|
2006
|
|
|
Izan ere, zapalkuntza testuinguru batean, desoreka eta ezegonkortazuna dira nagusi, menderatzailea bata, menderatua bestea. Zeren, edo hizkuntza ofizialak hizkuntza gutxitua pixkanaka ordezkatzen du, edo hizkuntza
|
horretako
hiztunek haurre egiten dute beraien hizkuntzaren erabilera berreskuratzeko, ez bakarrik esparru pribatuan baita ere zerbitzu publikoetan, komunikabideetan eta eskolan, beti ere erabileraren usadio egokiak errespetatuz, ortografia, hiztegia eta fonetika mailetan.
|
|
2007
|
|
|
Udalerrietatik haratagoko portzentajeak (herrialdeetakoak edo Euskal Herri osokoak, esate baterako) kalkulatzeko, udalerri bakoitzeko portzentajeak udalerri
|
horretako
hiztun kopuruarekin biderkatu dira. Modu horretara estimatzen da udalerri batean zenbat egiten den euskaraz, zenbat gaztelaniaz edo frantsesez, eta zenbat beste erdararen batean.
|
|
|
Txillardegiren teorietan oinarrituz egiten diren interpretazioetan adierazten da euskararen ezagutzaren arabera egokitzen zaiona baino altuagoa dela ematen den erabilera, hiztunaren izan nahia, euskaraz bizi nahia edo hainbat teoriek deitzen dieten identitate etnolinguistikoa da gertakizun hau esplikatzen duena. Hizkuntza erabiltzeko nahia, hizkuntza
|
horrekiko
hiztunak duen jarrerak adierazten digu. Gehiago ikertu genituzke beraz, euskararekiko hiztunek duten jarrerak, nahiak, asmoak, euskararen etorkizuneko joerak antzemateko.
|
|
2008
|
|
|
Parametro hori txikia izateak hizkuntza
|
horretako
hiztunak oso gogotsu jarduten dutela esan nahi du eta alderantziz. Horren arabera euskaldunok oso saiatuak izango ginateke.
|
|
|
Sailburuordetzaren arteko lankidetza hitzarmena (2007). sortzen ditu, beraz hizkuntza bat edo bestea erabiltzeko ahalmena eta askatasuna. Zein hizkuntza erabil,
|
hori
hiztunen motibazioaren gain da.
|
|
|
Hizkuntzak komunikaziorako gizarte erabilgarritasuna edo instrumentaltasuna izan behar du, eta hemen hizkuntza, gure ustez, orokorrean hartu litzateke, hizkuntza jakin batek oraindik erabiltzen duen edo erabil dezakeen taldearentzat izan dezakeen erreferentzia funtzioaren bitartez. L. J. Calvetek hizkuntzaren gizarte funtzio horri buruz mahaigaineraturiko galdera funtsezkoa da, baina, gure ustez, galdera horren erantzun bakarrak ez luke izan behar esatea funtzio hori betetzeko ahalmena galdu duen hizkuntza jada ez dela baliagarria, eta ez dela harritzekoa hizkuntza
|
horren
hiztunak hizkuntza horretatik aldentzea. Hiztunen portaera hori, noski, emaitza objektiboen arabera azter daiteke, baina baita portaera horren jatorriaren arabera ere, arrazoiak hobeto ezagutzeko; izan ere, hizkuntza batek funtzio guztiak galtzen dituenean, identitate funtzioa ager daiteke gizarte funtzioak betetzeko helburuarekin, baita egoera hori behartua bada ere.
|
|
2011
|
|
|
zer da ahuldutako hizkuntza indarberritzea? zer ikusi du ahuldutako hizkuntza indarberritze
|
horrek
hiztun elkarte batek une jakin batean betetzen duen espazio fisikoa eta soziokulturala konpartimentazio hesiz zurkaiztearekin, zein dira gutxienezko elementuak, hiztunelkarte baten belaunez belauneko jarraipena garantizatzen dutenak?
|
|
|
Beren hizkuntzak ez dira ordea, neurri bateko edo besteko diglosia horien eraginagatik, begien bistako etorkizunean arriskuan. ...ko eta herriko, laneko eta bizimodu arrunteko adierazpide bakar edo nagusi diren artean, nahiz eta unibertsitatean, ikertegietan, enpresa transnazionaletan, pop kulturaren kontsumoan, turismoan, internet en eta beste hainbat esparrutan beste hizkuntzaren bat (maiz aski ingelesa) nagusitu, bistan da belaunez belauneko transmisioa bermaturik dutela eta, horrenbestez, garatzen ari diren diglosia modu
|
hori
hiztun elkartearen babesle dela, apurtzaile baino gehiago. hots, orain arteko datuen arabera diglosia modu hori aski gertatzen zaiela belaunez belaun bizirik jarraitzeko.
