|
2008
|
|
|
onena dun lamina ez zela lamina, printzesa bat baizik; eta onena dun hura ez zela ikazkinak eta printzesak elkar ikusten zutèn lehen aldia, ikazkinak, haitzulora egin baino lehen, printzesaren lurretan egin baitzituen urte batzuk, argitasunaren erresuman; eta onena dun? edo okerrena, beharbada, printzesak neba bat zuela, eraztunaren jabea zena eta eraztunarekin noiznahi jolasten zena, harik eta egun batean printze printzesak basoan galdu, printzeak eraztunari agindua eman, eraztuna kantatzen hasi, eta ikazkin bat etorri zitzaion arte; eta okerrena dun (nekez gerta daiteken okerragorik), eraztuna
|
ikusi
ez beste sartu zitzaiola ikazkinari hartaz jabetzeko irrika, baita printzeari agindu ere eramango zituela anai arrebak errege erreginen jauregira eraztuna uzten bazion memento batean, agintzeko formula sekretua ematearekin batera.
|
|
|
–Baina onena ez dun hori: ...in baitzituen urte batzuk, argitasunaren erresuman; eta onena dun... edo okerrena, beharbada, printzesak neba bat zuela, eraztunaren jabea zena eta eraztunarekin noiznahi jolasten zena, harik eta egun batean printze printzesak basoan galdu, printzeak eraztunari agindua eman, eraztuna kantatzen hasi, eta ikazkin bat etorri zitzaion arte; eta okerrena dun (nekez gerta daiteken okerragorik), eraztuna
|
ikusi
ez beste sartu zitzaiola ikazkinari hartaz jabetzeko irrika... baita printzeari agindu ere eramango zituela anai arrebak errege erreginen jauregira eraztuna uzten bazion memento batean, agintzeko formula sekretua ematearekin batera. Eta orduan, mutilak eraztuna utzi, formula sekretua eman, ikazkinak eraztuna bereganatu, eta, bereganatu ahala, printzea akabatu zinan, gerritik labana atera eta lepoa moztuta.
|
|
2009
|
|
|
Izeba Ernestina iritsi zenean, neskameetako bat aurkitu zuen bere zain, Regina eneko atarian; neskamea, baina, Ernestina
|
ikusi
ez beste, lantuka hasi zen, eta Ernestinak galdetu zion:
|
|
|
..., aurrera egin zuen; gero, etxean sartu eta Reginaren gelarantz abiatu zen; bidean, baina, beste neskame bat ikusi zuen. Noemi?, gertatutakoaren berri eman ziona; ondoren, Rakel neskamearen gelara joan zen, gela hura ez zen, halere, Rakelena, senar emazteen gelatik hurbil zegoèn beste gela bat baizik, hara berregokitu baitzuten neskamea?, non baitzetzan haurra, bere sehaskan; eta Ernestinak, hura
|
ikusi
ez beste, begiak zerura altxatu, ahapeka hitz ulertezin batzuk ahoskatu, urte batzuk aurrerago Gabinori aitortuko zionez, bizitza osoan behin egin zuen birao, eta orduantxe izan zen: eskerrak ematen dizkizut, Jauna, bai, baina madarikatu ere egin behar zaitut; gaur madarikatu egiten zaitut, batez ere??, eta hasperenka hasi zen.
|
|
|
–Gauza onik ez duzu entzun, beraz? , esan zion aitak, Teofilo Maria pixontzian esertzen
|
ikusi
ez beste.
|
|
|
ez zen barre normal bat, berez datorrena, eutsi nahi baina eutsi ezin zaion barrea baizik, aurretik puztua, harik eta, puztearen puzteaz, lehertzen den arte, gehiegi puzten den globoaren antzera: Adarena zen, Gabino keinua egiten
|
ikusi
ez beste etorri baitzitzaion neskari barre egiteko gogoa, gero eta gogo handiagoa, halako eran, non bai baitzirudien ezen gorputzean zaldi zoro bat piztu zitzaiola, gorputzetik irten gabe arrapaladan ibili zitzaiona, zoko batetik bestera, burutik oinetara eta oinetatik burura?, kar kar kar, kar kar kar. Konbentzio sozialen arabera hargatik barre egitea, keinu itsusi batengatik?
