|
2000
|
|
|
" Fernando".
|
Haren
andre Josefina ez bazen, gutako inork inoiz erabiliko ez zuen deitura. Ezta Kristinak berak ere, lau hilabete lehenago.
|
|
|
Haien artean arrunkeriak trukatzen zituzten bitartean, Ximurraren gorpuzkera mehatua eta buru oihaneztatua begiztatu nituen elizako eskaileretako goiko harmailetan,
|
haren
andre Josefinaren eta hiru seme alaben ondoan. Bortzak —haur nahiz heldu— dolu janzkera akatsgabeaz apainduak zeuden.
|
|
2005
|
|
|
Periodikoetan ere esan zuten, hangoetan. Eta eurek ingelesek egin zuten gastu guztia, eta honaino ekarri zuten Galeseko ebanista hura, eta
|
haren
andrea ere bai, eta hiru alabak. Albinoa zen alaba bat, espiritu baten modukoa.
|
|
2006
|
|
|
beste aldean, autobus geltokiaren ondoan, pelikula baten kartelak begiratu zigun bioi. Eta emakume guztiei bezala, kartel
|
hartako
andreari ere erreparatu zenion. Hanka luze, ezpain borobil, dena bere lekuan.
|
|
|
Otsaileko lehenbiziko igandean, Migel Mailu eta haren alaba Katalina, eliza berriko kide egin ziren Garrüzeko kaperan. Nire lau urteetan, haiekin nintzen, amaren eskutik lotua, baita Domingo Abaurre eta
|
haren
andre Estefania, haien seme alabak eta goarnizioko bertze soldaduren batzuk ere. Lapurdiko kutsuko hizkeran egin zitzaigun ongi etorri.
|
|
|
Begiak urrundu nituen ministroarengandik eta
|
haren
andrearengandik.
|
|
|
Gogorik batere agertuz gero, denbora gehiagoz gelditzen nintzen, hain segur ere, Jehane eta Andresarenean. Zapatagin mozkortiak ez dakit, baina
|
haren
andre oloruetarrak ez zion uko eginen ni bere etxean atxikitzeari, sekula izan ez zuten semearen ordain. Katalinaren agerpen iheskorraz geroztik, ordea, gaitzitua nintzen, jende eta gauza ororekin sumindua.
|
|
2009
|
|
|
– Madame, zure osaba eta
|
haren
andrea nazien kontra borrokatu ziren, eta Lutx Auschwitzen hil zen hain zuzen ere senarra babesteagatik. Senideei Parisko erreboltetan hil zela esan zieten.
|
|
2011
|
|
|
–Soldadutza honi ez? pregonatzen zuten sasoi
|
hartan
andrearen kidakoek, herriaren armadan betetzekoa ei zen beste baten fabore; urrun ziren artean intsumisioaren garai inozoak.
|
|
2013
|
|
|
Zaldun gazteak ezti antza zuen boza. Haren kantetan ere sujet bakarra agertzen zen, nor eta etxe
|
hartako
andrea, munduan diren dohain guztiez hornitua. Margaritak liluran bezala behatzen zion, eta gizonak gisa berean ihardesten haren begiradari.
|
|
2014
|
|
|
Jatorriz familia apalekoa izanik, oso harreman gazi gozoa izan zuen aberatsen munduarekin: Princeton en ikasi zuen;
|
haren
andrea izango zenak, Zeldak, ez zuen zinez aintzat hartu dirutu zen arte, Hegoaldeko familia on batekoa baitzen. Horren kontzientzia argia zuen Scottek:
|
|
2015
|
|
|
Batzuen ustez, Txaketasek Edurne erizainarekin maiteminduta zegoelako egiten zuen alde; baina, batzuek haurdun utzi zuela zioten bitartean, ondoko mahaietan biek batera joan behar zutela entzuten zen. Beste hari batek zioenez, gizonezko batekin topatu omen zuten herriko elkarte batean goizeko bostetan, baina hala ere ez zegoen garbi gizonarekin,
|
haren
andrearekin, haien hamar urteko mutikoarekin ala hirurekin batera oheratzen zen. Norbaitek ondorengo hipotesia luzatu zuen:
|
|
|
Erramun zuen izena, ongi gogoratzen zuen. Gutxitan hitz egin izan zuten hartaz, baina inoiz, egokitu izan zenean, begi bistakoa gertatu izan zitzaion biziki maite izan zuela lankide
|
hura
andreak, biziki deitoratzen zuela haren heriotza. Eta ezin zion ukatu bere buruari jeloskortasunetik oso urruti ez bide zegoen sentimen bitxi bat pizten ziola horrek, barne ezkutuenean.
|
|
2016
|
|
|
–Bai. Olga Rojok helduekin baino ez du lan egiten; beraz, Muñoa edo
|
haren
andrea dira; edozein dela ere, ordutegia lortu behar dugu; horrek erraztu egin ditzake gure planak.
|
|
|
Euskaldunen artean, bakarkako gelarik ezean, bi logela handi besterik ez zituzten: popakoa eta brankakoa, harako
|
hura
andreentzat eta ume txikientzat, honako hau gizonezkoentzat; muga zorrotz eta gupidagabea zen hura, salbuespen parea baizik ez zuena, hamalau urtetik gorako gizonezko bi bakarrik sartzen baitziren emakumeen logelan: medikua, andreren bat gaixo eta ohean zegoenean, eta apaiza, gaixoa larritu eta medikuak zereginik ez zeukanean; hortik aurrera, ezkondu eta ezkongai, larru kontuan denek jai.
