|
2009
|
|
|
Frantziako Gobernuak irakasle izateko eskakizunak gogortu nahi ditu, eta
|
horrek
hizkuntza gutxituetan diharduten murgiltze ereduetan kezka piztu du. Horrela jakinarazi dute Bretainia, Alsazia, Katalunia, Okzitania eta Seaskako ordezkariek.
|
|
|
Eta zure hizkuntza espazio publikoan erabil badezakezu, demokrazian parte hartu ahal izango duzu. Euroitunak dakarren abantaila da hizkuntzaren jarraipen iraunkorra egiten dela, eta
|
horrek
hizkuntza gutxituak indartzen dituela. Ituna berretsi duten estatuetako hizkuntza gutxituak gehiago indartu dira, ituna berretsi ez dutenetakoekin alderatuta.
|
|
|
direla onartu zuen iaz Konstituzioko 75 artikuluan. Artikulu
|
horretan
hizkuntza gutxituei ofizialtasunik ez zaiela aitortzen nabarmendu zuten euskalgintzako ordezkariek. Metayetek, aldiz, formak alde batera utzita, garrantzitsuena mamia dela ihardetsi zien.
|
|
2010
|
|
|
Lan hori, ordea, ez da instituzioena bakarrik; guztioi dagokigu ondare hori zaindu eta sustatzea. Eta bi hizkuntzen arteko desoreka zenbaterainokoa den kontuan izanik, zaintze lan
|
horrek
hizkuntza gutxitua, alegia euskara babestuko duten neurri eraginkor eta positiboak eskatzen ditu. Aplikatu dugun politikak gaztelaniarekin errespetuz jokatzen du, elebitasuna baliotzat hartzen du, eta hizkuntzen bizikidetza gizartearen kohesiorako aktibotzat dauka.
|
|
2011
|
|
|
219). Izan ere,
|
horrek
hizkuntza gutxituen garapena ekar lezake, eskolan hizkuntza erabiltzeak hizkuntza esparru sozial berri batean txertatzea dakarrelako, eta, orobat, hizkuntza horrekiko jarrera positiboak sorrarazi ditzakeelako. Hain juxtu, hurrengo lekukotza honek erakusten duena saihesten lagun lezake hizkuntza gutxitu bat eskolan erabiltzeak:
|
|
2012
|
|
|
Zantzu sendoak daude pentsatzeko pertsuasio prozesu
|
horretan
hizkuntza gutxituek hizkuntza hegemoniko edo normalizatuek baino eraginkortasun handiagoa eskaintzen dutela.
|
|
|
Kontzeptu hori hizkuntzen eremura ekarrita, esandezakegu euskararen komunitateak ere pairatzen duen bortizkeria dela. Alegia, hizkuntza gutxituaren komunitateak men egiten dio hizkuntza nagusiari bereplanteamenduetan eta mendetasun
|
horrek
hizkuntza gutxituko hiztuna hizkuntzanagusiarekin bat egitera, erabiltzera, darama, joera hori portaera automatikobihurtzeraino.
|
|
2013
|
|
|
Kontziente gara maila sutilagoko eraginak egon daitezkeela eta horretarako ikerketa sakonagoak egiteko beharra ikusten dugu. gutxituak dauden testuinguruetan, tokian tokiko hizkuntza aldaerarik ez dagoen kasuetan, hizkuntza nagusiak bete ohi du funtzio hori. Baina
|
horrek
hizkuntza gutxituaren biziraupenean eduki dezakeen eragina kontuan hartuta, uste dugu garrantzitsua izan litekeela tokian tokiko hizkuntza aldaerek daukaten balioa aitortu, prestigio soziala altxatu eta beren biziraupena bultzatu edo indartzea. Horrek, neurri batean, hizkuntza gutxituaren biziraupena bermatu dezakeela ikusten baitugu.
|
|
2015
|
|
|
bi hizkuntzen arteko funtzio banaketa hierarkikoa, funtzio formalak (bizitza publikoari dagozkionak) hizkuntza inbaditzailearentzat gordeta eta hizkuntza gutxituak, aldiz, barne esparruak (familia, lagunartea) baino atxikitzen ez dituela. Elebitasun diglosikoaren barne logikak geroz eta esparru gehiago inbaditzera darama hizkuntza inbaditzailea, modu
|
horretan
hizkuntza gutxitua ezarian ezarian desagertaraziz. Elebitasun diglosikoaren interpretazio hau eta diglosia terminoak hasieran zeukan adiera desberdinak dira.