|
|
|
Anai arrebak era hartan
|
ikusi
ez beste, goiko hortzez horzkatu zuen Maria Bibianak beheko ezpainpeko azalgunea, keinu etsi batean, halako eran, non, segidan. Gabinok mutu segitzen zuen, hitzik gabeko burbuilan sartuta, antza?, besoak zabaldu eta begirada eskarizko bat luzatu baitzien ondoan zituèn anaiei, keinu harekin zera adierazi nahi balie bezala, begien aurrean gertatzen ari zena permititu behar ote zuten.... Teofilo Mariak, ordainean, ezker eskuin mugitu zuen burua, eta Damasok berdin.
|
|
|
Izeba
|
ikusi
ez beste, haren sabela eta haren magala besarkatu zituen Domingok, desesperatu batek bezala; gero, izebak egindako galderari erantzun nahi izan zion, baina negar zotinak hitz jarioa eteten zion eta itotzen, eta, orduan, ahal bezala esan zuen:
|
|
|
Malkoaren oihu isila
|
ikusi
ez beste, semea bere lekuan jarri zuela ohartu zen aita: deslekuan, alegia, erditik bazterrera; baina, harekin aski ez balu bezala, leku deslekuen posizio erlatiboa azpimarratu nahian edo, indar guztiarekin estutu zion berriro aitak eskumuturra, Domingori beste malko bat isuraraziz.
|
|
|
Damaso izan zen, anai arrebetatik, fisikoki, afektatuena, Teofilo Maria jarrera hartan
|
ikusi
ez beste, eskua xafla goriaren gainean, begiak itxi baitzituen, ikusten ari zèn ikuskizunak, ikuskizunetik asko baitzuen eszenak, beharbada, eta teatrotik ere zerbait?
|
|
|
Ordainean, baina, senarra galbidean
|
ikusi
ez beste, barre eta barre egin zuen Reginak, baita bere iritzitxoa eman ere, barre egin ostean:
|
|
|
Izeba Ernestina iritsi zenean, neskameetako bat aurkitu zuen bere zain, Regina eneko atarian; neskamea, baina, Ernestina
|
ikusi
ez beste, lantuka hasi zen, eta Ernestinak galdetu zion:
|
|
|
...gero, etxean sartu eta Reginaren gelarantz abiatu zen; bidean, baina, beste neskame bat ikusi zuen –Noemi–, gertatutakoaren berri eman ziona; ondoren, Rakel neskamearen gelara joan zen –gela hura ez zen, halere, Rakelena, senar emazteen gelatik hurbil zegoèn beste gela bat baizik, hara berregokitu baitzuten neskamea–, non baitzetzan haurra, bere sehaskan; eta Ernestinak, hura
|
ikusi
ez beste, begiak zerura altxatu, ahapeka hitz ulertezin batzuk ahoskatu –urte batzuk aurrerago Gabinori aitortuko zionez, bizitza osoan behin egin zuen birao, eta orduantxe izan zen: eskerrak ematen dizkizut, Jauna, bai, baina madarikatu ere egin behar zaitut; gaur madarikatu egiten zaitut, batez ere... –, eta hasperenka hasi zen.
|
|
|
Malkoaren oihu isila
|
ikusi
ez beste, semea bere lekuan jarri zuela ohartu zen aita: deslekuan, alegia, erditik bazterrera; baina, harekin aski ez balu bezala, leku deslekuen posizio erlatiboa azpimarratu nahian edo, indar guztiarekin estutu zion berriro aitak eskumuturra, Domingori beste malko bat isuraraziz.
