|
2002
|
|
|
Informazio eta datu urriak izatea garrantzitsua badaere, askoz larriagoa da eskualde horiek inolako instituzionalizazio ofizialik ez izatea. Izan ere, nabarmen nabarmena da eskualde
|
horien
eskumenik eta ahalmenikeza azpiegiturak diseinatzeko, garatzeko eta kudeatzeko. Hori dela eta, kapituluhonetatik at geratu dira aipatutako eskualde horiek, nahiz eta garraio azpiegituretan zenbait datu ematen saiatu garen.
|
|
2003
|
|
|
Lege honen 4 artikuluan xedatutakoa aplikatuko zaie delituak edo faltak egin dituztenei, baldin eta delitu edo falta
|
horien gaineko
eskumena jurisdikzio militarrari badagokio; hala egingo da, gai horren inguruan zigor lege militarrek ezartzen dutena aplikatuz.
|
|
|
Zigor Kodearen 571 artikulutik 580.erakoetan ezarritako delituen kasuan,
|
horien gaineko
eskumena Audientzia Nazionaleko Adingabeen Epaitegi Zentralak izango du; epaitegi horrek emandako auto eta epaien aurka, gora jotzeko errekurtsoa jarri ahal izango dadientzia Nazionalak, gora jotzeko erre audientzia bereko areto egokian. Aukurtsoak ebaztean, epaiak ematen dituenean, epai horien aurka kasazio errekurtsoa jarri ahal izango da, lege organikokatuz.
|
|
2005
|
|
|
Bertan, aztertu ziren uztailaren 25eko 8/ 1990 Legea eta Lurzoruari buruzko Legearen Testu Bategina, 1992ko ekainaren 26ko legegintzazko Errege Dekretuaren bidez onetsia. Epaiak adierazi zuen legeotan Jabetza Erregistroaren inguruan jasotako manuak konstituzioaren araberakoak zirela, Espainiako Konstituzioaren 149.1.8 artikuluaren arabera estatuak duelako
|
horien gaineko
eskumen esklusiboa. Edu berean, testu honek gogoan izan ditu Estatu kontseiluaren manuzko txostenak ondorioztatu dituen iradokizunak, batik bat, erregelamenduaren erregistro izaerari buruzkoak, eta estilo autuen inguruko beste batzuk.
|
|
|
Turismo paradoreak Espainiako turismo eskaintzaren “kanpo sustapenari lotutako tresna” dira, eta
|
horien
eskumena “esklusiban” dagokio Administrazio zentralari. Hori dela eta, Gobernuak ukatu egin du autonomia erkidegoetara eramatea establezimendu publikoen sare horren titulartasuna eta kudeaketa.
|
|
2006
|
|
|
Konkurtso organoak murriztearen ondorioz,
|
horiei
eskumen zabal eta kontuzkoak eratxiki zaizkie. Legearen ariora, epailea da prozeduraren organo artezkaria, eta, horregatik, aurreko zuzenbidean zituen ahalmenen eremua zabaldu da, bai eta ahalmenok egikaritzeko zuhurtzia ere, baina, betiere, ebazpen ziodunak eman ditu.
|
|
|
Aurrekoaz landara, eraldaketarekin Europar Batasuneko Kontseiluak 2002ko abenduaren 16an emandako 12/ 2003 (EEE) Erregelamenduko xedapenak bete daitezke. Xedapenotan Tratatuaren 81 eta 82 artikuluetako eskumen arauen aplikazioa aztertzen da, eta, auziren batean manuok aplikatu behar direnean, merkataritzako epaitegi berriei esleitu zaie auzi
|
horien gaineko
eskumena.
|
|
|
(15e) Epaile eta auzitegi
|
horien artean
eskumen arazoa sortuz gero, erabakia hartuko da aurreko zenbakietan adierazitako hurrenkeraren arabera lehenespena emanez.
|
|
|
Epaile eta auzitegi
|
horien artean
eskumen arazoa sortuz gero, erabakia hartuko da aurreko zenbakietan adierazitako hurrenkeraren arabera lehenespena emanez.
|
|
|
Delituen ondoriozko auzietara, errudun gisa agertzen badira, aldi berean, jurisdikzio arruntaren mende dauden pertsonak eta beste batzuk, forudunak direnak, orduan auzi
|
horien gaineko
eskumena jurisdikzio arruntak izango du, legeak beste jurisdikzio baten eskumenari begira beren beregi salbuespenak ezartzen dituenean izan ezik.
