|
2002
|
|
|
Egunero edukiontzira eramaten dugun zaborraren pisu globalean, hondakinen ia erdia (%47, 7) plastikoak dira (%14), ondoren latak (%11, 7) eta papera edo kartoia (%20), eta gehienak beste era batera zerbitza daitezkeen edo berriro erabil ditzakegun produktuen ontzi eta bilgarriei dagozkie. Bai ontzi eta produktu
|
horien
ekoizpen prozesua, bai berrerabiltzeko baztertutako materiala eraldatzeko prozesua bera (birziklatze prozesua) energia gastu handia da, eta kontsumitzaile bakoitzak murriztu egin dezake, erosketaren, etxearen, bulegoaren edo produktuen erabileraren eguneroko jarreratik. Gure etxean bertan zaborrak bereiztean eman dezakegu ingurumena zaintzeko eguneroko laguntzaren lehen pausoa.
|
|
|
Muskuiluen eta ostren kasuan, sokak jartzen dira, eta horietan animaliak itsatsi eta hazten dira. Zurezko egitura batzuetan taldekatutako soken multzoari batea esaten zaio, eta horixe da animalia
|
horien
ekoizpen modu nagusia. Elikagaien kontsumo gordina Ostrak, ostioiak, beirak eta txirla mota batzuk gordinik jaten dira.
|
|
|
Gaur egun gaia arautzen duen araua 1993an onartu zen, eta 91/ 492/ EE Zuzentarauan moluskuak ekoizteko uren kalitateari buruzko alderdiak jasotzen ditu. Molusku bibalbio biziak, besteak beste, ekoizten dituzten kostaldeko ur eta ur gazi guztiei aplikatu behar zaie araudia, eta haren helburua da uraren kalitateari eta molusku
|
horien
ekoizpenari aplikatu beharreko arauak ezartzea, ura hobetzen eta babesten laguntzeko, uraren bizitza eta hazkuntza zaintzeko, bai eta uraren kalitate ona bermatzeko ere, gizakiak zuzenean kontsumitu edo eraldatu ondoren. Babes edo hobekuntza urei eskatzen zaien kalitatea kalitate parametro batzuen bidez finkatzen da, besteak beste, pH-a, tenperatura, kolorea, esekiduran dauden materiak, gazitasuna, disolbatutako oxigenoa, petrolio jatorriko hidrokarburoak, substantzia organohalogenatuak, metalak (zilarra, artsenikoa, kadmioa, kromoa, kobrea, merkurioa, nikela, beruna eta zinka), moliforminak.
|
|
|
Bestalde, bidalketa eta arazketa zentroetako arduradunek bermatu egin dute, bereziki, laborategi azterketetarako lagin kopuru adierazgarri bat aldizka hartu eta analizatuko dela. Horrela, taula kronologiko bat ezarriko da loteen jatorri zonen arabera, molusku bibalbio bizien osasun kalitatearen arabera, bidalketa zentro batean edo arazketa zentro batean manipulatu aurretik eta ondoren; eta emaitzak erregistroan jaso eta gorde ahal izateko, Gainera, zentro horietako arduradunek agintariei jakinarazi diete analisi
|
horiek
ekoizpen eremuko osasun estatusean aldaketaren bat egon daitekeela adierazten badute. Arazketa zentroek eta igorpen zentroek behar bezala baimenduta egon behar dute eta Elikagaien Osasun Erregistro Orokorraren jabe izan.
|
|
2003
|
|
|
Arau horiek funtsezkoak dira autonomia erkidegoen esparruan ekoizpen integratuko araudi teknikoak bateratzeko. Berariazko arau
|
horiek
ekoizpen integratuko berme nazionalaren identifikazioa duten labore nagusietarako garatu eta onetsiko dira 2003an. Gainera, lan egutegi bat eta bilerak aurreikusi dira ekoizpen integratua garatu eta sustatzeko, batez ere Errege Dekretua aplikatzeko jarraibideak ezartzeko eta praktika mota hori harmonizatzeko.
|
|
2004
|
|
|
Gazta urtuak ez dira sartzen, eta ardi, behi eta ahuntz esnezkoak eta nahasketak kontabilizatzen dira.