|
|
|
Ordainean, baina, senarra galbidean
|
ikusi
ez beste, barre eta barre egin zuen Reginak, baita bere iritzitxoa eman ere, barre egin ostean:
|
|
|
–Gauza onik ez duzu entzun, beraz... –esan zion aitak, Teofilo Maria pixontzian esertzen
|
ikusi
ez beste.
|
|
|
ez zen barre normal bat, berez datorrena, eutsi nahi baina eutsi ezin zaion barrea baizik, aurretik puztua, harik eta, puztearen puzteaz, lehertzen den arte, gehiegi puzten den globoaren antzera: Adarena zen, Gabino keinua egiten
|
ikusi
ez beste etorri baitzitzaion neskari barre egiteko gogoa, gero eta gogo handiagoa, halako eran, non bai baitzirudien ezen gorputzean zaldi zoro bat piztu zitzaiola, gorputzetik irten gabe arrapaladan ibili zitzaiona, zoko batetik bestera –burutik oinetara eta oinetatik burura–, kar kar kar, kar kar kar... Konbentzio sozialen arabera hargatik barre egitea –keinu itsusi batengatik– arrunkeria izan zitekeen, zatarkeria ere bai, edo gustu txarreko erreakzioa, eta are arruntago, are zatarrago eta are gustu txarrekoagoa izan zitekeen, neska batek eginez gero... baina hargatik egin zuen, hain zuzen ere, Adak barre, debekuak, betetzeko bezainbat egin baitziren, ausaz, hausteko:
|
|
|
Izeba
|
ikusi
ez beste, haren sabela eta haren magala besarkatu zituen Domingok, desesperatu batek bezala; gero, izebak egindako galderari erantzun nahi izan zion, baina negar zotinak hitz jarioa eteten zion eta itotzen, eta, orduan, ahal bezala esan zuen:
|
|
|
Damaso izan zen, anai arrebetatik, fisikoki, afektatuena, Teofilo Maria jarrera hartan
|
ikusi
ez beste –eskua xafla goriaren gainean– begiak itxi baitzituen, ikusten ari zèn ikuskizunak –ikuskizunetik asko baitzuen eszenak, beharbada, eta teatrotik ere zerbait– kalterik egin ez ziezaion edo, nerbio sistemaren erantzun automatiko batean: kaltea, baina, egina zegoen, Damasok ikusi zuena ikusi baitzuen, eta irudia buruan itsatsia geratu baitzitzaion; Damasok, beraz, ikusi berri zuèn irudiaren erasoa sentitu zuen, begietatik hezur muinetaraino hedatutako erreakzio batean, hezur muinetan nabaritu baitzuen, ongi nabaritu ere, begietan segundo batez pilatutako energia negatibo guztia, halako eran, non hezurrak bat batean ahuldu, hautsi eta berak –Damasok– barnealdera eta bere baitara erortzen ariko balitz bezala sentitu baitzuen –bizkar ohi baino konkorragoa zuenak halako zerbait aditzera ematen zuen behinik behin–, etxe bat barnealdera eroriko litzatekeen moduan, zurezko habeak eta gapirioak pipiatu eta zuhirindu bezain laster; gero, baina, adimenak gidatutako kontraerasoan, indignazioa eta sumina piztu zitzaizkion, harik eta indignazioak hitz bakarreko pentsamendu baten forma hartu zuen arte, berehalako batean:
|
|
|
Anai arrebak era hartan
|
ikusi
ez beste, goiko hortzez horzkatu zuen Maria Bibianak beheko ezpainpeko azalgunea, keinu etsi batean, halako eran, non, segidan –Gabinok mutu segitzen zuen, hitzik gabeko burbuilan sartuta, antza–, besoak zabaldu eta begirada eskarizko bat luzatu baitzien ondoan zituèn anaiei, keinu harekin zera adierazi nahi balie bezala, begien aurrean gertatzen ari zena permititu behar ote zuten.... Teofilo Mariak, ordainean, ezker eskuin mugitu zuen burua, eta Damasok berdin.
