|
2000
|
|
|
Jaun Marcelek gure aita zuen jabe eta nagusi eta, kortesiaz bertzerik ez bazen ere, men egitea zegokion, aitari erakusteko ezen haren alde zegoela edo ez zegoela
|
haren aurka
bederen; ordea, erran zuen:
|
|
|
Goizaldeko hozkirriaren kariaz edo, kaiolan baino hagitzez ere freskoago zegoen hor, zorua bereziki, zango hutsen azpian. Kristinaren bekaitz izan nintzen
|
hura
bederen tapatua zelako. Ez, ordea, luzerako.
|
|
2002
|
|
|
Baina nik ez nuen Las Vegasera joan beharrik izan. Herriko plazatik irten gabe ere ederki joan zitzaidan konplexu hura, egun
|
hartan
bederen. Zeren eta kontu horiek, orain ez bada gero, itzuli egiten baitira.
|
|
2003
|
|
|
Horiek hola, haste
|
hartan
bederen, gizon eta emazte guztiak berdin libre izaiteko kreatu dituela Jainkoak idatziz, fedezko oinarrietan finkatu nahi izan zuten apez abertzaleek Frantziako Iraultza eta, 1789an, bozkatu zuten. Gizonaren eta Hiritarraren Eskubideen Deklarazioa?, Déclaration des droits de l. Homme et du Citoyen deitua.
|
|
2007
|
|
|
Halako batean, maleta alea nik eraman beharrean maletak ni aletuta ninderamala, etxepeko tabernara iritsi ginen. Ez nuen berehala usteko nire pixontziaren beharra salbatzaile izango zitzaidanik, une
|
hartan
bederen.
|
|
2008
|
|
|
Villalbako markesek bikote eredugarria osatzen zutèn garaian, bazirudien, gainera, iritzi bertsukoak zirela nexken heziketari buruzko kontuetan. Esan nahi baita biek ala biek nahi zutela nexkek zerbait ikas zezaten, saloietan eta festetan jakinduriaren distira arma bat ere izan zitekeen, gonbidatuak erakarri eta haiei zirrara eragiteko?, jakin bazekiten arren zientzia eta goi jakituria gizonaren alorrak zirela, halakoxea baitzen gehienen ustea eta iritzia, villalbatarrei bizitzea egokitu zitzaièn garai
|
hartan
bederen; villalbatarrei, beraz, goi mailako estamentuetako kideak zirèn neurrian, obligaziozkoa ere iruditzen zitzaien bi ahizpa gazteei kultur bainutxo bat ematea, orotariko kultura gutxieneko bat, bestela esanda: ongi irakurtzen eta idazten ikastea, geografia eta historia pixka bat, eta aritmetikaren lau erregelak, hori gutxienez?, gero gerokoak?
|
|
|
Villalbako markesek bikote eredugarria osatzen zutèn garaian, bazirudien, gainera, iritzi bertsukoak zirela nexken heziketari buruzko kontuetan. Esan nahi baita biek ala biek nahi zutela nexkek zerbait ikas zezaten –saloietan eta festetan jakinduriaren distira arma bat ere izan zitekeen, gonbidatuak erakarri eta haiei zirrara eragiteko–, jakin bazekiten arren zientzia eta goi jakituria gizonaren alorrak zirela, halakoxea baitzen gehienen ustea eta iritzia, villalbatarrei bizitzea egokitu zitzaièn garai
|
hartan
bederen; villalbatarrei, beraz, goi mailako estamentuetako kideak zirèn neurrian, obligaziozkoa ere iruditzen zitzaien bi ahizpa gazteei kultur bainutxo bat ematea –orotariko kultura gutxieneko bat, bestela esanda: ongi irakurtzen eta idazten ikastea, geografia eta historia pixka bat, eta aritmetikaren lau erregelak, hori gutxienez–, gero gerokoak...