|
Horien
ekoizpena 298.000 tonakoa izango da 2004an, 1984an baino %90 gehiago. Ekoizpen osotik, behi gazta %43, 5 da, ardi gazta %12, 2, ahuntz gazta %5, 4 eta nahaste gazta %38, 9 18 jatorri deitura eta adierazpen geografiko babestu daude Espainiako gaztaren sektorean, eta Mantxakoa da gehien kontsumitzen dena; ondoren, Mahon, tetilla eta Idiazabal datoz.
|
|
|
Gaur egun, barne mailan, herrialde horiek bilakaera bizkorragora bultzatzen dituzten faktoreei egin behar diete aurre. Faktore
|
horiek
ekoizpen moduen eta kontsumo ohituren funtsezko aldaketa batek eragiten ditu (landa exodoa, urbanizazio azkarra, etxetik kanpoko janariak, adibide erakusgarri gisa), eta, horren ondorioz, antzinako sukaldaritza tradizioak hausten dituzte; produktu inportatuak merkaturatzen dituzte; ekoizpen kanalen iraupenak eta atzerriko agente gutxi egituratu eta egituratuak. Prestakuntzaren globalizaziorantz Dokumentuak onartzen du elikagaien kaltegabetasuna kontrolatzeko zerbitzu ofizialen lanbide heziketa ez dela berez helburua, baizik eta politika baten zerbitzura dagoen tresna, esparru administratibo eta juridiko jakin batean.
|
|
2005
|
|
|
Jatorrizko deitura honetan onartutako mahats barietateak, guztiak tintak, Cencibel (Tempranillo), Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah eta Garnacha Tinta dira. Mahats
|
horiek
ekoizpen eremuaren barruan dauden upategietan eraldatuko dira, eta ardo gazteak, ontzekoak eta erreserbakoak izango dira. Ardo horiek, funtsean, haritzezko zurezko ontzietan denbora gehiago edo gutxiago egotearen ondoriozko ezaugarrietan bereizten dira.
|
|
2006
|
|
|
Muscidifurax raptor eta Spalangia cameroni, hau da, abeltzaintzako eta hegaztien ekoizpen intentsiboko sistemetan gehien erabiltzen diren euli parasitoideetako bi. Floridako Medikuntza, Nekazaritza eta Albaitaritza Entomologiako Zentroko adituek parasitoide
|
horien
ekoizpenean oinarritu dira, beroa aplikatuta. Sistema berriaren bidez, euliaren pupak (intsektuaren fase helduaren aurreko estadioa) bero talkarekin hiltzen dira, parasitoideen larbak pupa horietan garatzen direla eta, ondorioz, euliak hiltzen dituztela kontuan hartuta.
|
|
|
Arazoa, batez ere, urte luzez produktu berriak garatzen aritu diren eta kontsumitzaileari elikagai osasungarriagoak emateko berrikuntzan eta teknologian inbertitu den kasuetan datza. Egia esan, produktu
|
horien
ekoizpenak eta merkaturatzeak ez dute oso argi legezko erreferente bat, beste herrialde batzuek ez bezala (AEB, Japonia, Australia edo Kanada). Elikagaien nutrizio alegazioei eta propietate osasungarriei buruzko araudi proposamena onartzeko zain dago sektorea, seguruenik, aurten.
|
|
|
Hala ere, eta pertsonen tratamenduetan medikuen errezeta bat eskatzen den bezala, eta, bereziki, pediatrena, produkzio animalietan infekzio ez oso garrantzitsuren bat hautematen denean, antibiotikoekin ez tratatzeak galera ekonomiko handiak ekar ditzake. Galera
|
horiek
ekoizpen espezifikoaren galerarekin, elikagaien edo uraren kontsumoarekin eta prozesua barreiatzeko arriskuarekin lotzen dira. Egoera horren aurrean, patogeno erresistenteen arriskuak bakterio ez patogenoak izatea eragin dezake, baina baita erresistenteak ere.
