|
2007
|
|
|
Gorabehera horiek metodologiari berari egotzi ezean ez dira ulergarriak. Demagun, adibidez, gero eta arabar gehiagok dakitela euskaraz (estatistika guztiek erakusten duten bezala); egoera –erreal– horretan, litekeena da erabilerak, nola edo hala, gora egitea edo bere
|
horretan
mantentzea, baina ez jaistea. Zergatik, ordea, 2001eko atzerapausoa?
|
|
|
1989an haurren erabilera gazteena halako bi zen; 2006an, berriz, aldea askoz txikiagoa zen. Edonola ere, ikusi da datozen urteetan joera
|
hori
mantentzen den edo moteltzen den.
|
|
|
3 Kale erabilerak 20 urteko denbora tartean gora egin badu ere, baliteke azken bost urteetan zertxobait atzerantz egin izana edo, ononean, bere
|
horretan
mantendu izana. Etxeetako erabilera, aldiz, bi epeetan jaitsi da:
|
|
2008
|
|
|
Hala ere, artikuluaren azken konklusio moduan esaten da" azken helburua litzateke [ela] arriskuan dauden hizkuntza komunitateei ongizate osoa lortzeko susperraldi egoerara igarotzen laguntzea" —bestela esanda, gutxiengo komunitateari posible zaion egoera posible onenera pasatzen laguntzea—, edo egoera hoberen
|
horretan
mantentzeko," ongizate osoa lortzeko susperraldi egoeran" hain zuzen, eta ez besterik.
|
|
2011
|
|
|
Alboko grafikoan ageri da, esate baterako, zer nolako bilakaera izan duen hizkuntza gaitasunak Arrasateko gazteen artean urte tartean. 2001ean gazte erdaldunak %4 baino ez ziren eta joera
|
hori
mantendu egin da azken urteotan. ereduko matrikulazioak ere gora egin du eta ikasturterako aurre-matrikulazioa, Gipuzkoan adibidez,% 88,79 izan da (ikasturtean %27, 2 izan zen eta 2006 %70, 1).
|
|
|
Euskararen aldeko mentalitatea ez bezala, euskararen aldeko diskurtsoa, presentzia mediatiko politikoari dagokionez, bazterrekoa da Bilbon. Beste kontu bat da herritarren bizipenetan bazterrekotasun hori bere
|
horretan
mantentzen den. Ahots eta bide bateraturik ez eduki arren, ertzetatik ari diren euskararen aldeko mugimenduek urrats asko eman dituzte Bilbon eta horrela, presentzia mediatikoaren eskasiak ez du esan nahi Bilboko imaginarioan euskararen aldeko ekimen eta ahotsek bere lekua egiten ari ez direnik.
|
|
2012
|
|
|
Ez zen igoera esanguratsua izan, eta beraz, oraingoan ere ezin dezakegu esan beherakada gertatu denik. Izan ere, dezimal horien gorabehera errore tartearen barnean sartzen da, eta atera dezakegun ondorio bakarra da erabilera bere
|
horretan
mantendu dela gutxi asko.
|
|
2013
|
|
|
1 Boterea zer den ikusteko, bi alderdi dituela esan behar da, gutxienez, elkarren artean lotuta datozenak, gizartean: 1) alde batetik, ezberdintasun sozialak (politikoak, laboralak...; estatuekiko, herriekiko, taldeekiko...; kulturalak, hizkuntzekiko...;...) daudelako, eta beren artekotasuna modu hierarkikoan eta ez orekatuan funtzionatzen dutelako, funtzionamendu horri boterea deitzen zaio, ondorio moduan interpretatuz, 2) bestetik, boterea dagolako, bere zeregina da hierarki
|
hori
mantentzea, edo handitzea, beti ere hierarkian ondoen kokatzen den ahalmena denez, horren alde egiten du, kausa moduan funtzionatuz. Horrela ba, gorago ikusi bezala, bi alderdi hauen artekotasuna da funtsezkoa, ondo ulertu beharrekoa izango direlako, interdependentzia hori ulertzeko.