|
|
|
Argi dago, orobat, diglosiarekiko mesfidantza handia. ez da arazo soziopolitikoa bakarrik, ordea, diglosiatik aldentzen dituena. osagai psikosozialik ere badu arbuiozko jarrera horrek. diglosia giroan bizi den hiztun menderatuak berariazko arazo psikikoak ditu bide batez. horregatik ere kaltegarria da diglosia. hona zergatik, soziolinguista horien ustean: diglosiazko egoeran, hizkuntza batari eta besteari funtzio sozial diferenteak atxikitzen zaizkien neurrian, prestijioa ere diferentea dute hizkuntza (edo aldaera) biek. hala dute kanpokoen begietan, eta halatsu hizkuntza
|
horretako
hiztunen beraienetan. Balioztatze diferente horrek hierarkizazioa sortzen du:
|
|
|
Ez da askotan ulertu, hasteko, lau punta mutur deskribatzen dituela ardatz biko taula horrek. Egoera posible askoren arteko lau puntamutur bakarrik direla horiek. esplizitazioa, gizarte diglosikoak ez du eskatzen gizarte
|
horretako
hiztun guztiak elebidun izatea. diglosiarik gabeko herrialde batean izan liteke herritar elebidunik, eta alderantziz ere bai. Bi plano dira gizartearen (hiztun elkarte baten) tipifikazio linguistiko kolektiboa eta hiztun konkretuaren elebitasuna (oro har, bere hizkuntzaedo aldaera aniztasuna).
|
|
|
Izan ere, aztertu litzateke hiztunek nola erabiltzen dituzten hizkuntza baliabideak giza harremanak sortzeko, identitate anitzak adierazteko, eta abar. hori guztia, ikerketa makro demolinguistikoei lotuta, oso aberasgarria izango litzateke. Modu
|
horrek
hiztunentzat hizkuntzak duen balioa ulertzen lagunduko liguke. Jadanik, ez da nahikoa jakitea zenbat edo zein testuingurutan erabiltzen den euskara. uste dut etnografiak baduela horretan zeresana.
|
|
|
Azken finean, hori egiten dute hizkuntza politikek. ...k izan daitezen, etengabe aztertu behar dira hizkuntza politikak. egoera soziolinguistiko guztiak ezberdinak dira. euskararen egoera ez da katalanaren edo gaelikoaren egoera. erantzuna egoerara egokitu behar da. hortaz, nahiz eta hizkuntza ekologia orokorra izan, egoera jakin batean aplikatzen denean, egoera jakin horren ekologia bilakatu behar da, hots, berariazkoa eta zehatza, eta hori hizkuntza
|
horretako
hiztunek soilik egin dezakete.
|
|
2012
|
|
|
Aztertu nahi dudan gertakariaren gaineko ikerketek erakutsi dutenez, funtsaren funtsean, hizkuntzaren jarraipenaren eta galtzearen arrazoiak, askotarikoak izanda ere, hiztunen eguneroko elkarrekintzetan daude sustraituak eta horietan aurkitu behar dira. Maila
|
horretan
hiztunen portaerak eta motibazioak baititut aztergai, ikerketa kualitatiboa diseinatu dut, kasu azterketa batean (Iruritan) oinarritua. kasu azterketa ikerketa enpirikoa da, egungo gertakari bat bizitza errealeko bere testuinguruan aztertzen duena. kasu ikerketan gertakariaren eta testuinguruaren arteko mugak ez dira agerikoak eta informazio iturri askotarikoak erabil daitezke (Yin 1984:... 23).. elebitasun egoeretarako hurbilpen etnosoziolinguistikoan kasu azterketen baliagarritasuna froGerra Zibilaren ondotik sortutako karrikakumeen artean txikitan euskaraz sozializatu ez ziren eta, ondorioz, hizkuntza ikastera iritsi ez ziren lehen iruritarrak ditugu. gatuta dago datu makrosoziolinguistikoak eta mikrosoziolinguistikoak ikusmolde sistemiko global batean uztartzea ahalbidetzen baitute (Blanchet 2000:
|
|
|
Beste diskurtso batean norbanako hiztunei leporatzen zaizkie erantzukizun eta ardurak; diskurtso horren arabera, inoizko erabilera daturik onenak izateko baldintzak ditugunean (ezagutza hazten doala), erabilera ez da hazten eta
|
hori
hiztunei leporatzen zaie. Aukerak sortu sortu ditugu, zabaldu ditugu euskaraz hitz egiteko aukera ematen diguten espazioak eta guneak, baina neurri horiek berez eta berauek bakarrik, ez dakarte erabilera orokortzerik.