|
|
|
Herrialde horiek azken belaunaldiko ekoizpen sistema teknologikoak erabiltzen dituzte, kalitate bikaineko produktuak ematen dituztenak, neurri handi batean tokiko kontsumorako eta esportaziorako. Sistema osoa milaka hegazti haztegi txikitan eta hegazti jabetan oinarritzen da, eta
|
horien
ekoizpenak nabarmen laguntzen du populazioaren elikadura segurtasunean. Hegazti produktu guztien balio gordina 23,5 mila milioi dolar amerikarra zen 2004an.
|
|
2007
|
|
|
Elikagaien eta Edarien Industrien Federazioak (FIAB) egoera argi eta garbi diskriminatzailetzat jo du Espainiako enpresetarako, EBko beste estatu kide batzuetakoekiko, ez baitute mugatzen elikagai mota
|
horien
ekoizpena eta merkaturatzea. Sektoreko enpresek, estatukoek nahiz Europar Batasunekoek, Batzordearen aurrean salatu zuten arazoa, beren produktuak elikagai gisa komertzializatu ezin zituztelako.
|
|
|
bitaminaren eta fenolikoen mailak, propietate antikanerigenoak ematen zaizkien flabonoide mota bat, handiagoak dira ekologikoentzat. Kaliforniako Unibertsitateko azterlanaren arduradunentzat, maila horiek azalduko lituzketen arrazoietako bat da pestizidak erabiltzeak murriztu egiten duela substantzia
|
horien
ekoizpena, eta, gainera, eten ere egin dezake. Substantzia horiek instalazioa babesteko mekanismo gisa jokatzen dute.
|
|
2008
|
|
|
Ikertzaileek hegazti sarraskijale enrofloxazina, ziprofloxazina, amoxizilina, oxitetraziklina eta kinolonak aurkitu zituzten. Antibiotiko
|
horiek
ekoizpen intentsiboko ukuilu aziendari ematen zaizkio, galera ekonomikoak eragin ditzaketen gaixotasunak tratatzeko. Blancoren arabera, sendagai horiek buitreen osasunean dituzten eraginak gizakietan gaizki erabiltzen direnean agertzen direnen antzekoak dira, hala nola, flora normalaren alterazioa eta gaixotasun larriak eragiten dituzten onddoek eta bakterioek (adibidez, salmonelosia edo tuberkulosia) patogenoak eragindako infekzioa.
|
|
|
Konposatu horien degradazioak eragin basoditatzailea eta sukoia sortzen du garuneko arterietan, eta horrek azalduko luke buruko min handia pertsona sentikorretan eta migraina jasateko joera dutenetan. Dirudienez, zenbait saiakuntzatan frogatu da konposatu
|
horien
ekoizpena murriztu egin daitekeela zuntz ugariko dieta konbinatuz. Animalia proteinaren rola Ikerketa askok diotenez, animalia proteinak dituzten dieta handiek dute eraginik handiena hesteetako floran.
|
|
|
Ondoren, elikagai horietan eragin dezaketen kutsadurei buruzko hipotesiak egiten dira. Faktore
|
horiek
ekoizpen kate osoan hartzen dira kontuan kontsumora arte. Hala, landareen kasuan, ekoizpen fasean ur beltzek kutsatzeko arriskua dago, eta ur horiek elikagai horiekin kontaktuan egon daitezke.
|
|
|
haren genoma erabat sekuentziatuta dago, eta, beraz, azter dezakegu zein diren makrolido polienikoak sortzen dituzten geneekin zerikusirik ez duten prozesuek ekoizpenari ere eragiten diotenak”, esan zuen Apariciok. Ikertzaileek ezagutzen dituzte konposatu
|
horien
ekoizpenean zuzenean parte hartzen duten geneak, baina “gutxi ezagutzen da beste gene batzuen eragina”, ziurtatu zuen zientzialariak. Lanaren atariko emaitzek erakusten dutenez, “beste gene batzuek ere eragina dute makrolidoen ekoizpenean”.