|
|
2010
|
|
|
Une hartan, izan ere, Helenari niòn maitasunaren isuria ez zen karta irakurri aurrekoa: ez zen, beraz, ez hain biribila ez hain osoa, ezta hain zuria ere; esan nahi dizudana da Helenari ez niola jokabidea guztiz onartzen, ez une
|
hartan
bederen; ordainean, baina, amaganako gorrotoa, bost bat minutu igarota gero, aurrez aurre jarri zitzaidan hura berriro ere, inoiz baino beltzago eta biribilago etorri zitzaidan, nola, baina, amaganako sentimendu aldaketa erabateko hura, egunetik gauera bezalakoa, urtebete baten buruan?, zeren tuberkulosiak jota egon nintzenean beharrezkotzat jotzen nuena ez bainuen beharrezkotzat jotzen jada?!?; hala, bada, nire nolabaiteko porrotak mintzen ninduen eta minezko malkoak eragiten, maitasunaren zabala, egun batetik bestera hain estu eta hain gabe?!?, nahiz eta ez nuen kanpora alerik ere bota, gorrotoaren indarrak eragotzita;. Ez duzu ezer esan behar??
|
|
|
Segidan, zuek, anaiak? barrez hasi zineten, baita Ada ere, Maria Bibaina zeharo lotsagorritzen zen bitartean, horrela oroitzen dut eszena
|
hura
bederen. Eta ni ere barre egitera nindoan, baina aitari eta jaun kalonjeari begiratu eta istantean ohartu nintzen hura ez zela barre egiteko ordua.
|
|
|
izeba bere paper hartan beti, keinuak ere hitzen parean balitu bezala, baita hitzen gainetik ere aldika? izebak esan zuenak baino gehiago irabazi ninduen bere esateko moduak une
|
hartan
bederen: arrazoi duzu, izeba?; izeba Ernestinak abilezia hura baitzuen, gauzak bere aldera jartzekoa, baina ez, sorgin edo azti batek bezala, ahalmen bereziak zituelako, baizik eta bere ahalegina egiten zuelako, aldez aurretik gauzen aldeko pausoa emanez; orain dela urte batzuk irakurri nuen Dao De Jing a, Lao Zi ren liburu ezaguna, ez al nizun Dao De Jing a noizbait gomendatu, Damaso??, eta askotan gogoratzen naiz izeba Ernestinaz uraren eta harriaren arteko harremanei buruzko poema irakurtzen dudanean, urak higatzen baitu, zinez, harria, harria gogorragoa den arren, eta izebak uraren emetasuna baitzuen, etxekoen harrizko harremanen ertzak jaten zituena, behin baino gehiagotan.
|
|
|
Une hartan, izan ere, Helenari niòn maitasunaren isuria ez zen karta irakurri aurrekoa: ez zen, beraz, ez hain biribila ez hain osoa, ezta hain zuria ere; esan nahi dizudana da Helenari ez niola jokabidea guztiz onartzen, ez une
|
hartan
bederen; ordainean, baina, amaganako gorrotoa —bost bat minutu igarota gero, aurrez aurre jarri zitzaidan hura berriro ere— inoiz baino beltzago eta biribilago etorri zitzaidan —nola, baina, amaganako sentimendu aldaketa erabateko hura, egunetik gauera bezalakoa, urtebete baten buruan?, zeren tuberkulosiak jota egon nintzenean beharrezkotzat jotzen nuena ez bainuen beharrezkotzat j... " Badakit argibideak nahi dituzula, baina horretarako etorri da Helena, berarekin hitz egin nahi baduzu..."; larritu nintzen eta burua nahastu zitzaidan orduan...; amari begiratu eta ezpainetan irri garailea igarri nionean, ordea —ez nion amari dohaineko garaipenik eman nahi, ez horixe! —, erreakzionatu egin nuen:
|
|
|
primeran gogoratzen dut, esate baterako, nola, galdetzen hasi orduko, hanka sartzen ari nintzelako sentipena izan nuen, eta primeran gogoratzen dut, halaber, nola, eten puntuak airean zintzilik utzi orduko, esaldia hantxe eten behar nuela bururatu zitzaidan, alferrik... amildegia ikusi bezain laster zorabioak hartu eta amildegian behera egin bainuen. Segidan, zuek —anaiak— barrez hasi zineten, baita Ada ere, Maria Bibaina zeharo lotsagorritzen zen bitartean, horrela oroitzen dut eszena
|
hura
bederen. Eta ni ere barre egitera nindoan, baina aitari eta jaun kalonjeari begiratu eta istantean ohartu nintzen hura ez zela barre egiteko ordua.