|
|
|
" Hizkuntza bizitasuna" diogunean honako hau dugu gogoan: espazio fisiko jakin batean bizirik dagoela hizkuntza, eguneroko adieraz behar nagusietan; batez ere, ahozko jardueran, espazio fisiko
|
horretako
hiztunen artean. Norabide bakoitzean eragiten duten faktoreak sakonki aztertzea funtsezkoa da, horietan eragin nahi bada.
|
|
2013
|
|
|
Emaitza hauek azalduta," benetakotasuna" eta" legitimitatea" adierak, labur bada ere, argitu behar dira. Hizkuntza gutxituetako testuinguruetan, hiztun berrien hazkunde handiak hizkuntza
|
horretako
hiztun legitimotzat, benetako zentzuan, jatorrizko hiztuna hartzen zuen ideologia auzitan ipin dezake. Mota horretako tira-birak, besteak beste, galiziera eta katalanaren testuinguruan (O’Rourke eta Ramallo 2013 eta Woolard 2008, hurrenez hurren) deskribatu dira.
|
|
2014
|
|
|
Prozesu horren bitartez, gizabanakoa bere identitatea definituz doa, hurbileko errealitatea osatzen duten komunitate edo talde horien eraketa finkatzen eta zehazten doan heinean. Prozesu
|
horretan
hiztuna egile eta eragile bihurtzen da, hizkuntzarekin egiten duena komunitate horiekiko duen lotura mota eta komunitate horien ezaugarrien isla izanik. Interpretazio honen azpian hizkuntz komunitatearen definizio berria antzeman daiteke, eta horixe da hain zuzen ere, Eckert-ek eta McConnell Ginetek" Community of practice" kontzeptua proposatzerakoan planteatu izan dutena.
|
|
2016
|
|
|
|
Horregatik
hiztun eta emakume gisa boteretzeak herritar gisa boteretzea dakar gizarte justuago baten bilaketan. du, tresna teoriko praktikoak landuz menderakuntza egoerei aurre egin ahal izateko. Eta boteretzeak, kolektibo edota gizarte gisa boterearen kudeaketa eta botere harreman justuago eta berdinzaleagoen posibilitatea eta beharra dakar berarekin.
|
|
|
Euskal hiztunak boteretzea behar du, euskarak boterea behar du, nola emakumeak.
|
Horregatik
hiztun eta emakume gisa boteretzeak herritar gisa boteretzea dakar gizarte justuago baten bilaketan. Eta horregatik euskaltzale garelako gara feminista, eta, feminista garelako gara euskaltzale.
|
|
|
Iraupen ahalmen edo jarraipen horretan zer garrantzi dute hiztun elkartearen neurriak, hiztunen kontzentrazioak, beste hiztun elkarteekiko separazio edo isolamendu geoterritorialak eta immigrazioeta emigrazio isuriak? Zer pisu eragin du belaunez belauneko jarraipen edo iraupen indar
|
horretan
hiztun elkartearen (edo bere baitako hiztun talde jakin baten) beregaintasun maila politiko operatiboak (hortik eratorritako ordainsari zigorren sistemaz eta marko jurilinguistikoaz) eta moldaera ekonoteknikoak (industrializazio mailak, kale/ baserri tarteak). Zer eragin du iraupen indar horretan euskara erdaren arteko konpartimentazio soziofuntzionalak (hots, diglosia bai/ ez dikotomiak)?
|
|
|
Edozein hiztun herri bizik, edozein hiztun elkarte sendok, belaunez belaun bizirik aterako bada bere gogoetagile propioak, bere sormen eragileak, bere eliteak eta bere buruzagiak behar izaten ditu. Ez dago
|
hori gabeko
hiztun elkarte osasuntsurik munduan. Horren premia baldin badute beren hizkuntza belaunez belauneko perspektiban segurtaturik duten hiztun herriek, gurea bezalakoek are beharrezkoago dute osagai hori.
|
|
2018
|
|
|
Baina, transmisio mota
|
horrek
hiztunen perfila erabat aldatzen du. Helduen komunikatzeko gaitasuna eta gazteen gaitasun testualak ez dira konparagarriak.