|
|
|
Horregatik, uste dute horrelako instalazioak errentagarriak izango liratekeela, baita 150 eta 200 animalia arteko etxaldeetan ere, nahiz eta bi edo hiru udalerri edo mila behi inguru hartzen dituzten proiektuak gomendatzen dituzten. Minda landareen arazoak ADAPek (Minden ingurumen eraginari aurre egiteko enpresen elkartea) Espainiako txerri sektorea bildu du foro batean, hondakin
|
horien
ekoizpenean garrantzitsuena. Hala, arduradunek indarrak batu nahi dituzte, gobernuari eskatzeko minden tratamendurako instalazioetarako aurreikusitako erregimen ekonomiko berrian aldaketa egin dezala, energia elektrikoa sortzeko araubide bereziari helduta.
|
|
2009
|
|
|
Andaluziako Juntako Ingurumen Saileko Nekazaritza Ekologikoko Batzordeak “Doñana Ekologiko” ziurtagiria eman dio naturgune horri, eta horrek egiaztatzen du Doñanatik datozen nekazaritza eta abeltzaintza produktuen jatorri ekologikoa. Ziurtagiri horrek bermatzen du elikagai
|
horien
ekoizpenean “jasangarritasun irizpideak lehenesten direla” eta ez direla erabili “pestizidak edo ingurumenerako kaltegarriak izan daitezkeen bestelako produktu fitosanitarioak”, azaldu zuen Batzordeak. Ingurumen Sailaren asmoa natur gune horretan arrakastaz ezarritako nekazaritza ekologikoaren eredua zabaltzen jarraitzea da, Doñanako eskualde osotik hasita, Ingurumen sailburu Zinta Castillok nabarmendu zuenez.
|
|
|
Hala ere, ez Estatu Batuek ez beste herrialde handi batzuek, hala nola Errusiak, Japoniak, Txinak eta Brasilek, ez zuten fundazio testua sinatu, eta joan den urrian Madrilen egindako bilera batean prestatu zen. IRENAren helburu nagusia da energia berriztagarriak eskala handian hartzea sustatzea, herrialde industrializatuei eta garapen bidean daudenei aholku emanez haien araudi esparruak hobetzeko, hornidura iturri
|
horiek
ekoizpen kuota handiagoak lor ditzaten. Orain, hasierako lan plana diseinatu behar da, eta egoitza eta bitarteko zuzendari nagusia aukeratu.
|
|
|
Luzamendua Hala ere, bederatzi konposatu kimikoak ez dira berehala debekatuko eta, kasu batzuetan, bizpahiru urteko epea emango da, erabiltzen diren industriek alternatibak aurki ditzaten. Hala bakarrik gainditu ahal izan ziren substantzia
|
horien
ekoizpena eta erabilera ekonomikoki garrantzitsuak diren herrialde batzuen errezeloak, adierazi zuen Cooper-ek. Frogatuta dago munduan garaiz aurretik hiltzen diren heriotzen %25 ingurumen arrazoiei lotuta daudela, hala nola, uren kutsadurari.
|
|
2010
|
|
|
Produktu hau kalitate bereiziko oliba olio birjina estra da, eta lurzoruaren eta ekoizten den eremuko klimatologiaren ondorio dira haren ezaugarri bereizgarriak, eta, batez ere, Estepa eskualdean mahairako diren olibak goiz jasotzearen ondorio.
|
Horiek
ekoizpen osoaren %30 dira, eta, ondorioz, gainerako oliben bilketa azkartu egiten da. Baimendutako barietateen fruituak goiz jasotzeak Hojiblanca, Arbequina, Manzanilla, Picual eta Lechín de Sevilla mikaztasun eta zapore mingarria ematen die olioei.
|
|
|
Baina, sarritan, datuak orokorrak dira. Jakina da transakzio mota
|
horiek
ekoizpen katean parte hartzen duten pertsona guztiei egiten dietela mesede, eta, agian, garrantzitsuena da ekoizleek bidezko soldata jasotzen dutela, ingurumena eta giza eskubideak errespetatzeko baldintzetan egiten duten lanagatik. Baina orain ere aurre egin diezaiekegu.
|
|
2011
|
|
|
Saxonia Behereko estatu federatuko Nekazaritza Ministerioak jakinarazi du ustiategi horietako 3.000 berriro irekiko direla. Alemaniak, halaber, geldiarazi egin zuen granja
|
horietako
ekoizpena, eta debekatu egin zuen bere produktuak beste herrialde batzuetara esportatzea, baita kutsadurari aurre egiteko milaka oilo sakrifikatzea ere. Arriskurik gabe Bruselak gogorarazi zuen esportatutako arrautzak ez direla gizakien kontsumorako, animalien elikadurarako baizik, beste produktu batzuekin nahastu ondoren.