|
|
|
(11e) Delituen ondoriozko auzietara, errudun gisa agertzen badira, aldi berean, jurisdikzio arruntaren mende dauden pertsonak eta beste batzuk, forudunak direnak, orduan auzi
|
horien gaineko
eskumena jurisdikzio arruntak izango du, legeak beste jurisdikzio baten eskumenari begira beren beregi salbuespenak ezartzen dituenean izan ezik.
|
|
|
1 Ondasun ukigarriak merkaturatzen dituzten enpresak ez dira finantza erakundeak, eta ezin dute egin horiek egiten duten jarduera mota. 2 Finantza enpresak ez direnez, kasu
|
horietan
eskumena duten erakundeek ez dituzte arautzen: Espainiako Bankua, CNMV, Aseguruen eta Pentsio Funtsen Zuzendaritza Nagusia, etab. 3 Enpresa horien bidez inbertitutako dirua ez du babesten banku eta kutxetan eta balore entitateetan egindako inbertsioak arautzen dituen indarreko legeriak.
|
|
|
Begirale hau haurren legezko tutorea da, notario aktaren pean. Guztiak umezurztegietatik datozen haurrak direnez eta herrialdea hain handia denez, adin txikiko
|
horien
eskumena erakunde batekoa edo bestekoa izango da, zonaren arabera; kasu batzuetan Hezkuntza Ministerioarena izango da, eta beste batean Gizarte Zerbitzuen Ministerioarena. Eta adingabeen legezko monitore tutore horren ardura da Espainiako familiei informazioa ematea haurrak dituen osasun arazoen, jarraitu beharreko elikaduraren eta abarren inguruan.
|
|
2007
|
|
|
3 Konstituzio honetan esanbidez estatuari eratxiki ez zaizkion gaiak autonomia erkidegoei egokitu ahal izango zaizkie, beraien estatutuen arabera. Autonomia estatutuen bidez gai
|
horien gaineko
eskumena bereganatu ez bada, hori estatuari egokituko zaio, eta, gatazka izanez gero, estatuaren arauak autonomia erkidegoetako arauen gainetik nagusituko dira, horiei esanbidez eskumen esklusiboa eman ez zaien neurrian. Estatuaren zuzenbidea autonomia erkidegoetako zuzenbidearen ordezkoa izango da beti.
|
|
|
Lege organiko honetan jasotako arauketa osatzen da beste lege batzuetara egindako igorpenekin, alderdi politikoak finantzatzeari buruzko gaietan (IV. kapitulua), eta xedapen gehigarri batzuekin. Xedapen gehigarri horiek ahalbidetu dute, besteak beste, lege berriarekin bat etortzea Botere Judizialaren Lege Organikoaren xedapenak (lehenengo xedapen gehigarria, Auzitegi Gorenaren sala bereziak kasu
|
horien gaineko
eskumena izan dezan), eta Hauteskundeei buruzko Araubide Oroderdi politiko bat desegin edo eten eta horren egitezko jarraipen diren hauteskorraren Lege Organikoaren xedapenak (bigarren xedapen gehigarria, alle taldeak hauteskunde garaian eratzearen inguruko iruzurrik ere ez dela onartzen zehazteko). Finantzazioari dagokionez, nabarmendu behar da igorpena egin dela Alderdi Politikoen Finantzazioari buruzko Legera, baina baita egiaztatze eta erantzukizunei buruzko araubidera ere; araubide hori jaso da Kontuen Auzitegiaren maiatzaren 12ko 2/ 1982 Lege Organikoan eta Kontuen Auzitegiaren Jardunbideari buruzko apirilaren 5eko 7/ 1988 Legean.