|
|
|
Horrez gain, beste uste/ susmo bat ere bageneukan: prentsa elebidun diglosikoak ez ziola ahalbidetzen hizkuntza komunitate gutxituari beharrezko dituen funtzio guztiak (informazioaz jabetzea eta hura deskodetzea, kasu honetan) modu egokian asetzea, eredu
|
horretan
hizkuntza gutxitua hankamotz geratzen zelako, beti hizkuntza inbaditzailearen menpe, haren makuluaren eta haren gidaritzaren beharrean. Arrisku nagusi bi genekuskien horri loturik:
|
|
|
Horiek horrela, mundu zientifiko akademikoaren hierarkia sinbolikoetan gertatutako birmoldaketak ahuldu egin du diziplina sozial eta humanistikoetan aritzen diren akademikoen kokapena, eta, hein batean, indarrik gabe utzi du akademiko horiek unibertsitatea bera eta rol akademikoa ulertzeko duten moldea. UPV/EHUko giza eta gizarte zientzietako akademikoen ustetan, beren ekarpen intelektualak zentzua hartzen du ez soilik ekarpen
|
hori
hizkuntza gutxituan ere komunikatu diezaioketelako erreferentziazko gizarteari (beste hizkuntzetan egiten den aldi berean), baizik eta beren jakintza berezituen bitartez legitimitatezko argudioz hornitzen dituztelako hizkuntzen arteko kontaktuzko egoeretan garatzen diren borroka sinbolikoak, hizkuntza gutxituaren estatusean eta prestigioan eragina dutenak. Horregatik, akademiko horien beherakada unibertsitate egituretan tokiko gizartearen interesei lotutako produkzio akademikoaren gainbehera ere bada, neurri batean, eta, horrenbestez, hizkuntza komunitate gutxituarekiko betebeharrak eta konpromisoak dituen lanbide eredu batena ere.
|
|
2016
|
|
|
Jaurlaritza ere kexu agertu da Madrilen erabakiarekin. Patxi Baztarrika Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako sailburuordeak ohartarazi du erabaki
|
hori
hizkuntza gutituen Europako Kartaren kontra doala, eta oroitarazi du Espainiak hitzarmen hori sinatu zuela. Jakinarazi du ere ondoko egunetan gutun bat idatziko diola Kartaren idazkaritzari, ETBren seinalea moztearen berri emateko.
|
|
2017
|
|
|
Lehenengoan Paul Bilbaok" Donostiako Protokoloa" izenarekin aurkeztu zen" Europako Hizkuntza Eskubideak Bermatzeko Protokoloa" eratzeko prozesua aurkeztu du bere artikuluan. Protokolo
|
horretan
hizkuntza gutxituak babesteko 185 neurri bildu dira lan ildoak proposatzeko, eta, batez ere, nazioartean zein ibilbide izan dezakeenaren proposamena egiteko.
|
|
|
Esan behar diat barneko fronteak diela gehien amorrarazten, zeren konspiratzaile elkarte baten moduan ikusten baitute, mintzalari txarren bosgarren zutabe antzeko bat.
|
Horregatik
hizkuntza gutxituen ezagutza aipatze hutsarekin sutan jartzen dituk. Frantsesentzat asmo txarreko lana duk hori, faxistek" anti France" deitzen dutenaren antzekoa, eta esaten ditek beste hizkuntza bat aldarrikatzen duten guziek dihardutela nolabait lan horretan.
|
|
2018
|
|
|
Egiari zor, proposamen bat besterik ez da batezbesteko haztatu
|
hori
hizkuntza gutxituaren erabileraren goi muga izatea. Lehen azaldu dugu, egoera isotropikoan, hizkuntza gutxituaren erabilera tasak ezin gaindi dezakeela elebidunen proportzioaren langa (ex).
|
|
2019
|
|
|
Bourhis eta d.m. taylor ek Bizindar etnolinguistikoaren inguruan euren artikulu ospetsua argitaratu zutenetik(" towards a theory of Language in ethnic group relations", Language, Ethnicity and Intergroup Relations, 1977) munduko hizkuntzen egoera soziala aztertzeko bizindar etnolinguistikoarena erabiltzen den kontzeptu ohikoena da. ...sate baterako, uNeSCok, arriskupeko hizkuntzak identifikatzeko eta" galtzeko arriskuaren" araberako sailkapena egiteko. horren arabera, eta egileen artean iritziek ñabardurak izan ohi dituzten arren, munduko hizkuntzen erdia inguru galtzeko arriskuan dagoela onartu ohi da, nahiz eta, arrisku hori ez den kasu guztietan maila berekoa. aktibitate digitala aztertzen dutenek, ordea, ingurune
|
hori
hizkuntza gutxituetako hiztunengan bereziki eragiten ari den aldaketekin kezkaturik, iragarpen ezkorragoak egin dituzte: euren azterketen arabera, esparru digitalean bizitzarik ez duten hizkuntzek diote aurre egin etorkizun hurbileko hizkuntzen arteko lehiari. eta, horrela, komunitateen bizindar linguistikoaren kontzeptutik hizkuntzen bizindar digitalera jauzi egin dute, etorkizunaren iragarle zorrotzagoa delakoan. esate baterako, andras kornairen ustetan, hizkuntza aniztasunaren etorkizuna oso kolokan dago kontuan izanda %5ak soilik egin duela jauzi mundu digitalera. hungariako ikertzaile horrek munduko hizkuntzen heriotza masiboaren aurrean gaudela baieztatzen du, bizindar linguistikoaren inguruko neurketarako ohiko metodoa eremu honetara egokituz.
