beren historia ezagutarazi beharra zekusan.
|
|
|
Zeren, zergatik kezkatu euskaldunentzat idazteaz? Iztuetak argi zekusalako euskaldunak Gipuzkoako biztanleriaren gehiengo handia zirela, Gipuzkoaren oinordeko legitimoak, eta beraz ez
|
zela
bidezkoa haiek baztertzea eta beren historia jakinarazi gabe edukitzea. Lehen esan dugunaren ildoan, Iztuetak herritar euskaldunei protagonismoa aitortzen zien, eta eskubidedun subjektu gisa beren historia ezagutarazi beharra zekusan.
|
|
|
Guipuzcoaco biztanle prestu guztiac badaquite arguiroqui, beren zoriona datorquiotela jatorriz dituzten Fuero onesquietatic; bañan oec oso ta garbi gordetceco gauzaric bearrena cer dan ezagutcen dutenac, guichi
|
dira
chit. Fueroac beren oñean irozoteco quirtenic irme ena eta euscarriric seguruena da Euscarazco itzcuntzari ondo contu eguitea; cergatic alcarri laztanduric arras itsatsiac arquitcen diran[...].
|
|
|
Guipuzcoaco biztanle prestu guztiac badaquite arguiroqui, beren zoriona datorquiotela jatorriz dituzten Fuero onesquietatic; bañan oec oso ta garbi gordetceco gauzaric bearrena cer dan ezagutcen dutenac, guichi dira chit. Fueroac beren oñean irozoteco quirtenic irme ena eta euscarriric seguruena
|
da
Euscarazco itzcuntzari ondo contu eguitea; cergatic alcarri laztanduric arras itsatsiac arquitcen diran[...]. Euscara ill ezquero Fueroac ez dira bicico; bañan Euscara bici bada, Fueroac piztuco dira.69
|
|
|
Guipuzcoaco biztanle prestu guztiac badaquite arguiroqui, beren zoriona datorquiotela jatorriz dituzten Fuero onesquietatic; bañan oec oso ta garbi gordetceco gauzaric bearrena cer dan ezagutcen dutenac, guichi dira chit. Fueroac beren oñean irozoteco quirtenic irme ena eta euscarriric seguruena da Euscarazco itzcuntzari ondo contu eguitea; cergatic alcarri laztanduric arras itsatsiac arquitcen
|
diran
[...]. Euscara ill ezquero Fueroac ez dira bicico; bañan Euscara bici bada, Fueroac piztuco dira.69
|
|
|
Fueroac beren oñean irozoteco quirtenic irme ena eta euscarriric seguruena da Euscarazco itzcuntzari ondo contu eguitea; cergatic alcarri laztanduric arras itsatsiac arquitcen diran[...]. Euscara ill ezquero Fueroac ez
|
dira
bicico; bañan Euscara bici bada, Fueroac piztuco dira.69
|
|
|
Fueroac beren oñean irozoteco quirtenic irme ena eta euscarriric seguruena da Euscarazco itzcuntzari ondo contu eguitea; cergatic alcarri laztanduric arras itsatsiac arquitcen diran[...]. Euscara ill ezquero Fueroac ez dira bicico; bañan Euscara bici
|
bada
, Fueroac piztuco dira.69
|
|
|
Foruak kinkan ibili
|
ziren
1840ko hamarkada hartan. Izatez auzia mende hasieratik zetorren, eta zentralizazio ahaleginen testuinguruan, zenbait historia lan polemiko agertu ziren gaztelaniz:
|
|
|
Foruak kinkan ibili ziren 1840ko hamarkada hartan. Izatez auzia mende hasieratik zetorren, eta zentralizazio ahaleginen testuinguruan, zenbait historia lan polemiko agertu
|
ziren
gaztelaniz: batetik Espainiako Real Academia de la Historia k zein J. A. Llorente erudituak, Foruen aurkako lanak idatzi zituzten, erregearen zerbitzuan; eta bestetik foru erakundeei lotutako Aranguren y Sobrado eta Novia de Salcedo modukoek euskal erakundeen apologiak70 Iztuetaren obra testuinguru horretan kokatzen da, Foruen aldeko bandoan, baina berezitasun batekin:
|
|
|
Izatez auzia mende hasieratik zetorren, eta zentralizazio ahaleginen testuinguruan, zenbait historia lan polemiko agertu ziren gaztelaniz: batetik Espainiako Real Academia de la Historia k zein J. A. Llorente erudituak, Foruen aurkako lanak idatzi zituzten, erregearen zerbitzuan; eta bestetik foru erakundeei lotutako Aranguren y Sobrado eta Novia de Salcedo modukoek euskal erakundeen apologiak70 Iztuetaren obra testuinguru horretan kokatzen
|
da
, Foruen aldeko bandoan, baina berezitasun batekin: euskaraz idatzi zuela, eta ez Espainiako botere zentralei arrapostu emateko, baizik, esan bezala, Gipuzkoa bertako herritarrei zuzenduz.