|
|
2014
|
|
|
Zentzu horretan, BE kideak erreferentziazko lagunak bilakatuz gero, muda errazago gertatuko da. Eta euskaraz hitz egiteko ohitura dutenei, portaera
|
hori
mantentzeko plataforma gisa ere balio die BEk.
|
|
2015
|
|
|
Euskararekiko kontaktu handiagoa edo txikiagoa izan zuten elkarrizketatuek, eta
|
horren arabera
mantendu eta transmititu zuten.
|
|
2016
|
|
|
Horretaz gain, hizkuntza beste batzuekin erabili eta partekatzen dugunean gizarte, komunitate zein talde baten partaide bilakatzen gara, talde
|
hori
mantenduz eta elikatuz. Hauek, talde etnolinguistikoak izan daitezke, baina beste era bateko taldeak irudikatu ditzakegu ere, praktika komunitate deiturikoak esate baterako (Eckert; McConnell Ginet 1992).
|
|
2018
|
|
|
Etxeko erabilera oro har ia bere
|
horretan
mantendu da azken 25 urteotan.
|
|
|
Datu zehatzei erreparatuz, ikusten dugu, aztertutako 1.026 bikoteetatik 432 bikotek (%42, 1) BAZUELA esperientziak hasi aurretik dagoeneko" euskarazko ohitura" hori haien arteko harremanean. Bost hilabete pasata (esperientziaren biak eta atsedeneko hirurak), bikote horietako gehien gehienek bere
|
horretan
mantentzen zuten ohitura hori (432tik 415 bikotek, %96, 1; taulako lehen kategorian ageri diren bikoteak). Bikote horietako gutxi batzuk, aldiz, euskarazko erabilera hori" zertxobait jaitsi" dute bost hilabete horien buruan (432tik 17 bikotek, %3, 9; taulako bigarren kategoria).
|
|
|
Ni ere ez naiz oso kategoria hoien aldekoa. Iruditzen zait euskaldun berri termino hori erabili izan dela batzutan modu gutieslean... miresmen puntu batekin bai, baina, beti ere kategoria
|
hori
mantentzeko eta gutti gora-beherako botere harreman bat osatuz. Hala ere, termino hoien inguruan galdetu didatenean eta, gehienek euskaldun zahartzat jo naute eta nik ere euskaldun zahartzat jotzen dut nire burua, apenas dudalako oroitzapenik euskarari lotuta ez doanik, edo euskaraz nire burua adierazteko gai ez nintzen garaietako oroitzapenik edo...
|
|
|
Ze gaur egun ya igual etxaukan zentzuik. Ze lehen igual tabernan da gizonak gehixao ibiltzen zittunan, ta horreatik
|
hori
mantendu zonan... Etxakinat hola dan ehhh...
|
|
2019
|
|
|
hizkuntzen arteko konpartimentazioaz edo diglosiaz hitz egiten dugunean deskribatzen dugun errealitatea oso polarizatua da: X hizkuntzak behe mailako funtzioak eta Y hizkuntzak goi mailako funtzioak. eta egoera horiek, garai bateko banaketei dagozkie, normalean. erabili izan diren adibideetatik arabierarena da, bere
|
horretan
mantentzen den ia bakarra.
|
|
2020
|
|
|
Bat bateko mezularitza aplikazioen erabilerari dagokionean ere, herrialde bakoitzak aplikatutako itxialdi neurrien inpaktua begi bistakoa da bilakaeran. 2020ko otsailaren 17 bitarteko astera arte bere
|
horretan
mantendu zen kontsumoa, egonkor. Astebete beranduago, gauzak aldatzen hasi ziren Italian, herrialde osoko berrogeialdia iragarri baino egun batzuk lehenago (martxoaren 9an gertatu zen hori).
|
|
2021
|
|
|
Hala ere, sei hilabete eta gero parte hartzaile batzuen hobekuntza mantentzen da eta, besteek, testuinguru soziolinguistiko euskaldunago batean aukera izango lukete maila
|
hori
mantentzeko.