|
|
|
–Gizonak barik, Paulsen jaunak barik,
|
haren
andreak zituen ondasunak: asko, inguruko edonor txoratzeko beste.
|
|
2017
|
|
|
–Bisita duzu, esan zidan etxe
|
hartako
andreak.
|
|
|
–
|
Haren
andrea ez duala sekula ikusi esan nahiko duk. Bera hona etorri baino lehen ezkondua huen eta inork hura ezagutu baino lehen txerriak gizentzeko erabili zian.
|
|
|
Askotan erabili dut buruan, alabaina: gau
|
hartan
andrea laztandu eta, noraino behar nuen esanez, larrua jo izan bagenu, agian andrea oso gustura ez, ohi baino zabarrago, basatiago ere bai, izan zitekeelako?, ikuskera hark ez zuen ondoriorik izango. Andrearen ondoan geratu nintzen ordea, gorputza geldi, begiak bildu ezinik, gogoa bestaldeko leihoan.
|
|
|
Zeren, ongi pentsatu eta, ni nintzen ni, tristeetan tristeena, zinezko lotsagabea! Anaia hil orduko, ni
|
haren
andre kuttunaren desiratzen hasteko, zital bat bezala.
|
|
2018
|
|
|
diruren bat ematen bazion emazteari, edo etxean, laguntzen? bazion,, jaun onbera batek eta
|
haren
andreak mirabeei eta herritar xumeei karitatezko sos batzuk gehiago ematen zizkietenean bezalatsu zen?. Emazte batek zer zerbitzu eman behar dituen eta zer nolako babesa jasoko duen, hori senarraren borondatearen mende dago zeharo:
|
|
|
Ez, behinik behin, Bob zaharraren musikaren soinua gogoko izan ezik, ugazaba seinalatu zuen?, zarataka aritzen baita hemen behean, ordu txikietara arte. Eta, gero,
|
haren
andrearen ahotsak iratzarriko zaitu, senarrari agiraka hasten zaiolarik goizean goizetik.
|
|
2019
|
|
|
Zutundu egin zen. Pentsamenduak betiko bidean lerratu zitzaizkion, jaio gabeko seme
|
harengandik
andrearenganaino, zeina duela urte dezente hil baitzitzaion. Hormaren kontra zegoen arka batetik palisandrozko kutxatila landu bat atera zuen, non baitzeuden gordeta emaztearen bizi garaiko kutunak.
|
|
|
Arantzak, senar ohia Bilbon bizi zela eta harreman ona zutela esan zion.
|
Haren
andre berria ere ezagutzen zuen. Tomasek ez zeukan seme alabarik, bikote bat izan omen zuen, baina ez zitzaion atsegin horretaz hitz egitea.
|
|
|
–Gaizki. Iker eta
|
haren
andrea etxetik bota eta aitaginarrebaren etxean daude bizitzen. Goiatz ez da ausartu bere banketxea ote den erruduna galdetzera?. Amaiak, berriz, umea izan berri du eta bakarrik dagoenez geuk laguntzen dugu.
|
|
|
Hurrena, eskuez malkoak xukatu, eta begiak igurzten ditu erabat gorritu arte; jarraian, lehengo kontakizunari lotuko zaio?: Beste semea,
|
haren
andrea, eta bi umeak, Bilbo aldera joan ziren, lehengusuaren etxera, han egoera lasaiago omen dago eta. Alferrik aritu zitzaizkidan beraiekin joateko erreguka:
|
|
2022
|
|
|
Baina desberdintasunei ezin zien ezikusia egin, ezta ere. Adibidez, adin diferentzia handiagoa zen –hogeita lau urte besterik ez Frantziako presidentearen eta
|
haren
andrearen artean– Bestalde, Elenak ez zekien, Aritzez maiteminduta zegoela onartzen zuen arren, halako lurrikara bat jasateko prest egongo litzatekeen, berak ez zuelako Koldorekin apurtzeko inolako asmorik, Brigitteren kasuan agian gertatu zen bezala. Eta, azkenik, kontua publiko egitekotan ez zekien fakultatean jarraitzeko adorerik izango zuen, hots, lotsaizunak ez ote zuen lana uztera behartuko; Brigitte Trogneuxek, ordea, eskola erlijioso hartan irakasten jarraitu zuen aferaren ondoren ere...
|
|
2023
|
|
|
–Ezagutzen duzu Elgeta? Ni han jaio nintzen, bertan eman nituen haurtzaroa eta gaztaroa –azaldu zion– Duela bederatzi urte nire adiskiderik onenak mesede bat eskatu zidan, eta zin egin nion berari ezer txarrik gertatuz gero
|
haren
andrea eta semea ondo zainduko nituela. Ez dut promesa hori sekula ahaztu.
|
|
|
Buelta erdi eman eta hantxe zegoen, kopeta beltz eta serio, atearen parean, etxe
|
hartako
andrea, Edurne. Eskua aldakan eta bestearekin haurrei errietan hasi zen, hitz bakoitzarekin gerrirainoko txirikorda luzea dantzarazten zuela.
|
|
|
28 urte ditu Maiderrek, berak bakarrik hazten duen zazpi urteko seme bat, Iraitz, eta beste hainbat arazo: Unax neba gaztea desagerturik dago duela bi urtetik, eta hilketa baten egilea dela uste du poliziak; lantokian, Legarra ugazaba eskuluzeak beregan jarri ditu begiak; eta, gainera, txikitan abandonatu zituen aita hilzorian dagoela-eta,
|
haren
andre lagunaren deia jaso du, mesedez ikustera joateko Bartzelonara.
|