|
|
|
Biotoxinak, batez ere, molusku bibalbioetan (muskuiluak, beirak, txirlak, labanak eta abar) metatzen dira, eta toxina horiek dauden itsas planktonaz elikatzen dira (marea gorriak, adibidez). EBn, nahitaezkoa da molusku
|
horien
ekoizpen eremuek zaintza eta kontrol analitikoko programak izatea. Berme bakarra moluskuak erostea da, beren jatorria eta prozesatu diren araztegia identifikatzeko etiketa dutenak.
|
|
2012
|
|
|
Gozamenaren eta ongizatearen sentsazioarekin zerikusia duten substantziak dira, eta erotismoa eta sexuaren praktika aurreikus ditzakete. Substantzia
|
horien
ekoizpena suspertzen duten beste elikagai batzuk ostrak eta txirlak dira, hormona sexualak askatzea eragin dezaketenak. Kasu honetan, estimuluak hainbat mailatan jarduten du, afrodisiako batzuen propietate sentsualak sexu organoekin duten analogian oinarritzen baitira, ostren eta txirlen kasuan bezala.
|
|
|
Ikertzaile horiek, Valentziako Nekazaritza Ikerketen Institutuarekin (IVIA) lankidetzan, Alkanarreko lursail batean (Tarragona) egindako “Zitrikoen oinen eta barietateen egokitzapen agronomikoari” buruzko ikerketa baten emaitzak aurkeztu dituzte. Ikerketaren bidez frogatu ahal izan denez, genetikoki eraldatutako mentu espezifiko bat clemenula eta navelate barietateekin konbinatuta, zitriko
|
horien
ekoizpena %20 handitu daiteke, Ebroko Lurretan gehien erabiltzen diren oinekin alderatuta. Genetikoki eraldatutako eta emaitzarik onenak eman dituen eredua Forner Alcaide (FA) 5 zenbakia da, baina ikerketa, 2000 urtean hasi eta orain emaitzak ematen hasi dena, IVIA, FA 13 eta FA 418 ereduekin egin zen.
|
|
2013
|
|
|
Izen horren barruan daude elikagaien kalitatea edo ezaugarriak, jatorria duten ingurune geografikoaren araberakoak. Produktu
|
horien
ekoizpena, elaborazioa eta eraldaketa izena duen eremu geografikoan egiten dira beti. Kalitate aipamen hori eremu geografikoko giza faktore eta faktore natural bereizgarriekin ere lotuta dago.
|
|
|
ekilore edo koltza haziak izan ere, hainbat urtez aztertu ondoren, ardiak elikatzeko emaitza onena eman dutenak dira. Prozedura hori ez da gizakien elikadurarekin lehiatzen, ez baitira zuzenean erabiltzen haziak edo olioak, eta, beraz, ez da aparteko gasturik sortzen, eta, gainera, olio
|
horien
ekoizpenak ingurumenean duen eragina murriztu egingo litzateke azpiproduktuak berrerabiltzean. Halaber, adierazten dute osasunerako onuragarriak diren gantz azidoen kontzentrazioa esnean handitu daitekeela, eta gantz azido aseen kontzentrazioa murriztu.
|
|
2014
|
|
|
Kontuz E. coli rako E. coli ren kutsadura gurutzatua prebenitzeko modu nagusietako bat da inguruak fisikoki bereiztea FSaren gida britainiarrak, E. coli O157 enpresak intoxikazio arriskuaren aurka kontsumitzaileen babesa bermatzeko, elikagaien enpresek aplikatu behar dituzten neurriak ezartzen ditu. Neurri
|
horiek
ekoizpen sektore guztiei zuzenduta daude, Lehen Hezkuntzakoak izan ezik (nekazaritza). Bakterioak izozkailuan eta hotzean bizirik irauten duenez, kutsadura gurutzatua kontrolatzeko neurriak ere ingurune horietan guztietan aplikatu behar dira.