|
|
|
euskaraz idatzi zuela, eta ez Espainiako botere zentralei arrapostu emateko, baizik, esan bezala, Gipuzkoa bertako herritarrei zuzenduz.
|
Izan
ere, herritarren kontzientziazio, bai linguistikoa, bai historikoa, beharrezkoa ikusi bide zuen Iztuetak. Xede horiekin koherentzian eskolan euskara erabili beharra ere aipatzen zuen.
|
|
|
Xede horiekin koherentzian eskolan euskara erabili beharra ere aipatzen zuen. Hala ere, bere historialari gaitasun apalaz jabetzen
|
zen
, eta premia larri bati erantzun beharrez idazten zuen,, uste oso osoarequin, ezen, izango aldala Guipuzcoatar ernairen bat, nic esaten ditudan moldacaitzqueri ta uts aldiac egoquitu ta beteric, igoco dabena condaira balioso au goienengo mallara.? 71
|
|
|
Xede horiekin koherentzian eskolan euskara erabili beharra ere aipatzen zuen. Hala ere, bere historialari gaitasun apalaz jabetzen zen, eta premia larri bati erantzun beharrez idazten zuen,, uste oso osoarequin, ezen,
|
izango
aldala Guipuzcoatar ernairen bat, nic esaten ditudan moldacaitzqueri ta uts aldiac egoquitu ta beteric, igoco dabena condaira balioso au goienengo mallara.? 71
|
|
|
Kondaira honen edukiei dagokionez, Antzinako Erregimeneko historiografia apologetiko eta probintzialaren ildoan kokatzen
|
zen
. Nolanahi ere bazekien Iztuetak iturri klasikoak errespetatzen, nahiz batzutan ez bereizi geroagoko biltzaileetatik edo iruzkinetatik, eta bere aldetik datuak erantsi.72 Hola, bere liburuan zehar Juan Martinez Zaldibiak XVI. mendean idatzitako Gipuzkoako historia, Larramendi, Astarloa, Erro, eta Espainiako Historiaren Erret Akademiak 1802an argitaraturiko Diccionario geográfico histórico a erabili zituen iturri gisa.
|
|
|
Liburua hiru ataletan dago banaturik: lehenean Tubal Gipuzkoara nola heldu
|
zen
azaltzen da; bigarrenean Gipuzkoako (XIX. mendeko) geografia dakar: lur, mendi, harri, meatze, iturri, ibai, belar, zuhaitz, garau, abere, hegazti, arrain eta beste zenbait gauzaren gaineko datuak azalduz; hirugarrenean, Gipuzkoarren betiereko monoteismoa, ebangelizazioa, gipuzkoarren izaera, beren nekazaritzaz eta abeltzantza kontuak azaltzen ditu, eta azkenik ostera ere kontakizun historikoari heltzen dio, Erdi Arotik XIX. menderaino.
|
|
|
Liburua hiru ataletan dago banaturik: lehenean Tubal Gipuzkoara nola heldu zen azaltzen
|
da
; bigarrenean Gipuzkoako (XIX. mendeko) geografia dakar: lur, mendi, harri, meatze, iturri, ibai, belar, zuhaitz, garau, abere, hegazti, arrain eta beste zenbait gauzaren gaineko datuak azalduz; hirugarrenean, Gipuzkoarren betiereko monoteismoa, ebangelizazioa, gipuzkoarren izaera, beren nekazaritzaz eta abeltzantza kontuak azaltzen ditu, eta azkenik ostera ere kontakizun historikoari heltzen dio, Erdi Arotik XIX. menderaino.