|
|
|
Kongresuari dagokionez, KOAn Batzorde Iraunkorra egotea ezarri da, ganberari zuzendutako eskarien ardura izango duena, baita horien izapideak egiteko prozedura zehatza ere (46 eta 49 art.); Senatuan beste horrenbeste gertatzen da (49 art. eta 192 art. eta h.), baita autonomia erkidegoetako legebiltzarren erregelamenduetan ere. Ohiko izapidea da Eskarien Batzordeak bakarka edo modu kolektiboan egindako eskariak aztertzea, eta horiek eskuduna den Batzordera igorri ditzake, edo Parlamentuko taldeetara, horien inguruko ekimenak sustatu ditzaten, egoki ikusten badute?; ganberaren osoko bilkurara edo beste organo batzuetara igorri ditzake, azken
|
horien
eskumenekoak direla uste baldin badu. Edozelan ere, eskaria jaso izanaren berri eman behar da eta eskatzaileari hartutako akordioa jakinarazi behar zaio.
|
|
|
Hori aurkezteko epea hogei egunekoa da estatuko, autonomia erkidegoko eta lurralde, korporazio edo erakunde izaerako gainerako erakunde publikoek edo bertako funtzionario edo agenteek egindako eskubide eta askatasunen urratzearen kasuan, eta hogeita hamar egunekoa organo judizial baten ekintzen edo ez egiteen eraginez gertatutako urratzeen kasuan. ...ena eskubideok urratu eta lege baliorik ez duten Gorte Nagusietako edo autonomia erkidegoetako legebiltzarretako xedapen edo egintzak dira; horien aurkako errekurtsoa Konstituzio Auzitegian jartzen da zuzenean, auzitegi arruntetatik igaro gabe eta, beraz, aurretiazko maila judizialak agortu gabe?, hiru hilabeteko epean; izan ere, parlamentu egintza edo xedapenak dira, eta auzitegi arruntek ez dute
|
horien gaineko
eskumenik. Babesa eskatzeko legitimazioa dute zuzenean ukitutako pertsonek, Herri Defendatzaileak eta Fiskaltzak.
|
|
|
«oinarrizko legegintza» izenekoa estatuaren eta autonomia erkidegoen artean arlo batzuei dagokienez (EKren 149.1 art.ra bildutakoak) izandako eskumen banaketa dela bide sortu zen: arlo horietan, estatuak oinarriak, oinarrizko arauak edo oinarrizko legegintza gordetzen ditu (kontzeptua bat bera da, terminologia aldatu arren), hau da, estatuak arauketa uniformea ezarri du herrialde osorako, eta «izendatzaile komunetako txikien» moduko bat bermatu du autonomia erkidego guztientzat; gero, arlo
|
horien gaineko
eskumenak bere gain hartu dituen autonomia erkidegoak «oinarri» horiek «garatu» ditzake eta egokien deritzon arauketa ezarri, betiere, «oinarri» horiei lotuta.
|
|
|
Estatuaren lurraldea udalerri eta probintzietan antolatzeari dagokionez, Konstituzioaren 99 artikuluan kasuan kasuko lege arautzaileek garatu beharreko printzipio batzuk ezarri ziren: toki korporazioek probintziako eta herriko interesak gidatzea, toki korporazioetako batzarraldien publizitatea, horien aurrekontuak, kontuak eta akordio garrantzitsuak argitaratzea, erregeak eta Gorteek esku hartzeko aukera izatea erakunde
|
horiek
eskumenak gainditu ez zitzaten, eta, amaitzeko, erakundeon ahalmenak zehaztea zergen arloan, horiek Estatuko tributu sistemaren aurrez aurre egon ez zitezen. Konstituzioaren artikulu hori 1870ko abuztuaren 20ko Udal eta Probintzia Legeek garatu zuten.
|
|
|
20 artikuluan ezarri zen Errepublikako legeak autonomia erregioetako agintariek betearaziko zituztela; dena den, gobernuak legeen betearazpen erregelamenduak eman zitzakeen, betearazpen hori erregio agintariei egokitu arren. Bestalde, 21 artikuluan ezarri zen Estatuko zuzenbideak lehentasuna zuela erregioetako zuzenbidearen gainetik, azken
|
horien
eskumen esklusibokoak ez ziren arlo guztietan; eta, amaitzeko, 22 artikuluan ezarri zen autonomia erregio bat osatzen zuen edozein probintziak bere araubideari uko egin ahal ziola eta estatu zentralari zuzenean lotutako probintziaren araubidera itzuli, udal gehienek hala erabakiz gero eta, gutxienez, probintzia horretako hautesleen bi herenek hala onetsiz gero. II. Errepublikan, Konstituzioaren 12 artikuluan ezarritako plebiszituaren mende jarritako estatutuetatik katalana eta euskalduna soilik sartu ziren indarrean, eta gerra zibila zela-eta, Gorteek ezin izan zuten Galiziakoa onetsi.