|
|
2010
|
|
|
Amandak, baina, ezker eskuin mugitu zuen burua, keinu abegikor batean. Txopitea jaunak bazekien zertan ari zen, bai, eta Amandaren keinua
|
ikusi
ez beste, hanka sartzeen eta gaizki ulertzeen zerra hortzak berdindu nahian edo, beste pauso bat eman zuen, orduan ere ausart, orduan ere lotsagabe: –Kontuz ibili dugu, Amanda, ustez apopilo genuena nagusi izateko bidean jarri zaigu-eta??.
|
|
|
Bazeuden, hala ere, gutxi batzuk, txakurra ikusi baino lehenago, segundo hamarren bat lehenago, hortxe hortxe? ni neu ikusten nindutenak, antza, ekin ere, ekiten baitzioten niri irriz eta mespretxuz begiratzeari; segundo hamarren bat geroago, ordea, txakurra
|
ikusi
ez beste, alegia?, irriak eta mespretxuak bat bateko beldurrari toki egin eta beldurrak itxuraldatzen zien begirada, itxuraldatu orduko izoztu. Eta ni boteretsu sentitzen nintzen.
|
|
|
/ envejecer, morir,/ es el único argumento de la obra?. Gelan zegoen, azkenik, Argon, alfonbran etzanda, nagusia aulkitik erortzen
|
ikusi
ez beste negar batean hasi zena, baita, inor ez zetorrela ikusita, sukaldera joan ere, Amandari abisua emateko.
|
|
|
Eta, neure nahiaren arabera ere ikusten nuelako, nabarmena iruditzen zitzaidan ni txakurrarekin ikusteak jendeari eragiten ziòn erreakzioa, begirune osozkoa. Bazeuden, hala ere, gutxi batzuk, txakurra ikusi baino lehenago —segundo hamarren bat lehenago, hortxe hortxe— ni neu ikusten nindutenak, antza, ekin ere, ekiten baitzioten niri irriz eta mespretxuz begiratzeari; segundo hamarren bat geroago, ordea —txakurra
|
ikusi
ez beste, alegia—, irriak eta mespretxuak bat bateko beldurrari toki egin eta beldurrak itxuraldatzen zien begirada, itxuraldatu orduko izoztu... Eta ni boteretsu sentitzen nintzen.
|
|
|
Amandak, baina, ezker eskuin mugitu zuen burua, keinu abegikor batean. Txopitea jaunak bazekien zertan ari zen, bai, eta Amandaren keinua
|
ikusi
ez beste, hanka sartzeen eta gaizki ulertzeen zerra hortzak berdindu nahian edo, beste pauso bat eman zuen, orduan ere ausart, orduan ere lotsagabe: " Kontuz ibili dugu, Amanda, ustez apopilo genuena nagusi izateko bidean jarri zaigu-eta...".
|
|
|
/ envejecer, morir,/ es el único argumento de la obra". Gelan zegoen, azkenik, Argon, alfonbran etzanda, nagusia aulkitik erortzen
|
ikusi
ez beste negar batean hasi zena... baita, inor ez zetorrela ikusita, sukaldera joan ere, Amandari abisua emateko.
|
|
2013
|
|
|
–Barkatu, esan zion Dionixiok, emakumea
|
ikusi
ez beste?. Baina egin dizudanak ez du barkamenik, beharbada?
|
|
|
–Korridorean paseatzen ikusten haut, eta onera egin duk, beraz? , esan zion,
|
ikusi
ez beste.
|
|
|
Ugazabak, mutila
|
ikusi
ez beste, begiak zabaldu zituen.
|
|
|
Are gehiago: Paula
|
ikusi
ez beste, besoetan hartu eta traizioaren itzalak hartu zuen bere mende berriro, bestela ez baitago esplikatzerik zelan, hamaika muxu eman ostean, esan zion: –Mundu guztiak huts egin diezazuke, baina Jainkoak ez?