|
|
|
125) aipatzen duenean. Ulertzen dugun moduan, gizarteak hizkuntza lan banaketa ezartzen du eta gizarte
|
horretako
hiztunak, hizkuntza lan hori burutzen duten neurrian, pertsona zein arlo ezberdinen arteko harremanak antolatzeko eta kudeatzeko ezinbesteko bilakatzen dira.
|
|
|
Testuan zehar gogorarazi dugun moduan, gizarte antropologiak hizkuntzaren gainean proposatzen digun ikuspuntutik hizkuntza kulturaren parte bat da, eta hizkuntza praktikak baliabide material zein sinboliko gisa ulertu ditzakegu.
|
Horregatik
hiztunek hizkuntza (hizkuntzapraktika) erabiltzen dute norbanako identitatea, komunitatea zein desberdinkeria eraikitzeko, elikatzeko, zalantzan jartzeko. Hizkuntza –soziolinguistika kritikoak planteatzen duen moduantentsio, gatazka zein borroka ahalbideratzen duen gunea litzateke (Del Percio eta Duchene 2011:
|
|
|
Izan ere, euskaldun zahar kategoria esentzialista da, kategoria honek" ama hizkuntza" 8 kontzeptuaren inguruan eraikitako ideologia baitu oinarri: etxean ikasitako hizkuntzak erabat eta bizitza guztirako baldintzatuko du pertsona
|
horren
hiztun ibilbidea, eta ez du beste hizkuntzarik bere lehen hizkuntza bezain ongi menperatuko zein eroso erabiliko (Amorrortu et al., 2017). Alta," lehen hizkuntza edo lehen hizkuntza izateak ez dakar per se mintzaira hori hiztunaren bizitzan nagusia izatea, ez ohikoena edo usuena, ez eta maiteena edo nahiena ere" (Kasares, 2014:
|
|
|
etxean ikasitako hizkuntzak erabat eta bizitza guztirako baldintzatuko du pertsona horren hiztun ibilbidea, eta ez du beste hizkuntzarik bere lehen hizkuntza bezain ongi menperatuko zein eroso erabiliko (Amorrortu et al., 2017). Alta," lehen hizkuntza edo lehen hizkuntza izateak ez dakar per se mintzaira
|
hori
hiztunaren bizitzan nagusia izatea, ez ohikoena edo usuena, ez eta maiteena edo nahiena ere" (Kasares, 2014: 22).
|
|
2020
|
|
|
Literaturak ere bere pisua izanik du, Jespersen en arabera, hizkera molde zabal bateratua sortzen eta
|
horren araberako
hiztun elkartea trinkotzen: bai idatzizko literaturak eta bai ahozkoak.
|
|
2021
|
|
|
Jatorri horretako% 43,5 Gipuzkoan kokatzen da,% 30,1 Araban eta% 26,4 Bizkaian. Halere, kontuan izan behar da Punjab eskualdea Pakistaneko eta Indiako mugaz bi aldeetan hedatzen dela, eta, beraz, hizkuntza
|
horren
hiztun gehiago ere izan daitezkeela, EAE n.
|
|
2022
|
|
|
Legorbururen (2018) lana aitzindaria izan da akademiatik fenomeno hori aztertzen. Antzuolako hiru emakumezko gazteren hitano hiztun bilakatzeko bidea aztertu zuen elkarrizketa bidez. Azpimarratu zuen, lehenik eta behin, emakumezko horiek ekintza
|
horren bidez
hiztun aktibo bihurtzearen garrantzia, askotan emakumezkoei ukatu izan zaien" agentzia" erakustaldia eginda. Emakumezko horien ahalduntzea ere hartzen du ahotan (Legorburu, 2018: 134):
|
|
|
Eta azken hamarkadetan aldiz, euskararen esanahia euskalgintza sozialetik –EHE izan ezik, eta baita, euskalgintza instituzionaletik ere feminizatu egin dela ondorioztatu liteke. Horrekin batera, hizkuntzaren errepresentazio
|
horri
hiztun bat dagokio, hiztun potentzial, edota hiztun karikaturizatu bat. Hortaz, euskal hiztunaren esanahiak zentzu horretan euskararen esanahiaren ibilibide berbera egin duela azpimarratu daiteke; trantsizio batetik maskulinitatera.
|
|
2023
|
|
|
Mezua motibatzaile eta inspiragarri izan da euskaltzaleen mugimenduarentzat. Praktika jarri da ardatzean eta
|
horretarako
hiztunak eta komunitatea ahalduntzearen garrantzia azpimarratu.
|