|
|
|
Horrez gain, landa biztanleriari eusten diote, akuiferoak kutsatzea saihesten dute, osasun kostuak murrizten dituzte, enpleguaren% 30 gehiago sortzen dute eta etorkizuneko belaunaldietan nekazaritza eta abeltzaintzarako etorkizuna mantentzen dute. Hala adierazten du Francisco Caserok, elikagai mota
|
horien
ekoizpena eta kontsumoa sustatzen duen Balio Ekologikoa Elkarteko presidente Francisco Caserok. Edonola ere, ingurumen ziurtagiria duten produktuak kontsumitzen dira, eta, beraz, funtsezkoa da ahalik eta gehien aprobetxatzea.
|
|
2015
|
|
|
Eta gaur egun ere hantxe dago
|
horien
ekoizpenaren eta industrializazioaren bihotza, Sevillako Estepa herrian.
|
|
2017
|
|
|
Arrautzen kokapena trazabilitate prozesuaren bidez egiten bada ere, kezketako bat da kutsatutako arrautzak elikadura katean sartu direla, hala nola gailetak, pastelak eta entsaladak. Kontrol sistema horren bidez, ekoizpen landetxeei, arrautzei eta eragina izan dezaketen beste produktu batzuei buruzko neurriak aplikatzen dira, abeletxe
|
horien
ekoizpena blokeatzen da, merkatuan kokatzen da eta merkatutik kentzen da. Elikagai iruzurra kontrolatzea Fipronila duten arrautzen krisiaren arazoa izan da alarma ahotsa asko atzeratu dela.
|
|
2019
|
|
|
Bakterioak, gainera, beta amiloide izeneko proteina baten produkzioa areagotzen du, Alzheimerra duten gaixoen plaka eta lepoko amiloide amiloideen osagai bat. Era berean, ikerlariek uste dute proteina toxiko
|
horien
ekoizpena blokeatzeko gai diren farmakoek dementziarekin lotutako garuneko endekapena geldiarazi edo, gutxienez, prebenitu dezaketela. Casey Lynch mikrobiologoak adierazi duenez, «ikerketa honen emaitzek berretsi egiten dute, bai bakterioaren gaixotasuna agertzean eta garatzean, bai garunean gingipainas proteina duen bakterioak duen presentzia».
|
|
2020
|
|
|
Egin ariketa fisikoa. Ariketa fisikoa etxean egiteak garunean endorfinak askatzen laguntzen du, eta, beraz, konfinamenduan jarduera fisikoaren maila jakin bat mantentzen bada, hormona
|
horien
ekoizpen mailak handia izaten jarraituko du. Gure adinekoek ere etekina atera diezaiekete abantailei; horretarako, aktibo egon behar dute ariketa horiekin.
|
|
2022
|
|
|
Haragia erosten dugunean, elikagarria izatea ere espero dugu. Hau da, bertan aurkitu nahi ditugun elikagaiak ematea, hala nola proteinak, mineralak, bitaminak, etab. Alde horretatik, nutrizio osaera ez dago ezinbestean ekoizpen sistemarekin lotuta, hau da, elikagai
|
horiek
ekoizpen estentsiboko haragian nahiz ekoizpen intentsiboko haragian aurkituko ditugu. Haragiaren konposizioa, batez ere, animaliaren (eta arrazaren) eta elikaduraren araberakoa da.
|
|
|
prozesu kimikoaren bigarren mailako produktu gisa sortzen dira. Las egungo margarinek hobetzea lortu dute, guztiz ezabatu ez arren, gantz azido
|
horien
ekoizpena. Trans gantz azidoak, kontzentrazio txikitan bada ere, gaixotasun metaboliko askorekin lotu izan dira, bereziki bihotz hodiekin eta minbiziarekin.
|
|
2023
|
|
|
Elikagaien segurtasunak, gaur egun ezagutzen den bezala, batez ere elikagaiak osasunerako arriskurik ez sortzeko eta osasungarriak izateko ardura du. Horretarako, garrantzitsua da bi premisa
|
horiek
ekoizpenaren hasieratik eta elikadura kate osoan betetzea. Imagen:
|