|
|
|
Hasteko tubalismoa: . Lau milla ta gueiago urte
|
dira
Noe-ren billoi Jafet-en bostgarren seme Tubal bere echetarrequin Armeniatic Españara etorri izan zala;[...] Zori oneco Aitalenen Tubal maitagarri au leorreratu izan zan bere gendearequin Guipuzcoaco itsas bazterretan[...]? 73 Tubalek, jakina, euskara, erlijio monoteista eta nekazaritza abeltzantza ekarri zituen. Horregatik euskaldunak San Saturnino eta San Ferminen eskutik Ebangelioaren berria ona entzun bezain laster kristautu egin ziren74 Halaber, gipuzkoarrek, historian zehar hainbat atzerritar eraso jasan zituzten, baina beti eutsi zioten independentziari:
|
|
|
Hasteko tubalismoa: . Lau milla ta gueiago urte dira Noe-ren billoi Jafet-en bostgarren seme Tubal bere echetarrequin Armeniatic Españara etorri
|
izan
zala;[...] Zori oneco Aitalenen Tubal maitagarri au leorreratu izan zan bere gendearequin Guipuzcoaco itsas bazterretan[...]? 73 Tubalek, jakina, euskara, erlijio monoteista eta nekazaritza abeltzantza ekarri zituen. Horregatik euskaldunak San Saturnino eta San Ferminen eskutik Ebangelioaren berria ona entzun bezain laster kristautu egin ziren74 Halaber, gipuzkoarrek, historian zehar hainbat atzerritar eraso jasan zituzten, baina beti eutsi zioten independentziari:
|
|
|
Hasteko tubalismoa: . Lau milla ta gueiago urte dira Noe-ren billoi Jafet-en bostgarren seme Tubal bere echetarrequin Armeniatic Españara etorri izan zala;[...] Zori oneco Aitalenen Tubal maitagarri au leorreratu
|
izan
zan bere gendearequin Guipuzcoaco itsas bazterretan[...]? 73 Tubalek, jakina, euskara, erlijio monoteista eta nekazaritza abeltzantza ekarri zituen. Horregatik euskaldunak San Saturnino eta San Ferminen eskutik Ebangelioaren berria ona entzun bezain laster kristautu egin ziren74 Halaber, gipuzkoarrek, historian zehar hainbat atzerritar eraso jasan zituzten, baina beti eutsi zioten independentziari:
|
|
|
Etorri
|
izan
ciran, bada, Fenicioac, Cartagoac, Erromatarrac, Godoac, Arabeac, bacocha bere chandan indar andiac arturic Españara, bai ta berendu ere Erresuma zabal onen zatiric gueientsuenac; bañan Guipuzcoaco Provincia, etsai talde guztiai gogor eguiñic, guelditu izan da beti lenagoco oñean bere jaiotzaco itzcuntz garbi gozoarequin; 75
|
|
|
Etorri izan ciran,
|
bada
, Fenicioac, Cartagoac, Erromatarrac, Godoac, Arabeac, bacocha bere chandan indar andiac arturic Españara, bai ta berendu ere Erresuma zabal onen zatiric gueientsuenac; bañan Guipuzcoaco Provincia, etsai talde guztiai gogor eguiñic, guelditu izan da beti lenagoco oñean bere jaiotzaco itzcuntz garbi gozoarequin; 75
|
|
|
Etorri izan ciran, bada, Fenicioac, Cartagoac, Erromatarrac, Godoac, Arabeac, bacocha bere chandan indar andiac arturic Españara, bai ta berendu ere Erresuma zabal onen zatiric gueientsuenac; bañan Guipuzcoaco Provincia, etsai talde guztiai gogor eguiñic, guelditu
|
izan
da beti lenagoco oñean bere jaiotzaco itzcuntz garbi gozoarequin; 75
|
|
|
Froga bezala, Antzinako Erregimeneko historia apolegitikoan ohi zenez, iturri historikoak barik iturri filologikoak aipatzen
|
ziren
: " Euscarazco itzcuntza oso ta garbi biciric arquitcea asqui da, Euscaldunac iñoren uztarripean beñere egon izan ez dirala oneguiteco? 76 Hizkuntzak historia jaten zuen.
|
|
|
Froga bezala, Antzinako Erregimeneko historia apolegitikoan ohi zenez, iturri historikoak barik iturri filologikoak aipatzen ziren: " Euscarazco itzcuntza oso ta garbi biciric arquitcea asqui
|
da
, Euscaldunac iñoren uztarripean beñere egon izan ez dirala oneguiteco? 76 Hizkuntzak historia jaten zuen. Hala ere, Iztuetak moderazio handiagoa agertzen zuen Antzinako Erregimeneko apologismoak hain maite zuen mito kantabristarekiko.