|
|
|
Berrikuntza garrantzitsuak ditu, esaterako, boterea lurraldean banatzeko sistema («Estatu integral» izenekoa, eredu zentralizatu eta federalaren arteko eredu erregionala) eta Konstituzio Bermeen Auzitegia (Konstituzioan lehenengoz sartu zen Konstituzio Auzitegia, hurrengo hauek egiteko eskumenarekin: legeen konstituziotasuna kontrolatzea, Estatuaren eta erregio autonomoen arteko eta azken
|
horien arteko
eskumen gatazkak konpontzea, oinarrizko eskubideak babestea eta nazioko goi karguen erantzukizun kriminala adieraztea). Horrez gain, Espainiako konstituzio historian ezagunak ziren baina ahaztuta zeuden erakundeei berriro heldu zien, besteak beste, «Diputazio Iraunkorrari».
|
|
|
b. estatuak bere erakunde publikoei egiten dizkien diru-laguntzak, subentzio edo transferentziak, erakunde
|
horien
eskumena gobernu zentralak gordetzen duenean;
|
|
2008
|
|
|
Gertatzen ari dena gai
|
horietan
eskumenak dituzten guztiei jakinaraziko die Gurelurrek, zentralen funtzionamendua bermatuz Nafarroako Gobernuko Ingurumen Departamentuak legez kanpoko zerbait egin duen azter dezaten.
|
|
2009
|
|
|
Hondoa jo zutenean Espainiak FEVE izeneko erakundea sortu zuen, eta bere gain hartu zituen trenbide estuko trenak. Euskadiko Kontseilu Orokorrak
|
horien gaineko
eskumena eskatu zuen, eta autonomia erkidegotik irteten ez ziren trenbide estuak erakunde horren esku geratu ziren. Eusko Legebiltzarraren lehen legegintzaldian legebiltzarkide izan zen, Euskadiko Ezkerratik.
|
|
2010
|
|
|
Hori horrela, politika
|
horien
eskumenen atzerapena euskal herritarrei, erakundeei eta langabeei kalte egin dien jeltzaleen arrakasta alderdikoia dela esan du Barredak.
|
|
|
Interes handikoa da berrikuntza esparru geografiko guztietan, eta horrekiko interes handia dago ere gizarte osoan. Ulergarria da, beraz, erakunde publikoak horretan aritzea eta zailtasun handiak egotea erakunde
|
horien arteko
eskumenen banaketa zehazteko, edo hauen arteko koordinazioa ziurtatzeko orduan.
|
|
2011
|
|
|
Horrenbestez, artikulu honek irain eta kalumnia kasuetan kereila jarri aurretik adiskidetze bat galdatzen du. Egia da aipatutako artikulua irain eta kalumnia delituez mintzo dela (IV. Liburuko I V. Titulua), eta bake epaileei ez zaiela aintzatesten
|
horien
eskumena, baina inolako zalantza gabe, delitu hauen ondoriozko prozesua hasi aurretik bake epaitegian adiskidetzea ahalegintzea guztiz zilegi da. Horrela ulertu dute autore guztiek bake justiziaren helburu nagusia herritarren artean bakea lortzea dela argudiatuz.
|
|
|
Horretarako Batzar Nagusiak ez du baimenik eman, baina halere, lanean segitu dute Nafarroako Gobernuaren baimenarekin. Baina horko lurrak komunalak dira eta
|
horien gaineko
eskumena Batzar Nagusiak du, ez Udalak eta ez Gobernuak». Gai horri eta «saihesbideari ikusten dizkiogun hutsuneei» buruz solasteko «behin eta berriz» kontseilariarekin bilera egitea eskatu dutela adierazi digu alkateak, «baina ez digu kasurik egin eta hrregatik erabaki du Batzar Nagusiak harrobia geldiaraztea».
|
|
2012
|
|
|
CiUk eta ERCk, ordea, debekua indarrean sartu baino lehen halako tasa bat jartzea adostu dute; urtean 500 milioi euro biltzea espero dute hartara. Saenz de Santamariaren hitzetan, zerga
|
horien
eskumena estatuarena da. «Halako neurri bat bere aurrekontuan sartzeko aukera aztertzen ari diren beste autonomia erkidegoei» ere egin die keinua bozeramaileak.