|
|
|
Pedrok, beraz, neskei begiratzen zien aldika, orain bati eta gero beste norbaiti, baina guatekeko beste neska hura
|
ikusi
ez beste. Pedrok egoera berezi batean sentitu behar zuen bere burua, piztu eta poztuta, baita adoretuta eta gailurtuta ere, edonoren begiradari eusteko lain?, harengan gelditu zitzaizkion begiak iltzatuta. Bereak ez ezik, baina, mutil askoren begiak erakartzen zituen ile horiak, berandu gabe konprobatuko zuen Pedrok xehetasun hori?, guatekera sartu berri zèn oilandak oilategiko oilasko ugari aztoratu balitu bezala.
|
|
|
Dionixiok, baina, bere esku zuen semea nahasteko aukera, ziztuan ibiltzekotan? baita ziztuan ibili ere, halako eran, non, haren aurpegia
|
ikusi
ez beste, lekutik zakarki altxatu, neskari besotik heldu eta are zakarrago esan baitzion: –Laga nazazu bakean, puta halakoa!?.
|
|
|
Pedrok, beraz, neskei begiratzen zien aldika, orain bati eta gero beste norbaiti, baina guatekeko beste neska hura
|
ikusi
ez beste –Pedrok egoera berezi batean sentitu behar zuen bere burua, piztu eta poztuta, baita adoretuta eta gailurtuta ere, edonoren begiradari eusteko lain–, harengan gelditu zitzaizkion begiak iltzatuta. Bereak ez ezik, baina, mutil askoren begiak erakartzen zituen ile horiak –berandu gabe konprobatuko zuen Pedrok xehetasun hori–, guatekera sartu berri zèn oilandak oilategiko oilasko ugari aztoratu balitu bezala.
|
|
|
Are gehiago: Paula
|
ikusi
ez beste, besoetan hartu eta traizioaren itzalak hartu zuen bere mende berriro, bestela ez baitago esplikatzerik zelan, hamaika muxu eman ostean, esan zion: " Mundu guztiak huts egin diezazuke, baina Jainkoak ez... eta nik ere ez, ni Jainkoarena naiz-eta dagoeneko!".
|
|
|
Eta Dionixiok, bere buruaren desjabe, aurrera egin zuen... eskuin eskua neskaren ezker belaunaren gainean ipini eta fereka txikiak egiten hasten zitzaiola, behetik gora, gero eta gorago... harik eta, bat batean, bizkarra ematen ziòn semeak burua jiratu eta ikusi zuena ikusi zuen arte... baita ikusi ahala begiak zeruraino zabaldu ere! Dionixiok, baina, bere esku zuen semea nahasteko aukera, ziztuan ibiltzekotan... baita ziztuan ibili ere, halako eran, non, haren aurpegia
|
ikusi
ez beste, lekutik zakarki altxatu, neskari besotik heldu eta are zakarrago esan baitzion: " Laga nazazu bakean, puta halakoa!".
|
|
|
–Korridorean paseatzen ikusten haut, eta onera egin duk, beraz... –esan zion,
|
ikusi
ez beste.
|
|
|
Ugazabak, mutila
|
ikusi
ez beste, begiak zabaldu zituen.
|
|
2017
|
|
|
Urteak pasa dira eta amak azkenean ulertu du familia honetan ez dugula espontaneoki elkar
|
ikusteko
ez beste ezertarako gogo berezik izaten. Besarkada bat, muxu bat masailean, zer moduz dena, ondo, betiko martxan, gizendu egin zara, joan zaitez pikutara, mila esker.
|
|
2019
|
|
|
Hala, bada, irten ziren Txefe eta Klara Anoetarantz, eta, irten ez beste, Telmo ikusi zuten etxe aurrean; hau
|
ikusi
ez beste, berriz, zuzenean joan zitzaion Txefe; eta esan zion:
|