|
|
|
" Zure alde nago, bai, baina zuek ere ez dituzue gauzak ongi egin, nik uste..."; eta orduan, irri berezi hura egin zidan, eskari bat ez ezik —onar nezala nik haren kritika, hark nire jarrera ulertzen zuen bezala—, beste zerbait gehiago ere bazena: onkeriarik gabeko sentimendu onen eguzkia eta ilargia, muxua eta besarkada... izeba bere paper hartan beti, keinuak ere hitzen parean balitu bezala, baita hitzen gainetik ere aldika... izebak esan zuenak baino gehiago irabazi ninduen bere esateko moduak une
|
hartan
bederen: arrazoi duzu, izeba...; izeba Ernestinak abilezia hura baitzuen, gauzak bere aldera jartzekoa, baina ez, sorgin edo azti batek bezala, ahalmen bereziak zituelako, baizik eta bere ahalegina egiten zuelako, aldez aurretik gauzen aldeko pausoa emanez; orain dela urte batzuk irakurri nuen Dao De Jing a, Lao Zi ren liburu ezaguna —ez al nizun Dao De Jing a noizbait gomendatu, Damaso? —, eta askotan gogoratzen naiz izeba Ernestinaz uraren eta harriaren arteko harremanei buruzko poema irakurtzen dudanean, urak higatzen baitu, zinez, harria, harria gogorragoa den arren, eta izebak uraren emetasuna baitzuen, etxekoen harrizko harremanen ertzak jaten zituena, behin baino gehiagotan.
|
|
2011
|
|
|
Bertzenaz, gizon ona eta apala zen, eraman handikoa? nahiz eta, pazientzia akabatzen zitzaionean, dantzan jartzen zuen hark ere bere erregela, heziketa moldeak halakoak ziren-eta, denbora haietan, inguru
|
hartan
bederen. Astinaldi edo zigorraldi haietan inor negarrez uzten bazuen, berriz, erran zaharrean aurkitzen zuen justifikazioa:
|
|
2012
|
|
|
Bere aurkezpenetako batean izan nintzen, Miedo de cuentos enean hain zuzen, Lagun liburu dendan. Konstituzio Plazan zegoen oraindik?, eta liluratuta utzi ninduten hala bere jaka marradunak, begitean Nacha Pop en txapa arrosa bat itsatsita zeramanak?, nola bere aurkezpen hitz bizkor eta jostariek: ezbairik gabe, mozkortuta etorri zen ekitaldira, eta halere esan zuen guztiak zentzua izan zuen, garai hartako ni
|
harentzat
bederen.
|
|
2013
|
|
|
Xa, abanak, gainera, dantzarako bizitzeko aukera galdua ikusten zuelako edo, zotinka ekiten zion tarteka. Hala iruditzen zitzaigun guztioi une
|
hartan
bederen, baina ez, aitak, erran zuena erran ondoren, bat batean erantsi baitzuen:
|
|
|
Xa’abanak, gainera, dantzarako bizitzeko aukera galdua ikusten zuelako edo, zotinka ekiten zion tarteka. Hala iruditzen zitzaigun guztioi une
|
hartan
bederen, baina ez... aitak, erran zuena erran ondoren, bat batean erantsi baitzuen: " Ez al huen Xa’abana eraman behar?".
|
|
2014
|
|
|
Guztiaz ere, pozik zeuden bi maitaleak. Hasiera
|
hartan
bederen. Horrela egin zuten elkarrekin astebete.
|
|
2015
|
|
|
Zera esan nahi dut, kontzientziak apur bat bederen hozka egiten zidala, ama gaixoak ez zuelako asko imajinatzerik, berak Londresera ingelesa ikastera bidalitako alaba trenean sartzeko desiratzen egoten zela, bidaia
|
hura
bederen bakardadean egiteko irrikaz.
|
|
2016
|
|
|
Gutxi nahasten ziren elkarren artean, abiatu aurreko aldi
|
hartan
bederen. Juduak juduekin, espainiarrak espainiarrekin, euskaldunak euskaldunekin, denak ere Marseillako portuko kaian, Alsina izeneko itsasontzi hartan sartzen noiz utziko ote zieten zain.
|
|
2017
|
|
|
Aitak, Suze bat zeukan aitzinean eta amak Porto ttintta bat. Horrek erran nahi zuen beraz, Christophe, oren laurden
|
hartan
bederen han zegoela... eta, hain segur, jadanik aipatua zutela anaiaren heriotza.
|
|
2022
|
|
|
lehen une
|
hartan
bederen...!
|