|
|
|
Oraingoz, proiektu esperimentala da Google Fiber, banda zabalera handiko inguruneetan harremanak nolakoak diren jakiteko. Oraingoz, Google Fiber ez da enpresa
|
horientzako
eskumena. Proiektu esperimentala da, zenbait urtetako banda zabaleko konexioen ingurune erreal batean probak egiteko asmoa duena, erabiltzaile horien eduki beharrak, zerbitzuak eta gailuak zein diren jakiteko eta, hartara, lehiari aurrea hartzeko.
|
|
2013
|
|
|
Jarrera hori sostengatu dute ELAk eta LABek ere: «Baliabide horiek EAEko mutualitateen soberakinekin ere osatzen dira, gizarte kotizazioen zati bat dira, eta
|
horiei buruzko
eskumena geure esku dago». Agiri bateratu baten bidez, bi sindikatu horiek gogorarazi dute PSEren menpe zegoenean Jaurlaritzak iritzia aldatu eta deialdira aurkeztea erabaki zuela.
|
|
2016
|
|
|
Hortaz, estatuen baitan sortutako kirol egitura horrek bestelako ordezkariak ahalbidetzen ditu, baldin eta
|
horien gaineko
eskumena duten estatu kideek onespena ematen badute. Gardena da, Espainiak eta Frantziak, Euskal Herriari gagozkiolarik, hori onartu ez, eta ahaleginak egiten dituztela estatua ez duten naziooi ordezkaritza sinbolikoa debekatzeko.
|
|
|
Hiru arrazoi ematen ditu bere interpretazioari eusteko: lehenik eta behin, gai
|
horietako
eskumenak Gaztela eta Leon erkidegoarenak direla dio; bigarrenik, Konderriak eskumen horiek Arabako Aldundiari eman nahi dizkiola iritzio dio Gaztelak, akordioan halakorik aipatzen ez den arren, eskaerak asetzeko formula ez baita zehazten; eta, hirugarrenik, Trebiñuko Udalaren erabakia legez baliogabea dela dio, Administrazioen Araubide Juridikoaren Legearen arabera. Arabako Foru Aldundiari dagokionez, Konderriko ordezkariekin bildu da, baina oraindik ez du idatzizko erantzun ofizialik eman.
|
|
2017
|
|
|
Zerga sistema horiek, gainontzeko kideak bezala, behartuta daudeBEZa ezartzera bai eta zerga bereziak ere. Eta logikoa denez, PFEZa eta SZa ereindarrean ipini dituzte, Espainiako Estatuko eta Bretainia Handiko zergasistemetatik eten ostean, gaur egun estatu bi
|
horien
eskumenak baitira.
|
|
2021
|
|
|
Jendea bultzatu barik ahalegintzen naiz besteak baino lehenago iristen eskailera mekanikoetara. Eskailera
|
horien
eskuma aldea jendez lepo egoten da, eta, autobusera sasoiz heldu gura badut, ezkerretik aurreratu behar izaten ditut guztiak. Hasten naiz erritmo onean eskaileretan gora, eta eskaileren bigarren zatirako izterretako giharrak tenkatu egiten zaizkit, arnasa estutzen hasten zait eta ahoa lehortzen.
|
|
|
Eskubide hori egoera osasuntsu/ demokratikoan gauzatzeko, erakunde publikoen esku hartzea derrigorrezkoa da". Pribatizazio prozesuaren aurrean, publifikazioa, nazionalizazioa eta munizipalizazioa kogestioaren bidez. Lurralde bakoitzaren barruan, subsidiariotasun politikoa, erakunde txikienak boteretuz eta
|
horien
eskumenak handituz. Lan ordainduak ez du inoiz lan ez ordaindua gaindituko, ez denboran ezta balioan ere, eta banakako guztiek lan ordaindu eta ez ordaindu antzekoa egingo dute.