|
|
|
Kolonbiako nasatarren kasua, adibidez. Eskola da ondare
|
hori
mantentzeko ez ezik, tokian tokiko hizkuntza horiek biziberritzeko eta garatzeko bidea ere. Baina ez hori bakarrik, herrien garapena ere oso lotuta dago eskolatzeari, eta ezin da kalitatezko eskolatzea eskaini tokiko hizkuntza hegemonikoen itzalpean ezkutatuta.
|
|
2022
|
|
|
Hain zuzen, erabilera igo daiteke, herriaren eguneroko dinamikan euskara ardatzetariko bat delako. Hau hizkuntza komunitate trinko baten ondorioa da, bai, baina trinkotasun
|
hori
mantentzen duten elementuak ere badaude, besteak beste, aurretik aipatu diren erreferentziazko taldeak.
|
|
|
Artikuluan planteatu den Gernikaren adibideari jarraiki (Soziolinguistika Klusterra, 2020), gure iritziz, euskararen erabilera erlatiboki altua duten herrietan hiztunen komunitate trinko bat egoteaz gain, ziur gaude badirela baita ere trinkotasun
|
hori
mantentzen dituzten gune eta testuinguruak. Hau da, euskararen erabilerarako baldintzak dituzten lekuak.
|
|
|
Esan daiteke muda oztopatzen duen eragile oso garrantzitsua taldea dela; izan ere, aipatutako faktoreetako askok taldearekin daukate zer ikusia, lagunen jarrerak edo lagunen gaitasun falta, esaterako. Gainera, taldearen eragin hori ez da ikusten parte hartzaileak talde horretan dauden momentuan bakarrik, taldean egon eta gero ere eragin
|
hori
mantentzen da.
|
|
|
Honela, esan daiteke muda oztopatzen duen eragile oso garrantzitsua taldea dela; izan ere, (64) adibidean ikusi daitekeenaz gain, aurretik aipatutako faktoreetako askok taldearekin daukate zer ikusia, lagunen jarrerak edo lagunen gaitasun falta, esaterako. Gainera, taldearen eragin hori ez da ikusten parte hartzaileak talde horretan dauden momentuan bakarrik, taldean egon eta gero ere eragin
|
hori
mantentzen da, aipatutako azken adibidean ikus daitekeen bezala.
|
|
|
Bestalde, heldu gazteek edozein adinetako solaskideekin EKEren joera orokorra (adinean gorantz egin ahala, erabilera jaisten da) eteten badute ere, adin berekoekin joera orokor
|
hori
mantentzen da.
|
|
2023
|
|
|
Halarik ere, emaitzei erreparatzen bazaie, erdaraz hitz egiten hasi ziren haurren% 7,9tik% 7 bere
|
horretan
mantendu dela ikusten da. Hau da, erabileraren bilakaera positiboa, batik bat, euskararen presentzia –txikiagoa ala handiagoa– duten multzokatzeetan kokatzen ziren haur horiengan gertatu da.
|
|
|
Hartara, esan daiteke 2019an amesten genuen autonomia ekonomikoa (besteak ordurako errealitate ziren eta jarraitzen duten izaten) 2022an gauzatu dugula. Orain erronka, jakina, izango da autonomia ekonomiko
|
hori
mantendu eta sendotzea, Marikobasoren proiektuaren hobe beharrez.
|
|
|
Beraz, arretaz begiratzeko gaia da ikerketan parte hartu duten LH4ko haurren euskararen erabilera norantz bilakatuko den LH6ko adinera heltzerakoan (bi urteko epe-mugan). Alegia, litzateke jakitea ikerketa honetan parte hartu duten LH6ko haurren portaera linguistikoa hartzen duten haur horiek, gaur egungoa handituz ala desberdintasun
|
hori
mantentzen den. Nolanahi ere, ikerketak baieztatu du adinean aurrera egin ahala, haurren hizkuntza sozializazioan eraldaketak gertatzen direla (Amezaga 13), kasu batzuetan aurreikusi gabeko norabidean.
|