|
|
2021
|
|
|
Hain zuzen, autore horren arabera, beharrezkoa da" hiztun berriak"(" nuevo hablante"," new speaker") eta" neohablante" (neofalante) bereiztea. Azken kontzeptu
|
horrek
hizkuntza gutxitu bat ikasteak, barneratzeak eta erabiltzeak berarekin dakarren ezaugarri eraldatzailean (eta, bere terminotan," konbertsio" gaitasunean) egiten du azpimarra. Azken batean, pertsonari bere osotasunean eragiten dion prozesu batez ari gara (Moralejo eta Ramallo 2019, 167):
|
|
|
Beharrezkoa da" hiztun berriak"(" nuevo hablante"," new speaker") eta" neohablante" (neofalante) bereiztea. Azken kontzeptu
|
horrek
hizkuntza gutxitu bat ikasteak, barneratzeak eta erabiltzeak berarekin dakarren ezaugarri eraldatzailean (eta, bere terminotan," konbertsio" gaitasunean) egiten du azpimarra.
|
|
|
Bestalde, hamaika berezko hizkuntza gutxituren eremua ere bada Europa, hizkuntza hedatzaile horien ondoan bizirik irautea lortu duten hizkuntza komunitate ugari baitaude. Oraintxe aipatu dugun ideologia homogeneizatzaile
|
horren aurka
hizkuntza gutxituak sustatu eta biziberritzeko testuinguru egokia ere izan daiteke Europa, gizarteko sektore batzuek aldarrikapen horiek bere egin dituztelako eta hizkuntza gutxituen sustapenean eragiteko politikek nolabaiteko tradizioa eta garrantzia dutelako.
|
|
|
Pandemian zehar, gobernuek ahalik eta azkarrena eta argiena komunikatu behar dute. Zergatik da hain zaila
|
hori
hizkuntza gutxituetan egitea?
|
|
|
Nola islatzen da bidegabekeria
|
hori
hizkuntza gutxituetako hiztunen eguneroko bizitzetan?
|
|
|
etxekoa eta eskolakoa menperatzen dituzte. Argumentu
|
horrek
hizkuntza gutxituen murgiltze ereduak zilegi egiteko balio izan zuen, haren ustez. «Erreferentzia izan zen Quebeceko eskola Euskal Herrian argudio gisa balio zuelako, haur elebidunak egitea posible zela frogatzen zuelako».
|
|
2022
|
|
|
Euskarak pairatu duen jazarpenean oinarrituta izan arren, helburu beteezinak ezartzen badira sektore zaurgarriak baztertzeko arriskua handitzen da, eta
|
horrek
hizkuntza gutxituen kontra gero eta nabarmenago entzuten den diskurtsoa elika dezake, hain zuzen, EAEn oraingoz estalia dagoen supremazismoaren diskurtsoa.
|
|
|
euskarari ez zaio komeni gizarte zatitu eta polarizatua. Euskarak pairatu duen jazarpenean oinarrituta izan arren, helburu beteezinak ezartzen badira sektore zaurgarriak baztertzeko arriskua handitzen da, eta
|
horrek
hizkuntza gutxituen kontra gero eta nabarmenago entzuten den diskurtsoa elika dezake, hain zuzen, EAEn oraingoz estalia dagoen supremazismoaren diskurtsoa.
|
|
2023
|
|
|
Aztergai izan diren hizkuntzentzat sektore garrantzitsua da eta legedian ez dago etorkizunera begira margen handirik aurreikusita, nahiz eta 2022ko lege berriak argi izpi batzuk dakartzan. Ezin dugu ahaztu ikus entzunezko sektorea globalizatzen ari dela, eta
|
horrek
hizkuntza gutxituen kalterako jokatzen duela, hizkuntza ordezkapena azkartzea ekartzen baitu. Beraz, etorkizunera begira ezinbestekoa izango da botere publikoaren esku hartzea eta horrek araudi berriaren edo aurreko araudiaren garapen beharra ekarriko du.
|