|
|
2023
|
|
|
(A) Informazioeta kontsulta eskubideak eta
|
horien inguruko
eskumenak (ikusi LELTBren 64 eta 65 artikuluak)
|
|
|
Lan hori Estatuari dagokio, Epaiaren esanetan, eta 149.1.18 artikuluak hori adierazi nahi du, hots, Estatuak toki araubidearen gutxieneko edukiaren oinarriak ezartzeko eskumena dauka. Beraz, Estatuak eskumen horretan oinarrituta toki administrazioaren gutxieneko muina definitzeko aukera izango du,
|
horien
eskumenak zehazteko aukerari indar konstituzionala emanez.
|
|
|
Horrez gain, Kontzertu Ekonomikoak —gaur egun Euskal Autonomia Erkidegoarekiko Kontzertu Ekonomikoa onesten duen maiatzaren 23ko 12/ 2002 Legeak arautua— EAEk Estatuarekin dituen finantzaeta zerga harremanak arautzen ditu eta, hortaz, EAEko finantzaeta zerga sistemaren bizkarrezurra da. Eta, azkenik, lurralde historikoetako foru arauek lurralde historiko
|
horien
eskumenak diren arloak arautzen dituzte eta, udalei dagokienez, baita haiei zuzenean eragiten dizkieten gai batzuk ere, kontu espezifiko batzuetan, hala nola lurralde mugaketak, udalez gaindiko erakundeak, aurrekontuak, finantzak eta tokiko ogasunak. Baina Euskadiko toki erakundeei buruzko legerik gabe, EAEko eraikin instituzionala osatu gabe zegoen, eta horregatik zen beharrezkoa lege hau onestea, Euskadiko gobernuaren hiru maila instituzionalak josteko prozesua burutu ahal izateko.
|
|
|
Esangura horretan, LARRAZABAL BASAÑEZekin bat egiten dut honakoa adierazten duenean: " Batzuetan, gai
|
horietako
eskumenaren titulartasunari buruzko eztabaida juridikoetan murgiltzen gara, eta iraganeko zenbait bando borroka gogorarazten dizkidate, zilegi bada; oraingoan, eskumen arlo juridikoan, eta horrek eragotzi egiten digu ikustea zein den logikoena eta zentzuzkoena sistemaren funtzionamendu zuzenerako, horixe baita, azken finean, herritarrek gure erakun deengandik espero dutena" 586....
|
|
|
LARRAzABAL BASAÑEz maisuak adierazten duenez: " Estatutuak ez duenez jasotzen erakunde erkideen eta lurralde historikoen arteko eskumen banaketa zehatz zehatzik, eta ez duenez berariaz jasotzen erakunde
|
horien artean
eskumenak banatzeko legerik, sistemak funtziona zezan, banaketa hori Eusko Legebiltzarraren lege arrunt baten bidez egin behar izan zen, Estatutuak ez baitu ezartzen lege berezirik edo gehiengo kualifikaturik, beste autonomia estatutu batzuetan ez bezala" 605.
|
|
|
XX. mende hasierako Errege Dekretu horren bitartez Ekonomia Ituna berriztatzen zen eta horren 15 artikuluak dio Bizkaiko, Gipuzkoako eta Arabako aldundiek orain arte izan dituzten eskumen guztiak izaten jarraituko dute, bai administrazioaren arloan, bai ekonomiaren arloan.
|
Horien
eskumenak egikarituko dituzte EKren 149.1.18 artikuluak esaten duena kaltetu barik. Baina EKren xedapen horren isla TAOLn eta TOLn dago eta horiek beren beregi lurralde historikoak aplikazio esparrutik salbuesten ditu.
|
|
|
Beraz, modu orokorrean, badirudi betearazpen eskumenak autonomia erkidegoarenak direla eta bakarrik, salbuespen kasu mugatu batzuetan, Estatuari dagokiola betearazpen eskumen hori. Kasu mugatu berezi
|
horietan
eskumena oinarrizkotzat jotzen da eta Estatuak egikaritu ahal izango ditu betearazpen eskumenak ekartzen dituen jarduerak. Horrela esaten du KAren 1983ko ekainaren 28ko Epaiak kreditu eragiketen inguruan hitz egitean:
|
|
|
Diputazioa nafarren merkataritza askatasunaren aldeko agertu zenean, auzi
|
horiek
eskumenen borroka politiko instituzional bilakatu ziren: apelazioan, Gaztelako Kontseiluak emakiden monopolioaren alde ebatzi zuen 1747an, bat eginez Ezkerrorekin, beste ebazpen batzuetan egin zuen bezala.
|