|
|
|
Froga bezala, Antzinako Erregimeneko historia apolegitikoan ohi zenez, iturri historikoak barik iturri filologikoak aipatzen ziren: " Euscarazco itzcuntza oso ta garbi biciric arquitcea asqui da, Euscaldunac iñoren uztarripean beñere egon
|
izan
ez dirala oneguiteco? 76 Hizkuntzak historia jaten zuen. Hala ere, Iztuetak moderazio handiagoa agertzen zuen Antzinako Erregimeneko apologismoak hain maite zuen mito kantabristarekiko.
|
|
|
Kontakizuna Erdi Arora heltzean ikuspegi belikoa nabarmentzen
|
da
. Iztuetaren testuan historia gipuzkoarren gerra edo, jazarra andien azalduerea?
|
|
|
Iztuetaren testuan historia gipuzkoarren gerra edo, jazarra andien azalduerea?
|
zen
. Hola, Gipuzkoa, Erdi Aroan Nafarroa eta Gaztela artean nola ibili zen azaltzen zuen, azkenerako, Foruak gordetzearen truke bigarren honekin geratuz.
|
|
|
zen. Hola, Gipuzkoa, Erdi Aroan Nafarroa eta Gaztela artean nola ibili
|
zen
azaltzen zuen, azkenerako, Foruak gordetzearen truke bigarren honekin geratuz. Gipuzkoarrek Aro Berrian Gaztelako erregeren zerbitzuan egindako balentria militar ugariak ere kontatzen ziren, batez ere espainiar monarkia frantses erasoetatik defendatzeko:
|
|
|
Hola, Gipuzkoa, Erdi Aroan Nafarroa eta Gaztela artean nola ibili zen azaltzen zuen, azkenerako, Foruak gordetzearen truke bigarren honekin geratuz. Gipuzkoarrek Aro Berrian Gaztelako erregeren zerbitzuan egindako balentria militar ugariak ere kontatzen
|
ziren
, batez ere espainiar monarkia frantses erasoetatik defendatzeko: –Mundu guztiac daqui, bada, Guipuzcoaco Provincia chit leial eta guztiz arguidotar au dala, Españaren zatiric aurrenengo etacoa, gauza ascoren bidez; eta batez ere,[...] Franciaco muga iriqui baliosoari cintzó ta ongui contu eguin diolaco estura larri ascotan.? 79 Nafarroaren konkista ere frantses erasoen aurkako defentsa gisa kontatzen zen80 Aro Garaikideko gertaeren sintesia Iztuetak berak egin zuen inori kopiatu gabe:
|
|
|
Gipuzkoarrek Aro Berrian Gaztelako erregeren zerbitzuan egindako balentria militar ugariak ere kontatzen ziren, batez ere espainiar monarkia frantses erasoetatik defendatzeko: . Mundu guztiac daqui,
|
bada
, Guipuzcoaco Provincia chit leial eta guztiz arguidotar au dala, Españaren zatiric aurrenengo etacoa, gauza ascoren bidez; eta batez ere,[...] Franciaco muga iriqui baliosoari cintzó ta ongui contu eguin diolaco estura larri ascotan.? 79 Nafarroaren konkista ere frantses erasoen aurkako defentsa gisa kontatzen zen80 Aro Garaikideko gertaeren sintesia Iztuetak berak egin zuen inori kopiatu gabe: Konbentzio Gerra, Napoleonen aurkakoa, Gerra Karlistak eta Bergarako Ituna.
|
|
|
Gipuzkoarrek Aro Berrian Gaztelako erregeren zerbitzuan egindako balentria militar ugariak ere kontatzen ziren, batez ere espainiar monarkia frantses erasoetatik defendatzeko: . Mundu guztiac daqui, bada, Guipuzcoaco Provincia chit leial eta guztiz arguidotar au
|
dala
, Españaren zatiric aurrenengo etacoa, gauza ascoren bidez; eta batez ere,[...] Franciaco muga iriqui baliosoari cintzó ta ongui contu eguin diolaco estura larri ascotan.? 79 Nafarroaren konkista ere frantses erasoen aurkako defentsa gisa kontatzen zen80 Aro Garaikideko gertaeren sintesia Iztuetak berak egin zuen inori kopiatu gabe: Konbentzio Gerra, Napoleonen aurkakoa, Gerra Karlistak eta Bergarako Ituna.
|
|
|
Iztuetaren obra
|
bada
, ez zen oso originala eduki historiografiko aldetik (nahiz sakonago ikertzea merezi duen). Baina, ziurrenik bideragarritasuna zuen lan mota bakarra zen.
