|
2007
|
|
|
1989an haurren erabilera gazteena halako bi zen; 2006an, berriz, aldea askoz txikiagoa zen. Edonola ere, ikusi da datozen urteetan joera
|
hori
mantentzen den edo moteltzen den.
|
|
2011
|
|
|
Alboko grafikoan ageri da, esate baterako, zer nolako bilakaera izan duen hizkuntza gaitasunak Arrasateko gazteen artean urte tartean. 2001ean gazte erdaldunak %4 baino ez ziren eta joera
|
hori
mantendu egin da azken urteotan. ereduko matrikulazioak ere gora egin du eta ikasturterako aurre-matrikulazioa, Gipuzkoan adibidez,% 88,79 izan da (ikasturtean %27, 2 izan zen eta 2006 %70, 1).
|
|
2013
|
|
|
1 Boterea zer den ikusteko, bi alderdi dituela esan behar da, gutxienez, elkarren artean lotuta datozenak, gizartean: 1) alde batetik, ezberdintasun sozialak (politikoak, laboralak...; estatuekiko, herriekiko, taldeekiko...; kulturalak, hizkuntzekiko...;...) daudelako, eta beren artekotasuna modu hierarkikoan eta ez orekatuan funtzionatzen dutelako, funtzionamendu horri boterea deitzen zaio, ondorio moduan interpretatuz, 2) bestetik, boterea dagolako, bere zeregina da hierarki
|
hori
mantentzea, edo handitzea, beti ere hierarkian ondoen kokatzen den ahalmena denez, horren alde egiten du, kausa moduan funtzionatuz. Horrela ba, gorago ikusi bezala, bi alderdi hauen artekotasuna da funtsezkoa, ondo ulertu beharrekoa izango direlako, interdependentzia hori ulertzeko.
|
|
2014
|
|
|
Zentzu horretan, BE kideak erreferentziazko lagunak bilakatuz gero, muda errazago gertatuko da. Eta euskaraz hitz egiteko ohitura dutenei, portaera
|
hori
mantentzeko plataforma gisa ere balio die BEk.
|
|
2016
|
|
|
Horretaz gain, hizkuntza beste batzuekin erabili eta partekatzen dugunean gizarte, komunitate zein talde baten partaide bilakatzen gara, talde
|
hori
mantenduz eta elikatuz. Hauek, talde etnolinguistikoak izan daitezke, baina beste era bateko taldeak irudikatu ditzakegu ere, praktika komunitate deiturikoak esate baterako (Eckert; McConnell Ginet 1992).
|
|
2018
|
|
|
Ni ere ez naiz oso kategoria hoien aldekoa. Iruditzen zait euskaldun berri termino hori erabili izan dela batzutan modu gutieslean... miresmen puntu batekin bai, baina, beti ere kategoria
|
hori
mantentzeko eta gutti gora-beherako botere harreman bat osatuz. Hala ere, termino hoien inguruan galdetu didatenean eta, gehienek euskaldun zahartzat jo naute eta nik ere euskaldun zahartzat jotzen dut nire burua, apenas dudalako oroitzapenik euskarari lotuta ez doanik, edo euskaraz nire burua adierazteko gai ez nintzen garaietako oroitzapenik edo...
|
|
|
Ze gaur egun ya igual etxaukan zentzuik. Ze lehen igual tabernan da gizonak gehixao ibiltzen zittunan, ta horreatik
|
hori
mantendu zonan... Etxakinat hola dan ehhh...
|
|
2021
|
|
|
Hala ere, sei hilabete eta gero parte hartzaile batzuen hobekuntza mantentzen da eta, besteek, testuinguru soziolinguistiko euskaldunago batean aukera izango lukete maila
|
hori
mantentzeko.
|
|
|
Kolonbiako nasatarren kasua, adibidez. Eskola da ondare
|
hori
mantentzeko ez ezik, tokian tokiko hizkuntza horiek biziberritzeko eta garatzeko bidea ere. Baina ez hori bakarrik, herrien garapena ere oso lotuta dago eskolatzeari, eta ezin da kalitatezko eskolatzea eskaini tokiko hizkuntza hegemonikoen itzalpean ezkutatuta.
|
|
2022
|
|
|
Hain zuzen, erabilera igo daiteke, herriaren eguneroko dinamikan euskara ardatzetariko bat delako. Hau hizkuntza komunitate trinko baten ondorioa da, bai, baina trinkotasun
|
hori
mantentzen duten elementuak ere badaude, besteak beste, aurretik aipatu diren erreferentziazko taldeak.
|
|
|
Artikuluan planteatu den Gernikaren adibideari jarraiki (Soziolinguistika Klusterra, 2020), gure iritziz, euskararen erabilera erlatiboki altua duten herrietan hiztunen komunitate trinko bat egoteaz gain, ziur gaude badirela baita ere trinkotasun
|
hori
mantentzen dituzten gune eta testuinguruak. Hau da, euskararen erabilerarako baldintzak dituzten lekuak.
|
|
|
Esan daiteke muda oztopatzen duen eragile oso garrantzitsua taldea dela; izan ere, aipatutako faktoreetako askok taldearekin daukate zer ikusia, lagunen jarrerak edo lagunen gaitasun falta, esaterako. Gainera, taldearen eragin hori ez da ikusten parte hartzaileak talde horretan dauden momentuan bakarrik, taldean egon eta gero ere eragin
|
hori
mantentzen da.
|
|
|
Honela, esan daiteke muda oztopatzen duen eragile oso garrantzitsua taldea dela; izan ere, (64) adibidean ikusi daitekeenaz gain, aurretik aipatutako faktoreetako askok taldearekin daukate zer ikusia, lagunen jarrerak edo lagunen gaitasun falta, esaterako. Gainera, taldearen eragin hori ez da ikusten parte hartzaileak talde horretan dauden momentuan bakarrik, taldean egon eta gero ere eragin
|
hori
mantentzen da, aipatutako azken adibidean ikus daitekeen bezala.
|
|
|
Bestalde, heldu gazteek edozein adinetako solaskideekin EKEren joera orokorra (adinean gorantz egin ahala, erabilera jaisten da) eteten badute ere, adin berekoekin joera orokor
|
hori
mantentzen da.
|
|
2023
|
|
|
Hartara, esan daiteke 2019an amesten genuen autonomia ekonomikoa (besteak ordurako errealitate ziren eta jarraitzen duten izaten) 2022an gauzatu dugula. Orain erronka, jakina, izango da autonomia ekonomiko
|
hori
mantendu eta sendotzea, Marikobasoren proiektuaren hobe beharrez.
|
|
|
Beraz, arretaz begiratzeko gaia da ikerketan parte hartu duten LH4ko haurren euskararen erabilera norantz bilakatuko den LH6ko adinera heltzerakoan (bi urteko epe-mugan). Alegia, litzateke jakitea ikerketa honetan parte hartu duten LH6ko haurren portaera linguistikoa hartzen duten haur horiek, gaur egungoa handituz ala desberdintasun
|
hori
mantentzen den. Nolanahi ere, ikerketak baieztatu du adinean aurrera egin ahala, haurren hizkuntza sozializazioan eraldaketak gertatzen direla (Amezaga 13), kasu batzuetan aurreikusi gabeko norabidean.
|