|
|
|
Iztuetaren obra bada, ez
|
zen
oso originala eduki historiografiko aldetik (nahiz sakonago ikertzea merezi duen). Baina, ziurrenik bideragarritasuna zuen lan mota bakarra zen.
|
|
|
Iztuetaren obra bada, ez zen oso originala eduki historiografiko aldetik (nahiz sakonago ikertzea merezi duen). Baina, ziurrenik bideragarritasuna zuen lan mota bakarra
|
zen
. Zeren euskaraz idatzitako ikerketa historiko zehatz bat, nork irakurriko zuen?
|
|
|
Zeren euskaraz idatzitako ikerketa historiko zehatz bat, nork irakurriko zuen?
|
Izatekotan
ere sintesi lan dibulgatiboak ziren euskaraz egin zitezkeen obra bakarrak. Eta Iztuetak horixe egin zuen.
|
|
|
Zeren euskaraz idatzitako ikerketa historiko zehatz bat, nork irakurriko zuen? Izatekotan ere sintesi lan dibulgatiboak
|
ziren
euskaraz egin zitezkeen obra bakarrak. Eta Iztuetak horixe egin zuen.
|
|
|
Eta Iztuetak horixe egin zuen. Historia gipuzkoar ikuspegi tradizionaletik kontatuz, non Probintzia Espainiaren baitan foralki eta leialki kokatzen
|
zen
. Normalean zeharkako iturriak aipatu arren, inoiz agiri historikoak ere agertu zituen (Basileako Bake Ituna, Garibairen gutun bat; etab).
|
|
|
Normalean zeharkako iturriak aipatu arren, inoiz agiri historikoak ere agertu zituen (Basileako Bake Ituna, Garibairen gutun bat; etab). Bertsoren batzuk ere azaldu zituen iturri historiko gisa, euskarazko agirien erabilera apal honetan Iztueta aitzindari
|
izanik
. Hala ere bertsoak erabiltzearen arrazoia ez zen historiografian bide berriak irekitzea, baizik irakurle herritarrei gertukoa eta gustagarria egingo zitzaien genero narratibo bat eskaintzea.
|
|
|
Bertsoren batzuk ere azaldu zituen iturri historiko gisa, euskarazko agirien erabilera apal honetan Iztueta aitzindari izanik. Hala ere bertsoak erabiltzearen arrazoia ez
|
zen
historiografian bide berriak irekitzea, baizik irakurle herritarrei gertukoa eta gustagarria egingo zitzaien genero narratibo bat eskaintzea. Xede herrikoi horrekin, Iztuetak kapitulu bakoitzaren amaieran, atal hartako gaia, bertso batez laburbiltzen zuen.
|
|
|
Bertsoren batzuk ere azaldu zituen iturri historiko gisa, euskarazko agirien erabilera apal honetan Iztueta aitzindari izanik. Hala ere bertsoak erabiltzearen arrazoia ez zen historiografian bide berriak irekitzea, baizik irakurle herritarrei gertukoa eta gustagarria egingo
|
zitzaien
genero narratibo bat eskaintzea. Xede herrikoi horrekin, Iztuetak kapitulu bakoitzaren amaieran, atal hartako gaia, bertso batez laburbiltzen zuen.
|
|
|
Ohargarria
|
da
, ikuspegi historikoa nola aldatu den ikusteko: egun gipuzkoar euskaldun askok Nafarroako erreinuaren galera, gure?
|
|
|
Ohargarria da, ikuspegi historikoa nola aldatu
|
den
ikusteko: egun gipuzkoar euskaldun askok Nafarroako erreinuaren galera, gure?
|
|
|
egun gipuzkoar euskaldun askok Nafarroako erreinuaren galera, gure? Euskal Estatuaren galera gisa sentitzen badute ere, mende t, erdi lehenago, Iztueta moduko gipuzkoar euskaldunentzat Nafarroako erreinuaren historia arrotza
|
zen
, are etsaia, Frantziari lotutakoa. Iztuetak emandako bertsio honen interesa Arturo Campionek ohartarazi zuen:
|
|
|
Iztuetak emandako bertsio honen interesa Arturo Campionek ohartarazi zuen: Iztuetarena kronista ingenuo baten jarrera
|
litzateke
, horregatik oso aproposa ikusteko garaiko gipuzkoarrek, naturaltasunez, Nafarroarekiko zuten iritzi historikoa (Campion-en iritzi hau in López Anton, 1998: 527).
|